Giáo trình Mạch điện cơ bản (Nghề: Công nghệ ô tô) - Trường TCN Kỹ thuật công nghệ Hùng Vương

UY BAN NHAN DAN QU~N 5
TRUONG TRUNG CAP NGHE KY THU~T CONG NGH:Â HUNG VUONG

,

'

GIAOTRINH

Thuc
hitnh
ã
Mach
di@n
ã
ã

CO'

bin

'
Nghe:
Cong ngh~ o to

TRINH DOã TRUNG CAP

TPHCM-2019

1

MUCLUC
.
.
Nqi dung

,._

Trang

.

1 Loi tga ....................................................................................................... .
2 Cac hinh thCrc ho~t d9ng h9c t~p chinh trong mon h9c .............................. ..
3 Bai 1: Han n6i linh ki~n di~n-di~n tu bfulg mo han xung/m6 han di~n tr& ...... ..
' . 2 : H'an thi.::.ec b~an.g mo. h'an. d.::.t
4 B a1
o va' d'en kh'o ............................................... .
5 Bai 3: LAp dat mach dien den soi d6t.. ......................................................... ..
6 Bai 4: LAp dit m~ch di~n den h~ynh quan.g ................................................... .
,. 5 : L~ap d~~t m~c
• h di"yn 2 d'en s91. d.::.ot nm
.: . ..
.: . ............................................. .
7 B ai
tlep
8 Bai 6: LAp d~t m~ch di9n 2 den sqi. d6t n6i song song ........................................ .
9 Bai 7: LAp ~t m~ch di~n h6n h9P vua n6i tiSp vua song song ....................... .
lOBai 8: L~p datmach

chuong dien
.. ., , . hc:t·"
. ......................................................................... .
,.
~
,.
d'"
11 Bai 9 : Lap dat mac 1en co1 1en....................................................................... .
12 Bai 10: LAp ~t n:i~ch di9n den hi9u ............................................................. ..
13 Bai 11: LAp d~t DJ~Ch diSu khi@n d9ng ca g~t nu&c tren kinh oto ...................... .
14 Bai 12: LAp ~t m~ch di9n kh&i d9ng d9ng ca oto ............................................ .
' cau
" h..
" .................................................................... ..
m cac
01 va' b'.
a1 t~p
15 Tra. I'.
16 Tai li~u tham khao .................................................................................... ..

tin


2

GIOI THIEU
. VE MO BUN/MON HOC
.

Vi tri, y ngbia, vai tro mo dun/mon bqc:

Vai Stf phat tridn va hoan thi¢n khong ngimg cua khoa h9c, cong ngh¢ thiit bi
ai¢n, ai¢n tir tren m9i llnh VtfC tlai s6ng xii h(>i, mq,ch ili?n tir tra thanh m9t thanh
phan khong thd thiiu aUn6 la ad tliiu khi€n kht5ng ch€, khuich aq,i, biin a6i ... cac aq,i lu(Yng aiefn. Tang
hiefu qua lam viefc cua cac thiit bf, m¥c afch la g9n hod cac thiit bf ai¢n, EJap
ung m9i nhu cdu hoq,t a9ng lao a9ng san xutit va tinh thdn, giam tieu hao nang
lu(lng tren thiit bf, tang a9 nhq,y lam vi¢c, tang tu6i th9 cua thiit bf.... Do tl6,
nh(m dq,ng chinh xac cac mq,ch aiefn tir, kidm tra, thay th€, au(lq cac linh ki¢n,
mq,ch tli¢n hu hong la m(Jt yeu cdu quan tr9ng khong thd thiiu qu(lc, nhdt la
trong llnh VJ:l'C ili?n tir cong nghi¢p, khi ma cac day chuyin cong nghi¢p au(lc
hinh thanh va phat tridn mq,nh tren phq,m vi ca nuac.

Muc tieu tbrrc hien ciia mon hoc:
Sau khi h~an tdt man h9c nay, h9c vien c6 nang ltfc:
■ Giid thfch cdu tq,o: nguyen Ii lam vi¢c cua cac mq,ch tli¢n, tir CO' ban dung
cac linh ki¢n ban ddn nhu: Mq,ch khuich tlq,i tin hiefu nhq, mq,ch khuich
aq,i cong sudt, khuich aq,i toan tir, mq,ch khuich aq,i c■ ung d¥ng cac vdn a€ CO' ban vi mq,ch ai¢n nhu: tinh toari , thiit k€, 6n
ajnh, h6i tiip .. vao thl!C ti..
0

Nqi dung chinh ciia mon bqc:
Mon h9c nay c6 nam bai, h9c trong 180 gia, trong tl6 60 gio ly thuyit va 120
gia thl!c hanh. Cac bai h9c nhu sau:
Bai 1: Mq,ch Tranzito tin hifu nho - tdn s6 thtip
Bai 2: Mq,ch ghep tranzito - h6i tiip
Bai 3: EJg,c tuyin tdn s6 cua mq,ch khuich aq,i ghep RC
Bai 4: Khuich aq,i cong sudt am tdn
Bai 5: Mq,ch dao a9ng_
Bai 6: Di€u chi va giai ai€u chi

Bai 7: Mq,ch 6n ap


3

so I)() MOILIEN HE GIUA cAc MO BUN VA MON HOC
TRONG CHUONG TRINH

.

Cac ho~t dqng hqc t~p chinh trong mon hqc
■
II

II

Ho~t d9ng h9c !ren lap co thao lu~n.
Ho~t d9ng ti.I h9c, tµ suu t!m cac tai li~u lien quan va lam cac bai t~p vs
mon h9c M~ch diyn tu.
Ho~t d9ng thvc hanh t~i xuong vs cac m~ch di~n tu C(J ban da h9c, Hip rap
va phat hi?n nhung sai 16i cua cac m~ch di?n tu C(J ban.
YEU cAu

VE DANH GIA HO.AN TH.ANH MON HQC

~

► N9i dung kiSm tra vi6t:
■ Trinh bay c§.u t~o, nguyen 1i ho~t d9ng, ung di.mg cac m~ch di~n tu theo
n9i dung da h9c

■ Trinh bay ung d\lilg cua cac m~ch di?n ti':r da dugc h9c trong n9i dung
■ Phan tich cac m~ch di~n tu da h9c tren ly thuSt va thvc t6
► N9i dung kiSm tra thi.rc hanh:
■ KiSm tra ky nang thi.rc hanh lip rap, sua chua, thay th@ cac linh ki?n dugc
danh gia theo cac tieu chufin:
- D9 chinh xac cua cac d~g tin hi~u 6 ngo ra, sau khi Ulp rap, sua chfra.
- Tinh thfim my cua m~ch lip rap, sua chfra .
►

Cac v~t li~u khi thi.rc hanh:
Cac linh ki~n di~n tu th\l d9ng va ban dfin cac lo~i theo yeu cfiu m~ch di?n
thi.rc tS.
Cac sa d6 m~ch di~n cho tru6c theo chi dfin, ho~c theo thvc tS.
Cac m~ch di~n, m~ch in theo yeu c§.u ky thu~t.


4

BAI 1: HAN NOi LINH KIEN BIEN-BIEN TU BANG MO HAN
XUNG/MO
BIEN TRO

HAN .

Gi6i thifu:
Nin tang ca s& cua mgch ai¢n tic la eek mgch khuich agi tin hi¢u nho, n6
chdm m9t ty 1¢ dang kd trong mgch ai¢n tic do i16 nghien cuu, phan tich, kidm
tra, sira chua cac mgch ai¢n tic c6 cong sudt lam vi¢c nho, tdn s6 thdp la vdn aJ
quan tr9ng. D6 chinh la n9i dung cua bai h9c nay.
M9c tieu thl}'c hi~n:

H9c xong bai h9c nay, h9c vien c6 nang 11:fc:
ãà Phan biÂt ngo vao va ra tin hi¢u tren sa a6 mgch ai¢n va thvc ti theo n9i
dung aa h9c.
■ KiJm tra chi i16 lam viec cua tranzito theo sa a6 thiit ki.
• Thiit ki cac mgclr khu€ch agi dung tranzito aan gain theo yeu cdu ky
thu(i,t.
Noi dung:
• ■ Gi6i thieu
vi b6. khuich aai
;
. aien
. tic
■ B6
. khuech
, aai
. tin .,hieu
. nho
1. Mach mac theo kieu E-C
1.1. Cdu tgo
1.2. Tinh chdt, nguyen ly
1.3. Dae aiJm va tinh chdt
2. Mg~h mcic theo kidu B-C
2.1. Cdu tao
. ,
2.2. tinh chat
2.3. Sa i16 tuang
auang
,
3. Mgch mac theo kieu C-C
3.1. Cdu tao

. ,
3.2. Tinh chat
3.3. Sa a6 tuang auang

.


5

.

.

......

r

~

"

r

HOAT BONG
. I: HOC LI THUYET TREN LOP

oo

► Gi6i thieu v~
khuich dai dien tir:

B9 khuSch d~i di~n tu la m9t m;ch di~n tu ma tin hi~u ngo ra cua m~ch 16n
g§p K l&n tin hi~u ng5 vao va d~g tin hi~u ngo ra gi6ng v&i d~g tin hi?u ng5
vao.
Tin hi~u cua m~ch la dong di~n theo thai gian i(t), di~n ap u(t) ho~c cong su§.t
P(t). Tin hi?u cung c6 thS la d~g nang luqng di~n k:hac nhu tu truang hay di?n
truong.
K dugc g9i la h~ s6 khuSch d~i cua b9 khuSch d~i. H~ s6 nay la ty s6 giua tin
hi?u
ngo ra va tin hi?u ngo vao. NSu tin hi~u ngo vao, tin hi~u ngo ra c6 d~ng di~n ap
thi
ta c6 h~ s6 k:huSch d~i di?n ap:

K =Ur

u

u
"'

(1.1)

V

NSu cac tin hi?u vao, ra la dong di~n thi ta c6 h~ s6 k:huSch d~i dong di?n:

K.= Ir
Iv
1

(1.2)

NSu tin hi~u vao, ra la cong srnit thi ta c6 h~ s6 khuSch d~i cong suĐ.t:

..

K p-~
-

P.

(1.3)
Tuy nhien trong thàc tS k:hi mic m9t b9 k:huSch d~i vao thiSt bi sv tham gia
vao
qua trinh ho~t d9ng cua m~ch se anh huang dSn cac m~ch di?n xung quanh ma
C\l

thS la m~ch di~n phia tru&c va phia sau cua b9 k:huSch d~i, thong s6 d~c tr-ng
nay
chinh la t6ng tr& vao (Zv) va t6ng tr& ra (Zr)cua b9 k:huSch d~i
T6ng tr& vao la ty s6 giua di~n ap va dong di~n tin hi~u vao cua b9 khuSch
d~i:

u

z =-v

I

V

(1.4)
T6ng tra ra la ty s6 giua di~n ap va dong di~n ra tin hi~u cua b9 khuSch d~i:
V

= Ur

Z
r

I

r

{1.5)


6

- D~c tft;h bien d9 cua m◊t b9 ~uSc~ d~i la quan h9 gifra ngo ra va ngo vao
cua b◊ khuech d~i duqc xet a m◊t tan so xac dinh. Quan h9 nay c6 thS duqc xet
theo di9n ap Uv va Ur ho~c duqc xet theo dong di9n Iv va Ir
- D~,c tinh tfi.n s6 ,cua _!)◊ khu@ch d~i la sv phµ t~u◊c cua h9 s6 khu@ch de;ti cua
bo khuech dai vao tan so tin hieu dua vao bo khuech dai. Hinhl .1 la dac tinh tfi.n
s6 diSn hinh ·cua bo khu@ch dai·
.
.
.
Meo phi tuySn.( khong th~ng duang) cua be) khuSch d~i la sg thay d6i d~ng
cua
tin hi9u ng5 ra so v&i tin hi9u ng5 vao do tinh phi tuySn cua be) khuSch d~i gay

ra.
Tinh phi tuySn cua be) kl.!uSch d~i phµ thu9c vao: Cfiu te;to cua linh ki~n, ChS de)
phan
C\IC, Tan s6 va de;tng tin hi9u ngo vao ...

K

)

/:

f1

f2

f
Hinh 1.1: D~c tinh tk s6 cua m~ch khuSch d~i
- Tra khang tai cua b9 khuSch d~i (Zt): La phfi.n tu tieu thv nang luqng tin hi~u
ra cua b◊ khuSch d?i. D6 b◊ khuSch d?i lam vi~c t6t c§.n phai c6 S\I ph6i hqp tra
khang giua tai va tra kha:ng ra cua b◊ khuSch d?i Zr = zt
NSu b◊ khuSch d?i c6 Ki=l va Ku> 1 thi b9 khuSch de;ti duqc g9i la b9 khuSch
de;ti di9n ap.
NSu b◊ khuSch d?i c6 Ki> 1 va Ku=l thi b9 khuSch d~i duqc g9i la b9 khuSch
d?i dong di~n.
NSu b9 khuSch d?i c6 Ki> 1 va Ku> 1 Thi b◊ khu@ch d?i duqc g9i la b◊ khu@ch
d~i cong sufit.
► B◊ khu@ch d?i tin1li9u nho:
Nguai ta thucmg quan ni~m b◊ khu@ch de;ti tin hi~u nho la b9 khuSch d~i tin
hi~u cho tin hi~u vao va ra du nho. HiSu nhu v~y la chua chinh xac. DS hiSu
chinh xac khai ni~m tin hi9u nho cua b◊ khu@ch de;ti ck phai tim hi6u d~c tinh

truySn d~n hay d~c tinh vao ra cua b9 khu@ch d~i. Vi dµ, dung Tranzito luong
C\IC lam b9 khu@ch d~i.
D~c tinh truySn d&n cua Tranzito c6 d~ng nhu hinh 1.2
Tren d~c tuySn nay Do~n AB tuySn tinh. NSu tin hi~u vao (IB ) thay d6i trong
do~n


7

IBAIBB thi tin hi~u ra e6 d~mg gi6ng nhu tin hi~u vao va khong bi meo d~g. Ta
g9i la b9 khu6eh la tuy6n tinh. B9 khu6ch d~i tin hi~u tuy6n tinh duqc g9i la be)
khu@eh d~i tin hi~u nho

...................................... j ........... .

IBA

IBB

Hinhl.2: D~e tinh truySn dfin eua Tranzito
I.Mach mic theo kiiu E chung ( E-C)
1.1. SO' d6 c§u t~o: (Hinh 1.3)

l

+.,·,.}'

'Bl .Nguen cung cap
Rb1

Rb1
Vi: Ng6vao

Ngu6n cung cAp

i

Rb2

Vo: Ngo ra

Vo: Ngo ra
Re

Vi: Ng6vao

Re

-

Hinh 1.3: Sa d6 e!u t~o m~ch Tranzito mie theo kiSu E ehung (E-C) thve t6
Trong d6:
Vo: Ngora.
Re: Di~n tr& tai dS lay tin hi~u ra.
Re: Di~n tr& 6n dinh nhi~t.
Rl; R2: Di~n tr& phan eve B

..

Cac thong s6 ki thu(lt cua mq,ch:

- T6ng tr& ng5 vao:

Vi - Vbe
Rj-- Iilb
- T6ng tr& ng5 ra:

(1.6)


8

R _ J7o _ Vee
0----

Io

Jc

(1.7)

(1.8)

(1.9)
1.2. Tinh chit, nguyen ly:
Mc;,,ch nay co m9t s6 tinh chdt sau:
■ Tin hi~u dugc dua vao C\IC B va l§y ra tren C\IC C.
■ Tin hi~u ngo vao va ngo ra ngugc pha (dao pha)
■ H~ s6 khu@ch d~i dong di~n ~> 1va khu@ch d~i di~n ap a < 1.
■ T6ng tr& ng5 vao khoang vai tram Ohm d@n vai KQ.

• T6ng tr& ngo ra khoang vai kQ dSn hang tram kQ
Trong each mic C-E, ft~c tuySn ra la quan h~ gifra dong ra le vadi~n ap ra
UCB, ung voi khoang gia tri dong vao IB . I>~c tuySn vao la quan h~ giua dong
vao IB va di~n ap vao UBE, ung voi khoang gia tri cua di~n ap ra UCB I>ugc
trinh bay 6 hinh 1.4 a va 1.4 b

UcE2

"'

Vung
khuech d?i

Vung-.
baa
hoa

----------

UcEbh

0,6v

------·

Vung ng- ng dan

U8 E

Hinh 1.4 a: D~c tuySn vao

Hinh 1.4 b: I>~c tuySn ra

Tren sa d6 1.4 a: I>~c tuySn vao cua Tranzito, cho ta thfiy tranzito chi bat d~u
dfin di?n khi di~n ap UBE vugt qua k:hoi gia tri di?n ap phan C\IC 0,6 v. Dong
di~n phan eve IB ph\l thm)c vao ngu6n cung c~p VCE, ngu6n cung cfip cang cao
thi dong phan C\IC IB cang 16n.


9

Tren sa d6 hinh 1.4 b: D~c tuySn ra cua Tranzito, cho th§,y Tranzito dugc chia
lam ha vung lam vi~c g&m c6:
+ Vung ngung dful: La vung nim du6i duang IB= 0. Luc nay di~n ap phan
cgc VBE nim du6i muc phan cgc 0,6v.
+ Vung khuSch d~i: La vung ti@p giap BE phan ClJC thu~n, tiSp giap BC phan
cgc nggac. Vung nay dung d@ khu@ch d~i tin hi~u dong di~n, di~n ap hay cong
suit.
+ Vung hao hoa: La vung n&m hen trai duang UCEhh luc nay ca hai m6i n6i
BE va BC dSu dugc phan cgc thu~n. Theo d~c tuySn ra hinhl.4h Khi IB=O. Thi
dong IC#O diSu nay dugc giai thich nhu sau:
Taco:
I c = a.IE + I cBo

le =a.(Ic +IB)+IcBo

(1.10)

Suyra:

a.lB lcBo
l-a l-a
+ H~ s6 o: Trang chS d9 m9t chiSu, dS danh gia kha nang diSu khiSn cua
dong IB d6i v6i dong IC nguai ta dinh nghla h~ s6 khuSch d~i dong di~n ~:

Ic=--+--

/3d ·-- le
IB

(1.11)
V 6i IC va IB la gia tri t~i di@m lam vi~c. Thong thuang o n&m trong khoang tu
50 dSn 400.
Trang ch@ d9 xoay chiSu, h~ s6 khuSch d~i o dugc dinh nghia:
C

f3ac

Mc

= Af]) IUcE = const
(1.12)

1.3. Mach trrO'ng drrO'ng:

Sa d6 ~ic m~ch C-E nhu hinhl.5a va 1.5h


.
10

~

...,_
B

0
\.,

B

C

lc=~.la

la

Ic

le

-+

le

RE

NPN

E

E

E

E

Hinh 1.4a: Cach mile pi~ch theo kiSu E-C Hinh 1.5b: Sa d6 tuong duong
m~chE-C
Theo sa d6 tren ta c6:

zv = Uv
Iv

=

UBE _;_ /J.I n·RE = /J.RE
Is
Is

(1.6)
Tren SO' d6 tuong duang khong xac dinh dugc tr& khang ra cua m~ch. Thµc tS
dugc
xac dµih theo d9 d6c cu;_ duang d~c tuySn ra hlnh 1. 6
lc(mA)

89 doc=1/R

..-----

0

I
UcE(V)

Hinh 1.6: f>~c tuy@n ra cua m~ch E-C
Gia sir tr& khang ra cua m~ch CE la ZR=Ro.
V 6i tr& khang vao la ~ .RE, tr& khang ra la Ro ta ve l~i dugc sa d6 tuang
duong cua m~ch nhu hinhl .7

Is

C

B

E

E
Hinh 1. 7: Sa d6 tuang duang each mile C-E khi c6 tai


11

2 ..M~ch !Di~ theo ki~u B chung (B-C):
2.1. SO' do cau tao: Hinhl.8
..

.

1,v Nguen cung cap

Rb1
Vo: Ngo ra
Vi: Ngo vao
Rb2
Hinh 1.8: Sa d6 c§.u ti;io mi;ich Tranzito mic theo kiSu B-C
Trongd6:
Vi: Ngo vao
Vo:Ngora
Re: Di~n tra tai
Re: Di~n tra ngo vao
Rbl, Rb2: di~n tra phan C\IC
Cac thong s6 kz thu(it-cua mg,ch:

- T6ng tra ngo vao:
(1.13)
-T6ng tra ngo ra: ..

R = Vo= Vcb
0

Vi

le

(1.14)

- DQ khu~ch di;ii dong di~n:

lo

Jc

Ai= Ji = lb =

p ::;1
(1.15)

- D9 khuSch d~i di~n ap:

.,..


12

..
Vo Vcb
- -- --- a
A v
Vi
Vbe

(1.16)

2.2. Tinh chftt:
Mt;tch nay c6 m9t s6 tinh chdt sau:
• Tin hi~u duqc dua vao càc E va 1Đ.y ra tren càc C.
11
Tin hi~u ngo vao va ngo ra d6ng pha.

11
H~ s6 khu@ch dc;ti dong di~n ~<1, h~ s6 khuSch dc;ti di~n ap a> 1.
11
T 6ng tr& ngo vao nho tu vai chvc kQ dSn vai tram MQ.
2.3. M~ch tuO'ng dtrO'ng: hinh 1.9
IE

le

E

-+-

le

-+-

B __
Di..___,_Q2......._i_lc_=a..lE-

Hinh 1.9a: Ca.ch mic m~ch B-C

C

B

Hinh 1.9b: So d6 tuang duang mc;tch B-C

Tren so d6 mc;tch hinh-1.9 la so d6 mc;tch Tranzito m5.c theo ki@u B-C cua
Tranzito npn. Nhu c§.u tc;to cua Tranzito duqc kSt hqp tu ba kh6i ban dful tc;to nen

hai tiSp giap pn. C6 th@ coi tiSp giap BE nhu m9t di6t D, ngoai ra vi IC = a.IE
nen giua hai cµc B vacC duqc thay thS b&ng m9t ngu6n dong c6 gia ttj la a.IE.
V 6i sµ thay thS d6 ta c6 so d6 tuang duang nhu hinh 1.9b
Khi Tranzito duqc phan cµc va ho<;1.t d9ng a vung khuSch dc;ti thi tiSp giap BE
duqc phan cµc thu~n. Khi d6 Di6t D tuang duang v6i m9t di~n tr& c6 gia tri
b&ng di~n tr& thu~ cua Di6t , di~n tr& nay duqc ky hi~u la re va duqc tinh:

UT

r =e
I
E

V 6i UT la di~n ap nhi~t,

anhi~t d9 binh thuang UT = 26mV, do d6:
26mV

Nhu v~y so d6 tuang duang duqc ve 1<;1-i nhu hinh 1.10

.


. 13

.
E

C

B
Hinh 1.10: Sa d6 tuong duong mi;ich m~c B-C
V6i sa d6 tuong duong hinhl.10 C6 th6 tinh duqc tr& khang vao ra cua mi;ich
nhu sau:
- Tr& khang vao : ZV = re
Gia tri re rfi.t nho, t6i da khoang 500
- Tr& khang ra duqc ZR duqc tinh khi cho tin hi~u vao b~ng khong, vi thS IE =
0 nen IC = a.IE c6 nghia ngo ra cua hinhl .1 Oha mi;ich, do d6: ZR= 8
Thl_rc tS tr& khang ra cua mi;ich C-B khoang vai MO.

3.. MJch mile theo kiiu C chung (C-C):
3.1. SO' ct6 c~u t~o: Hinhl.11
+v
0
---

Rb1

Vi: Ngo vao
~
..
Rb2 ~
Hinh 1.11: Sa d6

Nguen cung cap
Re

Vo: Ngo ra

d.u t~o m~ch mic theo kiSu C-C

Trong d6:
Vi:Ngo vao
Vo:Ngora
Re: :E>i~n tr& tai
Re: :E>i~n tr& ngo ra
Rbl, Rb2: di~n tr& phan C\IC
Cite thong s8 kf thugt cu.a mgch:
- T<3ng tr& ng5 vao:

Ri= Vi= Vb

Ii

lb

(1.17)


14

- T 6ng tr& ngo ra:

R =Vo
0
Io

Ve
Ie

(1.18)

- D9 khu@ch di;ti dong di~n:

A.
l

= Io = le = /J + l
Ii

lb

(1.19)

(1.20)

3.2. tinh chit:
Mach co mot s6 tinh chat sau:

■ . Tin hi~; dugc dua vao C\fC B va liy ra tren C\fC E.
■
■
■
■

Tin hi~u ngo vao va ngo ra d6ng pha.
H~ s6 khuSch di;ti dong di~n ~> 1, h~ s6 khuSch di;ti di~n ap aT6ng tr& ngo vao -tu vai kn dSn vai ch1=1c k.Q.
T 6ng tr& ngo ra nho tu vai ch1=1c ? dSn vai tram ? .

.

3.3. Mach tli'O'ng drrO'Dg: hinh
1.12
-

C---------C
NPN

...

....__ _ _ _ E

Hinh 1.12a: Ca.ch mic m~ch C-C

- Tinh t6ng tr& ngo vao:
Ri = V ~ = I b.rb

u

Hinh 1.12b: Mi;tch tuang duang each mic
C-C

+ ie.re + ie.Re

Iv

lb

Ri = rb + /3.re + /3.Re

Ri = hie + /3.Re
- Tinh t6ng tr& ngo ra:

( ~ Vai tram KQ)

(1.21)


15

Di~n tr& Rb la di~n tro cua ciu phan ap Rb 1 song song Rb2. Dung tu ngo vao
nhin va ill?Ch ta th§.y di~n tro Rb song song n9i tro ngu6n Rs. Thucmg di~n tro
Rb
d.t 16n so v6i Rs nen di~n tr& tuong duong cua Rb song song v6i Rs cung chinh
la Rs nhu m?ch tuong duang hinh 4.6.
Nen t6ng tr& ngo ra la:

Ro= UR= Ve
JR
]e
Theo m?ch tuong duong thi cac di~n tro Rs, rb va ?re m&c n6i ti~p nhau va
mic song song v6i di~n tro Re. Ta c6:

Ve= I..Re

= Ib.(Rs + rb + /3.re)

Suyra:
Ve = _;:.:_----"---"---~
lb. (Rs+ rb + /3.re) -- --'---"---Rs+ rb + /3.re

Ro = -.:1e
/J.fb
/J

1
Ro= r,_, +-(rb +Rs)

(~vai Chl)C ohm)

/3

(1.22)

- Tinh d9 khu@ch d?i dong di~n:

A.
l

= IR
~

I

=

V

!.:_ = (P + l).lb
I

b

.

I

b

Ai=/J+l

(1.23)

- Tinh d9 khu@ch d?i di~n ap:

UR V:
Je .Re
/J.Re
uV.. vb lb .rb + le.l'e + le.Re rb + /3.l'e + /3.Re
Av ,..., 1 V1 (rb + /3.re << /J.Re)

A=--=--------v

(1.24)

- Xet g6c pha: Khi Vb tang lam cho lb tang va le tang nen Ve cung tang theo,
nen di~n ap cua tin hi?u vao va ra d6ng pha.


16

CAU HOI vA BAI T4P:
Cau hoi tr~c nghi~m khach quan
Hay Iva chc;m phuong an dung dS tra loi cac cau hoi du&i day bfulg each to den
vao
o vuong thich hqp:
1. M c tranzito nh- -the nao aq c6 tang trlJ vao nho nh6t?
Mac ki4u E ch ung.
a.
b.
C.

C

C

C

C

D

C

C

D

C

Mac ki€u B chung

Mac ki§u C chung

d.
2. M c tranzito kic;su nao aQ c6 tang trd vao Ion nh5t?

a.
b.

c.

d.

Mac ki~u E chung.
Mac--ki§u B chung
Mac ki§u C chung
Tu' vao dan mach.

3. M c tranzito ki<;Su nao ac;s

a.
b.
C.

d.

co tang trd ra nho nh6t?

Mac ki§u E chung.
Mac ki€u B chung
Mac ki§u C chung

17

5. M c. t:ranz.tto kigu

t-rtao ,~,g· co• h' s,6 khut.ch I i dQ1g Ud'n llldTI
□

1?
a.
b.

□

□

t\i~ kieu E. chilm,g.

1,tite kleu B chung

c.

:~~c ;!djl.i\ G chl.Mlij

dL

Tuy vt.t:o dan'lli :ma.ch

,6. Mi c tranzlto kkJU nao, ,i,d co. ha 1s6 kb uif-ch I

,.

,.

•'ll"

i: .j

r,n ,an_.. [dn lld'n
,,

f:'"'·

ff
b.

:~~~c :kHJ11 :B ch1.m1f

c.

"'Mic :ldiau G C:tH.!T!.g

d.
Tl.Pl vil,o d~n.io nita'Ch.
7:. M c. tranz.!ito :kktu nao.• i,crcbo lrrre 'SiO'kbuliich ,li i dBnãt'I
vi atit1
~
ap tctn lhdn 1?
'

a.
b.
C.

t"

ô,

...





D

0



u

it

~c ikliu E c:hung.
MAc ifJ,.i~C !k}ju G •Chung.

d.

a.

Tuy vao d~f'ltQi :ir.~ch.
Tro n,g tr• •d'ng :hqp. n:a:o• tr,an:zlto tr ng thai ng.. ng :din?
·•J:l. ijl~p
• .• ·BE
.. C!}C
" :ntg"".I".
a. TJf!'p
••.· · p 'h!311
T' ••
·• •
'C!•c. p.1i;an
l.. •·
r.
.b..
, Jf!ip giap
:t:1
c!fe ng..,yc.
C.
Tiap glap !BE pinan C!ft fhiU\~11.
dL
Gom a 1;1,a :b.

a:

□

□

D

□

D

9. Tr~ ling hg,p nao tr,anzito lttr t1g th.al :khtlGch Ji Ii?

a.
b.
c.

d
1:C "fr.. iing hg:p

a.
b.
C.

d:.

Tieip giap BE phan C\lt :119"' ~Tiep (li.i.an :BC -pha:n ,c!Jc .n~re.
'

'"e"•

.....

.

~

"i:!11

!:-

T:i9r.I-'·~
:ntar•,.,. :BE :,,J,.,a;n cut thiuan.
G6mbva C.
ru\o tranzi.to din i tt11 boo ho.a?
Tiep gia::p BE: pha.n c1fc r~g-,-.9ic.
Hep giap BC phan ci;c, th11,11.
Tiep giap BE phan CJ/C thu.~n.
Gonn b va c.
~~

'l'

~

LJ

□


18

H04T D<)NG II: TV NGIDEN CUU TAI Lllj:U, TH.AO LU4N TO
Tai lifu tham khao:

1. Kr thu~t di~n tu, Electronic Technology, NXB Khoa h9c - Xa h9i, Ha N9i,
2001
2. M~ch di~n tu, nxb Lao d9ng - Xa h9i, "Tu sach kT thu~t di~n tu, Ha N9i,
2002.
3. NguySn T§.n Phu6c: S6 tay tra cuu linh ki~n di~n tu
4. NguySn Kim Giao, Le Xuan ThS: S6 tay tra cuu cac tranzito Nh~t Ban
5.D6 xuan Tht.1: Giao trinh di~n tu ca ban, Dv an GDKT va DN, Ha N9i, 2007
6. DB Thanh Hai, NgaySn Xan Mai: Phan tich m~ch tranzito, NXB Th6ng ke,
Ha N9i, 2002.
7. TS. Dam Xuan Hi~p: Bi~n tu ca T~p l, 2. Basic electronics. 2001.
8. NguySn Minh Giap: Sach tra cuu linh ki~n di~n tu SMD. NXB Khoa h9c va

sa

Kr
thu~t, Ha N9i, 2003.
N(H dung cfin nghien "Cll'll:
·
Cfiu t~o, tinh chfit, ung d\lilg cua cac m~ch khuSch d~i dung tranzito.
- Phan bi~t dugc S\I khac nhau va gidng nhau cua cac lo~i m~ch khuSch d~i.
- Cac ung dµng cua m~ch khu€ch dai dung tranzito trong ky thu~t.

.

.

HOAT DONG III: THUC
.

HANH TAI

. XUONG TRUONG

a. N(>i dung: ,
..
,
- Thvc hanh lap rap cac m~ch khuech dai dung Tranzito
- Nghien cuu, hi~u chlnh, sua chua cac m~ch khu€ch d~i dung Tranzito
b. Hinh thtrc t6 chtrc: T6 chuc theo nh6m nho m6i nh6m tu 2 -4 h9c sinh.
Giao vi~n hu6ng dfin ban d§.u h9c sinh thvc hi~n cac n9i dung du6i sv theo
doi, chi dfin cua giao vien.
c. Dl}ng Cl}, thi~t hi, v~! lifu dung cho thi nghi~m:
3.1. Dl}ng Cl}, thi~t bi (nhung thu khong tieu hao trong qua trinh thµc hanh):
- Sa d6 cac m~ch di~n thvc tS
- May do VOM hiSn thi s6 ho~c hiSn thi kim
- May hi~n song hai tia 40 i\1Ilz
- May tinh va ph§.n mSm thiSt k@ m~ch
- B9 ngu6n cho thi nghi~m
- Mohan
a. V~t li~u (nhung thu tieu hao trong qua trinh thl;c hanh):


19

-

Cac linh ki~n th\l...d9ng rai
Cac tranzito dung dS lip ffi<;l-Ch theo yeu cfiu thµc hanh
M~ch in
Nhµa thong
Chihan

b. Cac bai thtrc hanh
~
BAI THUC HA.NH 1:
, TH1/C HANH L.AP RAP ~CH C\JC E CHUNG (E-C)
- Lap rap m<;1.ch:
. M<;tch khuSch d<;ti mic theo ki@u E-C: Theo sa d6 m<;1.ch di~n
+V

+V

Nguon cung cap

9 Nguen cung cap
Re

Rb1
Vi: Ngo vao

f

Rb2
Re= 1Kn
Re= 100Q
Rb1 = 22KQ
Rb2 = 1,8KQ

Vo: Ngo ra

Vo: Ngo ra

Re

Vi: Ngovao

Re

Re= 1KQ

Re= 100Q
Rb1 = 220KQ

- Cho tin hi~u hinh sin ngo vao 1vpp. Quan sat d~ng song ngo vao va ngo ra
khi tang ngu6n va cho nh~n xet.
- Lan lugt giu ngu6 a 3 muc 3v, 6v, 12v tang din bien d9 tin hi~u ngo vao
dSn 3vpp quan sat d~ng song va cho nh~n xet.
- Thgc hi~n tinh h~ s6 khuSch d~i dong di~n va di~n ap trong cac truang hq_p.
BA.I THUC HA.NH 2:
TH\JC HA.NHL.AP RAP l\lI].\CH CVC B CHUNG (B-C)
- M<;tch mic theo ki~u B-C: Theo sa d6 m~ch di~n


20
"'c11, Nguon cung cap

Rb1

VI: Ng6 vao

Rb2

!

Vo: Ngo ra

!Re

:..r:

Re = 1 Kn
R. = 100n

Rb1

= 22Kn

Rb2

= 1,aKn

- Cho ngu6n cung c§.p diSu chlnh duqc tu 3 - 12 v vao m~ch di~n tang dful

!ff"a:; r~~ sr~u vr!o nhr:et vi~6i 1:g qui-vgifrr~vySr~=v

112v

I

- Cho tin hi~u hinh sin ngo vao 1vpp. Quan sat d~g song ngo vao va ngo ra khi
tang ngu6n va cho nh?n xet.
- L§n luqt giu ngu6 a 3 muc 3v, 6v, 12v tang dful bien d9 tin hi~u ngo vao d@n

3vpp quan sat d~ng song va cho nh?n xet.
- Thµc hi~n tinh h~ s6 khuSch d~i dong di~n va di~n ap trong cac truang hqp.

BAl THUC HANH 3:
THVC HANH LA.P RAP ~CH CVC C CHUNG (C-C)
- Mic mach theo k@u C-C: Theo sa d6 m~ch di~n
+v

~---1°
Rb1

Nguen cung cap
Re

vi: Ngo vao
~
Rb2~

Re= 100Q

Vo: Ngo ra

Rb2 = 1,8KQ

~::na:~ r;~ sF;u vi ~~o rvxet r7:6i r=g qF gifrr~~ yr~~ 112v
- Cho ngu6n cung c§.p di@u chlnh duqc tu 3 - 12 v vao m~ch di~n tang d§.n

I

21

- Cho tin hi~u hinh sin ngo vao 1vpp. Quan sat d~ng s6ng ngo vao va ngo ra khi
tang
ngu6n va cho nh~ xet.
- LAn lugt giu ngu6n 6 3 muc 3v, 6v, 12v tang dAn bien d:9 tin hi~u ngo vao dSn
3vpp
quan sat d~ng s6ng va cho nh~ xet.
- Thµc hi~n tinh h~ s6 khuSch d~i dong di~n va di~n ap trong cac tnrong hqp.


22

BAI 2: HAN TIDEC BA.NG MO HAN BOT VA DEN KHO
Gioi thieu:
Cac m~ch khuich clq,i dung Tranzito clan le thuimg khong clap ung au cac yeu
cdu vJ mi;it thong s6 ky thw;i,t cho mq,ch tli¢n trong thiit bt nhu h¢ s6 khuich tlq,i,
dai thong tdn lam vi¢c... cli dam bao t6t cac thong s6 vJ mi;it ky thugt cho mgch
tli¢n, thuimg cac mgch khuich aq,i dung Tranzito au(Jc m&c phuc h(Jp, lien kit
nhiJu Tranzito vbi nhau nen gifra chung c6 si:r lien kit vJ tli¢n. Khao sat, nghien
cuu si:r lien kit gifra cac mq,ch tranzito thgt si:r quan tr9ng tren con tluang di din
nghien cuu qua trinh hoq,t tl<}ng cita cac thiit bt tli¢n tu, mq,ch ai¢n tu dung
Tranzito

. .

.

Muc tieu thrrc hien:
H9c xong bai h9c nay, h9c vien c6 nang li:rc:

■ Trinh bay nguyen ly lam vi¢c cua cac mq,ch khuich tlc;,,i, ghep phuc htranzito tren sa a6 va trong mq,ch thi:rc ti theo n(Ji dung aa h9c.
■ Sica chua cac mgch ai¢n theo yeu cdu ky thug,t.
■ L6p rap cac mc;,,ch· khuich agi ghep phuc hthug,t.
Nqi dung:
1. Tranzito ghep cascade
a. Cdu tgo
b. Nguyen ly
C. Cac ung d7:lng ca ban
2. Mach
. khuich, tlai
. vi sai
a. Mgch khuech tlq,i vi sai ca ban
b. Cac chi do lam viec cita mach khuich aai vi sai
3. Mq,ch khuich aq,i Dalington .
.
a. Cdu t(JO - Nguyen ly
b. ungdl:lng
..
4. Khai ni?m vJ mgch h6i tiip
a. Khai niem
b. Phan lo.q,i ccic dgng h6i tiip
c. D9 l(Ji cita mgch khuich agi c6 h6i tiip
5. Tra khang vao ra cua mr;zch khuich agi

HOAT DONG I: HOC Li THUYET TREN LOP CO THAO LUAN
0

•

1. Tranzito ghep cascode

•

•


23

1.1.Cdu t~o:
.
D~c diSm cua m~ch la dung 2 t§.ng khuSch d~i mAc n6i tiSp (Hinh 2.1 ). T§.ng
thu hai mAc theo kiSu BC dS tang tin s6 c~t, giam nhiSu t~p, giam th§.p nh§.t hi~u
ung Miller at§.n s6 cao. Tfing thu nhdt theo kiSu EC, lam vi~c a di~n ap th§.p, h~
s6 khu@ch d~i di~n ap..nho dS giam hi~u ung miller cua tµ a tin s6 cao. Song h~
s6 khu@ch d?i di~n ap toan m~ch l?i r§.t Ian (khoang vai tram 1§.n).
-Vee

Vo
R6

Vi
C2

... Hinh 2.1: M~ch khuSch d?i cascade
M~ch thuong duqc dung dS khuSch d~i di?n ap tin hi?u a cac m?ch c6 tin hi?u
va t6ng tr& vao nho. Nhu ngo vao cua cac m~ch khu@ch d~i cao t§.n cua thi@t bi
thu vo tuySn Trang thgc tS m?ch thuong dugc dung Tranzito lo?i NPN dS c6
ngu6n cung c§.p duang, ti~n cho vi~c thiSt kS m~ch nhu hinh 2.2.

6Vcc

rC1
-::

Vo

R4

R1

. E-

R2

~ +C2
Vi

C4

Vo

R3
-=-

R5

Hinh 2.2: M~ch khuSch d~i cascade dung ngu6n duong
Trang m?ch: ..