Giáo trình Tiện lệch tâm - Tiện định hình (Nghề: Cắt gọt kim loại - Cao đẳng): Phần 1 - Trường CĐ nghề Việt Nam - Hàn Quốc thành phố Hà Nội

ỦY BAN NHÂN DÂN THÀNH PHỐ HÀ NỘI
TRƯỜNG CAO ĐẲNG NGHỀ VIỆT NAM - HÀN QUỐC THÀNH PHỐ HÀ NỘI

LƯU HUY HẠNH (Chủ biên)
PHẠM VĂN TÂM – TẠ THỊ HƯƠNG

GIÁO TRÌNH TIỆN LỆCH TÂM, TIỆN ĐỊNH
HÌNH
Nghề: Cắt gọt kim loại
Trình độ: Cao đẳng
(Lưu hành nội bộ)

Hà Nội - Năm 2018


LỜI NÓI ĐẦU
Trong chiến lược phát triển và đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao phục
vụ cho sự nghiệp cơng nghiệp hóa và hiện đại hóa đất nước. Đào tạo nguồn nhân
lực phục vụ cho cơng nghiệp hóa nhất là trong lĩnh vực cơ khí – Nghề cắt gọt
kim loại là một nghề đào tạo ra nguồn nhân lực tham gia chế tạo các chi tiết máy
móc địi hỏi các sinh viên học trong trường cần được trang bị những kiến thức,
kỹ năng cần thiết để làm chủ các công nghệ sau khi ra trường tiếp cận được các
điều kiện sản xuất của các doanh nghiệp trong và ngoài nước. Khoa Cơ khí
Trường Cao đẳng nghề Việt nam – Hàn quốc thành phố Hà nội đã biên soạn
cuốn giáo trình mơ đun Tiện lệch tâm tiện định hình. Nội dung của mô đun để
cập đến các công việc, bài tập cụ thể về phương pháp và trình tự gia công các
chi tiết.
Căn cứ vào trang thiết bị của các trường và khả năng tổ chức học sinh thực
tập ở các cơng ty, doanh nghiệp bên ngồi mà nhà trường xây dựng các bài tập
thực hành áp dụng cụ thể phù hợp với điều kiện hoàn cảnh hiện tại.
Mặc dù đã rất cố gắng trong quá trình biên soạn, song khơng tránh khỏi

những sai sót. Chúng tơi rất mong nhận được những đóng góp ý kiến của các
bạn và đồng nghiệp để cuốn giáo trình hồn thiện hơn.
Địa chỉ đóng góp về khoa Cơ khí, Trường Cao Đẳng Nghề Việt Nam –
Hàn Quốc, Đường Uy Nỗ – Đông Anh – Hà Nội.
Xin chân thành cảm ơn!
Hà Nội, ngày

tháng năm 2018

Nhóm biên soạn

1


MỤC LỤC
LỜI NÓI ĐẦU ..................................................................................................... 1
MỤC LỤC ............................................................................................................ 2
Bài 1. Tiện trục lệch tâm gá trên mâm cặp bốn vấu .................................... 6
1.1 Các đặc điểm cơ bản của trục lệch tâm ................................................... 6
1.2 Yêu cầu kỹ thuật khi gia công trục lệch tâm ........................................... 6
1.3 Phương pháp gia công ............................................................................. 7
1.4 Dạng sai hỏng, nguyên nhân và biện pháp đề phòng ............................ 10
1.5 Kiểm tra sản phẩm ................................................................................ 11
1.6 Vệ sinh công nghiệp .............................................................................. 12
Bài 2. Tiện bạc lệch tâm gá trên mâm cặp 3 vấu tự định tâm .................. 17
2.1 Phương pháp gia công ........................................................................... 17
2.2 Dạng sai hỏng, nguyên nhân và biện pháp đề phòng ............................ 21
2.3 Kiểm tra sản phẩm ................................................................................ 22
2.4 Vệ sinh công nghiệp .............................................................................. 22
Bài 3. Tiện bạc lệch tâm gá trên mâm 4 vấu .............................................. 23

3.1 Các đặc điểm cơ bản của bạc lệch tâm ................................................. 23
3.2 Yêu cầu kỹ thuật khi gia công bạc lệch tâm ......................................... 24
3.3 Phương pháp gia công ........................................................................... 24
3.4 Dạng sai hỏng, nguyên nhân và cách phòng ngừa ................................ 26
3.5 Kiểm tra sản phẩm ................................................................................ 26
3.6 Vệ sinh công nghiệp .............................................................................. 27
Bài 4. Tiện trục lệch tâm gá trên hai mũi tâm............................................ 35
4.1 Phương pháp gia công ........................................................................... 35
4.2 Dạng sai hỏng, nguyên nhân và cách phòng ngừa ................................ 38
4.3 Kiểm tra sản phẩm ................................................................................ 39
4.4 Vệ sinh công nghiệp .............................................................................. 39

2


Bài 5. Tiện mặt định hình bằng cách phối hợp hai chuyển động ............. 44
5.1 Các đặc điểm cơ bản của mặt định hình ............................................... 44
5.2 Yêu cầu kỹ thuật khi tiện mặt định hình ............................................... 45
5.3 Phương pháp gia công bằng phối hợp hai chuyển động ....................... 45
5.4 Dạng sai hỏng, nguyên nhân và biện pháp đề phòng ............................ 50
5.5 Kiểm tra sản phẩm ................................................................................ 50
5.6 Vệ sinh công nghiệp .............................................................................. 51
Bài 6. Tiện mặt định hình bằng dao định hình........................................... 56
6.1 Các loại dao định hình........................................................................... 56
6.2 Phương pháp tiện mặt định hình bằng dao định hình .......................... 58
6.3 Dạng sai hỏng, nguyên nhân và biện pháp phòng ngừa ....................... 60
6.4 Kiểm tra sản phẩm ................................................................................ 61
6.5 Vệ sinh cơng nghiệp .............................................................................. 61
Bài 7. Tiện mặt định hình bằng thước chép hình....................................... 66
7.1 Thước chép hình .................................................................................... 66

7.2 Phương pháp tiện mặt định hình bằng dưỡng chép hình ..................... 67
7.3 Dạng sai hỏng, nguyên nhân và biện pháp đề phòng ............................ 68
7.4 Kiểm tra sản phẩm ................................................................................ 69
7.5 Vệ sinh công nghiệp .............................................................................. 70
TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................ 75

3


GIÁO TRÌNH MƠ ĐUN
Tên mơ đun: Tiện lệch tâm, tiện định hình
Mã số mơ đun: MĐ 44
Thời gian mơ đun: 60 giờ

(LT 7 giờ; TH: 49 giờ; KT: 4 giờ)

I. Vị trí, ý nghĩa và vai trị mơ đun:
Vị trí: Mơ-đun tiện lệch tâm đuợc bố trí sau khi sinh vên đã học xong
MH07, MH09, MH10, MH11, MH12, MH15, MĐ22; MĐ23.
Ý nghĩa: Là mô-đun chuyên môn nghề thuộc các môn học, mô đun đào tạo
nghề.
II. Mục tiêu của mô đun:
- Phân tích được các đặc điểm cơ bản của chi tiết lệch tâm, mặt định hình.
- Trình bày được yêu cầu kỹ thuật khi tiện lệch tâm, tiện định hình.
- Lập được tiến trình cơng nghệ khi tiện lệch tâm, tiện định hình.
- Chọn, tra bảng được chế độ cắt khi tiện lệch tâm, tiện định hình.
- Chọn được thơng số hình học của dao phù hợp với điều kiện cụ thể của
vật gia cơng.
- Trình bày được các phương ph.
- Lắp mũi khoan vào bầu cặp.

- Khoan lỗ đạt lượng dư hai phía 2mm.
- Đảm bảo độ khơng đồng tâm cho phép 0.1mm.
g. Tiện lỗ, vát cạnh lỗ.
25


- Gá dao tiện lỗ.
- Tiện lỗ đúng kích thước đường kính.
h. Kiểm tra hồn thiện.
- Kiểm tra từng u cầu kỹ thuật thật chính xác.
- Định hướng khắc phục.
3.4 Dạng sai hỏng, nguyên nhân và cách phòng ngừa
Mục tiêu:
- Trình bày được các dạng sai hỏng, nguyên nhân và biện pháp khắc phục.
- Thực hiện các biện pháp khắc phục được các dạng sai hỏng.
Các dạng sai hỏng

Nguyên nhân

Cách phịng ngừa

Khoảng lệch tâm sai

Lấy dấu tâm sai khơng Lấy dấu chính xác.
đúng vị trí
Rà gá và kẹp chặt phơi - Rà gá kẹp chặt phơi
sai vị trí.
đúng vị trí, đủ chặt.

Sai kích thước đường - Đo và cắt lát cắt cuối - Khử hết độ rơ của du

kính, chiều dài
sai, sử dụng du xích xích.
khơng chính xác.
- Cắt thử và đo chính
xác.
Má trục khơng vng - Lấy dấu khoảng lệch - Lấy dấu khoảng lệch
góc với đường tâm
tâm hai đầu không bằng tâm hai đầu bằng nhau.
nhau.
Độ nhám không đạt

Chế độ cắt không hợp lý. Mài sửa lại dao.
Dao mòn, phoi bám.

Giảm lượng tiến dao và
chiều sâu cắt.

3.5 Kiểm tra sản phẩm
Mục tiêu:
- Trình bày được phương pháp kiểm tra sản phẩm.
- Thực hiện kiểm tra sản phẩm đúng theo yêu cầu kỹ thuật.

26


3.5.1 Kiểm tra bằng trực quan
3.5.2 Kiểm tra bằng dụng cụ đo
3.5.3 Kiểm tra bằng trục thử
3.6 Vệ sinh công nghiệp
Mục tiêu:

- Biết được trình tự các bước thực hiện vệ sinh cơng nghiệp.
- Thực hiện đúng trình tự đảm bảo đạt u cầu vệ sinh cơng nghiệp.
- Có ý thức trong việc bảo vệ dụng cụ thiết bị, máy móc.
+ Sắp xếp dụng cụ, thiết bị, vệ sinh cơng nghiệp.
+ Cắt điện trước khi làm vệ sinh.
+ Lau chùi dụng cụ đo, máy tiện.
+ Sắp đặt dụng cụ, thiết bị.
+ Quét dọn nơi làm việc cẩn thận, sạch sẽ.
Bài tập ứng dụng
Hãy tiện trục lệch tâm như hình vẽ.
2x45°
Ø25

46

6

Ø18

20±0,1
30±0,1

27


Đánh giá kết quả học tập:

TT

Tiêu chí đánh giá

I

Kiến thức

1

Các loại dụng cụ, thiết bị
dùng trong tiện lệch tâm bằng
phương pháp rà gá

1.1

1.2
2
2.1
2.2

Cách thức và
phương pháp đánh
giá

Điểm
tối đa

1,5

Vấn đáp, đối chiếu
Liệt kê đầy đủ các loại dụng với nội dung bài học
cụ dùng trong tiện bạc lệch

1
tâm
Liệt kê đầy đủ các loại thiết bị
dùng trong tiện lệch tâm
Vật liệu khi tiện

0,5
1

Vấn đáp, đối chiếu
Liệt kê đầy đủ các vật liệu khi
với nội dung bài học 0,5
tiện bạc lệch tâm
Liệt kê đầy đủ các loại dung
dịch làm nguội.

0,5

3

Chọn chế độ cắt khi tiện.

Làm bài tự luận và
trắc nghiệm, đối
chiếu với nội dung 3
bài học

4

Trình bày cách rà trịn phơi Làm bài tự luận, đối

theo vạch dấu
chiếu với nội dung 1
bài học

5

Trình bày đầy đủ kỹ thuật tiện Làm bài tự luận, đối
bạc lệch tâm ngắn và dài
chiếu với nội dung 2,5
bài học

6

Trình bày đúng phương pháp Làm bài tự luận, đối
kiểm tra chất lượng bạc lệch chiếu với nội dung 1
tâm.
bài học
28

Kết quả
thực hiện
của
người
học


Cộng:

10 đ

II

Kỹ năng

1

Chuẩn bị đầy đủ dụng cụ, Kiểm tra công tác
thiết bị đúng theo yêu cầu của chuẩn bị, đối chiếu 1
bài thực tập
với kế hoạch đã lập

2

Vận hành thành thạo máy Quan sát các thao
tiện.
tác, đối chiếu với quy 1,5
trình vận hành

3

Chuẩn bị đầy đủ nguyên Kiểm tra công tác
nhiên vật liệu đúng theo yêu chuẩn bị, đối chiếu 1,5
cầu của bài thực tập
với kế hoạch đã lập

4

Chọn đúng chế độ cắt khi tiện Kiểm tra các yêu cầu,
đối chiếu với tiêu 1
chuẩn.

5

Sự thành thạo và chuẩn xác Quan sát các thao tác
các thao tác tiện
đối chiếu với quy 2
trình thao tác.

6

Kiểm tra chất lượng trục lệch
tâm

6.1
6.2
6.3

3

Bạc lệch tâm đúng kích thước Theo dõi việc thực 1
Đảm bảo độ tương quan hình hiện, đối chiếu với
1
quy trình kiểm tra
dáng hình học.
Đảm bảo độ nhám bề mặt
theo yêu cầu kỹ thuật.

1

Cộng:

III

Thái độ

1

Tác phong công nghiệp

1.1

Đi học đầy đủ, đúng giờ

10 đ
5

1.2

Theo dõi việc thực 1
Không vi phạm nội quy lớp hiện, đối chiếu với
1
nội quy của trường.
học

1.3

Bố trí hợp lý vị trí làm việc

Theo dõi q trình
làm việc, đối chiếu
1

với tính chất, u cầu
của cơng việc.

1.4

Tính cẩn thận, chính xác

Quan sát việc thực 1
29


hiện bài tập
1.5

Ý thức hợp tác làm việc theo Quan sát q trình
tổ, nhóm
thực hiện bài tập theo 1
tổ, nhóm

2

Đảm bảo thời gian thực hiện Theo dõi thời gian
bài tập
thực hiện bài tập, đối
2
chiếu với thời gian
quy định.

3

Đảm bảo an tồn lao động và
vệ sinh cơng nghiệp

3.1
3.2
3.3

3

Theo dõi việc thực
Tn thủ quy định về an toàn
hiện, đối chiếu với 1
khi sử dụng máy tiện.
quy định về an toàn
Đầy đủ bảo hộ lao động (quần
và vệ sinh công 1
áo bảo hộ, giày, mũ)
nghiệp
Vệ sinh xưởng thực tập đúng
1
quy định
Cộng:

10 đ

KẾT QUẢ HỌC TẬP
Kết quả
thực hiện

Tiêu chí đánh giá

Hệ số

Kiến thức

0,3

Kỹ năng

0,5

Thái độ

0,2

Kết qủa
học tập

Cộng:
CÂU HỎI
Câu 1. Trình bày phương pháp gia công bạc lệch tâm bằng phương pháp rà gá?
Câu 2. Trình bày các dạng sai hỏng thường gặp và cách phòng tránh?

30


Đánh giá kết quả học tập:

TT

Tiêu chí đánh giá

I

Kiến thức

1

Các loại dụng cụ, thiết bị
dùng trong tiện lệch tâm gá
trên mâm cặp 3vấu

Cách thức và
phương pháp đánh
giá

Điểm
tối đa

1,5

1.1

Liệt kê đầy đủ các loại dụng Vấn đáp, đối chiếu
cụ dùng trong tiện bạc tâm với nội dung bài học
1
trên mâm cặp 3 vấu

1.2

Liệt kê đầy đủ các loại thiết bị
dùng trong tiện lệch tâm

2
2.1
2.2

0,5

Vật liệu khi tiện

1

Vấn đáp, đối chiếu
Liệt kê đầy đủ các vật liệu khi
với nội dung bài học 0,5
tiện bạc lệch tâm
Liệt kê đầy đủ các loại dung
dịch làm nguội.

0,5

3

Chọn chế độ cắt khi tiện.

Làm bài tự luận và
trắc nghiệm, đối
chiếu với nội dung 3
bài học

4

Trình bày cách tính tốn Làm bài tự luận, đối
miếng căn đệm
chiếu với nội dung 1
bài học

5

Trình bày đầy đủ kỹ thuật tiện Làm bài tự luận, đối
bạc lệch tâm với độ lệch e <5 chiếu với nội dung 2,5
và e>5.
bài học

6

Trình bày đúng phương pháp Làm bài tự luận, đối 1
31

Kết quả
thực hiện
của
người
học


kiểm tra chất lượng bạc lệch chiếu với nội dung
tâm.
bài học

Cộng:

10 đ

II

Kỹ năng

1

Chuẩn bị đầy đủ dụng cụ, Kiểm tra công tác
thiết bị đúng theo yêu cầu của chuẩn bị, đối chiếu 1
bài thực tập
với kế hoạch đã lập

2

Vận hành thành thạo máy Quan sát các thao
tiện.
tác, đối chiếu với quy 1,5
trình vận hành

3

Chuẩn bị đầy đủ nguyên Kiểm tra công tác
nhiên vật liệu đúng theo yêu chuẩn bị, đối chiếu 1,5
cầu của bài thực tập
với kế hoạch đã lập

4

Chọn đúng chế độ cắt khi tiện Kiểm tra các yêu cầu,
đối chiếu với tiêu 1
chuẩn.

5

Sự thành thạo và chuẩn xác Quan sát các thao tác
các thao tác tiện
đối chiếu với quy 2
trình thao tác.

6

Kiểm tra chất lượng bạc lệch
tâm

6.1
6.2
6.3

3

Bạc lệch tâm đúng kích thước Theo dõi việc thực 1
Đảm bảo độ tương quan hình hiện, đối chiếu với
1
quy trình kiểm tra
dáng hình học.
Đảm bảo độ nhám bề mặt
theo yêu cầu kỹ thuật.

1

Cộng:
III

Thái độ

1

Tác phong công nghiệp

1.1

Đi học đầy đủ, đúng giờ

10 đ
5

1.2

Theo dõi việc thực 1
Không vi phạm nội quy lớp hiện, đối chiếu với
1
nội quy của trường.
học

1.3

Bố trí hợp lý vị trí làm việc

Theo dõi q trình
làm việc, đối chiếu 1
với tính chất, yêu cầu
32


của cơng việc.
1.4

Tính cẩn thận, chính xác

1.5

Ý thức hợp tác làm việc theo Quan sát q trình
tổ, nhóm
thực hiện bài tập theo 1
tổ, nhóm

2

Đảm bảo thời gian thực hiện Theo dõi thời gian
bài tập
thực hiện bài tập, đối
2
chiếu với thời gian
quy định.

3

Đảm bảo an tồn lao động và
vệ sinh cơng nghiệp

3.1
3.2
3.3

Quan sát việc thực
1
hiện bài tập

3

Theo dõi việc thực
Tuân thủ quy định về an toàn
hiện, đối chiếu với 1
khi sử dụng máy tiện.
quy định về an toàn
Đầy đủ bảo hộ lao động (quần
và vệ sinh công 1
áo bảo hộ, giày, mũ)
nghiệp
Vệ sinh xưởng thực tập đúng
1
quy định
Cộng:

10 đ

33

KẾT QUẢ HỌC TẬP
Kết quả
thực hiện

Tiêu chí đánh giá

Hệ số

Kiến thức

0,3

Kỹ năng

0,5

Thái độ

0,2

Kết qủa
học tập

Cộng:
CÂU HỎI
Câu 1. Trình bày phương pháp gia công bạc lệch tâm trên mâm cặp ba
vấu tự định tâm?
Câu 2. Nêu cách tính độ lệch tâm e ?

Câu 3. Trình bày các dạng sai hỏng thường gặp và cách phòng tránh?

34