Sử dụng bài viết mẫu hiệu quả trong dạy kỹ năng viết tiếng Anh cho sinh viên

QUẢN LÝ

SỬ DỤNG BÀI VIẾT MẪU HIỆU QUẢ TRONG
DẠY KỸ NĂNG VIẾT TIẾNG ANH CHO SINH VIÊN
Phạm Thị Hồng Thanh*

ABSTRACT
The article deals with the issue of using writing models in the process of teaching English writing
skills. Through collecting and analyzing the views of some researchers and through the actual
teaching experience, the writer has proposed a number of issues such as what sub-skills students can
learn from the writing models, when to use and how to use, key factors to keep in mind when choosing
writing models. In addition, some types of models as well as the approach of the using writing models
are mentioned.
Keywords: Witing models, analysis, approach, writing guidelines, effectiveness.
Ngày nhận bài: 10/4/2021; Ngày phản biện: 5/5/2021; Ngày duyệt đăng: 25/5/2021

1. Đặt vấn đề
Một trong những vấn đề về dạy viết tiếng Anh
ln thu hút sự quan tâm của người dạy, có nên
cung cấp bài viết mẫu hay không. Nhiều giảng
viên (GV) cho rằng bài mẫu giúp người học hiểu
cách viết và có thể tạo ra sản phẩm đúng yêu cầu
về thể loại, chủ đề. Tuy nhiên, cũng có những
GV cho rằng việc cung cấp bài viết mẫu sẽ làm
cho người học bắt chước một cách thụ động và
thiếu tính sáng tạo trong quá trình viết bài. Trên
thực tế, khi cần viết một thể loại nào đó như bài
luận, đề xuất, bài báo khoa học hay khóa luận
hầu hết đều dựa vào các mẫu có sẵn. Để hồn
thành được một đề xuất, hay khóa luận, việc đầu
tiên người viết sẽ tìm đọc những đề xuất hoặc

khóa luận có liên quan đến nội dung họ cần viết.
Ngay cả việc viết tự do cũng cần tham khảo các
bài mẫu để hiểu rõ hơn cần phải viết như thế
nào. Theo Kroll (2003), sử dụng các bài mẫu
ngay trong giai đoạn đầu dạy viết có thể cản trở
sự sáng tạo. Một số nhà nghiên cứu khác (Dudley-Evans và St. John 1998; Harmer 2004) cũng
cho rằng quá chú trọng vào bài mẫu và phân tích
bài mẫu có thể là q cứng nhắc. Tuy nhiên, hầu
như khơng thể tìm thấy tài liệu nào bàn về dạy
* ThS Trường Đại học Tây Bắc

54

viết mà không đề cập đến việc sử dụng bài mẫu.
Như vậy, vấn đề là sử dụng thế nào để mang lại
hiệu quả cao nhất trong dạy và học KN viết tiếng
Anh. GV không thể chỉ phát bài mẫu cho SV rồi
mong đợi họ sáng tạo bài viết của riêng họ (Gallagher 2015).
2. Nội dung nghiên cứu
2.1. SV học được gì từ bài viết mẫu?
GV có thể giúp SV học cách viết qua việc
phân tích tổng thể về cấu trúc bài viết hoặc ở
cấp độ câu và đoạn văn. Scrivener (2011) đề cập
những vấn đề cụ thể, có thể phân tích như “Bố
cục, thơng điệp tổng thể, cách các mục được sắp
xếp, các cụm từ và câu cụ thể, các đặc điểm ngữ
pháp đặc biệt, phong cách và giọng điệu, tác
động đối với người đọc (the layout, the overall
message, how the itemsare organized, specific
phrases and sentences, tone, the effect on the

reader).” Để dạy tốt KN viết hai loại email, nghi
thức (formal) và thân mật (informal), GV sẽ phải
giới thiệu những email chuẩn, đảm bảo các yêu
cầu về hình thức, nội dung trong đó thể hiện rõ
mức độ trang trọng qua cách sử dụng từ vựng,
cấu trúc ngữ pháp phù hợp với thể loại cũng như
một số cụm từ cố định với cả hai loại email.
2.2. Một số điểm cần lưu ý khi chọn bài viết
mẫu  

TẠP CHÍ QUẢN LÝ VÀ CÔNG NGHỆ - Số 17 Quý 2/2021


QUẢN LÝ
2.2.1. Yếu tố văn hóa
Khi chọn bài viết mẫu, cần xem xét kỹ lưỡng
mục đích của bài viết và ngữ cảnh cụ thể, GV yêu
cầu người học viết bài. Cortazzi và Jin (1999)
xác định ba loại thông tin văn hóa có thể được sử
dụng trong tài liệu giảng dạy ngơn ngữ: Thơng
tin văn hóa nguồn, đích và quốc tế. Trong giảng
dạy tiếng Anh, ngữ liệu văn hóa nguồn liên quan
đến văn hóa người học.
Ví dụ một bài viết về ngày Tết cổ truyền Việt
Nam:
- Ngữ liệu văn hóa đích là ngữ điệu văn hóa
từ các nước có tiếng Anh là ngôn ngữ thứ nhất:
Một đoạn văn về ngày Halloween;
-  Ngữ liệu văn hóa quốc tế là ngữ liệu liên
quan đến nhiều nền văn hóa nói tiếng Anh và các

quốc gia khơng nói tiếng Anh: Một bài biết về
nghi thức trong các buổi hội thảo quôc tế.
Như vậy, khi cần giúp người học viết một bài
luận để làm hồ sơ xin học bổng của một trường
đại học Bắc Mỹ, thì GV cần cung cấp cho SV
các bài viết mẫu là những bài luận được cho là
thành công khi xin học bổng. Nếu GV muốn SV
viết đoạn văn về di sản văn hóa vật thể của nước
mình để giới thiệu với bạn bè quốc tế, GV có thể
chọn các bài viết mẫu của SV từ nhiều quốc gia.
2.2.2. Sự phù hợp về trình độ
Cần cung cấp cho người học những bài mẫu
phù hợp với trình độ của họ. Một trong những
những lỗi phổ biến và nghiêm trọng nhất mà GV
thường thấy là người dạy giới thiệu các bài mẫu
khó hơn rất nhiều so với năng lực ngôn ngữ của
người học. Trong một số giáo trình giảng dạy
KN viết, các bài mẫu được viết bởi các nhà ngơn
ngữ, nhà văn, vì thế khoảng cách giữ bài mẫu
và bài SV có thể viết ra rất lớn. Xét về mặt tâm
lý, việc giới thiệu, phân tích những bài viết này
làm cho SV thấy thất vọng, chán nản mất động
lực học tập vì nghĩ mình kém cỏi, khơng có khả
năng tự viết ra những bài viết theo yêu cầu. Xét
về mặt giảng dạy, những bài viết mẫu này khơng
giúp người học có được hướng dẫn cụ thể nào để
học theo.
2.3. Một số loại bài mẫu

2.3.1. Bài mẫu là sản phẩm viết của các SV

khác
Một trong những cách hiệu quả trong việc
dùng bài mẫu dạy KN viết là sử dụng bài viết của
SV khóa trước. Lợi thế của các bài mẫu SV khóa
trước là: phù hợp về trình độ, có cùng phơng văn
hóa, cùng ngữ cảnh viết bài. Bài viết từ SV khóa
trước thường dễ tạo động lực cho người học vì
nội dung thường gần gũi với những trải nghiệm
của người học. Khi GV sử dụng bài viết mẫu của
SV khóa trước, cần có sự cho phép của bản thân
những người đã viết bài. Về cơ bản, việc này
khơng khó vì hầu hết SV sẽ cảm thấy tự hào khi
biết bài viết của mình được sử dụng làm bài mẫu
cho SV khóa sau. Vấn đề cần lưu ý là để có được
hiệu quả cao hơn thì GV cũng cần chỉnh sửa kỹ
lưỡng các bài mẫu này để có được bài mẫu theo
đúng mục đích của bài học.
2.3.2. Mẫu từ tài liệu xác thực và mẫu được
viết theo mục đích giảng dạy
Việc chọn bài mẫu từ tài liệu xác thực (authentic) hay các bài mẫu được viết cho mục đích
giảng dạy cần dựa trên một số yếu tố: trình độ
người học, mục đích viết bài. Một số bài viết
mẫu trong giáo trình có thể khơng tự nhiên,
nhưng những bài viết từ tài liệu xác thực thường
khó tiếp cận đối với người học xét về cả từ vựng
và cấu trúc, văn phong. Ngay cả khi có độ khó
phù hợp thì việc lựa chọn bài mẫu mang tính xác
thực cũng cần phải rất kỹ lưỡng vì khơng phải tài
liệu nào cũng hữu ích. Khơng thể phủ nhận, đơi
khi GV tìm được những bài viết có chủ đề phù

hợp thì lại có vấn đề về kết cấu bài, hay có những
lỗi về diễn đạt.
2.4. Khi nào nên sử dụng bài mẫu trong dạy
KN viết?
Trong quá trình dạy KN viết tiếng Anh, bài
mẫu là cơng cụ hữu ích ở các giai đoạn khác
nhau, thậm chí ngay cả khi người học đã hoàn
thành bài viết. Việc sử dụng bài viết mẫu ở bước
nào tùy thuộc rất nhiều vào mục đích của từng
bài học. Gallagher (2015) cho rằng, để tối đa hóa
lợi ích từ các bài mẫu, chúng nên được sử dụng
ở tất cả giai đoạn trong q trình viết, từ bước

TẠP CHÍ QUẢN LÝ VÀ CÔNG NGHỆ - Số 17 Quý 2/2021

55


QUẢN LÝ
chuẩn bị, bước viết bài, đến cả bước rà soát,
chỉnh sửa bài viết.
2.4.1. Trước khi viết (pre-writing)
Nghiên cứu kỹ bài viết mẫu trước khi viết là
một hoạt động rất phổ biến. Tuy nhiên, nhiều
chuyên gia cũng cảnh báo, khi được cung cấp bài
viết mẫu, SV có xu hướng coi bài mẫu là một bài
viết lý tưởng và để tạo ra bài của riêng mình, họ
chỉ việc thay một số từ, cấu trúc vào bài mẫu. Để
hạn chế tình trạng này, các chun gia cho rằng
nên giới thiệu mơ hình sau khi viết (pre- writing)

và trước khi SV viết nháp lần đầu (drafting).
Ví dụ, khi yêu cầu SV viết đoạn văn, SV nhớ
được định dạng đoạn văn một cách ngẫu nhiên từ
các bài đọc trước đây của họ là rất hiếm. Vì vậy,
ít nhất có thể giúp SV viết đúng định dạng đoạn
văn tiêu chuẩn, người dạy cần cung cấp đoạn văn
mẫu để SV học theo ngay trước khi bắt đầu viết.
2.4.2. Trong khi viết (While-writing)
Đối với một tiết dạy viết ở trình độ cao, dù
có sự chuẩn bị kỹ càng đến mấy thì cả người
dạy và người học đều khơng thể lường hết được
những vấn đề có thể phát sinh trong quá trình
viết. Khi GV đọc bài, GV nhận thấy người viết
gặp khó khăn trong việc tạo tính liên kết trong
văn bản, việc lạm dụng đại từ hay thiếu sự lặp
lại của danh từ quan trọng thì có thể giới thiệu
hai bài mẫu để SV tự phân tích, đánh giá xem bài
nào hay hơn. Bằng cách so sánh hai bài này, SV
có thể tự nhận ra lỗi tương tự mà họ mắc phải.
Dưới đây là ví dụ về hai bài mẫu được sử dụng
để giúp SV nhận ra lỗi.
Cats (Model Paragraph 1)
Cats make good pets for three important
reasons. First of all, cats are easy to take careof. They don’t need to be bathed because they
stay clean by grooming themselves. As forexercise, it is enough for owners to toss balls
and toy mice for cats to chase. In addition,cats
are independent. Cats are usually fine with being left alone for long periods of time. They
can entertain themselves and do not need human company all the time. Furthermore, cats
are inexpensive pets. They don’t need much

56

beyond food and water and a few toys. Even
the adoption fee for a cat is quite reasonable.
Cats are an excellent choice if you want a pet
that is easy to take care of, is independent, and
doesn’t cost much.
Cats (Model Paragraph 2)
Cats make good pets for three important
reasons. First of all, they are easy to take care
of. They don’t need to be bathed because they
stay clean by grooming themselves. As for exercise, it is enough for owners to toss balls and
toy mice for them to chase. In addition, they
are independent. They are usually fine with being left alone for long periods of time. They
can entertain themselves and do not need human company all the time. Furthermore, they
are inexpensive pets. They don’t need much
beyond food and water and a few toys. Even
the adoption fee for them is quite reasonable.
They are an excellent choice if you want a pet
that is easy to take care of, is independent, and
doesn’t cost much.
Khi SV viết đoạn văn có quá nhiều câu đơn
ngắn, GV có thể đưa một bài mẫu có lỗi tương
tự để họ nhận ra vấn đề của chính họ. Sau đó,
GV và SV có thể cùng thảo luận để sửa đoạn văn
bằng cách kết hợp các câu đơn thành những câu
ghép hoặc câu phức. Như vậy, khi quay lại bài
viết ban đầu của mình, SV sẽ thấy việc chỉnh sửa
bài viết dễ dàng hơn và có được sản phẩm cuối
cùng chất lượng hơn.

Ví dụ: “Last week, I went camping with
a friend. We took a tent, sleeping bags, and
food. It rained at our campsite. We got wet. We
couldn’t make a fire. We couldn’t eat. We were
hungry. We were miserable. We decided to return home. It was a bad trip” 
2.4.3. Sau khi viết (Post-writing)
Sử dụng bài viết mẫu có thể có tác dụng ngay
khi SV đã hồn thành một bài viết. Việc trình bày
cơng khai các bài viết đã được đánh giá có thể
mang lại động lực lớn cho người học. Các bài
viết đã hoàn thành có thể được đăng trên nhóm
lớp (nhóm Zalo, Facebook), được phơ tơ và phát

TẠP CHÍ QUẢN LÝ VÀ CƠNG NGHỆ - Số 17 Quý 2/2021


QUẢN LÝ
cho SV trong lớp, tập hợp lại thành một cuốn
sách nhỏ, in ra khổ lớn rồi treo quanh lớp. Công
khai các bài viết không chỉ giới hạn ở dạng viết
mà cịn có thể được trình bày theo hình thức nói.
Khi tiếp cận với các bài viết mẫu đã hồn thành
của bạn học, giúp SV học được cách viết cho
những nhiệm vụ viết sau này.
2.5. Các cách tiếp cận bài viết mẫu
Tùy từng mục đích và đối tượng cụ thể, GV
có thể cung cấp bài mẫu trước hoặc sau khi có
những hướng dẫn (guidelines) về nhiệm vụ viết.
Trong trường hợp dạy một thể loại viết hoàn toàn
mới, GV nên giới thiệu các hướng dẫn, nguyên

tắc viết bài trước. Nhưng nếu GV đang cần SV
xác định một vấn đề nào đó trong bài viết của
chính họ thì có thể cung cấp bài viết mẫu để SV
dễ dàng nhận ra các vấn đề cần cải thiện.
2.5.1. Cách tiếp cận: tốt, xấu, và rất tệ
Cách tiếp cận này cung cấp cho người học
các bài viết có chất lượng khác nhau: một bài
tốt, một bài bình thường, một bài ở mức tệ. Tất
nhiên số lượng các bài mẫu tùy thuộc vào từng
nhiệm vụ viết và nguồn bài mẫu GV có thể thu
thập. Khi cung cấp cùng lúc những bài mẫu này,
GV có thể yêu cầu người học tự phân tích, so
sánh xem bài viết nào đáp ứng được yêu cầu của
nhiệm vụ viết họ đang thực hiện về hình thức tổ
chức (organization), từ vựng, ngữ pháp, thể loại.
Đối với những bài không đáp ứng yêu cầu, hoặc
đáp ứng ở mức độ thấp, SV cũng cần nhận biết
được lý do tại sao. Khi phân tích và đánh giá
được chất lượng bài mẫu, SV sẽ tránh được lỗi
và học được những điểm tốt từ bài có chất lượng
cao.
2.5.2. Phân tích bài mẫu theo checklist
Các bài mẫu có thể được phân tích theo một
checklist với các mục cụ thể cần lưu ý. Các mục
trong checklist cần rõ ràng, dễ hiểu. Tùy từng nội
dung bài học và từng nhiệm vụ viết khác nhau,
GV có thể điều chỉnh các mục trong checklist
theo mục đích riêng.
Bảng dưới đây là một ví dụ về checklist dùng
để phân tích bài mẫu phỏng theo mơ hình của

Oshima và Hogue (2006, 317).

Format
____Yes ___ No
The paragraph has a title.

____Yes ___ No

The first line is indented.

____Yes ___ No

The paragraph
ble-spaced.

____Yes ___ No

is

dou-

Mechanics
Each sentence has appropri____Yes ___ No
ate end punctuation.
Capital letters are used ap____Yes ___ No
propriately.
Content and Organization
The paragraph fits the as____Yes ___ No
signment.
The paragraph has a topic

____Yes ___ No
sentence.
The paragraph contains
several specific and factual
supporting sentences, in- ____Yes ___ No
cluding at least one example.
The paragraph ends with
an appropriate concluding
sentence.

____Yes ___ No

All sentences are directly
related to the topic.

____Yes ___ No

2.6. Phân tích với các câu hỏi
Một cách khác để phân tích bài mẫu là sử
dụng các câu hỏi. Cũng như sử dụng checklist,
các câu hỏi cần được điều chỉnh cho phù hợp
với từng nội dung bài học và từng nhiệm vụ viết
khác nhau. Dưới đây là một bài mẫu và một số
câu hỏi giúp SV phân tích bài mẫu.
Model Paragraph: How to Choose a
University
Because there are so many options,
choosing the right university can be a difficult
task. However, following these steps can help
you narrow down the possibilities. First of all,

look for universities that offer the academic

TẠP CHÍ QUẢN LÝ VÀ CƠNG NGHỆ - Số 17 Quý 2/2021

57


QUẢN LÝ
programs you are interested in. The main reason
to attend university is to study, so academics
must be your prime focus. Second, look into
other opportunities related to your chosen
field of study. Third, think about the size of the
school. You might beintrigued by a university
with a large student population and numerous
course offerings, or you might prefer a cozy
liberal arts college with fewer students and
more individual attention. Finally, take into
account the location. Your university years can
be an opportunity to discover a completely new
environment. Although choosing a university
can be a difficult process, by following these
steps, you are on the way to finding the right
one for you.
Analysis Questions
1 . Who is the intended audience of this
paragraph?
2 . What is the writer’s purpose?
3 . Does the writer explain each step clearly?
4 . Do you feel that the writer offers good

advice?
5 . Do you have any suggestions for revision?
Sau khi phân tích các bài mẫu và giúp SV
nắm được những đặc điểm cơ bản của một thể
loại viết nhất định, GV có thể u cầu SV khơng
nhìn lại bài mẫu trong quá trình viết. Việc viết
nháp ngay sau khi phân tích mà khơng được xem
lại bài mẫu giúp GV nắm bắt được SV nhớ và
hiểu được những đặc điểm của thể loại viết ở
mức độ nào. Cách này cũng giúp người học trở
nên quen thuộc với việc sử dụng bài viết như một
sự hướng dẫn (guideline), tránh việc họ sao chép
máy móc từ bài mẫu. Cách sử dụng bài mẫu theo
cách này phù hợp với những nhiệm vụ viết ngắn
có thể hồn thành trên lớp như email, đoạn văn.
3. Kết luận
Có thể khẳng định trong q trình học KN
viết, SV cần được hướng dẫn để phát triển KN
phân tích bài mẫu từ đó hiểu rõ những đặc điểm
cơ bản của các thể loại bài viết trong quá trình
học KN này. Bài mẫu được chọn sử dụng phải
phù hợp với nhiệm vụ, cấp độ và bối cảnh dạy
học. Những bài mẫu từ SV khóa trước hoặc bạn

58

cùng lớp là những bài mẫu lý tưởng xét về độ
khó và bối cảnh của nhiệm vụ viết được giao.
Khi được sử dụng làm bài viết mẫu, văn bản
xác thực (authentic) cần phải được lựa chọn kỹ

lưỡng để phù hợp với bài viết cần thực hiện về
nội dung, hình thức, độ khó của từ vựng, ngữ
pháp. Các bài mẫu có thể được sử dụng tại bất
kỳ giai đoạn nào trong quá trình viết. Sử dụng
các bài mẫu đa dạng cho một nhiệm vụ nhất định
có thể giúp SV tránh được việc coi bài mẫu là
mơ hình bắt buộc phải theo.Việc sử dụng chưa
hiệu quả các bài mẫu có thể làm cho một số GV
nghĩ rằng không nên sử dụng bài mẫu trong dạy
viết. Tuy nhiên, không thể phủ nhận, khi được sử
dụng thích hợp các bài viết mẫu thực sự là cơng
cụ dạy KN viết tiếng Anh rất có giá trị.  
Tài liệu tham khảo
1. Cortazzi, M., and L. Jin. (1999), Cultural
mirrors: Materials and methods in the EFL
classroom. In Culture in second language
teaching and learning, ed. E. Hinkel, 196–219.
Cambridge: Cambridge University Press.
2. Dudley-Evans, T., and M. J. St. John.
(1998), Developments in English for specific
purposes: A multi-disciplinary approach.
Cambridge: Cambridge University Press.
3. Gallagher, K. (2015), In the best interest
of students: Staying true to what works in the
ELA classroom. Portland, ME: Stenhouse.
4. Harmer, J. (2004), How to teach writing.
Harlow, UK: Pearson Education.
5. Kroll, B. (2003), Teaching the next
generation of second language writers. In
Exploring the dynamics of second language

writing, ed. B. Kroll, 1–10. Cambridge:
Cambridge University Press.
6. Oshima, A., and A. Hogue. (2006),
Writing academic English: Level 4. 4th ed.
White Plains, NY: Pearson Education.
7. Scrivener, J. (2011), Learning teaching:
The essential guide to English language
teaching. 3rd ed. Oxford: Macmillan
Education.

TẠP CHÍ QUẢN LÝ VÀ CƠNG NGHỆ - Số 17 Q 2/2021