Kỹ năng thuyết trình vấn đề

2
`L.I NÓI %1U
Thuy4t trình là mt hot 7ng không th: thi4u 7;i v<i sinh viên trong tr=ng 7i h'c
ngày nay. Cùng v<i vi@c 7Ai phng pháp dy h'c, các tr=ng 7i h'c ngày nay trong 7ó có
tr=ng 7i h'c An Giang 7ã chuy:n dHn tI ki:u giJng dy truyKn 7t mt chiKu sang phng
pháp dy h'c lLy ng=i h'c làm trung tâm. Do vNy sinh viên ngày nay 74n l<p không phJi chO
7: nghe giJng bài và ghi chép bài giJng cSa giJng viên. Sinh viên ngày nay th=ng xuyên
7Uc yêu cHu tV tra cWu tài li@u và trình bày tr<c l<p. K nYng trình bày hay thuy4t trình
tr<c nhiKu ng=i vì vNy trZ nên rLt cHn thi4t 7;i v<i sinh viên ngày nay. Có 7Uc nh[ng bài
thuy4t trình thành công tr<c l<p hay tr<c 7ám 7ông s\ góp phHn giúp sinh viên thành công
trong h'c tNp Z tr=ng. K nYng này c^ng rLt cHn thi4t cho sinh viên khi trình bày các công
trình nghiên cWu, khoá luNn, báo cáo khoa h'c, v.v trong và ngoài tr=ng. Sau khi t;t nghi@p,
k nYng thuy4t trình s\ giúp sinh viên tV tin, thành công hn Z ni làm vi@c.
V<i mong mu;n giúp sinh viên tr=ng 7i h'c An Giang, 7_c bi@t là sinh viên thi@t
thòi luy@n tNp k nYng thuy4t trình nham giúp sinh viên thành công trong h'c tNp c^ng nh
trong công vi@c sau này, chúng tôi thi4t k4 tài li@u “k nYng thuy4t trình” 7: sd deng trong các
l<p chuyên 7K “ K nYng thuy4t trình” ti tr=ng 7i h'c An Giang. Tài li@u này cung cLp các
ni dung c bJn vK lý thuy4t dùng kèm theo các hot 7ng trong các l<p chuyên 7K. Mong
rang các l<p chuyên 7K vK k nYng thuy4t trình t<i 7ây s\ thú v" và h[u ích cho các bn sinh
viên.
Chúc các bn thành công.

TS. H Thanh M Phng
Và nhóm cng tác viên

3
M;C L;C
Chng 1: Tj %ÁNH GIÁ Kl NmNG THUYoT TRÌNH.
TV 7ánh giá khJ nYng thuy4t trình ….………………………………………… 4
Khtc phec sV hi hp khi thuy4t trình ………………………………………… 7
Chng 2: CHUuN Bv TRwxC KHI THUYoT TRÌNH

Chuyn b" vK hình dáng bên ngoài ………………………………………………14
Chuyn b" ni dung bài thuy4t trình ………………………………………… 16
Tám b<c cHn thi4t 7: chuyn b" t;t mt bài thuy4t trình ………………………19
Chng 3 : D|NG C| TRjC QUAN
Chuyn b" và sd deng deng ce trVc quan……………………………………… 29
10 cách 7: chuyn b" deng ce trVc quan hi@u quJ ………………………………30
Màu stc dùng trong các deng ce trVc quan ………………………………… 32
Chng 4: LUY•N T€P THUYoT TRÌNH
Cách luy@n tNp thuy4t trình ……………………………………………………35
%iKu khi:n không khí cSa buAi thuy4t trình ………………………………… 36
Chng 5: TIoN HÀNH THUYoT TRÌNH
Cách ti4n hành thuy4t trình ……………………………………………………40
Các lu ý trong khi thuy4t trình ……………………………………………….41
K thuNt 7_t câu hƒi và trJ l=i khi thuy4t trình ……………………………… 46
Chng 6: THjC HÀNH
Ôn tNp các ni dung và thVc hành …………………………………………….50
Danh mec các b<c cHn thVc hi@n 7: có mt bài thuy4t trình thành công…….51

4
Ch7=ng 1: T ÁNH GIÁ K NNG THUYT TRÌNH

5
M@u Ng78i Ac iBm
_____NGw.I TR†N TRÁNH Ng=i thuc dng này luôn tìm cách tr;n tránh
xuLt hi@n tr<c 7ám 7ông và thuy4t trình.
_____NGw.I TH| %‡NG Ng=i thuc dng này luôn rLt sU b" yêu cHu phát
bi:u. Ng=i the 7ng không tr;n tránh vi@c phát
bi:u nhng không bao gi= hWng thú v<i vi@c này.
Khi phát bi:u, h' luôn cJm thLy khó khYn và rLt
miˆn c‰ng.

_____NGw.I CHŠP NH€N Ng=i thuc dng này s\ phát bi:u nhng không
mong mu;n ltm. Ng=i chLp nhNn 7ôi khi ngh‹
rang h' 7ã làm rLt t;t. %ôi khi h' li cJm thLy
thích phát bi:u tr<c 7ám 7ông.
_____NGw.I TÌM CŒ H‡I Ng=i thuc dng này luôn tìm c hi nói tr<c
7ám 7ông. Ng=i tìm c hi hi:u rang sV hi
hp s\ là chLt kích thích làm tYng hWng thú khi
thuy4t trình. H' s\ trZ nên rLt tV tin và thuHn
thec trong giao ti4p vì có c hi nói th=ng
xuyên.

Hãy *3i chiEu xem bIn thuJc m@u ng78i
nào.
6
BLNG T ÁNH GIÁ K NNG THUYT TRÌNH

%: thuy4t trình hi@u quJ, hãy ki:m tra k nYng thuy4t trình cSa bn. BJng 7ánh giá d<i 7ây
s\ cho bn bi4t cHn phJi tNp trung vào nh[ng khía cnh nào 7: phát tri:n nYng lVc cSa bn.
Hãy 7'c các câu sau và khoanh tròn nh[ng s; phù hUp v<i bn nhLt. Sau 7ó chú ý nh[ng ý mà
bn 7ã 7ánh s; 1, 2 hay 3.

Th=ng xuyên Không bao gi=
1. Tôi xác 7"nh các mec tiêu c bJn tr<c khi 5 4 3 2 1
chuyn b" bài thuy4t trình
2. Tôi xem xét tiêu chuyn, nhu cHu, và nh[ng hn 5 4 3 2 1
ch4 cSa ng=i nghe.
3. Tôi vi4t các ý chính tr<c ri chuyn b" bài 5 4 3 2 1
thuy4t trình xoay quanh các ý này
4. Khi bài thuy4t trình 7ã 7Uc stp x4p trNt tV, 5 4 3 2 1
tôi xem 7i xem li các ý chính

5. Tôi xây dVng phHn mZ 7Hu thu hút sV chú ý 5 4 3 2 1
cSa ng=i nghe nhng v•n bJo 7Jm nh[ng thông
tin c bJn cHn thi4t
6. PhHn k4t luNn cSa tôi luôn có liên quan v<i phHn 5 4 3 2 1
mZ 7Hu và n4u thích hUp thì hãy lng vào “mt
l=i kêu g'i hành 7ng”
7. Tôi chuyn b" k các deng ce trVc quan sao cho 5 4 3 2 1
7n giJn, dˆ hi:u,và có tác deng
8. S; lUng các deng ce trVc quan thích hUp s\ 5 4 3 2 1
làm tYng hi@u quJ cSa bài thuy4t trình
9. Lí l\ tôi 7a ra rLt hUp lí và làm rõ các luNn 7i:m, 5 4 3 2 1
nh= 7ó, bài thuy4t trình cSa tôi thuy4t phec 7Uc
ng=i nghe
10. SV hi hp nung 7úc thêm sV hYng say khi thuy4t 5 4 3 2 1
7
trình chW không cJn trZ tôi.
11. Tôi chtc rang bài thuy4t trình cSa tôi s\ thuy4t 5 4 3 2 1
phec ng=i nghe và h' s\ thLy 7Uc nh[ng lUi ích
mà bài thuy4t trình cSa tôi mang li
12. Tôi trình bày h4t sWc nhi@t tình và hYng say 5 4 3 2 1
13. Tôi tNp chú ý vào ng=i nghe và hn ch4 nhìn vào giLy 5 4 3 2 1
14. BJn ghi chú chO có nh[ng “tI khóa” vì vNy tôi tránh nhìn 5 4 3 2 1
vào bJn thJo
15. Tôi tNp thuy4t trình và sd deng các deng ce trVc 5 4 3 2 1
quan trong bài thuy4t trình
16. Tôi chuyn b" tr<c câu hƒi và tNp trJ l=i tr<c 7: 5 4 3 2 1
giJi quy4t nhanh các câu hƒi này
17. Tôi stp x4p ch• ngi (n4u thích hUp) và ki:m tra 5 4 3 2 1
bYng ghi hình cyn thNn tr<c buAi thuy4t trình
18. Tôi luôn nhìn vK phía ng=i nghe 5 4 3 2 1

19. Cd chO cSa tôi tV nhiên và không b" gò bó bZi sV 5 4 3 2 1
hi hp
20. Gi'ng tôi l<n và rõ chW không 7Ku 7Ku 5 4 3 2 1
TMng s3 *iBm
N4u tAng s; 7i:m cSa bn tI 80 74n 100, bn là mt nhà hùng bi@n tài ba, bn
chO cHn gi[ v[ng các k nYng c bJn thôi.
N4u tAng s; 7i:m cSa bn tI 60 74n 80, bn rLt có khJ nYng trZ thành mt diˆn
giJ giƒi.
N4u tAng s; 7i:m cSa bn tI 40 74n 60 thì khoá huLn luy@n này có th: giúp
bn 7áng k: 7Ly
N4u tAng s; 7i:m cSa bn tI 30 74n 40 thì bn cHn phJi luy@n tNp th=ng hn.
N4u tAng s; 7i:m cSa bn d<i 30, hãy xtn tay áo và hành 7ng ngay. ThNt
không dˆ dàng gì nhng bn s\ ti4n b nhanh n4u c; gtng
Khi h'c xong khoá huLn luy@n này, hãy làm bài 7ánh giá này mt lHn n[a và
so sánh 7i:m s;. Bn s\ hài lòng v<i nh[ng ti4n b cSa mình.
8
KHNC PH;C S HPI HQP
Hi hp là trng thái tV nhiên khi b" cYng th“ng. Chúng ta
th=ng cYng th“ng khi thuy4t trình. Nh[ng thay 7Ai tâm sinh
lí s\ gây ra các tri@u chWng nh là hi hp, 7A m hôi, run ryy
tay chân, thZ nhanh, và tim 7Np nhanh.
%Ing lo ltng! N4u bn có các tri@u chWng nh trên tr<c ho_c
trong su;t buAi thuy4t trình thì bn là ng=i bình th=ng 7Ly.
RLt hi4m ng=i không có các tri@u chWng trên. HHu nh tLt cJ
m'i ng=i 7Ku cJm thLy cYng th“ng tr<c khi thuy4t trình hay
thNm chí là khi chO làm mt vi@c 7n giJn nh “tV gi<i thi@u”. Nh[ng cách sau 7ây s\ giúp
bn phát huy h4t khJ nYng.
Khi bn 7ã bi4t cách ch4 ngV sV cYng th“ng, buAi thuy4t trình có th: s\ sôi nAi hn. Nh[ng
trang ti4p theo s\ giúp bn bi4t cách tNn deng sV hi hp và thuy4t trình t;t hn.
Có mt ng=i 7ã nói rang “ Hãy trút bƒ sV bn chn và tNp trung vào mt vi@c”.

Leo là mt k s cSa công ty AT&T. Anh Ly s\ phJi trình bày dV án
mà anh ta 7ang xây dVng tr<c giám 7;c tI các chi nhánh cSa Bell
Labs. Anh Ly bi4t 7K tài, nhng ng=i nghe s\ xem xét rLt k nh[ng
7K xuLt cSa anh, và chtc chtn Leo s\ phJi trJ l=i nh[ng câu hƒi rLt
khó. M•i khi Leo ngh‹ 74n vi@c cHn phJi chuyn b" nói gì thì anh ta trZ
nên rLt cYng th“ng.
9
N4u tr<c khi thuy4t trình mà Leo g_p nh[ng vLn 7K nh vNy thì nh[ng cách sau 7ây
s\ h[u deng.

1. CHURN BS K
Mt trong nh[ng nguyên nhân chính gây sU hãi là thi4u sV chuyn b". PhHn sau cSa tNp
tài li@u này s\ cho bn bi4t nh[ng k nYng rLt 7n giJn cHn thi4t cho công tác chuyn
b" mt buAi thuy4t trình. BZi vì vi@c chuyn b" tr<c mt cách k l‰ng s\ giúp bn có
thêm tV tin và giúp buAi thuy4t trình thành công hn.
2. TUNG TVNG
Hãy tZng tUng bn b<c vào phòng, 7Uc gi<i thi@u, hYng say thuy4t trình, giJi 7áp
các câu hƒi thNt tV tin và nhNn thWc 7Uc rang bn 7ã làm rLt t;t. Thd m=ng tUng
các tình hu;ng nh vNy s\ giúp bn bi4t mình cHn phJi làm gì 7: thành công.

3. LUYXN TYP
NhiKu diˆn giJ 7'c nhym hay chO
m=ng tUng bài thuy4t trình trong
7Hu. Thay vì vNy, bn hãy 7Wng dNy
và luy@n tNp nh th: có khán giJ ngay
tr<c m_t bn và sd deng các deng ce
trVc quan (n4u có). Ít nhLt c^ng cHn
CÁCH GI
L

M H
P
I H
Q
P
10
phJi tNp luy@n hai buAi. N4u có th:, nh= mt ng=i nhNn xét ho_c ghi hình li các buAi
tNp. Xem li bYng ghi hình, ltng nghe nhNn xét và chOnh sda n4u cHn thi4t tr<c buAi
luy@n tNp cu;i cùng. %ây là cách luy@n tNp t;t nhLt.

Tình hu;ng cSa Duyên rLt phA bi4n. N4u bn cJm thLy hi hp ngay tr<c khi thuy4t
trình, hãy thd nh[ng cách sau 7ây vào lHn phát bi:u ti4p theo:

4. NHSP THU
Khi các c btp cSa bn b" cYng ra và bn cJm thLy hi hp, có l\ bn thZ cha 7S sâu.
%iKu 7Hu tiên cHn phJi làm 7ó là thJ lƒng, chân du•i th“ng, th giãn, và hít thZ thNt sâu
mt vài lHn.
5. HÃY TH GIÃN
Thay vì ngh‹ vK sV cYng th“ng-hay cW cYng th“ng. Hãy tV bJo mình “tôi ” khi hít vào
và “th giãn” khi thZ ra. C; gtng 7Ing suy ngh‹ hay lo sU mà hãy lNp li 7i@p khúc ”
tôi - th giãn” trong vài phút.

Duyên là sinh viên l<p Anh vYn nYm thW hai. Hôm nay cô phJi trình bày
tr<c l<p mt ni dung 7ã ti4n hành nghiên cWu. Tâm, bn cùng l<p cSa
cô stp trình bày xong phHn cSa anh ta và trong hai phút n[a Duyên s\
phJi thuy4t trình. Cô ta cVc k™ hi hp khi phJi tNp trung và gi[ bình t‹nh.
11

6. GILI T^A CNG TH_NG
Khi bn cYng th“ng và các c b" cYng ra, bn s\ hi hp nhiKu hn. %iKu này làm cho

tay chân bn run ryy. Tr<c khi thuy4t trình, t;t nhLt là hãy thVc hi@n vài cd 7ng 7:
giJm cYng th“ng.
Btt 7Hu v<i ngón cái và c btp chân, hãy cYng c (ngón chân, bàn chân, btp chân, btp
7ùi, d dày, ngVc, vai, cánh tay và ngón tay) tr<c khi btt tay vào vi@c. Ngay lNp tWc
cYng th“ng s\ 7Uc giJi tƒa và hãy thZ thNt sâu. LNp li các 7ng tác này cho 74n khi
bn cJm thLy h4t cYng th“ng. Nên nh< rang bài tNp này 7Uc thVc hi@n mt cách kín
7áo 7: m'i ng=i không bi4t bn 7ang th giãn!

Anh Quang là k4 toán làm vi@c cho mt tA chWc tài chính l<n. Anh ta
luôn cJm thLy rLt hi hp khi thuy4t trình. Anh ta 7A m hôi, tay run
lyy byy, gi'ng trZ nên 7Ku 7Ku (và có lúc không nghe 7Uc). Anh ta
c^ng không Z yên mt ch• và cW loay xoay v<i chi4c bút, nhìn vào bài
son hay máy chi4u, chW không nhìn vào khán giJ. Anh ta nôn nóng k4t
thúc s<m và trZ vK ch• ngi
12
Tr=ng hUp cSa anh Quang không hi4m. Có l\ bn không mtc phJi tLt cJ các tri@u
chWng trên nhng s\ g_p các tri@u chWng tng tV. Nh[ng k thuNt d<i 7ây s\ có ích
cho bn trong tr=ng hUp này.

7. DI CHUYaN
Bn s\ cYng th“ng n4u chO 7Wng mt ch• và không cd 7ng. %: th giãn, bn cHn giJi
tƒa cYng th“ng bang cách cd 7ng các c btp. N4u bn cJm thLy tay chân b" bó buc
khi trình bày thì hãy tNp th giãn nh th: bn 7ang 7;i thoi v<i ai 7ó cho quen khi
thuy4t trình. Vì bình th=ng bn không th: khoa chân múa tay nhiKu.
Nh[ng cd 7ng Z phHn trên c th: rLt quan tr'ng, nhng di chuy:n bàn chân c^ng góp
phHn làm giJm cYng th“ng. Bn nên b<c qua li ho_c ti4n vK phía ng=i nghe. Khi
7Wng nói trên bec, bn hãy 7i quanh bec 7: to sV chú ý ( n4u micro có th: di chuy:n
7Uc). %iKu này s\ giúp bn th giãn và thu hút sV chú ý cSa ng=i nghe. N4u bn
không th: 7i quanh bec thì thOnh thoJng hãy b<c qua, b<c li 7: b<t cYng th“ng.

8. NHÌN NGI NGHE
Hãy bi4n bài thuy4t trình trZ thành bài 7;i thoi. Nhìn m'i ng=i mt cách thân thi@n.
Bn s\ cJm thLy th giãn và không b" cô lNp n4u nhìn m'i ng=i trong khi thuy4t trình
và 7iKu này s\ giúp m'i ng=i thích bn.
13

ÔN LI VIXC KHNC PH;C S HPI HQP.

Tôi dg *hnh:
 Chuyn b" tài li@u
 TZng tUng ra mình s\ trình bày thNt thành công
 TNp sd deng tLt cJ các deng ce trVc quan trong bài thuy4t trình
 Chú ý nh[ng cách th giãn 7n giJn, kín 7áo
 Luôn h<ng vK ng=i nghe 7: giJm b<t cYng th“ng
 Di chuy:n trong khi nói 7: tV nhiên và th giãn
 Mtt luôn h<ng vK ng=i nghe.

LUYXN TYP Si GIÚP HOÀN HLO HmN
Bn s\ áp deng các mec nào trong bJng sau 7ây vào bài thuy4t trình
14
Ch7=ng 2: CHURN BS CHO BUnI THUYT TRÌNH

15

CHURN BS HÌNH DÁNG BÊN NGOÀI

%ây không phJi là nh[ng h<ng d•n ce th: vK th=i trang mà chO là nh[ng lu ý vK
cách Yn m_c và di@n mo. Nói chung là tránh sV l; b"ch, gi[ khuôn m•u , 7n giJn, hài hòa.
Bn phJi là tr'ng tâm trong buAi thuy4t trình chW không phJi quHn áo bn m_c.

Sau 7ây là mt vài gUi ý khi bn thuy4t trình tr<c mt hi ngh" tr"nh tr'ng

3i vpi ph$ nq
1. QuHn áo phJi vIa v_n, không quá chNt Thông th=ng, bn s\ trông l"ch lãm hn khi
m_c áo dài tay.
2. Ch'n 2-3 màu phù hUp v<i màu da và màu tóc cSa bn. Bn nên tham khJo sách
h<ng d•n vK ch'n màu phù hUp. Bn có th: k4t hUp các phe ki@n khác nhau v<i trang
phec 7: to ra sV 7a dng. Tìm loi vJi t;t và bJo 7Jm không gây ra ti4ng 7ng khi di
chuy:n! Nói chung, tránh màu 7ƒ ti, cam, 7en và trtng vì nh[ng màu này rLt chói
và làm mLt sV tNp trung vào khuôn m_t cSa bn.
3. Tránh sd deng trang sWc lLp lánh, lòng thòng hay phát ra ti4ng n. Khi thuy4t trình,
bn cHn sd deng nh[ng phe ki@n trang nhã. Bông tai, vòng tay khác th=ng 7ôi khi
làm khán giJ khó ch"u và làm h' mLt tNp trung vào bài thuy4t trình.
4. Trang 7i:m 7n giJn và phù hUp v<i trang phec. Trang 7i:m quá 7Nm s\ to Ln tUng
xLu. Trang 7i:m 7šp là khi ki:m soát 7Uc nh[ng vùng bóng nh=n trên gng m_t,
làm nAi bNc nh[ng nét tV nhiên và giúp bn thoJi mái ngay cJ trong mt buAi thuy4t
trình gay go.
5. Tóc c^ng cHn hài hoà v<i hình dáng cSa bn.
3i vpi nam gipi
1. Trang phec phJi 7Uc may cyn thNn. Khi thuy4t trình, trang phec có k› ô vuông, màu
sáng ho_c không tng phJn s\ làm hình tUng cSa bn xLu 7i. Thông th=ng, màu
16
xanh s•m, xám và 7en cài 7n hay cài chéo là an toàn nhLt. Tùy vào 7;i tUng ng=i
nghe, mt chi4c áo khoác th: thao và chi4c quHn hUp màu stc s\ rLt Ln tUng.
2. Áo khoác cSa nam th=ng có nút gài trong khi hHu h4t áo khoác cSa n[ thì không. Bn
có th: gài nút áo vét, không gài nút hay thNm chí có th: cZi áo khoác ra tùy vào tính
trang tr'ng cSa buAi thuy4t trình.
3. Áo s mi phJi vIa v_n và màu không quá sáng. N4u bn sU áo thLm m hôi, hãy m_c
áo phông bang cotton và áo s mi trtng bên ngoài. N4u bn chuyn b" thu hình thì hãy
tránh m_c áo s mi trtng mà hãy sd deng áo màu xám sáng (mu;i tiêu).

4. Cà vt nên ch'n loi nào có th: làm tôn lên gng m_t và 7ôi mtt cSa bn. Ki:u cà vt
7ƒ cA 7i:n có th: không phù hUp v<i bn. Thd ngh‹ xem, cà vt màu 7ƒ s\ thu hút sV
chú ý cSa ng=i nghe và h' không còn chú
ý bn n[a. Cà vt v<i màu d"u hn có th:
s\ phù hUp v<i bn.
5. Giày vIa chân, thoJi mái và 7Uc 7ánh
bóng cyn thNn. Tìm v< phù hUp và có th:
che 7Uc cJ 7ôi chân trHn khi bn ngi
xu;ng.
6. Tóc hUp v<i khuôn m_t và phJi tm tLt,
g'n gàng cho dù 7ó là ki:u gì 7i n[a. Râu
quai hàm c^ng phJi g'n gàng và ria mép phJi 7Uc tOa trên vành môi.

H7png d@n cách st d$ng kính cho cv hai phái

Thông th=ng trong buAi thuy4t trình, bn chO nên mang kính khi cHn nó m<i có th:
nhìn thLy khán giJ và 7'c 7Uc các deng ce trVc quan Bn có th: không 7eo kính
n4u bn không cHn dùng chúng , ho_c bn có th: thay th4 bang kính sát tròng. %ó là vì
kính s\ phJn chi4u ánh sáng trong phòng và khán giJ s\ không nhìn vào mtt bn 7Uc.
C^ng nên tránh sd deng kính sát tròng màu vì khán giJ khó mà nhìn vào mtt cSa bn .
Hi@n nay 7ã có loi kính ch;ng choá. Và các diˆn giJ 7Ku 7Uc khuyên sd deng loi
kính này.

17
CHURN BS NQI DUNG BÀI THUYT TRÌNH

Tr<c tiên, bn nên tV hƒi ti sao bn ti4n hành thuy4t trình hay bn thuy4t
trình vì mec 7ích gì. %áp án cho câu hƒi này có th: giúp bn chuyn b" t;t ni dung bài
thuy4t trình cSa bn.
Ch“ng hn nh bn 7Uc 7K ngh" trình bày tr<c ban giám 7;c vK ngân sách nYm sau

cSa công ty . %Ing btt 7Hu ngi xu;ng và vi4t ra nh[ng gì bn s\ nói. Thay vào 7ó,
hãy ngh‹ xem mec tiêu cSa bài thuy4t trình cSa bn là gì, sau 7ó bn s\ xác 7"nh 7Uc
bn cHn trình bày nh[ng gì 7: 7t mec tiêu 7ó.
Bn có b" chLt vLn vK sV tYng trZng cSa ngân sách không? Hay b" yêu cHu lên k4
hoch giJm chi tiêu không? Hãy ngh‹ vK nh[ng mec tiêu ce th: có liên quan 74n ng=i
nghe tr<c khi chuyn b" bài thuy4t trình.
Bn có th: tZng tUng ra vi@c xây nhà mà không có bJng v\ không? BLt kì ai, tr<c
khi xây nhà 7Ku phJi có bJng v\ 7: dVa vào 7ó mà tính toán vi@c mua vNt t và theo
dõi vNt t 7Uc sd deng nh th4 nào. Gi;ng nh vNy, vi@c chuyn b" t;t ni dung cho
bài thuy4t trình s\ giúp công vi@c trôi chJy và hi@u quJ hn. Xác 7"nh mec tiêu và tìm
hi:u 7;i tUng nghe là hai công 7on rLt cHn thi4t 7: chuyn b" ni dung cho bài thuy4t
trình.

Bi:u 7 này mô tJ m;i liên h@ gi[a hai giai 7on cSa bài thuy4t trình: giai 7on thuy4t
phec (persuasive) và giai 7on cung cLp thông tin (informative) trong bài thuy4t trình.
Chúng không phJi là hai loi riêng bi@t mà là mt quá trình liên tec. TLt cJ nh[ng bài
thuy4t trình thành công 7Ku chWa 7Vng nh[ng thông tin cHn thi4t và các lý l\ thuy4t
phec.
B<c 1-Xác 7"nh mec tiêu
BiBu *w P-I
Thuy4t phec
Cung cLp thông tin
18
Theo h<ng m^i tên bài thuy4t trình càng lúc càng mang tính thuy4t phec hn . Khi
bài thuy4t trình còn trong giai 7on cung cLp thông tin thì bài thuy4t trình chWa 7Vng
nhiKu con s;, sV ki@n, d[ li@u 7: làm rõ hay chWng minh vLn 7K và các d[ li@u này
càng lúc càng mnh m\ hn khi ti4n gHn trung tâm. Khi m^i tên 7ã 7i qua trec tung Z
gi[a, diˆn giJ mu;n nêu ra nh[ng 7iKu cHn phJi thay 7Ai; nh[ng lý l\ thuy4t phec sV
7ng tình hay sV quy4t 7"nh.
Hãy 7_t bn vào v" trí cSa khán giJ!

Khi tìm hi:u khán giJ, bn phJi xem xét b;n khía cnh sau:
1. Giá trh - CHn xác 7"nh 7iKu gì là quan tr'ng 7;i v<i khán giJ? Các tA chWc khác nhau
có nh[ng h@ th;ng giá tr" khác nhau. Thuy4t trình cho nh[ng ng=i ngoài tA chWc cSa
bn s\ khác so v<i trình bày v<i nh[ng ng=i trong cùng 7n v". Ngay cJ nh[ng ng=i
cùng 7n v" nhng tI các b phNn khác nhau c^ng s\ có nh[ng nhNn thWc giá tr" khác
nhau.
2. Nhu cyu - Tìm hi:u nhu cHu cSa nhóm tr<c buAi thuy4t trình là rLt quan tr'ng - có
th: nh[ng gì h' cHn khác h“n v<i nh[ng gì bn ngh‹ . Diˆn giJ phJi tìm cách giJi
quy4t sV khác bi@t này.
3. Sg bó buJc- %ó là nh[ng Wc ch4 ngYn cJn ng=i nghe làm nh[ng gì h' mu;n hay
ntm btt nh[ng gì h' cHn bi4t. Trong 7ó có các m_t sau:
A. Quan *iBm v+ chính trh: Nh[ng quan 7i:m khác nhau vK chính tr" có th: s\
gây ra sV bó buc. N4u bn cHn sV Sng h cSa nhóm 7;i lNp, bn phJi ngh‹ 74n 7iKu
này ngay khi chuyn b" bài thuy4t trình. Thêm vào 7ó, nh[ng mâu thu•n vK tính cách và
nh[ng xung 7t khác s\ cJn trZ sV thành công cSa bài thuy4t trình.
B. Tài chính: BLt cW lúc nào bn 7K cNp vi@c phJi chi phí, bn s\ 7;i m_t v<i sV
ch;ng 7;i. PhJi 7oán tr<c 7iKu này và tìm cách giJi quy4t khi thuy4t trình.
C. KiEn th|c: Nên nh< rang m•i khán giJ có th: chuyên vK mt l‹nh vVc riêng
và không bi4t nhiKu vK l‹nh vVc khác. Vì vNy bn không nên sd deng các thuNt ng[,
B<c 2 – Tìm hi:u khán giJ
19
vi4t ttt, tI chuyên ngành, vân vân làm cho ng=i nghe không hi:u. N4u không chtc là
thuNt ng[ 7ó có thông deng trong khán giJ không bn hãy hƒi khán giJ xem h' có bi4t
các thuNt ng[ 7ó không và nên 7"nh ngh‹a n4u cHn thi4t.
4. Thông tin chung v+ buMi thuyEt trình: bn cHn bi4t s; lUng ng=i nghe, 7"a 7i:m
thuy4t trình, các trang thi4t b" s n có, vv 7: chuyn b" t;t cho buAi thuy4t trình.
.
Phi4u nhNn xét này s\ giúp bn chuyn b" hi@u quJ hn cho bài thuy4t trình

1. Nh[ng mec tiêu có liên quan 74n khán giJ là:

__________________________________________________________________
2. Nh[ng giá tr" cHn phJi quan tâm cSa tIng khán giJ bao gm:

3. Khi trình bày, cHn nhNn ra nh[ng Wc ch4 gì cSa tIng khán giJ ce th:
_________________________________________________________

4. Nh[ng nhu cHu 7_c bi@t cSa ng=i nghe
_________________________________________________________

5. Tôi có th: 7ánh giá ki4n thWc và các thuNt ng[ vK 7K tài cSa ng=i nghe vK chS
7K thuy4t trình:

Cao____ ThLp____ VIa____ Không bi4t____

6. MWc 7 7ng tình cSa ng=i nghe 7;i v<i các ý tZng trình bày cSa tôi:

Cao____ ThLp____ VIa____ Không bi4t____

7. Ng=i nghe 7ánh giá trình 7 thuy4t trình cSa tôi:

T;t____ T@______ VIa________ Không bi4t____

8. Các ví de và các lý l\ có tác deng là:

9. Các ví de và lí luNn có th: gây ra các phJn Wng tiêu cVc là

B¡NG NH€N XÉT V£ KHÁN GI¡
20
TÁM B~C C•N THIT a CHURN BS T€T MQT
BÀI THUYT TRÌNH

Khi chuyn b" mt bài thuy4t trình, chúng ta nên btt 7Hu phHn thân bài tr<c và 7Ing lo ltng vK
phHn mZ 7Hu bZi vì thông th=ng, phHn mZ 7Hu 7Uc rút ra tI nh[ng ý cSa phHn thân bài.
Nh[ng nhà thuy4t trình chuyên nghi@p 7ã h'c 7Uc cách tA chWc phHn trình bày cSa mình 7i
tI tr'ng tâm ra nh[ng vLn 7K có liên quan. Sau 7ây là nh[ng gUi ý có th: giúp bn:
%ng não, suy ngh‹ ra nh[ng ý tZng chính cho phHn trình bày
cSa bn và ghi m•i ý tZng 7ó vào mt m•u giLy. Hãy 7: cho ý
tZng 74n mt cách tV nhiên, 7Ing sda ch[a (b<c này s\ 7Uc
thVc hi@n sau). ¤ b<c này, bn ngh‹ ra càng nhiKu ý tZng càng
t;t.

Khi bn 7ã có khá nhiKu ý tZng, hãy loi bƒ b<t mt vài ý. C; gtng tóm li chO còn tI hai
74n nYm ý chính thôi bZi vì 7ó là cách mà ng=i ta th=ng sd deng khi trình bày. N4u nh
bn có nhiKu hn nYm ý tZng, thì hãy giJm chúng xu;ng bang cách bi4n mt vài ý thành
nh[ng ý nhƒ hn.
VÍ D;
GiJ sd nh bn phJi trình bày v<i Ban Giám %;c cLp trên 7: xin 7Uc cLp thêm 20% ngân
qu cho công ty cSa bn vào nYm t<i. Bn 7ã hoàn thành bJng phân tích ng=i nghe, và bn
bi4t rang bn phJi trình bày thNt thuy4t phec. Bn 7ã suy ngh‹ ra 10 t<i 15 ý tZng chính và
bn c^ng 7ã tóm li thành ba ý l<n nh sau:

B~C 1- Jng não *B có *7‚c nhqng ý t7„ng chính
Chúng tôi cHn phJi
cNp nhNt
h@ th;ng máy vi tính
cSa chúng tôi
Chúng tôi cHn có thêm
nh[ng
lNp trình viên
7: phát tri:n h@ th;ng

cSa chúng tôi
Chúng tôi cHn 7Uc h•
trU vK tài chính
21
Ba ý tZng l<n 7ó chính là nh[ng 7i:m chung mà bn mu;n thuy4t phec khán giJ cSa mình.
Còn nh[ng giJi thích, nh[ng d•n chWng minh h'a và nh[ng lUi nhuNn ce th: s\ là nh[ng ý
nhƒ trong bài thuy4t trình cSa bn.
Mt khi bn 7ã có nh[ng ý chính cho phHn trình bày cSa mình, bn hãy tri:n khai nh[ng ý h•
trU. Nh[ng ý h• trU này có th: bao gm nh[ng giJi thích, nh[ng s; li@u ho_c nh[ng d•n
chWng minh ho 7: làm rõ nh[ng ý chính nh phHn trình bày trong ví de d<i 7ây:

B~C 2- Trình bày nhqng ý ph$
Chúng tôi cHn
phJi
cNp nhNt
h@ th;ng máy vi
tính
cSa chúng tôi
Chúng tôi cHn có
thêm nh[ng
lNp trình viên
7: phát tri:n h@
th;ng cSa chúng
tôi
Chúng tôi cHn
7Uc h• trU vK tài
chính
H@ th;ng c^ l•i
th=i
To ra nh[ng

chng trình 7c
quyKn, chúng ta
s\ ti4t ki@m nhiKu
ti
K
n
CHn thi4t phJi
có h@ th;ng
giao ti4p d[ li@u
Không th: sd
deng phHn mKm
m<i nhLt
S\ ít l@ thuc
vào ng=i bán
bên ngoài
K thuNt m<i
7em li chLt
lUng t;t hn mà
v•n cùng giá
T;n nhiKu tiKn
vì h@ th;ng c^
làm vi@c không
hi@u quJ
Có th: phân
công li tI
nh[ng ng=i
trong công ty
Nhân sV m<i s\
7óng góp nh[ng
ý tZng m<i

GHn 7ây, có
nhiKu thành tVu
S\ giúp chúng
ta tYng tính
cnh tranh
CHn nh[ng
chng trình
m<i
Khó thay th4
các b phNn
Có th: sJn xuLt
nh[ng sJn
phym m<i
Nh[ng máy in
t;c 7 cao s\
giúp sJn xuLt ra
nh[ng sJn phym
m
<
i
Nhqng ý
chính (Khái
quát)
Nhqng ý
ph$ (givi
thích,
minh
h
‡
a

)
22
Bn có th: có nhiKu ho_c ít nh[ng ý nhƒ trong phHn trình bày cSa mình. Mt khi bn 7ã hoàn
thành quá trình này, hãy stp x4p li nh[ng tLm th› cho phù hUp v<i nhu cHu cSa bn. Hãy thd
stp x4p theo nhiKu ki:u khác nhau 7: xem cách nào s\ phù hUp nhLt. Luôn luôn gi[ trong
7Hu nh[ng mec 7ích và quan tâm 74n ng=i nghe.

%: trình bày thuy4t phec, bn cHn phJi nêu tht c th nh[ng lUi ích mà ng=i nghe s\ thu
7Uc n4u h' làm theo yêu cHu cSa bn. Nh[ng lUi ích th=ng 7Uc nêu trong phHn thân bài.
Mt phng pháp khác 7: tA chWc mt phHn trình bày có tính thuy4t phec chính là sd deng
nh[ng lUi ích nh là nh[ng ý chính 7: trình bày. Trong ví de 7ã 7Uc nêu Z phHn tr<c (Ti
sao công ty cSa chúng tôi cHn tYng 20% ngân qu vào nYm t<i), chúng ta có th: tóm ttt nh[ng
lUi ích nh sau:

1. N4u nh công ty cSa chúng tôi có 7Uc nhiKu tiKn 7: 7Hu t cho h@ th;ng máy vi tính
m<i thì s\ làm tYng 7Uc tính cnh tranh trong nKn công nghi@p cSa chúng ta.
2. Và cùng v<i nh[ng lNp trình viên, sV 7Hu t vK m_t tài chánh 7ó s\ làm tYng lUi nhuNn
vì chúng tôi s\ làm vi@c có hi@u quJ hn.
3. Nh= vào h@ th;ng m<i này, chúng tôi s\ có th: nâng cLp nh[ng sJn phym hi@n có c^ng
nh s\ phát tri:n nh[ng sJn phym m<i.

B~C 3- Nêu nhqng l‚i ích
23

Bây gi= bn s\ quy4t 7"nh nên phát tài li@u nào (n4u có) phát cho ng=i nghe trong phHn trình
bày cSa bn. D<i 7ây là nh[ng chWc nYng chính cSa tài li@u phân phát trong phHn trình bày:

1. CSng c; nh[ng thông tin quan tr'ng
2. Tóm ttt nh[ng hot 7ng 7: ng=i nghe có th: theo k"p
3. Cung cLp thêm nh[ng thông tin giúp làm rõ vLn 7K mà không phJi dùng quá nhiKu

deng ce trVc quan

Khi bn 7ã lVa ch'n 7Uc tài li@u phân phát phù hUp, bn phJi quy4t 7"nh khi nào bn nên
phân phát tài li@u. Có ba cách:

PHÁT TÀI LIXU TR~C KHI TRÌNH BÀY

VLn 7K bn s\ g_p khi sd deng cách này là, v<i sV tò mò, ng=i nghe s\ chO tNp trung vào ni
dung cSa tài li@u 7Uc phát ra trong khi bn 7ang nói. Và khi h' 7ang 7'c thì h' không th:
nghe bn nói 7Uc. %: giJi quy4t vLn 7K này, bn nên 7: s n tài li@u Z ch• cSa tIng ng=i
tr<c khi h' b<c vào l<p. Cách này s\ giúp h' 7'c chúng tr<c khi bn btt 7Hu nói. Hn n[a,
bn có th: giJi thích tài li@u và 7áp Wng 7Uc sV tò mò cSa ng=i nghe.
PHÁT TRONG KHI TRÌNH BÀY

Bn nên cyn thNn, chO phát nh[ng tài li@u có liên quan 74n phHn bn 7ang trình bày và phJi
phân phát nhanh chóng. N4u không, nh[ng tài li@u này s\ không giúp ích gì mà làm ng=i
nghe sao lãng.

B~C 4- ThiEt kE tài li u phân phát
24

PHÁT SAU KHI TRÌNH BÀY
Trong khi bn trình bày, bn cHn cho ng=i nghe bi4t rang h' s\ nhNn 7Uc tài li@u vK nh[ng
7i:m mà bn trình bày vào cu;i buAi. Cách này s\ giúp cho ng=i nghe khƒi phJi ghi chú li.
Tuy nhiên, bn nên dVa vào sV phân tích cSa bn 7;i v<i ng=i nghe mà quy4t 7"nh có nên sd
deng cách này hay không. N4u ng=i nghe 7ã quen có s n tài li@u trong khi trình bày thì bn
nên phát s n tài li@u cho h' tr<c khi trình bày, không nên ngYn cJn h'. N4u nh nh[ng tài
li@u này có th: làm h' mLt tNp trung vào phHn trình bày cSa bn (ch“ng hn nh nh[ng bWc
tranh, nh[ng trang gi<i thi@u, v.v…) và c^ng ch“ng giúp ích gì nhiKu cho phHn trình bày cSa
bn thì nên 7Ui 74n cu;i buAi hãy phát chúng ra.

Khi bn 7ã xây dVng 7Uc b; cec cSa bài thuy4t trình, bn cHn quy4t 7"nh bn có cHn sd deng
deng ce trVc quan không, và n4u có thì sd deng nh[ng deng ce gì và sd deng Z 7âu. Nh[ng
h<ng d•n vK cách thi4t k4 và sd deng nh[ng deng ce trVc quan trong mt phHn trình bày s\
7Uc gi<i thi@u Z phHn sau. %iKu quan tr'ng nhLt lúc này là bn phJi xác 7"nh nh[ng deng ce
trVc quan, bn s\ k4t hUp v<i k4 hoch cSa bn nh th4 nào.

Ví de, ý nhƒ thW ba trong ý l<n s; mt cSa phHn ví de 7ã nêu lên rang n4u v•n sd deng h@
th;ng máy vi tính c^ thì công ty s\ phJi trJ rLt nhiKu tiKn. Ý này có th: 7Uc minh h'a bang
mt bi:u 7, ho_c bang mt deng ce trVc quan tng tV, chO ra rõ giá cJ cSa máy vi tính trong
3 nYm qua so v<i khoJn tiKn ti4t ki@m n4u sd deng h@ th;ng máy m<i trong cùng khoJng th=i
gian.
B~C 5- Chu‰n bh d$ng c$ trgc quan
25
Bài thuy t trình thuyt phc là bài thuyt trình có b cc rõ ràng i vi khán
gi.
Hãy ôn li nh[ng ý chính trong phHn trình bày cSa bn. Bn có th: dˆ dàng thVc hi@n 7iKu
này bang cách nói li các ý chính trong bài thuy4t trình. Các câu này không nam trong phHn
mZ bài, mà c^ng không nam trong phHn k4t luNn.
Hãy trZ li 3 ý chính trong ví de cSa chúng ta:

(Trong ví de này mec 7ích cSa chúng ta là thuy4t phec Ban Giám %;c rang công ty cSa bn
cHn tYng ngân qu 20% trong nYm t<i). Câu trình bày cHn nhtc li là “Chúng tôi cn phi cp
nht h thng máy vi tính ca chúng tôi, thuê thêm nhng lp trình viên và h# tr$ v% tài chánh
cho nhng phát trin vì nhng lý do mà tôi s* trình bày v,i các v- hôm nay”. Ngoài ra tr<c
phHn k4t luNn, bn có th: sd deng mt câu tng tV 7: nhtc li nh[ng ý chính 7ó (ch“ng hn:
“Bây gi1 các v- 2ã th4y 25$c l$i ích ca vic cp nht h thng máy vi tính, 2i%u ch6nh nhân
s7 và s7 h# tr$ v% tài chánh cho nhng phát trin”.)

B~C 6- NhŠc lIi các ý chính

Chúng tôi cHn phJi
cNp nhNt
h@ th;ng máy vi tính
cSa chúng tôi
Chúng tôi cHn có thêm
nh[ng
lNp trình viên
7: phát tri:n h@ th;ng
cSa chúng tôi
Chúng tôi phJi h• trU
vK tài chính
cho nh[ng phát tri:n
26

PhHn mZ bài gm có 2 chWc nYng chính:

1. Cung cLp nh[ng thông tin cHn thi4t - Nó có th: bao gm nh[ng thông tin c bJn, nêu
lên sV quan tr'ng cSa chS 7K, gi<i thi@u bJn thân và uy tín cSa bn, nêu lý do bn có
7S t cách trình bày vK vLn 7K này. Bn c^ng có th: bA sung thêm mt vài thông tin
khác phù hUp v<i vLn 7K bn trình bày.

2. Thu hút sV chú ý - Tr<c khi bn trình bày, ng=i nghe có th: nói chuy@n v<i nhau,
7ang ngh‹ ngUi ho_c 7ang 7'c tài li@u mà bn 7ã 7: s n trên bàn cSa h'!
M•i phHn trình bày 7òi hƒi phJi có nh[ng thông tin cHn thi4t, phe thuc vào sV phân tích
cSa bn 7;i v<i ng=i nghe. Tuy nhiên, hHu h4t các phHn trình bày 7Ku 7òi hƒi bn phJi có
cách thu hút ng=i nghe. Nhóm càng nhƒ thì càng cHn phng pháp thu hút ng=i nghe.
Sau 7ây là mt vài cách phA bi4n:
Giai thoIi—
Giai thoi là mt câu chuy@n ngtn dùng 7: minh ho cho mt ý nào 7ó. Thông th=ng thì
7ó là mt câu chuy@n vui, nhng không phJi lúc nào c^ng vNy. Sau 7ây là mt ví de: Con

trai tôi l:i g;p tôi vào m<t ngày n= và nói: “Cha @i, nAu cha tBng ti%n tr$ c4p cho con t,i
200 2ôla, con s* cEt cF nhi%u g4p hai ln m#i tun. Còn nAu cha tBng thêm 10% na, thì
B~C 7- ViEt phyn m„ bài