Tài liệu Giáo trình Thần kinh chi trên pdf

Thần kinh chi trên
1. Thần kinh quay (radial nerve):
1.1.
Vùng cánh tay:
Thần kinh quay sau khi xuất phát từ bó sau của đám rối cánh tay (brachial
plexus), thì chui qua lỗ tam giác cánh tay tam đầu cùng với động mạch cánh tay sâu
(deep brachial artery) để đi ra vùng cánh tay sau. Tại đây, thần kinh đi sát vào rãnh
thần kinh quay (radial nerve groove) của xương cánh tay (humerus), đây cũng là lý do
thần kinh quay thường dễ bị tổn thương khi gãy 1/3 giữa xương này. Khi ra khỏi rãnh,
thần kinh chọc qua vách gian cơ ngoài để lại đi ra phía trước cánh tay, trong rãnh nhị
đầu ngoài của hố khuỷu và chia làm 2 nhánh đi xuống vùng cẳng tay.
Tại vùng cánh tay sau, thần kinh quay cho nhánh vận động cơ tam đầu cánh tay
(triceps brachii muscle) và các nhánh cảm giác đến da vùng cánh tay ngoài và sau.

1.2.
Vùng khuỷu và cẳng tay:
Tại rãnh nhị đầu ngoài của vùng khuỷu, thần kinh quay chia thành 2 nhánh,
nhánh nông và nhánh sâu (thần kinh gian cốt sau – posterior interosseous nerve).
Nhánh nông của thần kinh quay đi qua bao khớp khuỷu, đi xuống phía sau cơ
cánh tay quay (brachioradialis muscle), phía trước cơ duỗi cổ tay quay dài (extensor
carpi radialis longus muscle), ra phía sau, và ra dưới da ở khoảng 3 cm trên mỏm trâm
quay (styloid process of radius) để xuống cảm giác cho nửa ngoài mu tay.

Nhánh sâu của thần kinh quay hay thần kinh gian cốt sau đi giữa 2 lớp cơ ngửa
rồi tỏa ra nhiều nhánh giữa 2 lớp cơ của vùng cẳng tay sau để vận động cho các cơ
vùng này. Thần kinh gian cốt sau vận động cho tất cả các cơ ở vùng cánh tay sau trừ
cơ cánh tay quay và cơ duỗi cổ tay quay dài do các nhánh bên của thần kinh quay chi
phối.

Thần kinh quay không xuống vùng gan tay, chỉ chi phối cảm giác cho 3 ngón
rưỡi ngoài của mu tay.

2. Thần kinh trụ (ulnar nerve):
2.1.
Vùng cánh tay:
Thần kinh trụ xuất phát từ bó trong của đám rối cánh tay. Đi xuống cánh tay
theo động mạch cánh tay (brachial artery). Đến 1/3 giữa cánh tay, thần kinh cùng động
mạch bên trụ trên (superior ulnar collateral artery) chọc qua vách gian cơ trong ra vùng
cánh tay sau. Sau đó qua rãnh thần kinh trụ ở khuỷu xuống cẳng tay. Ở cánh tay, thần
kinh trụ không cho nhánh bên nào.
2.2. Vùng cẳng tay:
Ở cẳng tay, thần kinh trụ đi trước cơ gấp các ngón sâu (flexor digitorum
profundus muscle) và sau cơ gấp cổ tay trụ (flexor carpi ulnaris muscle). Động mạch
trụ (ulnar artery) đi kèm với thần kinh trụ ở 2/3 dưới cẳng tay và nằm ngoài thần kinh
trụ. Ở phía trên cổ tay, thần kinh trụ cho nhánh vận động 1 cơ rưỡi: Cơ gấp cổ tay trụ
và nửa trong cơ gấp các ngón sâu (ngón 4 và ngón 5). Thần kinh trụ đi phí ngoài
xương đậu (psisform bone) và phía trước mạc giữ gân gấp (flexor retinaculum) để vào
bàn tay.

2.3.
Vùng bàn tay:
Thần kinh trụ đi vào bàn tay giữa xương đậu và móc xương móc (hook of
hamate bone), ở phía trước mạc giữ gân gấp, phía sau cơ gan tay ngắn (palmaris brevis
muscle) rồi chia làm 2 nhánh: Nhánh nông và nhánh sâu. Nhánh nông chi phối cảm
giác cho 1 ngón rưỡi bên trong (ngón 5 và 1/2 ngón 4), và cho nhánh vận động cơ gan
tay ngắn. Nhánh sâu vận động 3 cơ còn lại của mô út, vòng qua móc xương móc đi sâu
vào bàn tay, vận động cho tất cả các cơ còn lại của gan tay; trừ 5 cơ do thần kinh giữa
chi phối: Cơ dạng ngón cái ngắn (abductor pollicis brevis muscle), cơ gấp ngón cái
ngắn (flexor pollicis brevis muscle), cơ đối ngón cái (opponens pollicis muscle) và 2
cơ giun (lumbrical m.m.) 1, 2.

3. Thần kinh giữa (median nerve):

3.1.
Vùng cánh tay:
Thần kinh giữa xuất phát từ rễ trong và rễ ngoài của đám rối cánh tay, đi cùng
động mạch cánh tay trong ống cánh tay. Ở trên, thần kinh giữa nằm phía trước ngoài
của động mạch, sau đó bắt chéo phía trước động mạch để xuống dưới nằm trong động
mạch. Ở cánh tay, thần kinh giữa không cho nhánh nào.
3.2. Vùng cẳng tay:
Thần kinh giữa đi từ giữa nếp khuỷu đến giữa nếp gấp cổ tay. Thần kinh đi sâu
dưới cơ sấp tròn (pronator teres muscle), sâu hơn lớp cơ nông cẳng tay (gồm các cơ
duỗi các ngón nông, cơ gan tay dài và cơ gấp cổ tay quay). Thần kinh giữa bắt chéo
động mạch trụ ở 1/3 trên cánh tay, vận động cho tất cả các cơ vùng cẳng tay trước, trừ
1 cơ rưỡi của thần kinh trụ (đã đề cập ở trên). Riêng nhánh vận động cho cơ sấp vuông
được gọi là thần kinh gian cốt trước (như vậy, ta thấy rằng dù chỉ được gọi là thần kinh
gian cốt sau, nhưng thần kinh này đóng vai trò quan trọng hơn nhiều so với thần kinh
gian cốt trước – xem phần thần kinh quay phía trên).
Ở 1/3 dưới cẳng tay, thần kinh giữa đi cùng với 4 gân cơ gấp các ngón nông,
nằm ngoài nhất và nông nhất so với các gân này.

3.3. Vùng bàn tay:
Thần kinh giữa vào bàn tay phía sau mạc giữ gân gấp (so sánh với TK trụ ở
trên). Ra khỏi ống cổ tay, thần kinh nằm sau cân gan tay, chi phối cảm giác cho 3 ngón
rưỡi ngoài của bàn tay và vận động cho năm cơ: Cơ dạng ngón cái ngắn, cơ gấp ngón
cái ngắn, cơ đối ngón cái và cơ giun 1, 2 (xem thêm ở TK trụ).

4. Các thần kinh khác thuộc đám rối cánh tay:
4.1.
Dây thần kinh cơ - bì (musculocutaneous nerve):
Thần kinh cơ bì xuất phát từ bó ngoài của đám rối cánh tay, đi xuyên qua cơ
quạ cánh tay (coracobrachialis muscle) và đi giữa 2 cơ: Cơ cánh tay (brachialis
muscle) và cơ nhị đầu (biceps brachii muscle), đến rãnh nhị đầu ngoài chọc qua mạc

nông, chia làm 2 ngành cảm giác cho mặt ngoài cẳng tay. Dây cơ bì cho các nhánh vận
động các cơ vùng cánh tay trước (cơ quạ cánh tay, cơ nhị đầu và cơ cánh tay).
Như vậy, như tên gọi, thần kinh cơ - bì chi phối vận động cho các cơ cánh tay
trước (cơ) và cảm giác cho mặt ngoài cẳng tay (bì).

4.2. Dây thần kinh nách (axillary nerve):
Sau khi xuất phát từ bó sau của đám rối cánh tay, thần kinh nách đi cùng động
mạch mũ cánh tay sau chui qua lỗ tứ giác để vòng quanh cổ phẫu thuật xương cánh tay
chi phối cho vùng delta.

4.3.
Dây thần kinh bì cánh tay trong (medial brachial cutaneous nerve):
Xuất phát từ bó trong của đám rối cánh tay, đi qua mạc nông để chi phối cảm
giác cho phần dưới mặt trong cánh tay.
4.4. Dây thần kinh bì cẳng tay trong (medial antebrachial cutaneous nerve):
Xuất phát từ bó trong của đám rối cánh tay, đi trong ống cánh tay đến 1/3 giữa
cánh tay chọc qua mạc nông để chi phối cảm giác cho phần dưới mặt trong cánh tay và
phía trong cẳng tay.

5. Vùng cảm giác da của các thần kinh chi trên:



Hình tổng hợp