Trò chuyện Triết học (Tập 3): Phần 1

ALEXIS DE TOCQ!JEVILLE VA
�
�
�
,..
S{JTRAM TUVE NEN DAN TRl
"JI Jard w1c $Cicncc politiqw:
nouvelle ,i w1 mondc tout nouveau"
( Can c6 m¢t khoa h9c chinh tri mc:1i m�
cho m9t the gic:1i hoan toan ml1i)
A.d. Toc,1ucv1/Ic:(1)

I
Tacgia cua b¢ sach do SQ "Ne'n dan trjlv1y" ( 1835/ 40)
- du'Q'C Ph;µn Toan day c6ng dich sang tieng Vi¢t - la m¢t
1

A. d. Tocqueville: NJn dti11 trf M_v1De la Democrarle en Amerique,
2 �p, ijp I, Leri n6i Flammarion, Paris, 1981 ). Chung toi theo each dich cua dich gia Ph;,un
Toan: - democratie: nEn dan tri; - dcmocratique: dan chu.




10 • BUI YAN NAM �ON

nL1i noi tieng cua clju thu tu'ong Anh Churchill rang nen
dan tri la "hinh thuc nha nu'o'c toi nhat ... neu khong ke
m9i hlnh thuckhac!" da duqc Tocqueville dljbao tuhdn
mot tram nioi nam tni6'c!
Chang cong tu quy t9c Tocqueville da phat hi�n ra
rang: nen dan tri la hinh thuc xa hoi (etat social) duy nhat
kha huu cua thoi hi�n d.J.i. Neu cac nha tu' tu'ong the ky
XVIII con xem nen dan tri la mot hinh thuc cai tri hen
ct;inh cac hlnh thuc khac ho�c nhu' mot hoai ni�m ve nen
dan tri co d<;1i, thi Tocqueville hieu nen dan tri tni6'c het
la mot hi�n tu'qng xa hoi pho bien. D�c diem khu bi�t cua
xa hoi dan chu la su' binh dang cua nhung die'u kiÂn (egalite
ã.
des conditions). Ong hieu do la
mot tien trinh baa dam cu'dng
vi cong dan va slj binh dang ve
Cd hoi cha m9i nguoi. M¢t each
logic, chu quyen cua nhan dan
va slj binh dang ve cac quyen
chinh trj la thu¢c ve "lo<;1i hinh
ly tu'ong" cua mot "etat po1itique"
(thl che chinh tr;) dan chu. Tu
A d. Tocqueville
each tiep c�n ay, nhat la voi slj
phan bi�t giua linh vljc xa h9i va 1Inh vljc chinh trj (etat
social/ etat politique), Tocqueville c6 can cu de nh�n di�n
va xac djnh thu9c tinh "dan chu" cha c¢ng dong nao dam
baa du'qc quyen tham gia cong khai, khong h<;1n che cua
m9i cong dan vao cac vi tri kinh te xa h¢i va chinh ttj.
Nhu' the, dan tri la "khai ni�m gi6'i hq.n" de phan bi�t voi

cac hinh thuc cai ttj khac trong Uch SU.


rnv \DVI ,n IRlll IIY\ ã I I

Tocqueville thuÂc ve nhung ngu6'i khong tin rang
ban than nen dan tri co the giai quyet duqc het mQi van
de. day, theo loi noi quen thu¢c hi�n nay, ong thay ca
m�t sang Ian m�t toi, thay thach thuc, nguy Cd lan Cd hQi.
Theo ong, nen dan tri hua h�n duqc nhung gi cho tlidng
lai la tuy thu¢c vao yeu to quyet dinh: tinh than trach
nhi�m cua nhung ngu6'i cong dan doi voi c¢ng dong. Tu
do, ong dJt ra hang lo4t van de dang con nong bong tinh
tho'i sv:

o

- N en m4nh d4n thvc hi�n nen dan trt den dau?
- Lam sao hqp nhat sv tham gia cua to.in dan voi the
che chinh tri d4i di�n?
- Xa h¢i hi�n d4i dung trlioc nguy Cd nao khi sv tho'
d1 tinh phi chfnh tri Va XU hliong quay tro' Ve voi CUQC
song rieng tli ( ong gQi la "chu nghia ca nhan") ngay
cang gia tang trong nhan dan?
- Lam sao can doi duqc moi quan h� giua nha nlioc
va kinh te, giua ca nhan va
xa h¢i; hay noi each khac,
giua tv do va binh dang?
Cac cau hoi day thach
thuc ay dang la moi b�n tam

hang dau cua nhieu nha ly
lu�n chinh tri hi�n nay tren
the gioi, chang h�n ndi John
Rawls, Norberto Bobbio va
Jiirgen Habermas ...
Tocqueville con la ke