THI HÀNH QUYẾT ĐỊNH dân sự TRONG bản án HÌNH sự từ THỰC TIỄN THÀNH PHỐ BIÊN hòa, TỈNH ĐỒNG NAI

VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM
HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI
----------

TRẦN THẾ UY NGHIÊM

THI HÀNH QUYẾT ĐỊNH DÂN SỰ TRONG BẢN ÁN
HÌNH SỰ TỪ THỰC TIỄN THÀNH PHỐ BIÊN HỊA,
TỈNH ĐỒNG NAI

LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT
LUẬT HÌNH SỰ VÀ TỐ TỤNG HÌNH SỰ

Hà Nội, năm 2021


VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM
HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI
----------

TRẦN THẾ UY NGHIÊM

THI HÀNH QUYẾT ĐỊNH DÂN SỰ TRONG BẢN ÁN
HÌNH SỰ TỪ THỰC TIỄN THÀNH PHỐ BIÊN HỊA,
TỈNH ĐỒNG NAI

Ngành: Luật hình sự và tố tụng hình sự
Mã số : 8.38.01.04

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC
TS. PHAN ANH TUẤN

Hà Nội, năm 2021


LỜI CAM ĐOAN
Tơi xin cam đoan đây là cơng trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số
liệu, kết quả trong luận văn là trung thực và chưa từng được công bố trong bất
kỳ cơng trình nào khác.
Tác giả luận văn

Trần Thế Uy Nghiêm


MỤC LỤC
MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1
Chương 1: NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VÀ QUY ĐỊNH CỦA
PHÁP LUẬT VỀ THI HÀNH QUYẾT ĐỊNH DÂN SỰ TRONG
BẢN ÁN HÌNH SỰ.......................................................................................... 8
1.1 Khái niệm, đặc điểm và ý nghĩa thi hành quyết định dân sự trong bản
án hình sự .......................................................................................................... 8
1.2. Nội dung thi hành quyết định dân sự trong bản án hình sự theo Luật
Thi hành án dân sự năm 2008 (sửa đổi, bổ sung 2014) .................................. 16
1.3. Sơ lược quá trình hình thành và phát triển quy định thi hành quyết
định dân sự trong bản án hình sự .................................................................... 21
Chương 2: THỰC TRẠNG THI HÀNH QUYẾT ĐỊNH DÂN SỰ
TRONG BẢN ÁN HÌNH SỰ TẠI CHI CỤC THI HÀNH ÁN DÂN
SỰ THÀNH PHỐ BIÊN HÒA, TỈNH ĐỒNG NAI (2016-2020) .............. 28
2.1. Cơ cấu tổ chức và kết quả công tác Thi hành quyết định dân sự trong
bản án hình sự của Chi cục thi hành án dân sự thành phố Biên Hòa, tỉnh
Đồng Nai ......................................................................................................... 28

2.2. Thực trạng tổ chức thi hành quyết định dân trong bản án hình sự của
Chi cục thi hành án dân sự thành phố Biên Hòa, tỉnh Biên Hòa .................... 32
2.3. Những nguyên nhân tác động vào kết quả thi hành quyết định dân sự
trong bản án hình sự của Chi cục thi hành án dân sự thành phố Biên Hòa,
tỉnh Đồng Nai .................................................................................................. 38
Chương 3: YÊU CẦU VÀ GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ
THI HÀNH QUYẾT ĐỊNH DÂN SỰ TRONG BẢN ÁN HÌNH SỰ ....... 50
3.1. Các yêu cầu nâng cao hiệu quả thi hành quyết định dân sự trong bản
án hình sự ........................................................................................................ 50


3.2. Các giải pháp nâng cao hiệu quả thi hành quyết định dân sự trong
bản án hình sự ................................................................................................. 57
KẾT LUẬN .................................................................................................... 76
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ..................................................... 78


DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
ADPL
BAHS
BA, QĐ
BCT
BLHS

:
:
:
:
:

Áp dụng pháp luật
Bản án hình sự
Bản án, quyết định
Bộ Chính trị
Bộ luật Hình sự

BLTTHS

: Bộ luật Tố tụng hình sự

CP

: Chính phủ

CHV

: Chấp hành viên

ĐCS

: Đảng cộng sản

HĐXX

: Hội đồng xét xử

KL

: Kết luận

KSV

: Kiểm sát viên

NN

: Nhà Nước

NQ

: Nghị quyết

PDS

: Phần dân sự

PL

: Pháp luật

QCD

: Quyền công dân

QCN

: Quyền con người

QĐHS

: Quyết định hình sự

TANDTC

: Tồ án nhân dân tối cao

THADS

: Thi hành án dân sự

THQĐDS

: Thi hành quyết định dân sự

TP

: Thẩm phán

TTrV

: Thẩm tra viên

UBND

: Ủy ban nhân dân

VAHS

: Vụ án hình sự

VKSND

: Viện kiểm sát nhân dân

XHCN

: Xã hội chủ nghĩa


DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng 2.1: Số lượng việc quyết định dân sự trong bản án hình sự được Chi
cục thi hành án dân sự thành phố Biên Hòa, tỉnh Đồng Nai thụ lý giải
quyết từ 2016 - 2020 ............................................................................... 30
Bảng 2.2: Kết quả thi hành quyết định dân sự trong bản án hình sự trên địa
bàn thành phố Biên Hịa, tỉnh Đồng Nai từ năm 2016 – 2020 ............... 30
Bảng 2.3: Kết quả thi hành án dân sự về tiền đối với các quyết định dân sự
trong bản án hình sự trên địa bàn thành phố Biên Hòa, tỉnh Đồng Nai
từ năm 2016 - 2020 ................................................................................. 31


MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Đất nước ta đã bước vào thời kỳ đổi mới được 35 năm và bước đầu
chuyển sang xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của nhân dân,
do nhân dân và vì nhân dân dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt
Nam. Để bảo đảm tính thượng tơn của pháp luật Hiến pháp mới đã ghi rõ:
Bản án, quyết định của TAND có hiệu lực PL phải được ... tổ chức thi hành
nghiêm chỉnh [48]. Trên cơ sở Hiến pháp 2013, các Luật Thi hành án dân sự
năm 2008 (sửa đổi, bổ sung năm 2014) cùng các văn bản quy định chi tiết,
hướng dẫn thi hành đã được ban hành để bảo đảm thi hành quyết định dân sự

trong bản án hình sự đều được thi hành nghiêm chỉnh đầy đủ trên thực tế.
Mỗi một bản án hình sự của TAND có hiệu lực pháp luật và được tổ
chức thi hành nghiêm minh trên thực tế sẽ góp phần quan trọng để thể hiện
tính nghiêm minh của pháp luật trong đời sống xã hội, giữ vững kỷ cương luật
pháp, củng cố tăng cường pháp chế xã hội chủ nghĩa, bảo vệ lợi ích của Nhà
nước, quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân, bảo đảm an ninh chính
trị, trật tự an tồn xã hội, tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển kinh tế xã
hội ở địa phương.
Nhận thức được tầm quan trọng công tác thi hành quyết định dân sự
trong bản án hình sự , Đảng và Nhà nước ta luôn quan tâm đến công tác này
thể hiện ở các văn bản pháp luật không ngừng được hồn thiện. Cùng với tiến
trình đổi mới và sự phát triển của kinh tế - xã hội, nhận được sự quan tâm của
Đảng, nhà nước và xã hội, công tác thi hành quyết định dân sự trong bản án
hình sự những năm vừa qua đạt được một số kết quả thiết thực.
Tuy nhiên bên cạnh đó, cơng tác thi hành quyết định dân sự trong bản
án hình sự hiện vẫn đang đứng trước những khó khăn, thử thách với nhiều vấn
đề tồn tại, bất cập, cấp bách cần được giải quyết như: tình trạng hoạt động của

1


Cơ quan thi hành án dân sự và Chấp hành viên, cán bộ làm công tác thi hành
quyết định dân sự trong vụ án hình sự ở nhiều nơi cịn chưa tuân thủ đúng trình
tự, thủ tục, quy trình được pháp luật quy định; hồ sơ thi hành án thiếu chặt chẽ;
chấp hành kỷ cương, kỷ luật trong thực hiện nhiệm vụ không nghiêm, thiếu chủ
động, không phát huy sáng tạo nên hiệu quả công tác không cao; trong tác
nghiệp còn cẩu thả, tùy tiện làm thiệt hại đến lợi ích của nhà nước, quyền lợi hợp
pháp của các bên đương sự tham gia vào quan hệ pháp luật thi hành quyết định
dân sự trong bản án hình sự và uy tín của Nhà nước.
Đây cũng là những vấn đề bức xúc, rất cấp thiết đặt ra trong công tác

thi hành án dân sự nói chung và thi hành quyết định dân sự trong bản án hình
sự ở thành phố Biên Hòa, tỉnh Đồng Nai trong giai đoạn hiện nay. Để giải
quyết tình trạng yếu kém đang tồn tại trong hoạt động thi hành quyết định dân
sự trong bản án hình sự, nhằm đổi mới phương thức làm việc, nâng cao tinh
thần trách nhiệm, ý thức tuân thủ pháp luật, khơi dậy sự sáng tạo, nâng cao
hiệu quả công tác là vấn đề có tính thời sự, cần thiết và rất cấp bách hiện nay.
Với tất cả những ý nghĩa đã nêu ở trên, tác giả chọn đề tài “Thi hành
quyết định dân sự trong bản án hình sự ở thành phố Biên Hòa, tỉnh Đồng
Nai” làm luận văn thạc sĩ Luật học là cấp thiết và có ý nghĩa cả về lý luận và
thực tiễn.
2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài
Trước kia, hoạt động thi hành án dân sự nói chung và thi hành quyết định
dân sự trong bản án hình sự nói riêng chưa được nghiên cứu một cách có hệ
thống, rất ít những cơng trình khoa học hay các bài nghiên cứu của các nhà
khoa học đề cập đến vấn đề này. Trong các cơng trình nghiên cứu về lĩnh vực
thi hành quyết định dân sự trong bản án hình sự có thể kể đến một số đề tài
khoa học như sau:
- Khoa học cấp Bộ năm 2014 với đề tài “Nghiên cứu cơ chế pháp lý bảo đảm
thi hành phần nghĩa vụ dân sự trong các bản án, quyết định hình sự”, ngày

2


24/10/2014, Quyết định số 549/QĐ - BTP ngày 11/3/2014 của Bộ trưởng Bộ Tư
pháp giao Tổng cục Thi hành án dân sự thực hiện nhiệm vụ nghiên cứu [22].
- Luận văn thạc sĩ: Thi hành nghĩa vụ dân sự trong bản án và QĐHS
của Tòa án ở Việt Nam, của tác giả Nguyễn Văn Diễn, trường Đại học quốc
gia Hà Nội, khoa luật – 2014 [25].
- Luận văn thạc sĩ luật học: Thi hành phần dân sự trong các bản án,
quyết định hình sự từ thực tiễn tỉnh Hưng Yên, của tác giả Nguyễn Thị Hảo,

Viện Hàn lâm khoa học xã hội Việt Nam – 2016 [33].
- Luận văn thạc sĩ luật học: Cưỡng chế trong thi hành án dân sự từ thực
tiễn tỉnh Cà Mau, của tác giả Trần Hồng Đốn, Viện Hàn lâm khoa học xã
hội Việt Nam, Học viện khoa học xã hội – 2017 [31].
- Luận văn thạc sĩ luật học: Biện pháp cưỡng chế thi hành nghĩa vụ trả
tiền theo pháp luật thi hành án dân sự từ thực tiễn thành phố Hà Nội, của tác
giả Vũ Thu Huyền, Viện Hàn lâm khoa học xã hội Việt Nam, Học viện khoa
học xã hội – 2017 [37].
- Luận văn thạc sĩ luật học: Cưỡng chế thi hành án dân sự từ thực tiễn
tỉnh Nam Định, của tác giả Lương Ngọc Hưng, Viện Hàn lâm khoa học xã hội
Việt Nam, Học viện khoa học xã hội – 2018 [35].
- Luận văn thạc sĩ luật học: Thi hành các nghĩa vụ dân sự trong bản án,
quyết định hình sự, của tác giả Lào Thị Hưởng, Trường Đại Học Trà Vinh –
2019 [36].
- Luận văn thạc sĩ luật học: Thi hành nghĩa vụ dân sự trong bản án và
QĐHS của TAND từ thực tiễn thành phố Hà Nội, của tác giả Nguyễn Thị Thu
Huyền, Viện Hàn lâm khoa học xã hội Việt Nam – 2019 [38].
- Luận văn thạc sĩ luật học: Thực hiện pháp luật về cưỡng chế THADS
từ thực tiễn huyện Hồi Nhơn, tỉnh Bình Định của tác giả Đinh Quốc Phong,
Viện Hàn lâm khoa học xã hội Việt Nam – 2019 [45].

3


- Luận văn thạc sĩ luật học: Thi hành phần dân sự trong bản án hình sự
đã có hiệu lực pháp luật và thực trạng tại trại giam Sông Cái - Bộ Công an,
của tác giả Phạm Văn Hùng, Đại học kinh tế Hồ Chí Minh – 2020 [32].
- Luận văn thạc sĩ luật học: Kê biên cưỡng chế tài sản trong thi hành án
dân sự từ thực tiễn thành phố Tuy Hòa, tỉnh Phú Yên, của tác giả Nguyễn
Minh Nam, Viện Hàn lâm khoa học xã hội Việt Nam – 2020 [41].

- Luận văn thạc sĩ luật học: Bán đấu giá tài sản để thi hành án dân sự
theo pháp luật Việt Nam từ thực tiễn thành phố Hồ Chí Minh, của tác giả
Nguyễn Thị Lan, Viện Hàn lâm khoa học xã hội Việt Nam -2020 [40].
- Luận văn thạc sĩ luật học: Thi hành nghĩa vụ dân sự trong bản án, quyết
định hình sự từ thực tiễn huyện Quế Võ, tỉnh Bắc Ninh, của tác giả Nguyễn
Quốc Cường, Viện Hàn lâm khoa học xã hội Việt Nam -2020 [23].
Để nghiên cứu và thực hiện đề tài “Thi hành quyết dân sự trong bản án
hình sự từ thực tiễn thành phố Biên Hòa, tỉnh Đồng Nai” học viên đã tham
khảo, kế thừa có chọn lọc kết quả của các cơng trình nghiên cứu khoa học đã
được cơng bố trên nhằm xây dựng phần lý luận cũng như tham khảo cách
nghiên cứu thực tiễn.
Tóm lại, những cơng trình nêu trên đã có nội dung nghiên cứu về hiệu
quả thực hiện pháp luật về thi hành án dân sự nói chung và thi hành quyết
định dân sự trong bản án hình sự nói riêng ở nhiều vấn đề lý luận và thực tiễn.
Tuy nhiên, cho đến nay chưa có cơng trình nào nghiên cứu dưới góc độ lý
luận và thực tiễn hiệu quả thi hành quyết định dân sự trong bản án hình sự, lý
giải các nguyên nhân ảnh hưởng đến chất lượng và các giải pháp nâng cao
hiệu quả công tác thi hành quyết định dân sự trong bản án hình sự tại một địa
phương cụ thể là thành phố Biên Hịa, tỉnh Đồng Nai một cách tồn diện, chun
sâu, và trong điều kiện pháp luật thi hành án dân sự đã có nhiều thay đổi về căn
bản như hiện nay. Điều đó cũng có nghĩa là đề tài “Thi hành quyết dân sự trong
bản án hình sự từ thực tiễn thành phố Biên Hòa, tỉnh Đồng Nai” về cơ bản không

4


trùng lặp với các cơng trình đã cơng bố trong những năm gần đây.
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
3.1. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở lý luận và thực tiễn áp dụng quy định THQĐDS trong bản án

hình sự, luận văn chỉ ra những vướng mắc, hạn chế đang còn tồn tại từ thực
tiễn thành phố Biên Hòa, tỉnh Đồng Nai; trên cơ sở đó đề xuất các giải pháp
nhằm nâng cao hiệu quả áp dụng quy định về THQĐDS trong bản án hình sự
3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
Để thực hiện nhiệm vụ nêu trên, luận văn có các nhiệm vụ sau:
- Làm rõ những vấn đề lý luận về thi hành quyết định dân sự trong bản
án hình sự và quy định của làm pháp luật thi hành quyết định dân sự trong
bản án hình sự
- Phân tích, đánh giá thực trạng cơng tác thi hành quyết định dân sự trong
bản án hình sự, từ đó đi sâu phân tích những kết quả đã đạt được và những
hạn chế, tồn tại trong việc nâng cao hiệu quả thi hành quyết định dân sự trong
bản án hình sự từ thực tiễn thành phố Biên Hòa, tỉnh Đồng Nai và làm rõ
nguyên nhân của thực trạng đó.
- Đưa ra một số giải pháp để nâng cao hiệu quả công tác thi hành quyết
định dân sự trong bản án hình sự được đúng quy định pháp luật, đồng bộ,
thống nhất trong toàn hệ thống các cơ quan thi hành án dân sự nói chung và
tại thành phố Biên Hịa, tỉnh Đồng Nai nói riêng.
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của luận văn
4.1. Đối tượng nghiên cứu: Thi hành quyết định dân sự trong bản án
hình sự từ thực tiễn thành phố Biên Hòa, tỉnh Đồng Nai.
4.2. Phạm vi nghiên cứu:
+ Về không gian: Luận văn nghiên cứu thực tiễn thi hành quyết định dân
sự trong bản án hình sự trên địa bàn thành phố Biên Hòa, tỉnh Đồng Nai

5


+ Về thời gian: Luận văn nghiên cứu thực tiễn thi hành quyết định dân
sự trong bản án hình sự trên địa bàn thành phố Biên Hòa, tỉnh Đồng Nai từ năm
2016 đến năm 2020.

5. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu
5.1. Cơ sở lý luận: Luận văn được nghiên cứu dựa trên cơ sở lý luận
chủ nghĩa Mác - Lê nin, tư tưởng Hồ Chí Minh về nhà nước và pháp luật; những
quan điểm của Đảng và Nhà nước ta về cơng tác TAHDS nói chung và THQĐDS
trong bản án hình sự nói riêng trong tiến trình cải cách tư pháp hiện nay.
5.2. Phương pháp nghiên cứu
Trong qúa trình hồn thiện đề tài, học viên sử dụng tổng hợp các
phương pháp phân tích, lịch sử, so sánh, bình luận, trong đó:
- Học viên sử dụng phương pháp phân tích thành từng vấn đề để tìm
hiểu cụ thể về THQĐDS trong bản án hình sự.
- Phương pháp lịch sử được sử dụng để nghiên cứu quy định về
THQĐDS trong bản án hình sự qua các giai đoạn lịch sử nhằm phát hiện các
xu hướng và bài học về vấn đề nghiên cứu.
- Phương pháp bình luận được sử dụng để bình luận quyết định dân sự
trong vụ án hình sự vào nội dung đề tài nghiên cứu.
- Phương pháp so sánh: được sử dụng để so sánh đối chiếu số liệu, kết
quả cơng tác TAHDS nói chung và THQĐDS trong bản án hình sự nói riêng
trong từng năm công tác cùng với việc nghiên cứu hồ sơ thi hành án dân sự để
đánh giá những ưu điểm, tồn tại trong cơng tác THQĐDS trong bản án hình sự.
6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn
6.1. Ý nghĩa lý luận
Luận văn là cơng trình nghiên cứu cơ bản, tồn diện, có hệ thống về lý
luận và thực tiễn thi quyết định dân sự trong bản án hình sự. Luận văn đã đưa
ra và luận giải được một số quan điểm cơ bản về THQĐDS trong bản án hình

6


sự, góp phần bổ sung, làm phong phú thêm cho hoạt động nghiên cứu khoa
học về pháp luật trong thi hành quyết định dân sự trong bản án hình sự

- Việc đưa ra một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả thi hành quyết
định dân sự trong bản án hình sự trong luận văn dựa trên các cơ sở lý luận có
tính khoa học làm nền tảng lý luận để có thể tiếp tục để đưa ra các giải pháp
liên quan đến đề tài trong thực tiễn hoặc ở các địa phương khác.
6.2. Ý nghĩa thực tiễn
- Kết quả nghiên cứu của luận văn góp phần cung cấp cơ sở lý luận và
thực tiễn cho công tác thi hành quyết định dân sự trong bản án hình sự. Ðặc
biệt là những người trực tiếp thực hiện nhiệm vụ thi hành quyết định dân sự
trong bản án hình sự của Cơ quan thi hành án dân sự thành phố Biên Hịa, tỉnh
Đồng Nai.
- Đồng thời, luận văn có thể dùng làm tài liệu tham khảo cho việc giảng
dạy, nghiên cứu và học tập trong các cơ sở đào tạo chuyên luật hoặc các cơ sở
đào tạo không chuyên luật về lĩnh vực thi hành án dân sự nói chung và
THQĐDS trong bản án hình sự nói riêng.
7. Kết cấu của luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo, luận văn
gồm 3 chương
Chương 1: Những vấn đề lý luận và quy định của pháp luật về thi hành
quyết định dân sự trong bản án hình sự
Chương 2: Thực trạng thi hành quyết định dân sự trong bản án hình sự
tại Chi cục thi hành án dân sự thành phố Biên Hòa, tỉnh Đồng Nai (20162020)
Chương 3: Yêu cầu và giải pháp nâng cao hiệu quả thi hành quyết định
dân sự trong bản án hình sự

7


Chương 1
NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VÀ QUY ĐỊNH CỦA PHÁP LUẬT VỀ
THI HÀNH QUYẾT ĐỊNH DÂN SỰ TRONG BẢN ÁN HÌNH SỰ

1.1 Khái niệm, đặc điểm và ý nghĩa thi hành quyết định dân sự
trong bản án hình sự
1.1.1. Khái niệm thi hành quyết định dân sự trong bản án hình sự
- Khái niệm thi hành án dân sự
Cơng tác THADS là 1 khâu công tác, được các cơ quan chức năng
thực hiện sau giai đoạn xét xử TAND. Phần nghĩa vụ dân sự trong các BA,
QĐ của TAND đã có hiệu lực thi hành chính là cơ sở để thực hiện cơng tác
TAHDS. Cho nên, khơng có kết quả của cơng tác xét xử thì khơng có cơng tác
THADS. Đây cũng là một dạng hoạt động hành chính NN, THADS thể hiện
tính chấp hành, quản lý: bởi tồn bộ quá trình THADS với những hoạt động,
biện pháp, cách thức khác nhau đều nhằm thực hiện những nội dung đã được
thể hiện trong các BA, QĐ của TAND và theo các quy định cụ thể của PL
[60].
Hơn nữa khi thực hiện công tác TAHDS, Cơ quan TAHDS, Chấp hành
viên sẽ tác động tới người phải THADS để họ tự giác THA, nếu người phải
THA khơng tự giác thì Cơ quan THADS sẽ áp dụng các biện pháp buộc người
đó phải thực hiện nghĩa vụ đã được TAND áp dụng trong BA, QĐ của TAND
và quyết định khác theo quy định của PL. Nhằm giáo dục người phải THA và
những người xung quanh về ý thức tôn trọng PL, tôn trọng lợi ích hợp pháp
của tập thể và cá nhân, kỷ cương của NN. Nhằm thực hiện hiệu quả công tác
THADS, ln địi hỏi Cơ quan THADS và Chấp hành viên phải có nên kế
hoạch, tổ chức, đơn đốc, kiểm tra…
Trong công tác THADS luôn cần người Chấp hành viên giỏi trong cách
thức tuyên truyền, giáo dục, thuyết phục. Tuy nhiên bên cạnh đó cũng cần

8


phải thể hiện rõ tính uy nghiêm, mệnh lệnh, bắt buộc người phải THA chấp
hành nghiêm chỉnh các quy định pháp luật. Về yếu tố tư pháp trong thi hành

án dân sự được thể hiện ở các khía cạnh như sau:
- Nguyên tắc hoà giải trong vụ án dân sự được bảo đảm cả trong quá
trình thi hành án dân sự. Đó là quyền thoả thuận trong q trình thi hành án
giữa các đương sự. Các thỏa thuận này không trái với pháp luật và đạo đức xã
hội, Và các thỏa thuận giữa các bên đương sự về thời gian, địa điểm, phương
thức thanh toán, phương thức thực hiện nghĩa vụ.
- Q trình THADS ln ln liên quan đến Tịa án; các bản án được
tuyên là cơ sở pháp lý, là sự cụ thể quyền và nghĩa vụ các bên đương sự phải
thực hiện. Giai đoạn thi hành án là giai đoạn tiếp theo của giai đoạn xét xử vụ án
dân sự và việc thi hành phần quyết định dân sự trong các bản án hình sự.
Qua những đánh giá nêu trên, theo học khái niệm TAHDS nên được
hiểu: Là hoạt động mang tính hành chính - tư pháp do cơ quan, tổ chức,
người có thẩm quyền tiến hành theo trình tự, thủ tục do PL qui định để đưa
các BA, QĐ quyết định của TAND hoặc các quyết định khác theo qui định
của PL, được thực hiện trên thực tế, nhằm bảo đảm lợi ích của NN, quyền và
lợi ích hợp pháp của các công dân, tổ chức, bảo vệ trật tự PL.
- Khái niệm quyết định dân sự trong bản án hình sự
Quyết định dân sự trong bản án hình sự là việc Tịa án xem xét phần
dân sự trong bản án hình sự để ADPL và tuyên buộc bị cáo cũng như những
người có phần dân sự liên quan đến tiền, tài sản trong vụ án hình sự phải có
trách nhiệm bồi hồn thiệt hại về tiền, tài sản, vật chất, danh dự, nhân phẩm,
tổn hại sức khỏe, tính mạng ... được Tịa án quyết định áp dụng trong bản hình
sự.
Khi bản án hình sự đã có hiệu lực PL thì các QĐDS trong bản án hình
sự cũng sẽ có hiệu lực PL và được Tịa án chuyển bản án hình sự đến Cơ quan
THADS để tổ chức thi hành, cụ thể, tại Điều 1, khoản 1 Điều 2 và mục 1

9

Chương V Luật THADS 2014 cũng đã quy định những vụ việc phải thi hành
án trong bản án, quyết định hình sự thuộc thẩm quyền của cơ quan THADS
bao gồm: hình phạt tiền, tịch thu tài sản, truy thu tiền, tài sản thu lợi bất
chính, xử lý vật chứng, tài sản, án phí và phần quyết định dân sự trong bản án,
quyết định hình sự gồm các việc như thi hành nghĩa vụ cấp dưỡng; bồi
thường thiệt hại về tính mạng, sức khỏe, danh dự, nhân phẩm; bồi thường
thiệt hại về tài sản, … Như vậy, việc thi hành nghĩa vụ dân sự liên quan tới vụ
án hình sự sẽ do cơ quan THADS đảm nhiệm.
Từ những phân tích nêu trên, khái niệm Quyết định dân sự trong bản án
hình sự có thể hiểu là những quyết định của Tịa án liên quan đến tiền, tài
sản, vật chất ... của các bên đương sự trong một vụ án hình sự, được toà án
xem xét, tuyên trong cùng một bản án hình sự có hiệu lực pháp luật và do cơ
quan thi hành án dân sự tổ chức thi hành.
Từ các khái niệm thi hành án dân sự và quyết định dân sự trong bản án
hình sự đã phân tích ở trên, chúng ta có thể đưa ra khái niệm Thi hành quyết
định dân sự trong bản án hình sự như sau: Thi hành quyết định dân sự trong
bản án hình sự là việc cơ quan thi hành án dân sự có thẩm quyền thụ lý và tổ
chức việc thi hành các quyết định áp dụng phần quyết định dân sự trong bản
án hình sự gồm các việc như thi hành nghĩa vụ cấp dưỡng; bồi thường thiệt
hại về tính mạng, sức khỏe, danh dự, nhân phẩm; bồi thường thiệt hại về tài
sản trong bản án hình sự ... đã có hiệu lực pháp luật của Tòa án
1.1.2. Đặc điểm thi hành quyết định dân sự trong bản án hình sự
Từ khái niệm thi hành quyết định dân sự trong bản án hình sự được xây
dựng nêu trên cho thấy nó có các đặc điểm sau:
- Thứ nhất, thi hành quyết định trong bản án hình sự là hoạt động hành
chính - tư pháp:
Cơng tác THADS nói chung và THQĐDS trong BAHS là hoạt động tư
pháp (hiểu theo nghĩa rộng) đó là hoạt động nhằm THQDDS trong BAHS của

10

TAND, mặt khác nó cịn bao gồm cả các hoạt động bổ trợ tư pháp. Do vậy nó
thể hiện rõ trong việc thi hành các quyết định khẩn cấp tạm thời của TAND
nhằm đảm bảo cho việc xét xử, cũng như đảm bảo cho việc THA sau này, kể
cả trong trường hợp BA, QĐ của TAND chưa có hiệu lực thi hành. Cơ sở của
hoạt động thi hành quyết định dân sự trong bản án hình sự là các bản án hình
sự có hiệu lực pháp luật của Tịa án được đưa ra thi hành. Cịn nhiệm vụ của
cơng tác THADS nói chung và cơng tác thi hành quyết định dân sự trong
BAHS là đảm bảo cho BA, QĐ của TAND đã có hiệu lực PL được tổ chức và
thi hành nghiêm chỉnh theo Luật Thi hành án dân sự 2014.
- Thứ hai, đối tượng thi hành quyết định dân sự trong bản án hình sự là
phần quyết định dân sự của bản án.
Sau khi tiếp nhận bản án hình sự có hiệu lực pháp của Tịa án, Cơ quan
THADS sẽ tổ chức THQĐDS trong bản hình sự gồm các việc như thi hành
nghĩa vụ cấp dưỡng; bồi thường thiệt hại về tính mạng, sức khỏe, danh dự,
nhân phẩm; bồi thường thiệt hại về tài sản trong bản án hình sự ... Do vậy nội
dung chủ yếu của công tác THQĐDS trong bản án hình sự, sẽ là: việc như thi
hành nghĩa vụ cấp dưỡng; bồi thường thiệt hại về tính mạng, sức khỏe, danh
dự, nhân phẩm; bồi thường thiệt hại về tài sản trong bản án hình sự ...
- Thứ ba, thi hành quyết định dân sự trong bản án hình sự có nội dung
mang tính tài sản
Với bản chất của mối quan hệ dân sự ln mang tính tài sản, cho nên khi
thi hành quyết định dân sự trong BAHS cũng thể hiện tính tài sản, để khắc
phục hậu quả liên quan đến tài sản, vật chất xảy ra từ hành vi vi phạm pháp
luật hình sự của bị cáo. Vậy nên trong quá trình tiến hành thi hành quyết định
dân sự trong bản án hình sự phải thực hiện theo các trình tự, thủ tục chặt chẽ
được quy định theo Luật Thi hành án dân sự năm 2014, cũng như một số các
Chị thị, Nghị quyết (văn bản dưới luật) hướng dẫn thi hành.

11


- Thứ tư, thi hành quyết định dân sự trong bản án hình sự là hoạt động
mang tính quyền lực Nhà nước
Công tác thi hành quyết định dân sự trong BAHS nhằm đảm bảo cho các
BAHS của TAND được thi hành rong thực tiễn và cơ quan Thi hành án dân
sự được áp dụng các BPCC theo quy định của PL. Các đương sự tham gia
phải tôn trọng thi hành quyết định dân sự trong BAHS của TAND, có trách
nhiệm thực hiện nghiêm chỉnh quyền và nghĩa vụ của mình để bảo vệ pháp
chế, quyền làm chủ của nhân dân, bảo vệ tài sản, quyền và lợi ích hợp pháp
của NN, cơ quan, tổ chức và công dân. Cơ quan THADS được thực biện các
biện pháp bảo đảm thi hành quyết định dân sự trong bản hình sự theo quy
định của pháp luật.
- Thứ năm, thi hành quyết định dân sự trong bản án hình sự mang tính
định đoạt
Xuất phát từ quyền định đoạt của các bên đương sự trong BLDS, các
đương sự được phép sử dụng quyền của mình theo nhiều cách thức khác nhau
để bảo vệ lợi ích của mình. Đương sự có quyền u cầu chủ thể khác thực
hiện hành vi nhất định hoặc không thực hiện những hành vi nhất định để đáp
ứng lợi ích, ở đây là việc người được THQĐDS trong bản án hình sự yêu cầu
cơ quan THADS thực hiện THQĐDS trong bản án. Quyền lợi của người được
THQĐDS chỉ có thể được thực hiện khi cơ quan THADS thực hiện 1 hoặc
nhiều hoạt động tích cực như ra quyết định THQĐDS, quyết định kê biên tài
sản… Người được THQĐDS trong bản án hình sự trong thời gian do PL quy
định có u cầu cơ quan THADS buộc người phải THQĐDS trong bản án
hình sự bảo vệ quyền lợi của mình theo quyết định có hiệu lực của TAND và
trách nhiệm của cơ quan THADS là phải đưa ra quyết định THQĐDS.
-Thứ sáu, thi hành quyết định dân sự trong bản án hình sự mang tính
thỏa thuận

12


Luật dân sự và thi hành án dân sự luôn hướng đến sự thỏa thuận tự
nguyện của các bên đương về việc chấp hành phán quyết của TAND trong
BA, QĐ khi sự thỏa thuận đó khơng trái với PL và đạo đức xã hội. Chỉ khi
các chủ thể không tự thỏa thuận được với nhau về phương thức THQĐDS và
người phải THQĐDS có điều kiện THQĐDS mà khơng tự nguyện mới bị áp
dụng các BPCC buộc phải THQĐDS. Người phải THQĐDS có quyền yêu
cầu về việc THQĐDS khác với nội dung BA, QĐ đã tuyên và được người
được THQĐDS chấp nhận thì việc THQĐDS được thực hiện theo yêu cầu đó.
Thơng qua việc nêu và phân tích 06 đặc điểm của thi hành quyết định
dân sự trong bản án hình sự, học viên nhân thấy thi hành quyết định dân sự
trong bản án hình sự có đặc điểm khác biệt so với việc thi hành bản án, quyết
định dân sự khác. Đó là đặc điểm thi hành quyết định dân sự trong bản án
hình sự là hoạt động mang tính quyền lực Nhà nước, theo quan điểm của học
viên thì công tác Thi hành án dân sự (bao gồm thi hành quyết định dân sự
trong bản án hình sự và thi hành bản án, quyết định dân sự khác) nói chung
đều mang tính quyền nhà nước. Tuy nhiên để phân biệt rõ, chúng ta cần hiểu
rằng cũng giống như bản án, quyết định hình sự đây là kết quả của quá trình
điều tra, trúy tố, xét xử vụ án hình. Trong bản án hình sự Hội đồng xét xử
nhân danh Nhà nước để tuyên buộc các đương sự (bị cáo và những người có
quyền lợi nghĩa vụ liên quan), trong đó bị cáo là người phải chịu trách nhiệm
hình sự về tội phạm phạm và một mức hình phạt cụ thể (học viên chỉ nói đến
hình phạt mang tính chất là tiền hoặc tài sản) có hình phạt là tiền (là hình phạt
chính hoặc là hình phạt bổ sung) và hình phạt cải tạo khơng giam nhưng đi
kèm với đó là việc khấu trừ % thu nhập của người bị kết án, có thể quyết định
tịch thu tang vật của vụ để tiêu hủy hoặc để sung ngân sách nhà nước, hoặc là
truy thu phần thu nhập bất hợp pháp do việc thực hiện hành vi phạm tội mà có

và phần nào đó là việc thu phần án phí xét xử hình sự hoặc án phí dân sự
trong hình sự. Khi những phần quyết định trong bản án hình sự nêu trên có

13


hiệu lực thi hành thì Cơ quan thi hành án dân sự sẽ ra Quyết định buộc người
bị kết án phải có nghĩa vụ thi hành, nêu người bị kết án đó khơng thi hành (do
khơng có điều kiện hoặc có điều kiện nhưng xin miễn thi hành vì nhiều lý do
khác nhau mà pháp luật quy định được miễn thi hành) thì vẫn phải thơng qua
cơng tác xét miễn giảm thi hành án phần dân sự trong bản án hình sự.
Trong khi đối với việc thi hành bản án, quyết định dân sự khác (và
phần nào đó là thi hành phần dân sự trong bản án hình sự đối với trường hợp
người bị kết án bị tòa án tuyên buộc phải bồi thường tiền, tài sản tương ứng
với việc gây ra tổn thất tinh tình, sức khỏe, tính mạng ... cho người bị hại).
Trong trường hợp này pháp luật quy định trước khi tổ chức thi hành cơ quan
thi hành án đều phải nhận được yêu cầu thi hành của người được thi hành, sau
khi nhận được đơn yêu cầu và tổ chức thi hành án cơ quan thi hành vẫn cần
tôn trọng sự thỏa thuận giữa các đương sự. Trong bất cứ giai đoạn nào của
quá trình thi hành án dân sự, khi các đương sự tự nguyện thỏa thuận được về
việc thi hành án dân sự thì cơ quan thi hành án dân đều phải xem xét việc thỏa
thuận của các đương sự.
1.1.3. Ý nghĩa thi hành quyết định dân sự trong bản án hình sự
Thi hành quyết định dân sự trong bản án hình sự có các ý nghĩa sau:
- Thứ nhất, đảm bảo hiệu lực thi đầy đủ nội dung của bản án hình sự,
có hiệu lực pháp luật về mặt thực tế
Nhằm đảm bảo tốt nhất quyền lợi cho các chủ thể cũng như đảm bảo
hiệu lực THQĐDS của BAHS, cơ quan THADS phải áp dụng các biện pháp
THQĐDS để tổ chức thi hành các quyết định này. Việc áp dụng các biện pháp
THADS của cơ quan THADS là để đảm bảo: “Bản án, quyết định của Tịa án

nhân dân có hiệu lực pháp luật phải được cơ quan, tổ chức, cá nhân tôn trọng;
cơ quan, tổ chức, cá nhân hữu quan phải nghiêm chỉnh chấp hành” theo đúng
quy định tại Điều 106 Hiến pháp 2013 [48]. Bên cạnh đó do tính đặc thù của
THQĐDS trong bản án hình sự, là hoạt động liên quan đến nhiều tổ chức, cá

14


nhân khác nhau trong xã hội và thường liên quan đến quyền sở hữu tài sản
của cơng dân, vì vậy THQĐDS có thể dẫn việc đến xâm phạm QCN, QCD.
Cho nên cần phải có cơ chế giám sát, kiểm tra đối với công tác THQĐDS.
Luật thi hành án dân sự 2014 cũng quy định các cá nhân, cơ quan, tổ chức
thực hiện việc kiểm tra, giám sát, như: Quốc hội, HĐND, Mặt trận Tổ quốc,
Ban chỉ đạo thi hành án..., cùng đó là cơng tác kiểm sát thi hành án dân sự
được giao cho Viện kiểm sát nhân dân các cấp. Để từ đó đảm bảo cho cơng
tác THQĐDS được thực hiện có hiệu quả, đúng PL. Tuy nhiên cần có quy
định phù hợp hơn, hạn chế sự can thiệp khơng có căn cứ PL vào cơng tác
THQĐDS của Chấp hành viên.
-Thứ hai, là công cụ quan trọng để bảo vệ quyền lợi của người được thi
hành quyết định dân sự trong bản án hình sự
Nếu như cơng tác thi hành án hình sự mới chỉ đạt được mục đích trừng
trị người phạm tội, giáo dục họ trở thành người có ích cho xã hội, có ý thức
tơn trọng và tuân theo pháp luật, ngăn ngừa họ phạm tội mới và giáo dục
người khác, đấu tranh phòng ngừa và chống tội phạm, thì hoạt động THADS
nói chung và THQĐDS trong bản án hình sự nói riêng ngồi những mục đích
chung trong giáo dục, phòng ngừa như đã nêu trên, kết quả của nó cịn có ý
nghĩa hết sức quan trọng là quyền và lợi ích hợp pháp của cơ quan NN, tổ
chức kinh tế, tổ chức xã hội và công dân được tôn trọng và bảo vệ trên thực tế
hay nói cách khác là khơi phục lại những lợi ích về vật chất và những quyền
năng dân sự khác bị xâm hại của NN, của công dân và các chủ thể, bảo đảm

quyền dân chủ và sự công bằng xã hội. Hiệu lực của bản án, quyết định của
Toà án cũng chính là hiệu lực của những phán quyết nhân danh NN, do đó
việc thi hành nghiêm chỉnh bản án, quyết định của Tồ án có ý nghĩa quan
trọng trong việc đảm bảo trật tự, kỷ cương xã hội, giáo dục ý thức tôn trọng
pháp luật cho mỗi người dân.

- Thứ ba, góp phần nâng cao chất lượng của

bản án hình sự

15


Từ hiệu quả trong công tác THQĐDS trong bản án hình sự sẽ góp phần
nâng cao hiệu quả, hiệu lực của cơng tác xét xử VAHS, bản án hình sự được
đảm bảo THQĐDS trong thực tiễn; ngoài ra với việc việc áp dụng các biện
pháp THADS, trong trường phát hiện có sai sót trong BAHS được THQĐDS,
cơ quan THADS sẽ có những kiến nghị phù hợp, giúp cho Tịa án chủ động
phát hiện sai lầm, thiếu sót trong BAHS để đính chính, khắc phục sai sót để
nâng cao hơn nữa công tác xét xử và bán hành các BAHS.
- Thứ tư, nâng cao ý thức pháp luật trong nhân dân
Việc tự nguyện thi hành án, đặc biệt là những trường hợp đương sự
thỏa thuận được với nhau trong việc thực hiện nghĩa vụ dân sự trong bản án
hình sự, sẽ tác động tích cực đến quyền lợi của các bên đương sự: Bên được
thi hành án sớm khôi phục lại quyền lợi của mình; bên phải thi hành án có thể
giảm được một phần nghĩa vụ theo bản án, quyết định, giảm được các thiệt
hại so với trường hợp cơ quan thi hành án tổ chức thi hành, như giảm các chi
phí cưỡng chế thi hành án, lãi suất chậm thi hành án. Với những ý nghĩa như
vậy, sẽ thúc đẩy các đương sự ý thức tự nguyện trong việc thi hành án, cũng
như thái độ, ý thức khi thỏa thuận với nhau trong việc thực hiện quyền, nghĩa

vụ trong bản án, quyết định, đồng thời nâng cao ý thức chấp hành pháp luật
trong nhân dân.
1.2. Nội dung thi hành quyết định dân sự trong bản án hình sự theo
Luật Thi hành án dân sự năm 2008 (sửa đổi, bổ sung 2014)
Căn cứ vào quy định Luật LHADS năm 2008 (sửa đổi, bổ sung năm
2014) và theo Quyết định số 273/QĐ-TCTHADS ngày 22.02.2017 của Tổng
cục trưởng Tổng cục THADS, theo đó, việc thi hành án dân sự nói chung, Thi
hành quyết định trong bản án hình sự nói riêng được thực hiện theo các bước
như sau:
- Việc tiếp nhận đơn yêu cầu thi hành quyết định dân sự trong bản án
hình sự

16


Đây là hoạt động của cơ quan TAHDS tiến hành các thủ tục tiếp nhận
yêu cầu THQĐDS trong bản án hình sự của TAND. Cơng việc này do TTrV
và Thư ký phụ trách, ngồi ra thì bộ phận Văn thư của cơ quan thi hành án
dân sự cũng được giao thực hiện nhiệm vụ khi cần thiết.
Sau khi tiếp yêu cầu đơn thi hành quyết định dân sự trong bản án hình,
người tiếp nhận phải viết Phiếu nhận đơn hoặc hướng dẫn cho người gửi đơn
lập biên bản ghi nhận yêu cầu thi hành quyết định dân sự trong bản án hình;
trong trường hợp người yêu cầu thi hành quyết định dân sự trong bản án hình
trình bày bằng lời nói, thì người trực nghiệm vụ phải lập biên thể hiện nội
dung đương sự yêu cầu thi hành quyết định dân sự trong bản án hình.
Nếu tiếp nhận trực tuyến thì thực hiện những cơng việc quy định tại
Quy trình hỗ trợ trực tuyến yêu cầu THQĐDS trong bản án hình sự; Khi nhận
yêu cầu THQĐDS trong bản án hình sự bằng bưu phẩm thì Văn thư tiếp nhận,
vào Sổ công văn đến rồi chuyển ngay cho TTrV hoặc Thư ký được giao thụ
lý. Người này sẽ có trách nhiệm nhập sổ sách theo đúng quy định về trình tự,

thủ tục luật định.
- Việc ban hành quyết định THQĐDS trong bản án hình sự
Chi Cục trưởng hoặc Phó Chi cục trưởng cơ quan THADS là người
được giao quyền chủ động ban hành quyết định THQĐDS trong bản án hình
sự và phân công Chấp hành viên, TTrV tổ chức THQĐDS trong bản án hình
sự, gồm:
+ Thi hành hình phạt tiền là hình phạt chính hoặc là hình phạt bổ sung,
truy thu tiền hoặc tài sản thu lợi bất hợp pháp, án phí xét xử sơ thẩm và phúc
thẩm hoặc khấu trừ thu nhập trong bản án hình sự áp dụng hình phạt Cải tạo
không giam giữ;
+ Tịch thu sung quỹ NN, tịch thu tiêu hủy vật chứng, tài sản; các khoản
thu khác cho NN;

17


+ Thu hồi quyền sử dụng đất và tài sản khác thuộc diện sung quỹ NN;
Trong thời hạn năm ngày làm việc, kể từ ngày nhận được BA, QĐ của TAND
Cục trưởng, Chi cục trưởng, Chi Cục trưởng, Phó Chi Cục trưởng cơ quan
THADS phải ra quyết định THQĐDS trong bản án hình sự
Trưởng cơ quan THADS ra quyết định THQĐDS trong bản án hình sự
khi có u cầu thi hành án nếu không thuộc các trường hợp trên. Thời hạn ra
quyết định THQĐDS trong bản án hình sự theo yêu cầu là 05 ngày làm việc,
kể từ ngày nhận được yêu cầu THQĐDS trong bản án hình sự.
- Việc gửi quyết định về THQĐDS trong bản án hình sự
+ Quyết định về THQĐDS trong bản án hình sự phải được gửi cho
VKSND để kiểm sát theo quy định của pháp luật
+ Quyết định cưỡng chế THQĐDS trong bản án hình sự phải được gửi
cho UBND cấp xã nơi tổ chức cưỡng chế THQĐDS trong bản án hình sự
hoặc cơ quan, tổ chức có liên quan đến việc thực hiện quyết định cưỡng chế

THQĐDS trong bản án hình sự
- Việc thông báo về THQĐDS trong BAHS, gồm: Quyết về thi hành
án, giấy báo, giấy triệu tập và văn bản khác có liên quan đến việc THQĐDS
trong bản án hình sự phải thông báo cho các chủ thể theo đúng nội dung của
văn bản nêu trên.
Sau khi ban hành Quyết định THQĐDS trong bản án hình sự, trong 03
ngày làm việc người được giao thụ lý THQĐDS trong bản án hình sự phải
hồn thành việc thơng báo, trừ trường hợp cần ngăn chặn đương sự tẩu tán,
huỷ hoại tài sản, trốn tránh việc THQĐDS trong bản án hình sự.
Về hình thức thơng báo, có thể thơng báo trực tiếp đến các đương sự
hoặc niêm yết công khai tại trụ sở cơ quan THADS và UBND nới các đương
sự cư trú hoặc thơng báo trên đài và báo chí.
- Việc xác minh điều kiện THQĐDS trong bản án hình sự:

18