Trò chuyện Triết học (Tập 2): Phần 2

176 • BUI VAN NAM �OH

TIEN BO. KY THUAT:
.
PHUC HAY HOA?
.

T

he gi&i ky thu�t dang bao quanh chung ta. No
khong chi gifr vai tro then chat trong dai song
ma con chi phoi m�nh me quan h� cua ta v&i tl/
nhien, xa h9i. Khong the ban ve van hoa hi�n d�i
va con ngU'ai - ke ca ngU'hoa ay ma khong IU'u y day du den tac d9ng cua ky
thu�t - cong ngh�. The nhU'ng, ta thU'ang lang quen
va cang ft co dip suy nghT ve no.
Ngu,ai thQ' h6't t6c va may g�t d�p lien hQ'p
Phan l6"n nhan loq.i dang song trong m9t "the gi6'i nhan
tq.o': Hang ti nguoi suot tuan, suot thang khong d�t chan

TRO (HUY!H TRlfT HOC + 181

Nho khoa hQc Phelp Rene de Reaumur ( 1683-17 57 J

Nho khoang hQc Due Giorgius !1494-1555)

NHUNG CHANG DUONG
CONG NGHE

T

U' "cong ngh�", theo nghia hi�n dc;li, xuat hi�n
Ian dau tien vao nam 1776 trong tac pham
HU'&ng dan ve cong ngh� hay kien thU'c ve thu cong
va san xuat hang hoa cua Johann Beckmann, m9t
n6 ll/C tien phong de thiet l�p "cong nghf' nhU'
m<;>t nganh khoa h9c. Trang 250 nam, cong ngh� da
CO nhfrng bU'O'C tien VU'Q't b�c, Viet nen nhfrng trang
SU' m&i cua nen Van minh Cong nghi�p.
TLP "quy lu�t cong ngh�"

Tu nhung kien thuc khoa h9c va ky thu�t, cemg ngh�

TRO (HUYfN TRlfT HOC + 187

Hinh tll�ng khong may thi�n ccim cim than ren Hephaistos,
bieu lll�ng ky thuijt Cd khi trong than thogi Hy Lgp

DAI:
KY THU.AT
.
. HIEN
.
KY DIEU
. vA DANG so.

B

a d�C diem Cky thu�t, tfnh toan cau va tiem ll)'c pha ho9i.
Ben C9nh gi&i tl)' nhien, chU'a bao giO' nhan lo9i co
them m9t the gi&i thU' hai VU'a ky di�U VU'a dang
SQ' den the. Bang ng�c nhien hft suy tlfang ve no m9t each nghiem tuc, nhat la ttr
giac d9 triet h9c. Mon "triet h9c ky thu�t" vtra m&i
dl.J'Q'C dl.J'a vao CclC trl.J'O'ng d9i hQC ky thu�t each day
chlfa lau!
Tinh ky thu�t

The gioi cu.a nhung d1;ing Cl;l, thiet bi,

may ffiOC ciing

192 •

BUI YAM NAM ION

KYTHUA.TVANGH� THUA.T,
PHUdNGTIENVAMUC
. DICH
.

"p

hong ky thu�t" ( di�n dam, am thanh...) bi tn.,1c
tr�c co the lam hong m9t h9i nghi, nhU'ng neu
no v�n hanh trO'n tru, h9i nghi van chU'a chac da
thanh cong tot d�p. Ky thu�t ca nhan xuat sac cua
cau thu khong baa dam d9i bong gianh chien thang.
f)ieu ay cha thay: ky thu�t la ITnh Vl/C cua phU'O'ng
ti�n, chU' khong phai cua ml:)c dfch. Va cung chfnh
dieu ay lam cha ky thu�t khac v&i ngh� thu�t

Ky thu�t va quy t�c
Hai vi d\1 tren day xac nh�n rang: m9i ho�t d9ng cang
each xa ffi\lC dich du(Jc theo duoi bao nhieu, cang thUQC
ve l:inh V'l;iC phudng ti�n bay nhieu. Vi the, khac voi ngh�
thu�t VOn lay chfnh minh lam ffi\lC dich, ky thu�t, duoi mat

Max Weber, gan lien voi kinh te boi kinh te cung di tim