KHẢO SÁT BỆNH ĐƯỜNG HÔ HẤP TRÊN CHÓ, PHÂN LẬP, DỊNH DANH VÀ THỰC HIỆN KHÁNG SINH ĐỒ CÁC VI KHUẨN PHÂN LẬP TỪ DỊCH MŨI CHÓ

B

GIÁO D C VÀ ĐÀO T O

TRƯ NG Đ I H C NƠNG LÂM THÀNH PH

H

CHÍ MINH

KHĨA LU N T T NGHI P

KH O SÁT B NH ĐƯ NG HÔ H P TRÊN CHÓ, PHÂN L P,
Đ NH DANH VÀ TH C HI N KHÁNG SINH Đ
VI KHU N PHÂN L P T

CÁC

D CH MŨI CHÓ

H và tên sinh viên : NGUY N TH THÀNH TH O
Ngành

: THÚ Y

L p

: THÚ Y K 29

Niên khóa

: 2003 - 2008

Tháng 09/2008


KH O SÁT B NH ĐƯ NG HÔ H P TRÊN CHÓ, PHÂN L P, Đ NH
DANH VÀ TH C HI N KHÁNG SINH Đ
T

CÁC VI KHU N PHÂN L P

D CH MŨI CHĨ

Tác gi

NGUY N TH THÀNH TH O

Khóa lu n đư c đ trình đ đáp ng u c u c p b ng Bác s ngành Thú y

Giáo viên hư ng d n:
TS. Lê Anh Ph ng
BSTY.Ngô Th Minh Hi n

Tháng 09/2008
i


L IC MT
Xin g i l i tri ân sâu s c ñ n cha m , nh ng ngư i ñã sinh thành và d y d con nên
ngư i. Cha m luôn là ch d a v ng ch c nh t giúp con vư t qua m i khó khăn, th

thách c a cu c đ i.
Chân thành c m ơn:
Q th y cơ khoa Chăn Ni - Thú Y Trư ng Đ i Nông Lâm Thành Ph H
Chí Minh đã t n tình d y d giúp tơi hồn t t chương trình h c và th c hi n lu n văn
t t nghi p.
Ban lãnh ñ o Chi C!c Thú Y Thành Ph H Chí Minh.
Chân thành c m ơn:
TS. Lê Anh Ph!ng, BSTY Ngơ Th" Minh Hi n đã h t lịng ch# d n, truy$n đ t
nh ng kinh nghi m q báu giúp tơi hồn thành đ$ tài t t nghi p.
Các anh ch" t i Tr m Ch%n Đoán Xét Nghi m và Đi$u Tr" - Chi C!c Thú Y
Thành Ph H Chí Minh đã t o đi$u ki n, giúp đ& tơi trong su t th i gian th c t p.
Các b n l p Thú Y 29 ñã h tr , giúp ñ& tôi trong th i gian qua.

NGUY'N TH( THÀNH TH)O

ii


TÓM T T LU N VĂN
Đ$ tài ”Kh o sát b nh hơ h p trên chó, phân l p, ñ"nh danh và th c hi n kháng
sinh ñ các vi khu%n phân l p t* d"ch mũi chó” đư c ti n hành t i Tr m Ch%n Đoán
Xét Nghi m và Đi$u Tr" - Chi C!c Thú Y Thành Ph H Chí Minh, th i gian t* 22/01
đ n 30/05/2008.
Qua kh o sát lâm sàng 1974 chó b nh ñư c ñem ñ n khám t i tr m, có 442 chó
có bi u hi n tri u ch ng b nh hô h p. Đ"nh danh và th c hi n kháng sinh ñ các vi
khu%n phân l p t* 63 d"ch mũi chó b nh hơ h p.
K t qu thu ñư c như sau:
- T, l chó b nh có tri u ch ng hơ h p là 22,39%. Trong đó chó 2 - 6 tháng tu-i
có t, l b nh cao nh t (29,1%), chó ngo i b nh nhi$u hơn chó n i (24,25% so v i
19,1%, theo th t ). Khơng có s khác bi t v$ t, l b nh gi a chó đ c và chó cái.

- Các tri u ch ng lâm sàng ch y u trong b nh ñư ng hô h p là thay ñ-i t n s
hô h p (76,74%), ho (50%), ch y nư c mũi (47,29%), s t (41,63%). Ngồi tri u ch ng
hơ h p đơn thu n chó cịn ghép các b nh như viêm ru t, viêm da, viêm m t và các
tri u ch ng c a b nh khác như: viêm gan, viêm th n, ñ ng kinh, viêm t cung,…
- Các vi khu%n ñư c phân l p t* 63 m u d"ch mũi chó b nh đư ng hơ h p có
tri u ch ng ch y nư c mũi bao g m: Staphylococcus spp. (39,68%), Staphylococcus
aureus (23,81%), E. coli (17,46%), Streptococcus (6,35%) Bordetella (4,76%),
Klebsiella (6,35%) và Pseudomonas (1,59%).
- Qua th c hi n kháng sinh ñ , các kháng sinh có tác d!ng cao v i
Staphylococcus aureus và Staphylococcus spp. là amoxicillin; Streptococcus là
doxycyclin; E. coli và Klebsiella là amoxicillin và colistin; Bordetella và
Pseudomonas nh y c m v i: ofloxacin, norfloxacin, ciprofloxacin, tobramycin,
gentamycin.
- Hi u qu đi$u tr" b nh đư ng hơ h p
qu ñi$u tr" kh.i b nh

chó khá cao (71,67%). Trong ñó hi u

đư ng hơ h p trên (82,47%) cao hơn b nh

đư ng hơ h p

dư i (54,94%). Hi u qu ñi$u tr" kh.i b nh ñ i v i nh ng chó b nh có làm kháng sinh
đ trư c ho/c trong ñi$u tr" (82,54%) cao hơn nh ng chó b nh khơng làm kháng sinh
đ trong đi$u tr" (69,71%). Th i gian đi$u tr" b nh có hi u qu nh t là 3 - 7 ngày.

iii


M CL C

Trang
Trang t a...........................................................................................................................i
L i c m t ....................................................................................................................... ii
Tóm t t lu n văn ............................................................................................................ iii
M!c l!c .......................................................................................................................... iv
Danh sách các b ng ...................................................................................................... vii
Danh sách các hình và bi u ñ .................................................................................... viii
Chương 1: M

Đ U .....................................................................................................1

1.1 Đ0T V1N Đ2 ...........................................................................................................1
1.2 M3C ĐÍCH ...............................................................................................................2
1.3 YÊU C4U..................................................................................................................2
Chương 2: T NG QUAN .............................................................................................3
2.1 C1U T5O H6 TH7NG HÔ H1P C8A CHĨ .........................................................3
2.1.1 Mũi..........................................................................................................................3
2.1.2 Y t h u....................................................................................................................3
2.1.4 Khí qu n .................................................................................................................4
2.1.5 Ph qu n .................................................................................................................4
2.1.6 Ph-i.........................................................................................................................4
2.2 HO5T Đ9NG SINH LÍ HƠ H1P VÀ BI:U HI6N R7I LO5N HƠ H1P............5
2.2.1 Ho t đ ng sinh lí hơ h p.........................................................................................5
2.2.2 R i lo n hô h p.......................................................................................................6
2.3 M9T S7 B6NH THƯ2.3.1 B nh

đư ng hơ h p trên ......................................................................................7

2.3.2 B nh

đư ng hơ h p dư i ....................................................................................8

2.4 M9T S7 VI SINH V>T GÂY B6NH TRÊN ĐƯ2.4.1 Virus .....................................................................................................................11
2.4.2 Vi khu%n ...............................................................................................................11
2.4.3 Kí sinh trùng .........................................................................................................16
2.5 SƠ LƯ@C V2 KHÁNG SINH................................................................................16
2.5.1 Đ"nh nghĩa ............................................................................................................16
iv


2.5.2 Phân lo i ...............................................................................................................16
2.5.3 Cơ ch tác ñ ng c a kháng sinh ...........................................................................17
2.5.4 Cách th c s d!ng kháng sinh..............................................................................17
2.5.5 S ñ$ kháng c a vi khu%n.....................................................................................18
2.6 LƯ@C DUY6T M9T S7 CƠNG TRÌNH NGHIÊN CBU B6NH ĐƯH1P TRÊN CHĨ = THÀNH PH7 HC CHÍ MINH....................................................19
Chương 3: N I DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN C!U...............................21
3.1 TH3.1.1 Th i gian...............................................................................................................21
3.1.2 Đ"a ñi m ...............................................................................................................21
3.2 V>T LI6U...............................................................................................................21
3.2.1 Đ i tư ng kh o sát................................................................................................21
3.2.2 Thi t b" và d!ng c! ...............................................................................................21
3.2.3.1 Hóa ch t............................................................................................................22
3.3 N9I DUNG NGHIÊN CBU ...................................................................................23
3.4 PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CBU ...........................................................................23
3.4.1 B trí kh o sát.......................................................................................................23
3.4.2 Khám lâm sàng .....................................................................................................23

3.4.3 Xét nghi m m u d"ch mũi ....................................................................................24
3.4.4 Đánh giá hi u qu ñi$u tr" ....................................................................................28
3.5 CÁC CHE TIÊU THEO DÕI ...................................................................................29
3.6 PHƯƠNG PHÁP XF LÝ S7 LI6U .......................................................................29
Chương 4: K"T QU VÀ TH O LU N..................................................................30
4.1 TÌNH HÌNH CHĨ CĨ TRI6U CHBNG B6NH ĐƯ4.1.1 T, l chó có bi u hi n tri u ch ng hơ h p ...........................................................30
4.1.2 T, l chó có bi u hi n tri u ch ng hô h p theo nhóm gi ng, tu-i, gi i tính .......31
4.2 TRI6U CHBNG LÂM SÀNG TRÊN CHĨ B6NH ĐƯ4.2.1 M t s tri u ch ng lâm sàng trên chó b nh đư ng hơ h p ..................................34
4.2.2 T, l chó có tri u ch ng hơ h p ghép v i các tri u ch ng khác..........................36
4.3 KGT QU) PHÂN L>P VÀ THF KHÁNG SINH ĐC CÁC VI KHUHN TRONG
D(CH MŨI CHĨ B6NH ĐƯv


4.3.1 K t qu phân l p vi khu%n trong d"ch mũi chó b nh đư ng hơ h p.....................37
4.3.2 K t qu th kháng sinh ñ các vi khu%n phân l p ñư c.......................................39
4.4 HI6U QU) ĐI2U TR( B6NH ĐƯ4.4.1 Li u pháp đi$u tr"

Tr m Ch%n Đoán Xét Nghi m và Đi$u Tr" - Chi C!c Thú Y

Thành Ph H Chí Minh ...............................................................................................43
4.4.2 Hi u qu đi$u tr" b nh đư ng hơ h p trên chó .....................................................43
4.4.3 Th i gian đi$u tr" có hi u qu trên chó b nh đư ng hô h p.................................45
Chương 5: K"T LU N VÀ Đ# NGH ......................................................................47
5.1 KGT LU>N .............................................................................................................47
5.2 Đ2 NGH(.................................................................................................................48
TÀI LI6U THAM KH)O .............................................................................................49

PH3 L3C…………………………………………………………………………......51

vi


DANH SÁCH CÁC B NG
Trang
B ng 2.1: Phân bi t gi a ñ$ kháng kháng sinh do ñ t bi n nhiJm s c th và do plasmid
.......................................................................................................................................18
B ng 4.1: T, l chó có tri u ch ng b nh ñư ng hô h p ...............................................30
B ng 4.2: T, l chó b nh đư ng hơ h p theo nhóm gi ng, tu-i, gi i tính....................31
B ng 4.3: M t s tri u ch ng lâm sàng trên chó bi u hi n b nh hô h p ......................34
B ng 4.4: T, l chó có tri u ch ng b nh hô h p ghép v i các tri u ch ng khác .........37
B ng 4.5: T, l phân l p các vi khu%n t* d"ch mũi chó b nh hô h p………………...37
B ng 4.6: K t qu kháng sinh ñ ñ i v i Staphylococcus aureus, Staphylococcus spp.
và Streptococcus ............................................................................................................39
B ng 4.7: K t qu kháng sinh ñ ñ i v i vi khu%n E. coli và Klebsiella.....................41
B ng 4.8: K t qu th kháng sinh ñ ñ i v i vi khu%n Bordetella và Pseudomonas...42
B ng 4.9: Hi u qu đi$u tr" b nh đư ng hơ h p trên chó..............................................44
B ng 4.10: Th i gian đi$u tr" có hi u qu trên chó b nh đư ng hô h p .......................45

vii


DANH SÁCH CÁC HÌNH VÀ BI$U Đ
Trang
Hình 2.1: Các thành ph n c a h th ng hơ h p

chó.....................................................3

Hình 2.2: Các thùy c a ph-i ............................................................................................4
Hình 2.3: Khu%n l c Staphylococcus aureus trên môi trư ng th ch máu .....................12
Hình 2.4:Vi khu%n E. coli nhu m Gram (x 1000)........................................................13
Hình 2.5:Vi khu%n Pseudomonas trên môi trư ng th ch máu ......................................14
Hình 3.1: Cách l y d"ch mũi chó ...................................................................................24
Hình 4.1: Chó ch y d"ch mũi đ!c................................................................................ 36
Hình 4.2: Kháng sinh đ vi khu%n Staphylococcus spp. trên mơi trư ng MHA...........40
Hình 4.3: Kháng sinh đ vi khu%n Pseudomonas trên mơi trư ng MHA…………….43
Bi u đ 4.1: T, l chó có tri u ch ng b nh đư ng hơ h p so v i các b nh khác........30
Bi u ñ 4.2: T, l chó b nh đư ng hơ h p theo nhóm gi ng .......................................31
Bi u đ 4.3: T, l chó b nh đư ng hơ h p theo nhóm tu-i ..........................................32
Bi u đ 4.4: T, l chó b nh đư ng hơ h p theo gi i tính.............................................33
Bi u ñ 4.5: T, l các tri u ch ng lâm sàng trên chó b nh đư ng hơ h p ...................34
Bi u ñ 4.6:T, l phân l p các vi khu%n trong d"ch mũi...............................................39
Bi u ñ 4.7: Hi u qu đi$u tr" b nh hơ h p trên chó có làm kháng sinh đ và khơng
làm kháng sinh đ ..........................................................................................................44
Bi u ñ 4.8: T, l v$ th i gian ñi$u tr" có hi u qu b nh hơ h p trên chó....................45

viii


Chương 1
M

Đ U

1.1 Đ%T V N Đ#
T* xưa ñ n nay chó là m t trong nh ng v t nuôi thân quen và g n gũi v i con
ngư i. Chúng r t thông minh, trung thành v i ch , ñ/c bi t giác quan r t nh y bén.
Chúng đư c ni đ gi nhà, b t chu t, săn thú.

Ngày nay, v i s phát tri n c a xã h i, ñ i s ng nhân dân đư c nâng cao, nhu
c u ni chó tr nên ph- bi n hơn, chúng ñư c xem là thú cưng. Chúng đư c ni
dư&ng, hu n luy n đ ph!c v! trong y khoa, trong cơng tác qu c phòng, phát hi n
hàng qu c c m, bi u diJn trong các đồn xi c thú, trong phim nh,….
Vi c m r ng giao lưu v i các nư c và vi c kinh doanh thú c nh ñã nh p vào
nư c ta nhi$u gi ng chó m i, làm đàn chó nư c ta tăng nhanh v$ s lư ng và ch ng
lo i. Vì th , v n ñ$ b nh t t là không th tránh kh.i. Bên c nh nh ng b nh truy$n
nhiJm nguy hi m có th phịng ng*a b ng v c xin, thì b nh nhiJm khu%n trên ñư ng
hô h p cũng gây nh hư ng r t l n đ n s c kh.e đàn chó, t o ñi$u ki n cho các b nh
khác phát sinh, có th d n đ n t vong n u khơng đư c phát hi n và đi$u tr" k"p th i.
Xu t phát t* th c t trên, ñ

c s ñ ng ý c a Khoa Chăn Nuôi - Thú Y trư ng

Đ i H c Nông Lâm Thành Ph H Chí Minh, dư i s hư ng d n c a TS Lê Anh
Ph!ng và BSTY Ngô Th" Minh Hi n t i Tr m Ch%n Đoán Xét Nghi m và Đi$u Tr" Chi C!c Thú Y Thành Ph H Chí Minh chúng tơi đã ti n hành th c hi n ñ$ tài:
“Kh&o sát b'nh ñư)ng hơ h*p trên chó, phân l+p, đ nh danh và th,c hi'n kháng
sinh ñ- các vi khu.n phân l+p ñư/c t0 d ch mũi chó”.

1


1.2 M C ĐÍCH
Kh o sát b nh đư ng hơ h p trên chó đem đ n khám và ñi$u tr" t i Tr m Ch%n
Đoán Xét Nghi m và Đi$u Tr" - Chi C!c Thú Y Thành Ph H Chí Minh, xác đ"nh
m t s vi khu%n có trong d"ch mũi chó b nh và th kháng sinh đ , t* đó đưa ra các
bi n pháp phịng, tr" thích h p.
1.3 YÊU C U
- Kh o sát chó b nh đư c đem khám có tri u ch ng hơ h p theo nhóm gi ng
(chó n i, chó ngo i), tu-i, gi i tính.

- Ghi nh n nh ng tri u ch ng lâm sàng xu t hi n trên chó có d u hi u b nh
đư ng hơ h p.
- Phân l p, đ"nh danh và th kháng sinh đ các vi khu%n có trong d"ch mũi c a
nh ng chó b nh đưịng hơ h p.
- Đánh giá hi u qu đi$u tr" b nh đư ng hơ h p
đi$u tr" t i tr m.

2

chó đư c đưa đ n khám và


Chương 2
T NG QUAN
2.1 C U T O H TH NG HƠ H P C2A CHĨ
V$ c u trúc t-ng quát, h th ng hô h p bao g m các xoang và các ng d n,
ñư c chia thành 2 ph n: đư ng hơ h p trên g m: mũi, y t h u, thanh qu n, khí qu n;
đư ng hơ h p dư i g m: ph qu n và ph-i.
Thanh qu n
Th c qu n
Khí qu n
Cơ hồnh cách mơ

Thùy đ#nh

Thùy hồnh cách mơ
Thùy tim

Hình 2.1: Các thành ph n c a h th ng hơ h p

chó

http://www. WashingtonStateUniversity.htm.
2.1.1 Mũi
Mũi g m 2 l mũi, h c mũi và 2 xoang mũi. Xoang mũi ñư c chia làm hai b i
vách ngăn mũi. Niêm m c mũi c u t o b i t bào tr! gi kép có lơng rung và có xen kV
nhi$u t bào đài ti t ch t nh n, có ch c năng gi l i và đưa ra ngồi nh ng b!i b%n.
Đ ng th i nó sư i m khơng khí nh có nhi$u m ch máu và tăng đ %m cho khơng khí
nh các tuy n (Lâm Th" Thu Hương, 2002).
2.1.2 Y3t h4u
Là ño n ng gi a h ng và khí qu n đ khơng khí qua l i và cũng là b ph n
thông v i mi ng và tai.
2.1.3 Thanh qu&n
Là m t xoang ng n n m gi a y t h u và khí qu n, dư i xương quai. Ngồi
nhi m v! hơ h p, thanh qu n cịn là cơ quan chính đ phát âm, b o v đư ng hô h p
3


khơng cho th c ăn tràn vào khí qu n nh s!n ti u thi t. Ph n trư c c a thanh qu n r t
nh y c m, khi có v t l rơi vào nó sV t o ph n x t c thì đ đ%y v t l ra kh.i đư ng hơ
h p. Dây âm g m các bó s i đàn h i n i t* s!n giáp lên s!n phJu. Âm phát ra có
cư ng đ l n hay nh., âm t n cao hay th p là do lư ng gió đi qua và ñ căng c a các
dây âm (Phan Quang Bá, 2004).
2.1.4 Khí qu&n
Là ng d n khí b t ñ u t* s!n nh n c a thanh qu n ñ n ngã ba ph qu n. C u
trúc chính c a khí qu n là các vịng s!n hình ch C ghép liên t!c v i nhau. Niêm m c
trong khí qu n có nhi$u tuy n ti t d"ch nhày, nhưng không nh y c m b ng niêm m c
thanh qu n (Phan Quang Bá, 2004).
2.1.5 Ph3 qu&n
Là hai nhánh t n cùng c a khí qu n, m i ph qu n ñi vào m t nhánh ph-i tương

ng. Khi đi vào ph-i nó ti p t!c chia thành nhi$u nhánh nh. ñ ñ n t n cùng các ph
nang và thư ng ñi song song v i m ch máu. T* ph qu n g c sV phân chia ñi vào các
ti u ph qu n ti u thùy hay ph qu n trong ph-i r i ñ n ti u ph qu n, ti u ph qu n
t n cùng, ti u ph qu n hô h p, ti u ng ph nang và cu i cùng là túi ph nang. Khơng
khí đi t* các cơ quan hơ h p trên đ n ti u ph qu n t n cùng sV ñư c sư i m, làm
s ch và gi hơi nư c (Phan Quang Bá, 2004).
2.1.6 Ph5i
G m 2 lá ph-i ph i và trái, chi m g n tr n v n n a xoang ng c. Lá ph-i m.ng
phía trư c, dày

phía sau và l i lõm theo m t s c u t o khác có

Thơng thư ng dung tích c a lá ph-i ph i l n hơn lá ph-i trái.
Thùy đ#nh

Nhu mơ ph-i

Thùy tim
Thùy hồnh cách mơ

Ph nang
Hình 2.2 Các thùy c a ph-i

http://www. WashingtonStateUniversity.htm.

4

xoang ng c.

Ph-i trái g m có 3 thùy: thùy đ#nh, thùy tim, thùy hồnh cách mơ. Ph-i ph i có
3 thùy như ph-i trái và thùy th tư g i là thùy gi a hay thùy Azygot.
Đơn v" nh. nh t c a m i lá ph-i là ph nang, là nơi trao đ-i khí chính. M/t
trong là m t l p mơ bì lát đ/c bi t, x p sát nhau, bên dư i là mô liên k t, m t h th ng
s i và m ng lư i m ch máu dày đ/c, do đó ph-i có tính ñàn h i r t cao.
Các ph nang k t l i thành chùm ph nang, bao b c các ti u ph nang. Các ti u
ph nang liên k t l i thành các ti u thùy. Các ti u thùy liên k t l i thành thùy ph-i. Các
thùy ph-i t o nên lá ph-i. Xen kV các t- ch c ph-i như trên, cịn có m t m ng lư i dày
ñ/c các m ch máu. Ph-i bình thư ng có màu h ng sáng hay đ. nh t. N u có t! máu
thành màu đ. s m hay ñen (Phan Quang Bá, 2004).
2.2 HO T Đ NG SINH LÍ HƠ H P VÀ BI$U HI N R I LO N HƠ H P
2.2.1 Ho6t đ7ng sinh lí hơ h*p
Theo NguyJn Văn Phát (2006), t n s hơ h p c a chó t* 10 - 30 l n/phút, nh"p
th (t# l th i gian hít vào và th ra) 1:1,64. Chó kh.e th th ng c. Hơ h p là s trao
đ-i khí liên t!c gi a cơ th s ng và môi trư ng chung quanh g m s ti p thu, v n
chuy n và th i các ch t khí, trong đó quan tr ng nh t là O2 và CO2.
H th ng hơ h p có ch c năng cung c p O2 cho các t bào trong cơ th và th i
ra ngồi khí CO2 thơng qua các t bào h ng c u c a h th ng tu n hồn, đi$u hịa thân
nhi t b ng cách tăng t n s hô h p, giúp h p thu và bài th i m t s ch t bay hơi. Ngồi
ra, h th ng hơ h p cịn tham gia vào quá trình phát âm c a thú nh s lưu chuy n c a
khơng khí qua thanh qu n, tham gia vào vi c giúp cơ quan kh u giác nh n bi t mùi
c a khơng khí (Phan Quang Bá, 2004).
Khi vào đư ng hơ h p, khơng khí đư c hâm nóng, làm %m và l c s ch b!i, vi
sinh v t nh h th ng m ch qu n
nang. Các ph n x ho, h t hơi

niêm m c mũi, các lông rung r i m i vào ph

chó cũng có vai trị lo i b. các s n v t ra kh.i cơ quan

hô h p.
H th ng hô h p ch"u s chi ph i tr c ti p c a h th n kinh th c v t. Th n kinh
phó giao c m hưng ph n sV c ch trung khu hô h p, th n kinh giao c m hưng ph n
làm tăng tính hưng ph n trung khu hơ h p (NguyJn Như Pho, 2000).

5


2.2.2 R8i lo6n hô h*p
Theo NguyJn Như Pho (2000), các nguyên nhân làm r i lo n hô h p như vi
sinh v t, các y u t ngo i c nh khác như nhi t ñ , %m ñ , khí đ c, s thơng thống c a
khơng khí tác ñ ng tr c ti p lên niêm m c đư ng hơ h p gây ph n ng ti t d"ch, sau
đó d n đ n q trình viêm, làm thay t- ch c h c cơ quan hơ h p đưa đ n r i lo n trao
đ-i ch t khí.
V n đ$ chăm sóc ni dư&ng cũng nh hư ng ñ n s c ñ$ kháng c a cơ th thú
ñ i v i b nh. Thú đư c chăm sóc t t, tiêm phịng đ y đ và x- giun đ"nh kì sV ít b nh
t t hơn nh ng thú thi u s quan tâm chăm sóc c a ch .
Ngồi ra, các ngun nhân t* m t q trình b nh lí khác c a cơ th cũng nh
hư ng ñ n ho t đ ng hơ h p.Ví d! thi u vitamin A làm niêm m c m t, ph-i, c- h ng,
ng tiêu hóa b" t-n thương và hóa s*ng, kh năng ch ng s xâm nh p m m b nh gi m
sút. B nh c a tim m ch cũng nh hư ng ñ n ho t ñ ng hô h p (NguyJn Như Pho,
2000).
Theo Ph m Ng c Th ch và ctv (2006), s r i lo n hơ h p có 2 m/t:
(1) R i lo n s th ngoài: là s r i lo n trao ñ-i oxy và khí CO2 trong các m ch
qu n

ph nang. S r i lo n này do:
- R i lo n trung khu hô h p (khi trung khu hô h p b" t-n thương,

huy t, b"

kh i u, b" kích thích b i các ch t đ c…).
- S thay ñ-i c u trúc c a h th ng hơ h p (l- mũi, thanh qu n, khí qu n b"
h p).
- Thành ph n khơng khí thay đ-i (ví d! khi hàm lư ng O2 trong khơng khí
thi u

t n s hơ h p gi m, khi hàm lư ng CO2 trong khơng khí tăng

t n s hô h p

tăng).
- Thành ph n c a máu thay ñ-i.
(2) R i lo n s th trong: t c là s r i lo n trao đ-i khí gi a máu và mô bào
trong cơ th . S r i lo n này do r i lo n trao ñ-i ch t trong các mô bào, r i lo n v$ các
tuy t n i ti t, khi cơ th trúng ñ c.

6


2.3 M T S

B NH THƯ NG G%P TRÊN ĐƯ NG HƠ H P

CHĨ

2.3.1 B'nh 9 đư)ng hơ h*p trên
Chó thư ng s t nh hay không s t, ti ng ho m nh, ch y nư c mũi, nh y mũi
liên t!c, âm hô h p nghe t t nhưng đơi khi chó hít th nhanh.
2.3.1.1 B'nh viêm mũi (NguyJn Như Pho, 2000)

- Nguyên nhân: b nh thư ng xu t hi n khi th i ti t thay ñ-i ñ t ng t, chu ng
tr i b%n, dinh dư&ng kém, ho/c thú làm vi c quá s c. B nh cũng k phát t* các b nh
truy$n nhiJm.
- Tri u ch ng: thú h t hơi liên t!c, thư ng l c ñ u ho/c l y chân cào vào mũi.
Niêm m c mũi có hi n tư ng viêm, lúc ñ u nư c mũi trong và nhi$u, vài ngày sau ñ/c
l i trong viêm mũi c p tính. Nư c mũi khi ít khi nhi$u, thư ng không mùi, niêm m c
mũi tr ng b ch. B nh thư ng kéo dài hàng tháng trong b nh viêm mũi mãn tính.
- Ch%n đốn: d a vào tri u ch ng khó th , h t hơi, nư c mũi ch y, niêm m c
mũi sưng, xung huy t.
- Đi$u tr": nguyên t c ñi$u tr" là lo i b. nguyên nhân gây viêm mũi k t h p ñi$u
tr" tri u ch ng. Cho v t ngh# ngơi, gi

m. Dùng kháng sinh di t vi khu%n (tetracyclin,

streptomycin, sulfamid), xơng mũi b ng nư c nóng pha d u b c hà, có th dùng
atropin tiêm dư i da ñ làm gi m s ti t ch t nh y. Ngồi ra ph i chăm sóc, ni
dư&ng th t t t ñ tăng s c ñ$ kháng cho chó.
2.3.1.2 B'nh viêm thanh khí qu&n (NguyJn Như Pho, 2000)
- Nguyên nhân: do thú c m l nh ho/c hít ph i khơng khí dơ b%n, các ch t kích
thích niêm m c như b!i, khói, n m móc…Do k phát t* nhiJm trùng vùng h ng do
Staphylococcus, Streptococcus,…
- Tri u ch ng: ch y u là ho thư ng xuyên, kéo dài. H ch dư i hàm sưng trong
th viêm c p tính và th màng gi .
- Ch%n đốn: d a vào các tri u ch ng: ho, ti ng rít thanh qu n, khó th , vùng
thanh qu n r t nh y c m, khi s vào thú sV vươn cao c-, ho m nh và né tránh.
- Đi$u tr": dùng kháng sinh trong 3 - 4 ngày, có th

xơng mũi b ng

dexamethason, gi m ho b ng bromhexine, tăng cư ng s c ñ$ kháng cho thú b ng B complex, vitamin C, chú ý gi

m cho thú.

7


Ngồi ra, khi chó nhiJm Adenovirus type 2 sV gây ra b nh viêm thanh khí qu n
truy$n nhiJm hay cịn g i là b nh ho cũi

chó. B nh thư ng x y ra

chó 6 tu n - 6

tháng tu-i v i các tri u ch ng: chó ch y nư c mũi, h t hơi, ho khan, ói sau cơn ho, s t
nh hay s t cao, kém ăn ho/c b. ăn, khó th .
Vi c đi$u tr" như b nh viêm thanh khí qu n, bên c nh đó ph i ch ng ng*a v c
xin cho chó lúc 6 - 8 tu n tu-i, l p l i hàng tháng, tái ch ng hàng năm (Tr n Thanh
Phong, 1996).
2.3.1.3 B'nh ch&y máu mũi (H Văn Nam và ctv, 1987)
- Nguyên nhân: có th do niêm m c b" t-n thương, viêm niêm m c xu t huy t
do các khí quan lân c n b" t-n thương, do

huy t tĩnh m ch ph-i hay hi n tư ng tăng

huy t áp.
- Tri u ch ng: tùy theo nguyên nhân mà hi n tư ng ch y máu bi u hi n khác
nhau như viêm niêm m c mũi máu ch y ra có l n d"ch nh y. N u do t-n thương thì
máu ch y ra

c hai l- mũi. N u do xu t huy t ph-i thì máu ch y ra đ. tươi, có l n

b t khí, thú khó th .
- Đi$u tr": c m máu cho thú b ng cách chư m ñá lên s ng mũi, lên trán, dùng
bông th m vào dung d"ch adrenalin 1% nhét vào mũi ch y máu, ñ ng th i d a vào
nguyên nhân ñ có bi n pháp can thi p k"p th i.
2.3.2 B'nh 9 đư)ng hơ h*p dư i
Chó có bi u hi n b. ăn hay ăn ít, m t đ- ghèn, cơ th suy như c, ho y u, thú
th th b!ng, d"ch mũi đ!c đơi khi qnh l i dính xung quanh khóe mũi. Chó s t cao,
gương mũi khơ, âm ph-i nghe r t x u, có âm ran.
2.3.2 1 B'nh viêm ph3 qu&n (NguyJn Như Pho, 2000)
- Nguyên nhân: do thú b" c m l nh, chăm sóc ni dư&ng kém làm thú suy
gi m s c ñ$ kháng, dJ nhiJm các lo i vi trùng như Staphylococcus, Streptococcus,
Bordetella, Pasteurella, Mycoplasma.
- Tri u ch ng: thú s t, ho, khó th , ti ng rít ph qu n, xu t hi n âm ran, ch y
nhi$u nư c mũi, khi ch!p X - quang th y xu t hi n vùng sáng màu.
Trư ng h p mãn tính: chó ho kéo dài, ch m l n, kém ăn, th tr ng y u, khó th .

8


- Đi$u tr": dùng kháng sinh k t h p v i các bi n pháp chăm sóc qu n lí t t, có
th cung c p thu c h s t, gi m ho, tr hô h p, gi m viêm, tăng s c kháng b nh b ng
B - complex, vitamin C.
2.3.2.2 B'nh viêm ph5i (NguyJn Văn Bi n, 2001)
- Nguyên nhân: thư ng do k phát b nh viêm hô h p trên. Virus như: canine
distemper, adenovirus I và II, parainfluenza tác h i trên ño n cu i đư ng hơ h p t o
đi$u ki n cho nhiJm trùng th

phát. Các vi trùng thư ng th y là bordetella,

pasteurella, pseudomonas,…. M t s lo i u trùng c a kí sinh trùng

ph qu n như

Filaroides, Actustrongylus, và n m Aspergillus cũng gây viêm ph-i.
- Tri u ch ng: chó l* đ*, b. ăn là ph- bi n, k ñ n là nh ng cơn ho ng n nhưng
sâu, thư ng ho ít nhưng ho khó và có vY đau. Chó th khó, th nhanh, nơng, th th
b!ng, nhi t ñ cơ th thư ng tăng chút ít. Nh ng bi n ch ng c a cơ th có th x y ra
như viêm ph m c, viêm trung th t, có s xâm nh p c a m t s vi trùng cơ h i.
- Ch%n đốn: d a vào tri u ch ng c a b nh.
- Đi$u tr": s d!ng kháng sinh ñ di t vi sinh v t gây b nh và ng*a ph! nhiJm.
Dùng thu c kháng viêm, h s t, tr hô h p khi c n thi t, nâng cao s c ñ$ kháng b ng
B - complex, vitamin C, chăm sóc thú b nh chu đáo.
- Phịng b nh
Theo Vương Đ c Ch t - Lê Th" Tài (2004), vi c phát hi n s m v t b" b nh (ho
và th ) thì r t c n thi t ñ ñi$u tr" và cách li k"p th i. C n th c hi n t t v sinh thú y và
v sinh môi trư ng. Chăm sóc ni dư&ng t t, đ"nh kì tiêm phịng các lo i v c xin cho
chó, mèo.
Ngồi ra, b nh Carré cũng gây viêm ph-i cho chó. B nh do virus thu c h
Paramyxoviridae gây nên v i các tri u ch ng như h t hơi, ch y nư c mũi đ!c đơi khi
có máu, th khị khè, viêm d dày ru t, da vùng b!ng n-i nh ng m!n m , s*ng hóa da
gan bàn chân, da vùng mũi. Giai ño n cu i c a b nh xu t hi n tri u ch ng th n kinh,
co gi t, b i li t (Tr n Thanh Phong, 1996).
Vi c ñi$u tr" b nh Carré ch# nh m gi i h n s phát tri n c a vi trùng ph!
nhiJm. Do đó, tiêm v c xin cho chó k t h p v i vi c chăm sóc ni dư&ng c%n th n,
v sinh chu đáo có vai trị quan tr ng trong phịng b nh (Vương Đ c Ch t - Lê Th"
Tài, 2004).
9

2.3.2.3 B'nh viêm màng ph5i (NguyJn Như Pho, 2000)
Viêm màng ph-i là viêm trên m/t vách ng c hay trên b$ m/t c a ph-i, d"ch
viêm ti t ra làm c n tr ho t đ ng hơ h p.
- Nguyên nhân: Nguyên nhân chính do các vi sinh v t như Pasteurella,
Streptococcus, Staphylococcus. Ngồi ra, cịn do các tác nhân v t lí tác đ ng m nh
vào ph-i như ch t ñ c, nhi t ñ kh c nghi t,….
- Tri u ch ng: thú có bi u hi n s t khơng qui lu t, khó th , th th b!ng, ñau
vùng ng c. Gõ ph-i nghe âm đ!c có m/t trên n m ngang, nghe âm bơi cùng v i nh"p
th . X - quang th y vùng ng c sáng c hai tư th ch!p nghiêng và ch!p ñ ng. Giai
ño n cu i khi d"ch rút ñi nghe ti ng c ph m c, hi n tư ng phù th ng xu t hi n
ph n th p c a cơ th .
- Ch%n đốn: n u viêm khơ nghe ti ng c ph m c. N u viêm có d"ch gõ ph-i
có vùng âm ñ!c gi i h n trên song song m/t ñ t và khi th xu t hi n âm bơi. Ch c dị
xoang ng c th y có d"ch th m xu t, thú th nông, vách ng c ñau.
- Đi$u tr": cho thú u ng ít nư c; s d!ng kháng sinh ñ tiêu di t vi sinh v t gây
b nh; dùng thu c l i ti u, gi m s t, gi m đau, tr hơ h p, tr tim, ch ng thoát d"ch
viêm; ch c dò xoang ng c l y d"ch ra khi thú khó th .
2.3.2.4 B'nh giun tim (Lương Văn Hu n - Lê H u Khương, 1997)
- Nguyên nhân: do Dirofilaria immitis s ng ki sinh
m ch ph-i và tim chó, thư ng g/p

đ ng m ch ch , đ ng

chó 2 - 3 năm tu-i.

- Tri u ch ng: thú thư ng th nhanh, ho, l ñ , kém v n ñ ng, lâu ngày thư ng
th y phù th ng, trong nư c ti u có huy t s c t và hồng đ n.
- Ch%n đốn: d a vào tri u ch ng lâm sàng, tìm u trùng trong máu. Ch!p X quang sV th y ñ ng m ch ph-i và tâm th t ph i phình to. Kĩ thu t ch%n đốn huy t
thanh h c phát hi n kháng nguyên c a giun cái trư ng thành.
- Đi$u tr": di t u trùng b ng ivermectin, levamisole, benzimidazole.

10


2.4 M T S

VI SINH V T GÂY B NH TRÊN ĐƯ NG HÔ H P

2.4.1 Virus
2.4.1.1 Paramyxovirus
Virus thu c h Paramyxoviridae, b gen là RNA 1 s i, hình c u, có v. b c.
Virus đ$ kháng y u, dJ b" di t b i các ch t sát trùng, nh y c m v i pH < 4. Virus nhân
lên trong t bào ch t.
Nơi khu trú ñ u tiên và nhân lên c a virus là niêm m c đư ng hơ h p trên ho/c
h ch h nh nhân.Virus gây b nh cho chó dư i 1 năm tu-i khi s c ñ$ kháng c a cơ th
thú gi m sút do nuôi thi u v sinh, b i dư&ng khơng h p lí, b" l nh (Tr n Th" Bích
Liên – Lê Anh Ph!ng, 2001).
2.4.1.2 Adenovirus type 2
Virus thu c h Adenoviridae, DNA 2 s i, khơng có v. b c, khơng b$n v i nhi t
ñ , nh y c m v i tia t ngo i, formol và các ch t sát trùng thông thư ng. Virus ái l c
v i mô lympho, ph-i và đư ng tiêu hóa….
2.4.2 Vi khu.n
2.4.2.1 Staphylococcus
Staphylococcus thu c h Micrococcaceae là c u khu%n Gram dương, không di
ñ ng, thư ng x p thành t*ng ñám gi ng chùm nho, khơng hình thành bào t . Hi n nay
có ít nh t 28 lồi, trong đó lồi Staphylococcus aureus có vai trị gây b nh quan tr ng
nh t.
- Đ/c đi m ni c y: vi khu%n hi u khí ho/c y m khí tùy nghi, nhi t đ thích
h p cho s phát tri n là 30 - 370 C, pH 7,0 - 7,5. Môi trư ng nuôi c y thư ng s d!ng
là th ch máu.

- Đ/c đi m sinh hóa: vi khu%n lên men khơng sinh hơi 1 s lo i đư ng như
glucose, maltose, mannitol, saccharose, không lên men inulin, raffinose, salicin. Các
ph n ng sinh hóa khác: indol-, H2S-, MR-, kh nitrat thành nitrit.
- S c đ$ kháng: vi khu%n có s c đ$ kháng cao, kháng v i s khơ h n, ch"u ñư c
n ng ñ mu i cao. Vi khu%n nh y c m v i kháng sinh penicillin, ampicillin. Tuy
nhiên, có nhi$u dịng đ$ kháng v i pencillin (do t o penicillinase phân gi i penicillin).

11


- Kh năng gây b nh: vi khu%n thư ng t n t i trên h th ng hô h p. Khi s c ñ$
kháng c a cơ th y u hay do nhiJm vi khu%n có đ c l c m nh sV gây ra b nh (Tô Minh
Châu - Tr n Th" Bích Liên, 2001).

Hình 2.3: Khu%n l c Staphylococcus aureus trên môi trư ng th ch máu
(Ngu n: nh ch!p t i Tr m Ch%n Đoán Xét Nghi m và Đi$u Tr")
2.4.2.2 Streptococcus
Streptococcus thu c h Streptococcaceae, là c u khu%n Gram dương, không
bào t , m t s ít có nha bào, khơng di đ ng, thư ng x p thành đơi hay chu i u n khúc
dài hay ng n tùy lồi và đi$u ki n ni c y. Kích thư c trung bình 1 µm.
- Đ/c đi m ni c y: vi khu%n y m khí tùy nghi, m t s y m khí b t bu c. Môi
trư ng nuôi c y c n giàu dinh dư&ng như th ch máu, th ch huy t thanh. Nhi t đ thích
h p cho s phát tri n c a vi khu%n là 370 C. Trên môi trư ng th ch máu vi khu%n t o
khu%n l c nh., trong su t gi ng h t sương, dung huy t α, β, γ.
- Đ/c ñi m sinh hóa: vi khu%n lên men đư ng glucose, lactose, không lên men
mannitol, inulin. Các ph n ng khác: catalase-, oxidase-, indol-, MR+, VP-, H2S+.
- S c ñ$ kháng: ña s vi khu%n b" di t

500 C/30 - 60 phút, và b i các ch t sát

trùng thông thư ng như acid phenic, formol, NaOH. Vi khu%n nh y c m v i các kháng
sinh penicillin, ampicillin tùy theo t*ng nhóm.
- Kh năng gây b nh: vi khu%n thư ng có m/t trong đư ng hơ h p. Đ ng v t
non dJ nhiJm b nh hơn ñ ng v t trư ng thành. B nh do Streptococcus pneumoniae ít
khi là y u t m ñư ng mà thư ng là k phát theo các b nh do virus
trên (Tơ Minh Châu - Tr n Th" Bích Liên, 2001).
12

đư ng hô h p


2.4.2.3 Escherichia coli (E . coli)
E. coli là tr c khu%n Gram âm, có giáp mơ m.ng, khơng bào t , có lơng tơ
xung quanh, kích thư c trung bình 0,5 x 1,5 µm.
- Đ/c đi m ni c y: là lo i vi khu%n hi u khí hay hi u khí tùy nghi, nhi t đ
thích h p cho s phát tri n là 370 C, pH 6,4 - 7,4. Trên môi trư ng th ch máu t o
khu%n l c ư t, trịn, tr ng đ!c. Trên mơi trư ng EMB t o khu%n l c màu tím ánh kim.
Trên môi trư ng Mac Conkey Agar, E. coli cho khu%n l c h ng. Ph n ng trên mơi
trư ng TSI: vàng/vàng.
- Đ/c đi m sinh hóa: vi khu%n lên men sinh hơi đư ng lactose, glucose,
mannitol, khơng lên men dextrin, glycogen, indol+, MR+, VP-, H2S-, citrate-, NO3+
(Tr n Thanh Phong, 1996).
- S c ñ$ kháng: E. coli b" di t

600 C/15 - 30 phút. Các ch t sát trùng như acid

phenic, formol di t vi khu%n trong 10 phút.
- Kh năng gây b nh: E. coli ch# gây b nh khi s c ñ$ kháng c a con v t b" sút
kém, qu n lí chăm sóc kém (Tơ Minh Châu - Tr n Th" Bích Liên, 2001).

Hình 2.4:Vi khu%n E. coli nhu m Gram (x 1000)
(Ngu n: nh ch!p t i Tr m Ch%n Đoán Xét Nghi m và Đi$u Tr")
2.4.2.4 Bordetella bronchiseptica
Bordetella bronchiseptica là c u tr c khu%n nh. Gram âm, khơng di đ ng,
khơng bào t , khơng giáp mơ, thư ng đ ng riêng lY, k t đơi hay chùm nho.
- Đ/c đi m ni c y: vi khu%n hi u khí, nhi t đ thích h p là 370 C, pH 7,0.
Trên môi trư ng th ch máu vi khu%n gây dung huy t.

13


- Đ/c đi m sinh hóa: khơng lên men đư ng, indol-, urease+, citrate+, H2S-,
không gây tan ch y gelatin.
- S c ñ$ kháng: vi khu%n ñ$ kháng y u v i nhi t ñ , b" di t
- Kh năng gây b nh: vi khu%n s ng kí sinh

550 C/15 phút.

đư ng hơ h p trên c a chó, khi

s c ñ$ kháng c a cơ th y u ho/c g/p ñi$u ki n thu n chúng tr nên gây b nh (Carter,
1991).
2.4.2.5 Pseudomonas
Pseudomonas còn g i là tr c khu%n m xanh, thu c h Pseudomonadaceae, là
tr c khu%n Gram âm, không bào t , không giáp mô, di ñ ng nh tiên mao

ñ u, sinh

s c t màu xanh, kích thư c 0,5 x 1,5 - 3 µm.
- Đ/c đi m ni c y: hi u khí và y m khí tùy nghi, dJ ni c y, nhi t đ thích

h p là 30 - 370 C, pH 6,6 - 7,0. Trên môi trư ng th ch máu gây dung huy t α, β.
- Đ/c ñi m sinh hóa: khơng lên men đư ng. Các ph n ng khác: indol-, MR-,
VP-, H2S-, citrate+, NO3+.
- Kh năng gây b nh: gây b nh m xanh

ngư i và ñ ng v t (Tơ Minh Châu -

Tr n Th" Bích Liên, 2001).

Hình 2.5:Vi khu%n Pseudomonas trên mơi trư ng th ch máu
(Ngu n: nh ch!p t i Tr m Ch%n Đoán Xét Nghi m và Đi$u Tr")
2.4.2.6 Pasteurella multocida
Pasteurella multocida thu c h Pasteurellaceae, là c u tr c khu%n nh., Gram
âm, khơng di đ ng, khơng sinh nha bào, có giáp mơ, có kh năng b t màu lư&ng c c.

14


- Đ/c đi m ni c y: vi khu%n hi u khí hay y m khí tùy nghi, m c t t

nhi t

ñ 37 - 380 C, pH 7,2 - 7,8. Trên môi trư ng th ch máu vi khu%n không gây dung
huy t, không m c trên MCK.
- Đ/c đi m sinh hóa: lên men đư ng glucose, khơng lên men lactose, maltose,
indol+, urea-, catalase+, oxydase+, không làm tan ch y gelatin.
- S c ñ$ kháng: vi khu%n b" di t dJ dàng b i các ch t sát trùng, ánh sáng, s
khơ ráo và s c nóng. T i 560 C vi khu%n ch t trong vòng 15 phút (NguyJn Th" Phư c
Ninh, 2006).
- Kh năng gây b nh: Pasteurella multocida có ít trong đ t, nư c và thư ng lây

truy$n qua v t c n hay v t cào sang cho ngư i. Chó ni nhà nh t là chó đ c con có
nhi$u Pasteurella multocida trong h ng (Tô Minh Châu - Tr n Th" Bích Liên, 2001).
2.4.2.7 Haemophilus
Haemophilus là vi khu%n đa hình thái, Gram âm, m c tương đ i khó, thư ng
s ng trong đư ng hơ h p c a ngư i và thú.
- Đ/c đi m ni c y: là lo i vi khu%n hi u khí hay hi u khí tùy nghi, nhi t đ
thích h p cho s phát tri n là 370 C, pH 7,4 - 7,8. Vi khu%n thu c lo i khó ni c y c n
2 y u t tăng trư ng V (Hemin) và X (NAD). Môi trư ng th ch chocolate thư ng
ñư c dùng ñ phân l p Haemophilus.
- Đ/c ñi m sinh hóa: vi khu%n lên men glucose, xylose, khơng lên men lactose,
oxydase+, catalae+.
- Kh năng gây b nh: Haemophilus thư ng kí sinh đư ng hơ h p trên, khi s c
ñ$ kháng c a cơ th y u chúng tr nên gây b nh. B nh th hi n s nhiJm khu%n
đư ng hơ h p trên như viêm mũi, viêm h u, viêm khí qu n, viêm màng ph-i (Carter,
1991).
2.4.2.8 Klebsiella
Klebsiella là tr c khu%n Gram âm, khơng di đ ng, thu c h vi trùng đư ng
ru t. Vi khu%n có kh năng ti t đ c t gây s t, tăng b ch c u, gi m ti u c u, gây thi u
máu và nhiJm đ c máu có th gây ch t.
- Đ/c ñi m sinh hóa: lên men ñư ng glucose, lactose. Các ph n ng sinh hóa
khác: H2S-, khơng làm tan ch y gelatin, MR-, VP+, urease+, kh nitrat thành nitrit,
LDC+, Esculin+ (NguyJn Th" Khánh Linh, 2004).
15


2.4.2.9 Enterobacter
Enterobacter thu c h vi trùng ñư ng ru t, là tr c khu%n Gram âm, không sinh
bào t , ph n l n di ñ ng, m t s lo i có giáp mơ.
- Đ/c đi m ni c y: vi khu%n y m khí tùy nghi, dJ m c trên các mơi trư ng.
- Đ/c đi m sinh hóa: lên men đư ng glucose, lactose, H2S-, indol+, MR-, VP+,

citrate+, tan ch y gelatin ch m, kh nitrat thành nitrit.
- Kh năng gây b nh: Enterobacter có trong ng tiêu hóa đơi khi là tác nhân
gây b nh hơ h p

chó (Tơ Minh Châu - Lê Anh Ph!ng, 1996).

2.4.3 Kí sinh trùng
Dirofilaria immitis (giun tim): kí sinh

đ ng m ch ph-i, ñ ng m ch ch và

tim.
Paragonimus westermani (sán lá ph-i): kí sinh
Angiostrongylus vasorum (giun ph-i): kí sinh
Filaroides osleri (giun ph-i): kí sinh

khí qu n, ph qu n, ph-i chó.
đ ng m ch ph-i c a chó.

khí qu n, ph-i chó.

Capillaria aerophila (giun ph-i): kí sinh

khí qu n, ph qu n, ph-i chó.

2.5 SƠ LƯ:C V# KHÁNG SINH
2.5.1 Đ nh nghĩa
Theo NguyJn Như Pho (2006), kháng sinh là h p ch t h u cơ có ngu n g c
sinh h c, bán t-ng h p ho/c t-ng h p có tác d!ng c ch s phát tri n ho/c gi t ch t vi
khu%n.

2.5.2 Phân lo6i
Theo NguyJn Như Pho (2006), có nhi$u cách phân nhóm kháng sinh:
2.5.2.1 Phân nhóm d,a vào c*u trúc hóa h c
(1) Beta - lactam: pencillin, ampicillin, cephalosporin,…
(2) Aminosid: streptomycin, gentamycin, kanamycin, neomycin,…
(3) Polypeptid: colistin, bacitracin, polymycin,…
(4) Tetracyclin: tretracyclin, oxytetracyclin,…
(5) Phenicol: thiamphenicol, chloramphenicol,…
(6) Macrolid: erythromycin, spiramycin, tolysin,…
(7) Kháng sinh g n gũi v i nhóm macrolid: lincomycin, virginiamycin,…
(8) Sulfamid: sulfaguanidin, sulfacetamid, sulfamethoxazol,…
16