Biện pháp nâng cao hiệu quả hoạt động của hệ thống thông tin quản lý giáo dục trung học phổ thông thành phố hải phòng

Biện pháp nâng cao hiệu quả hoạt động của hệ
thống thông tin quản lý giáo dục trung học phổ
thông thành phố Hải Phòng
Phạm Đức Thái
Trường Đại học Giáo dục
Luận văn ThS ngành: Quản lý giáo dục; Mã số: 60 14 05
Người hướng dẫn: PGS.TS. Bùi Văn Quân
Năm bảo vệ: 2008

Abstract: Hệ thống hóa cơ sở lý luận và thực tiễn của vấn đề nâng cao hiệu quả hoạt
động của hệ thống thông tin quản lý giáo dục (HTTTQLGD): đưa ra các khái niệm cơ
bản, giới thiệu vai trò, yêu cầu và quy trình xây dựng HTTTQLGD trong đổi mới giáo
dục Trung học phổ thông (THPT) hiện nay. Khái quát về điều kiện tự nhiên, kinh tế, văn
hóa, xã hội cũng như tình hình phát triển giáo dục THPT tại thành phố Hải Phịng. Phân
tích và đánh giá thực trạng hoạt động của HTTTQLGD THPT thành phố Hải Phòng
(nhận thức của cán bộ quản lí và giáo viên về vai trị của HTTTQLGD, nhân lực cho hoạt
động thông tin quản lý giáo dục, hệ thống tiêu chí, chỉ số thơng tin quản lý giáo dục
THPT, cơ chế thu thập, xử lý báo cáo dữ liệu, điều kiện đảm bảo cho HTTTQLGD hoạt
động). Đề xuất các biện pháp như: tuyên truyền, giáo dục cho các đối tượng về vai trị, vị
trí của HTTTQLGD trong công tác quản lý giáo dục; bồi dưỡng trình độ nghiệp vụ cho
cán bộ quản lý giáo dục; thống nhất các chỉ số thông tin quản lý giáo dục trong các
trường THPT; cải tiến cơ chế thu thập và các kênh thông tin cấp trường; đổi mới công tác
tài chính và trang thiết bị phục vụ cho cơng tác thông tin quản lý giáo dục; thực hiện triệt
để phân cấp quản lý trong giáo dục để hoàn thiện HTTTQLGD… nhằm nâng cao hiệu
quả hoạt động của HTTTQLGD THPT thành phố Hải Phịng.
Keywords: Hệ thống thơng tin quản lý; Quản lý giáo dục; Trường trung học phổ thơng;
Hải Phịng

Content
MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài

Hiện nay, hệ thống thông tin QLGD trong các sở giáo dục đào tạo và đặc biệt trong các
trường THPT có nhu cầu thay đổi do nhiệm vụ và yêu cầu đổi mới giáo dục như: mạng lưới và


cơ cấu, mơ hình nhà trường đa dạng hơn rất nhiều (các trường THPT có nhiều loại hình trường
lớp như cơng lập, bán cơng, dân lập, tư thục). Tính chất của nội dung và mục tiêu đào tạo cũng
phức tạp và phong phú hơn và đặc biệt với công cuộc đổi mới giáo dục trong mấy năm gần đây
yêu cầu về chất lượng, hiệu quả giáo dục cũng đòi hỏi được nâng cao hơn khiến cho công tác
QLGD ngày càng trở nên phức tạp.Vai trị của thơng tin trong QLGD được coi trọng hơn với
mục tiêu nâng cao hiệu quả công tác quản lý, đặc biệt trong việc thu nhập và cung cấp thơng tin
phục vụ cho q trình lập kế hoạch, xây dựng chính sách, theo dõi và đánh giá các hoạt động
giáo dục.
Các biện pháp nâng cao hiệu quả hoạt động của hệ thống thông tin quản lý giáo dục phù
hợp với giai đoạn trước nay khơng cịn phù hợp với xu thế phát triển mạnh mẽ trong ngành Giáo
dục và Đào tạo.
Hệ thống thông tin QLGD trong các trường THPT thành phố Hải phòng là một phân hệ
của hệ thống thơng tin QLGD trong tồn thành phố, do sở GD&ĐT quản lý. Bên cạnh những
thành tích đạt được trong giai đoạn vừa qua, hoạt động thông tin QLGD của các trường THPT
thành phố Hải phòng cũng còn những bất cập, yếu kém về nhiều mặt như: nhận thức của các nhà
quản lý cấp sở, cấp trường về thơng tin QLGD cịn mờ nhạt, chưa thấy rõ tầm quan trọng của hệ
thống thông tin QLGD trong công tác quản lý; chưa thống nhất trong quá trình xử lý và sử dụng
các tiêu chí và chỉ số thơng tin trong nhà trường. Cơ sở vật chất phục vụ cho thông tin QLGD
chưa được tăng cường. Cán bộ chuyên trách cơng tác thơng tin QLGD cịn thiếu, cịn yếu và các
cơ chế quản lý của nhà trường THPT còn chưa đáp ứng cho nhu cầu của HTTT QLGD nói
chung.
Để đáp ứng có hiệu quả hoạt động quản lý nhà nước, đổi mới công tác QLGD hiện nay,
việc nghiên cứu các biện pháp nâng cao hiệu quả hoạt động của hệ thống thơng tin QLGD nói
chung, của Sở GD&ĐT với các trường THPT nói riêng trở thành vấn đề cấp thiết.
Với những phân tích trên, tơi quyết định chọn vấn đề “Biện pháp nâng cao hiệu quả
hoạt động của hệ thống thơng tin quản lí giáo dục Trung học phổ thơng thành phố Hải

phòng” làm đề tài nghiên cứu luận văn thạc sĩ QLGD.
2. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở lý luận về lý thuyết thông tin quản lý và thực trạng quản lý hệ thống thông tin
QLGD, đề xuất một số biện pháp nâng cao hiệu quả hoạt động của HTTT QLGD Trung học phổ
thơng thành phố Hải phịng.
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu


3.1. Khách thể nghiên cứu
Hệ thống thông tin quản lý giáo dục Trung học phổ thông.
3.2. Đối tượng nghiên cứu
Hoạt động của hệ thống thông tin quản lý giáo dục THPT thuộc sự quản lí của Sở
GD&ĐT thành phố Hải phòng
4. Phạm vi nghiên cứu
Các nghiên cứu được thực hiện tại 10 trường THPT thành phố Hải phòng được chọn đại
diện cho 2 mơ hình (cơng lập và dân lập hoặc tư thục) của thành phố: THPT Lương Thế Vinh,
THPT Thái phiên, THPT Thăng long, THPT Tiên lãng, THPT Đồ Sơn, THPT Bán công Vĩnh
bảo, THPT Lý Thường Kiệt, THPT Nguyễn Đức Cảnh, THPT Nguyễn Trãi, THPT Kiến Thụy.
5. Giả thuyết nghiên cứu
Nếu hệ thống thông tin QLGD Trung học phổ thơng của sở giáo dục và đào tạo Hải
phịng được vận hành theo những yêu cầu: Có sự bồi dưỡng, nâng cao nhận thức và trình độ của
các cán bộ làm công tác thông tin và các nhà QLGD về hệ thống thơng tin QLGD; Có sự thống
nhất các tiêu chỉ và chỉ số QLGD trong các trường THPT; Hồn thiện các cơ chế thu thập và xử
lí dữ liệu; Tăng cường cơ sở vật chất phục vụ cho hệ thống thơng tin QLGD thì hiệu quả hoạt
động của hệ thống thông tin QLGD Trung học phổ thông của Sở giáo dục và Đào tạo thành phố
Hải phòng sẽ được nâng cao.
6. Nhiệm vụ nghiên cứu
6.1. Hệ thống hoá những vấn đề lí luận cơ bản về nâng cao hiệu quả hoạt động của hệ thống
thông tin QLGD Trung học phổ thông.
6.2. Đánh giá thực trạng hoạt động của HTTT QLGD Trung học phổ thông hiện nay của Sở Giáo

dục và Đào tạo thành phố Hải phòng.
6.3. Đề xuất những biện pháp phù hợp góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động của HTTTQLGD
THPT của Sở Giáo dục và Đào tạo thành phố Hải phòng.
7. Phương pháp nghiên cứu
7.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận
7.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn
- Phương pháp điều tra
- Phương pháp quan sát
- Phương pháp nghiên cứu sản phẩm


7.3. Phương pháp bổ trợ: Sử dụng phương pháp thống kê để xử lý số liệu và các phương pháp
khác để trực quan hoá các số liệu nghiên cứu.
8. Cấu trúc của luận văn:
Ngoài phần mở đầu, kết luận, khuyến nghị, tài liệu tham khảo và các phụ lục, luận văn
được trình bày trong 3 chương:
Chương 1: Cơ sở lý luận của vấn đề nâng cao hiệu quả hoạt động của hệ thống thơng tin
quản lí giáo dục THPT của Sở giáo dục và đào tạo
Chương 2: thực trạng hệ thống thông tin quản lý giáo dục trung học phổ thơng thành phố
Hải phịng.
Chương 3: Các biện pháp nâng cao hiệu quả hoạt động của hệ thống thông tin quản lí
giáo dục trung học phổ thơng thành phố Hải phịng.
Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG CỦA HỆ THỐNG THƠNG
TIN QUẢN LÍ GIÁO DỤC TRUNG HỌC PHỔ THÔNG CỦA SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO
TẠO
1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề
1.1.1. Các nghiên cứu trên thế giới:
Những năm đầu của thập niên 90 thế kỷ XX, Chính phủ ở các nước phát triển đưa ra quan
điểm tiếp cận mới đối với việc quản lý HTTT, đó là quan điểm tiếp cận tổng thể và tiếp cận hệ
thống, cốt lõi của quan điểm này là ý tưởng xây dựng Chính phủ điện tử. Các nghiên cứu ở nước

ngồi đều khẳng định vai trò quan trọng của HTTT trong quản lý và tìm cách quản lý phát triển
hệ thống thơng tin đó ngày càng hiệu quả phục vụ đắc lực cho hoạt động quản lý.
1.1.2. Các nghiên cứu ở Việt Nam:
Ở Việt Nam, việc ứng dụng CNTT trong công tác quản lý, đặc biệt trong QLGD muộn
hơn so với nhiều nước trên thế giới. Vào thập niên 90, sau nghiên cứu đánh giá tổng thể về
GD&ĐT và nguồn nhân lực ngành GD&ĐT (VIE 89/022) nước ta đã nhận thức được tầm quan
trọng của thơng tin QLGD và đã có những bước tiến đáng khích lệ về mặt này. Đã có một số hội
thảo đề cập đến vấn đề này trong tồn quốc như: Hội thảo về thơng tin quản lý và điều hành
trong giáo dục cho mọi người do Viện Khoa học Giáo dục tổ chức (1993); Hội thảo về HTTTQL
giáo dục đại học do Viện Nghiên cứu Phát triển Giáo dục tổ chức (1995) và Hội thảo về xây
dựng HTTT phổ cập giáo dục tiểu học do Vụ Tiểu học - Bộ Giáo dục và Đào tạo tổ chức (1997).
Về mặt lý luận, một số cơng trình nghiên cứu đã đề cập đến vấn đề này như chuyên đề về
"Hệ thống thơng tin QLGD và văn hố" do trường Cán bộ quản lý giáo dục trung ương I (nay là
Học viện Quản lý giáo dục) dùng trong giảng dạy cao học và các khoá bồi dưỡng tại trường. Một


số báo cáo tại các hội thảo xây dựng HTTTQL giáo dục: “Xây dựng hệ thống thông tin giáo dục
cho mọi người” của Hồng Đức Nhuận; “Thơng tin QLGD phục vụ xây dựng chính sách giáo
dục” của Lê Thạc Cán; “Tăng cường tiềm năng và nâng cao năng lực cho Trung tâm thông tin
QLGD thuộc Bộ” của Trần Ngọc Chương, trong những báo cáo đó các tác giả cho rằng thơng tin
phục vụ xây dựng chính sách giáo dục cần đa dạng, kết hợp được các nguồn thông tin cả về số
lượng và chất lượng.
Ngồi các cơng trình nêu trên, một số đề tài nghiên cứu cấp Bộ cũng đề cập đến vấn đề
xây dựng hệ thống thông tin quản lý giáo dục:
Đề tài nghiên cứu khoa học B96-52-12 "Một số giải pháp hồn thiện hệ thống thơng tin
quản lý giáo dục và đào tạo Việt Nam"; Đề tài B2000-52-48 "Nghiên cứu đề xuất mơ hình hệ
thống thơng tin quản lý của trường THCS tại Hà Nội" do Trường Bồi dưỡng cán bộ giáo dục Hà
Nội và Viện Chiến lược và Chương trình Giáo dục phối hợp (2001- 2003); “Một số giải pháp về
thông tin quản lý giáo dục (EMIS) đối với trường trung học Việt Nam đầu thế kỷ XXI theo hướng
tích hợp và phương pháp dạy học chủ động”( Đặng Quốc Bảo (1997), Chiến lược chương trình

trung học đầu thế kỷ XXI , Kỉ yếu Hội thảo khoa học, Hà Nội); “ Một số giải pháp hồn thiện
thơng tin quản lý giáo dục và đào tạo Việt Nam” (Vương Thanh Hương , Đề tài cấp Bộ, Viện
nghiên cứu Phát triển Giáo dục...
Tóm lại: Ở tầm vĩ mơ, Việt Nam đã có chiến lược và những hướng dẫn tương đối cụ thể
về việc phát triển HTTT trong giáo dục, đòi hỏi những cơ quan quản lý và những người quản lý
ở tầm vi mơ phải có chiến lược cụ thể cho địa phương mình và cơ sở giáo dục của mình, mà vấn
đề trước tiên là thiết lập HTTTQL tại cơ sở mình một cách sát hợp và khả thi. Những phân tích
trên cho thấy, vấn đề nâng cao hiệu quả hoạt động của hệ thống TTQLGD trong các nhà trường
phổ thơng và đặc biệt trong trường THPT cịn là vấn đề mới mẻ, chưa được nghiên cứu cụ thể.
Trong khi đó, hoạt động của hệ thống TTQLGD ở các trường THPT còn ở mức hạn chế, chưa
phù hợp với thực tiễn, chưa thích nghi được với từng địa phương, chưa đảm bảo cung cấp thơng
tin nhanh, chính xác và đáp ứng yêu cầu sử dụng tin của nhà quản lý giáo dục các cấp. Do đó,
nghiên cứu đề xuất các biện pháp nâng cao hiệu quả hoạt động của hệ thống thơng tin QLGD
trong các trường THPT nói chung, các trường THPT thành phố Hải phịng nói riêng là việc làm
cần thiết và cấp bách.
1.2. Các khái niệm cơng cụ
1.2.1. Quản lý giáo dục và quản lí trường học


- Quản lý: Quản lý là quá trình tiến hành những hoạt động khai thác, lựa chọn, tổ chức
và thực hiện các nguồn lực, các tác động của chủ thể quản lí theo kế hoạch để chủ động gây ảnh
hưởng đến đối tượng quản lí nhằm thay đổi hay tạo ra hiệu quả cần thiết, sao cho đảm bảo cân
đối giữa tính (mặt ) ổn định và phát triển của tổ chức.
- Quản lý giáo dục: Quản lí giáo dục là dạng quản lí (với đầy đủ nghĩa khai thác, lựa
chọn, tổ chức, và thực hiện các nguồn lực, các tác động của chủ thể quản lí đến đối tượng quản
lí, nhằm thay đổi hay tạo ra hiệu quả cần thiết) được thực hiện trong lĩnh vực giáo dục và đối
với giáo dục.
- Quản lý trường học: Quản lí nhà trường là sự cụ thể hố của quản lí giáo dục. Trường
học là phân tử của hệ thống giáo dục quốc dân. Quản lí nhà trường, thực chất là quản lí giáo dục
ở cơ sở. Theo đó, trường học trở thành khách thể quản lí của tất cả các cấp quản lí, trong đó Ban

giám hiệu và Hội đồng sư phạm của mỗi trường là chủ thể quản lí trực tiếp. Quản lí trường học
có bản chất là quản lí hoạt động dạy, hoạt động học và các hoạt động giáo dục khác của nhà
trường.
1.1.2. Hệ thống thông tin quản lí giáo dục (Educational Management Information System EMIS)
- Thơng tin quản lí giáo dục: Thơng tin quản lí giáo dục phản ánh liên tục các yếu tố đa
dạng cần thiết theo các chu kỳ QLGD phục vụ cho các cấp quản lý điều chỉnh các quyết định
hiện hành, ra quyết định mới và điều khiển tối ưu sự vận hành để tiếp cận mục tiêu giáo dục.
Nội dung thông tin QLGD gồm: Nguồn thơng tin nhằm cụ thể hố mục tiêu; Nguồn
thơng tin về hình thành mục tiêu; Thơng tin để đối chứng
- Hệ thống thơng tin quản lí giáo dục: Hệ thống thông tin QLGD (Educational
Management Information System - EMIS) là hệ thống cung cấp cho các nhà QLGD những thơng
tin có ích trong lập kế hoạch và phân bổ các dịch vụ giáo dục. Hệ thống thông tin QLGD (EMIS)
là một công cụ hữu hiệu nhằm nâng cao hiệu quả công tác QLGD đặc biệt trong giai đoạn hiện
nay QLGD được coi là giải pháp đột phá để nâng cao chất lượng giáo dục.
1.1.3. Tiêu chí và chỉ số thơng tin quản lí giáo dục
- Tiêu chí thơng tin quản lí giáo dục: Tiêu chí thơng tin quản lí giáo dục là đặc trưng,
dấu hiệu của thơng tin quản lí giáo dục có thể được lấy làm cơ sở, căn cứ để nhận biết, xếp loại,
đánh giá thông tin quản lí giáo dục tại các cơ sở hoặc hệ thống giáo dục.


- Chỉ số (Indicator) thơng tin quản lí giáo dục: là đại lượng dùng để biểu thị cường độ,
khuynh hướng biến động, có tính chất định lượng q trình thơng tin quản lí giáo dục trong cơ sở
giáo dục hoặc trong hệ thống giáo dục quốc dân.
1.1.4. Hiệu quả hoạt động của hệ thống thông tin quản lý giáo dục
Hiệu quả của HTTT QLGD la sản phẩm thông tin đầu ra của hệ thống đáp ứng được các
yêu cầu sau: Phản ánh đúng thực trạng; Kịp thời; Nội dung thông tin ngắn gọn, vừa đủ; Thông
tin phục vụ công tác quản lý có đặc điểm hết sức quan trọng đó là nguồn gốc thực tiễn của nó.
1.2. Vai trị của hệ thống thông tin quản lý giáo dục trong đổi mới giáo dục trung học phổ
thông hiện nay
1.2.1. Đổi mới giáo dục Trung học phổ thơng hiện nay

1.2.2. Vai trị của hệ thống thông tin QLGD trong đối mới giáo dục trung học phổ thông hiện
nay
- Thứ nhất “Phát triển giáo dục là quốc sách hàng đầu nhằm nâng cao dân trí, đào tạo
nhân lực, bồi dưỡng nhân tài. Phát triển giáo dục phải gắn với nhu cầu phát triển kinh tế – xã
hội, tiến bộ khoa học, công nghệ, củng cố quốc phịng an ninh”.
- Thứ hai, thơng tin giáo dục được sử dụng trong rất nhiều công việc và với các mục đích
khác nhau.
- Thứ ba, sự phát triển của hệ thống thông tin QLGD là nhằm khắc phục những yếu kém
trong QLGD. Những yếu kém này thể hiện ở các mặt như cơ chế quản lý cứng nhắc , hạn chế
sáng tạo, chậm chuyển đổi và chưa giải quyết tốt các mâu thuẫn nội bộ.
- Thứ tư, áp lực của các tổ chức tài trợ cho giáo dục ngày càng gia tăng. Trước khi tài trợ
cho hoạt động giáo dục ở một nước nào đó, các tổ chức nước ngồi ln tìm hiểu và u cầu
được cung cấp thông tin phản ánh thực về các hoạt động giáo dục một cách chi tiết.
1.3. Yêu cầu và quy trình xây dựng hệ thống thơng tin QLGD hoạt động có hiệu quả trong
trường trung học phổ thơng.
1.3.1. Các u cầu về hệ thống thông tin quản lý giáo dục trung học phổ thơng hiện nay
Tính chính xác: Thơng tin QLGD phải phản ánh khách quan đúng thực trạng của ngành
giáo dục, cả khó khăn và thuận lợi để giúp các nhà QLGD có căn cứ hoạch định các chính sách
phát triển chung và chính sách riêng cho từng khu vực .
Tính kịp thời: Thơng tin QLGD phải được cập nhật hàng tháng , hàng quý, giúp cho các
nhà QLGD điều chỉnh kế hoạch đúng với tình hình thực tế hoặc điều chỉnh kịp thời các quyết
định quản lý .


Tính tối ưu hóa: Thơng tin được thu thập, xử lý phục vụ QLGD phải được phân loại,
chọn lọc, đảm bảo tin cậy và hệ thống hóa theo trình tự thời gian, không gian cụ thể . Nội dung
thông tin ngắn gọn, vừa đủ.
Tính hệ thống: Thơng tin phải có cơ cấu hợp lý , thống nhất cả về nội dung ( các thuật
ngữ và giá trị thông điệp), lẫn hình thức trình bày trong tồn bộ q trình thu thập, xử lý, truyền
tải, lưu trữ, sử dụng thông tin trong hệ thống QLGD .

Tính kinh tế: Thơng tin phải giúp ích cho việc quản lý, đó là việc ra quyết định và giải
quyết các nhiệm vụ QLGD ở các cấp bằng chi phí nhỏ nhất( kể cả chi phí thời gian, chi phí kinh
tế, chi phí nhân lực). Thơng tin được xử lý và chọn lọc theo yêu cầu đặc thù của người quản lý .
Chỉ có thơng tin được xử lý mới có khả năng phản ánh tích cực và do đó mới có giá trị trong
quản lý.
Tính dự báo: Những thông tin được cung cấp ở đây khơng chỉ cho phép phản ánh cái đã
có mà cịn tạo ra sự phản ánh tích cực, tiên đốn, dự đốn diễn biến của các sự kiện trong tiến
trình quản lý .
Tính bảo mật: Tồn bộ quy trình thơng tin phải có khả năng bảo mật, bảo đảm giữ bí mật
một cách tuyệt đối .
1.3.2. Quy trình thơng tin quản lý giáo dục
Quy trình thơng tin QLGD là thủ tục (Procedure) và những biện pháp cụ thể kèm theo
(measures) để giải quyết các nhiệm vụ thông tin trong QLGD, bảo đảm cho hoạt động quản lý có
cơ sở thơng tin và dữ liệu đầy đủ, chính xác. Quy trình thường có tính logic, có trật tự nhất định ,
có tổ chức và có cấu trúc phù hợp với nội dung QLGD và yêu cầu của cấp quản lý.
Kết luận chương 1
Nghiên cứu lý luận về hiệu quả hoạt động của hệ thống thông tin quản lý giáo dục trong
các trường THPT cấp Sở GD&ĐT quản lý, giúp cho việc đánh giá xác đáng thực trạng công tác
này trong các nhà trường THPT và từ đó kiến nghị các biện pháp cải tiến phù hợp, phục vụ hữu
hiệu cho hệ thống thơng tin QLGD trong tồn ngành.
Cùng với sự phát triển của khoa học - kỹ thuật, hệ thống thông tin QLGD muốn đạt hiệu
quả cao cần phải được đổi mới theo các nội dung: Nâng cao chất lượng sản phẩm thơng tin của
hệ thống để chiếm được lịng tin của người sử dụng; phát triển và ứng dụng công nghệ thông tin;
đổi mới quy định, quy chế, lề lối làm việc (cơ chế quản lý); điều chỉnh và sửa đổi, thống nhất
những sai sót trong hệ thống hiện hành; Thiết lập lại cấu trúc tổ chức của hệ thống. Một hệ thống
quản lý có hiệu quả là hệ thống thích nghi được với mơi trường xung quanh, có cấu trúc tổ chức


phù hợp, áp dụng công nghệ hiện đại, đội ngũ nhân lực có chun mơn, có tiềm năng và có các
chính sách quản lý thích hợp để đạt mục tiêu đề ra.

Các biện pháp nâng cao hiệu quả hoạt động của hệ thống TTQLGD được đặt trong bối
cảnh đổi mới giáo dục Việt Nam trong đó QLGD là giải pháp đột phá để nâng cao chất lượng
giáo dục, tiến tới hội nhập với nền giáo dục tiên tiến của nhiều nước trên thế giới. Do vậy việc
nâng cao hiệu quả hoạt động của hệ thống này cần được nghiên cứu dựa trên các nghiên cứu cơ
sở lý luận, thực trạng hoạt động của các hệ con của hệ thống TT QLGD trong thực tiễn. Đối với
các cơ sở giáo dục của hệ thống giáo dục quốc dân, việc nâng cao hiệu quả hoạt động của hệ
thống thông tin quản lý giáo dục ở các nhà trường THPT sẽ góp phần nâng cao hiệu quả hoạt
động của toàn hệ thống.
Việc xây dựng hệ thống thông tin QLGD là cần thiết để đáp ứng được nhu cầu của công
tác QLGD đặc biệt là ở các nước đang phát triển trong đó có Việt Nam.

Chương 2: THỰC TRẠNG HỆ THỐNG THÔNG TIN QUẢN LÝ GIÁO DỤC TRUNG
HỌC PHỔ THƠNG THÀNH PHỐ HẢI PHỊNG
2.1. Khái quát về điều kiện tự nhiên, kinh tế, văn hố xã hội thành phố Hải phịng
Hải Phịng là thành phố ven biển, nằm phía Đơng miền Dun hải Bắc Bộ, cách thủ đơ
Hà Nội 102 km, có tổng diện tích tự nhiên là 152.318,49 ha (số liệu thống kê năm 2001) chiếm
0,45% diện tích tự nhiên cả nước.
Tài nguyên đất: Hải Phịng có diện tích đất nơng nghiệp khơng lớn khoảng 67,8 nghìn
ha, trong đó đất trồng cây hàng năm là 55,7 nghìn ha. Đất trồng rau chiếm diện tích khoảng
2500-3000 ha...
Tài nguyên rừng: Là thành phố cảng biển, Hải Phịng khơng có nhiều rừng. Rừng ở
ngồi hải đảo, tập trung ở vùng quần đảo Cát Bà...
Tài nguyên biển: Tài nguyên biển của Hải Phòng được xem như một thế mạnh mà thiên
nhiên ban tặng và tạo ra những lợi thế đặc biệt cho sự phát triển toàn diện ngành hải sản...
Tài nguyên khoáng sản: Khoáng sản của Hải Phịng chủ yếu là đá vơi tập trung ở Tràng
Kênh, puzolan có nhiều điều kiện để phát triển cơng nghiệp sản xuất xi măng, đất phèn và các
đặc sản phẩm hóa chất gốc từ cacbonat.
Tài nguyên nước: Nguồn nước Hải Phịng bị hạn chế đã ảnh hưởng khơng nhỏ đến phát
triển kinh tế - xã hội của thành phố...

Giao thơng vận tải: Hải Phịng được nối với các tỉnh qua các hệ thống đường bộ, đường
sắt, đường sông và đường hàng khơng...
2.2. Tình hình phát triển giáo dục Trung học phổ thơng thành phố Hải phịng
2.2.1. Tình hình phát triển giáo dục của thành phố Hải phòng
Hải phòng có hệ thống giáo dục tương đối hồn chỉnh, thống nhất và đa dạng hố đã được
hình thành với đầy đủ các cấp học và trình độ đào tạo; mạng lưới các trường phổ thông, các cơ
sở đào tạo được xây dựng khắp trong toàn thành phố, các trung tâm Hướng nghiệp và Giáo dục
thường xuyên cấp thành phố và cấp huyện. Hệ thống giáo dục chuyên nghiệp phát triển mạnh.
Từ một hệ thống giáo dục chỉ có các trường cơng lập THPT đến nay đã có các trường ngồi công
lập đối với hệ này (Qui mô phát triển GD xem phụ lục bảng 2.1).
2.2.2. Tình hình phát triển giáo dụủctung học phổ thơng thành phố Hải phịng
Các loại hình trường THPT được mở rộng. Năm 2008 toàn thành phố đã có 60 trường THPT
(trong đó có 25 trường THPT ngồi cơng lập). Số học sinh THPT có 78.283 (trong đó 20.407
học sinh THPT ngồi cơng lập). THPT: 88,3% số đối tượng phổ cập tốt nghiệp THCS vào học
THPT hoặc BTTHPT; 79,2% số đối tượng phổ cập 18 – 21 tuổi có bằng THPT hoặc BTTHPT.
Trong những năm qua các trường THPT của thành phố được tăng cường đội ngũ cán bộ
giáo viên đủ về số lượng và 99,8% đạt chuẩn trình độ đào tạo (tốt nghiệp đại học) và trên chuẩn
đào tạo 8,3% (thạc sỹ, tiến sỹ). Cơ sở vật chất cho các trường THPT của thành phố cũng được ưu
tiên đầu tư. Tồn thành phố có 12 trường THPT đạt chuẩn quốc gia. 100% số trường có phịng
thư viện, phịng thí nghiệm, 100% số trường đã có phịng máy vi tính và nối mạng máy vi tính
các trường THPT trong toàn thành phố với nhau và với Sở GD&ĐT đồng thời nối mạng Internet.
Tất cả các trường học đều tổ chức hoạt động thông tin thông qua công nghệ tin học như lập biểu
thống kê, báo cáo định kỳ, hòa mạng kết quả học tập, tổ chức thi cử, theo dõi tình hình học sinh,
tính điểm, xếp loại... Hàng năm vào tháng 1 Sở GDĐT đều giao cho 1 trường THPT đăng cai tổ
chức ngày hội công nghệ thông tin nhằm cho các trường giao lưu học hỏi, trao đổi các phần
mềm, tư liệu phục vụ giảng dạy học tập nhằm nâng cao chất lượng giáo dục toàn thành phố.
2.3. Thực trạng hoạt động của hệ thống thông tin quản lý giáo dục Trung học phổ thông
thành phố Hải phịng
2.3.1. Khái qt về hệ thống thơng tin quản lý giáo dục Trung học phổ thơng thành phố Hải

phịng
Hệ thống thơng tin QLGD của thành phố Hải phịng ln tồn tại và phát triển cùng với sự
phát triển của hệ thống QLGD. Nhiều loại hình trường lớp xuất hiện cùng số học sinh tăng lên


một cách nhanh chóng ở các cấp học thuộc sở GD&ĐT quản lý mà không theo kế hoạch được
vạch định trước. Hệ thống giáo dục của thành phố và công tác quản lý giáo dục đứng trước
nhiều khó khăn và thách thức to lớn. Đổi mới và nâng cao hiệu quả QLGD và hệ thống thông tin
QLGD là những vấn đề cấp thiết.
Các bộ phận quản lý thông tin của Sở GD&ĐT có trách nhiệm:
 Quản lý thống nhất tồn bộ thông tin QLGD của Sở GD&ĐT, chịu trách nhiệm thu thập,
xử lý, lưu trữ và phổ biến thông tin.
 Chỉ đạo việc xây dựng hồn chỉnh hệ thống thơng tin QLGD của tồn ngành GD của
thành phố, chuẩn hố nghiệp vụ thông tin và ứng dụng tin học vào hoạt động thông tin QLGD từ
sở tới các đơn vị cơ sở.
 Hướng dẫn, đôn đốc công tác thống kê, báo cáo cho các đơn vị trường học theo biểu mẫu
thống kê định kỳ chính thức của Bộ.
 Tổ chức nghiên cứu và tham gia các dự án nghiên cứu cải tiến cơng tác thơng tin QLGD
của tồn ngành.
 Quan hệ với các ngành, các tổ chức trong và ngoài thành phố để thu thập, trao đổi về số
liệu giáo dục và đào tạo và các số liệu có liên quan đến giáo dục của thành phố.
Bộ phận quản lý thơng tin tại các trường trung học phổ thơng có nhiệm vụ:
 Tổ chức thu thập, làm các báo cáo thống kê giáo dục gửi về sở GD&ĐT, các cơ quan
quản lý giáo dục cấp trên và cơ quan có liên quan trên địa bàn.
 Dự các lớp bồi dưỡng nghiệp vụ do Sở tổ chức
 Lưu trữ các số liệu GD&ĐT của nhà trường
Với cơ cấu phân cấp quản lý như trên, các kênh TT vận hành trong hệ thống QLGD của
thành phố theo hai chiều: từ trên xuống và từ dưới lên.
Kênh thông tin từ dưới lên là hệ thống thông tin, báo cáo được diễn ra từ trường THPT
tới Sở GD&ĐT và các cơ quan quản lý khác.

Kênh thông tin từ trên xuống là thông tin chỉ đạo của Bộ GD&ĐT hoặc của UBND thành
phố cũng như của các cơ quan, ban ngành khác có liên quan được truyền đạt, phổ biến xuống
các trường để các trường thi hành các chủ trương chính sách của Đảng, của Nhà nước...Ngồi
hai chiều thơng tin trên, cịn có sự tham gia, trao đổi, phối hợp và cung cấp thông tin trong công
tác QLGD với các sở ban ngành trong thành phố có liên quan tới giáo dục như Cục thống kê
thành phố, Sở Lao động thương binh xã hội, Sở Nội vụ, SởTài chính, Đồn TNCSHCM, UBND


các huyện (thị xã, thành phố) ...và các trường THPT trong tồn thành phố cũng có nhu cầu trao
đổi thơng tin với nhau. Đó là các kênh thơng tin theo chiều ngang.
2.3.2. Nhận thức của cán bộ quản lí và giáo viên về vai trị của hệ thống thơng tin quản lý
giáo dục
Đa số giáo viên và CBQLGD nhận thức đúng về vai trị và vị trí của hệ thống thơng tin
QLGD với hoạt động quản lí giáo dục. Có 95% CBQLGD khẳng định hệ thống thơng tin QLGD
có vai trò rất quan trọng và quan trọng với hoạt động quản lí giáo dục. Trong khi đó, có tới
32,5% giáo viên cho rằng hệ thống thơng tin QLGD chỉ có vai trị bình thường với hoạt động
quản lí giáo dục. Cán bộ QLGD và giáo viên đánh giá cao về tác dụng của hệ thống thông tin
QLGD với hoạt động quản lí giáo dục. Có trên 50% cán bộ QLGD và giáo viên nhận thức đầy đủ
về các tác dụng của hệ thống thông tin QLGD. Đặc biệt, tác dụng “Đảm bảo thông tin giữa các
cấp” được đánh giá cao nhất với 90% ý kiến của CBQLGD và 81,67% ý kiến của giáo viên. Tác
dụng “Giải quyết tốt các tình huống” được đánh giá thấp nhất cũng có tới 50,33% ý kiến của
CBQLGD và 66,25% ý kiến của sinh viên.
2.3.3. Nhân lực cho hoạt động thông tin quản lý giáo dục (trong hệ thống thông tin quản lý
giáo dục)
Tại cơ quan Sở GD&ĐT Hải phịng, nhân lực làm cơng tác thông tin bao gồm các cán bộ
làm công tác tổng hợp, thống kê và tin học, giúp Giám đốc sở quản lý công tác thông tin QLGD
tại địa phương, với trường THPT, nhân lực cho hoạt động thông tin QLGD là một hoặc hai cán
bộ, giáo viên làm kiêm nhiệm cơng tác thống kê, kế hoạch. Chưa có cán bộ chuyên trách về
thông tin QLGD trong các nhà trường THPT, công tác thu thập dữ liệu về học sinh do các giáo
viên chịu trách nhiệm, phần đông số giáo viên này chưa được đào tạo về nghiệp vụ thông kê và

xử lý dữ liệu giáo dục và đặc biệt việc lưu trữ thơng tin chưa khoa học là tình trạng phổ biến ở
các nhà trường THPT của thành phố Hải phịng. Chính vì vậy chất lượng cơng tác thơng tin
QLGD chưa cao và chưa đồng bộ.
2.3.4. Hệ thống tiêu chí, chỉ số thơng tin quản lí giáo dục trung học phổ thơng
Các hệ thống tiêu chí, chỉ số được xây dựng trong các mẫu báo cáo và các bảng biểu ở
các trường THPT thành phố Hải phòng được xây dựng theo các tiêu chí phát triển giáo dục sau
đây:
 Nâng cao khả năng đầu vào của hệ thống giáo dục
 Tăng tỷ lệ nhập học
 Làm cho hệ thống giáo dục hiệu quả hơn


 Tăng cường CSVC và thiết bị giảng dạy
 Tăng cường các trợ giúp sư phạm cho giáo viên
 Nâng cao chất lượng giảng dạy, học tập
 Tăng cường quản lý hệ thống giáo dục
 Các tiêu chí về quản lý học sinh gồm:
Tiêu chí 1: Quy mơ phát triển giáo dục THPT, gồm có các chỉ số: Số trường , số lớp, Số
học sinh, Số học sinh bình quân/lớp, Tỷ lệ học sinh nữ, Tỷ lệ học sinh dân tộc, Tỷ lệ học
sinh/dân số trong độ tuổi, Tỷ lệ học sinh đúng độ tuổi/dân số trong độ tuổi (dưới 15 tuổi, 15 tuổi,
16 tuổi, 17 tuổi, 18 tuổi trở lên), Tỷ lệ trẻ khuyết tật được đi học trong tổng số trẻ khuyết tật, Số
học sinh chuyển đi (trong đó nữ, dân tộc, nữ dân tộc), Số học sinh chuyển đến (trong đó nữ, dân
tộc, nữ dân tộc), Số học sinh nghỉ học, vắng mặt (trong đó nữ, dân tộc, nữ dân tộc).
Tiêu chí 2: Hiệu quả trong của Giáo dục THPT, gồm có các chỉ số: Tỷ lệ học lưu ban, Tỷ
lệ học sinh bỏ học, Tỷ lệ hồn thành hết cấp học THCS (trong đó loại giỏi, khá, trung bình,
khơng xếp hạng), Tỷ lệ chuyển cấp học từ THCS vào THPT (trong đó loại giỏi, khá , trung bình,
khơng xếp hạng), Tỷ lệ tốt nghiệp THPT (trong đó loại giỏi, khá, trung bình, khơng xếp hạng)
Tiêu chí 3: Xếp loại văn hóa và hạnh kiểm học sinh THPT, gồm các chỉ số: Xếp loại văn
hóa giỏi, Xếp loại văn hóa Khá, Xếp loại văn hóa trung bình, Xếp loại văn hóa yếu, Xếp loại văn
hóa Kém, Xếp loại hạnh kiểm tốt, Xếp loại hạnh kiểm Khá, Xếp loại hạnh kiểm trung bình, Xếp

loại hạnh kiểm yếu, Khơng xếp hạng (văn hóa, hạnh kiểm)
 Tiêu chí và chỉ số về quản lý đội ngũ cán bộ, giáo viên gồm có các chỉ số: Giáo viên (tổng
số, nữ, dân tộc) chia ra trình độ trên chuẩn, chuẩn và chưa đạt chuẩn; Trong tổng số giáo viên
chia ra các môn học (Văn, sử , địa, tốn, lý, hóa, sinh, cơng nghệ, GDCD, Anh văn, Trung văn,
Pháp văn, các mơn cịn lại); Hiệu trưởng (tổng số, nữ, dân tộc); Phó hiệu trưởng; Giáo viên
chuyên trách Đoàn; Nhân viên thư viện; Nhân viên thí nghiệm; Nhân viên kỹ thuật nghiệp vụ;
Nhân viên phục vụ.
 Tiêu chí về ngân sách của nhà trường THPT, gồm các chỉ số:
- Chi ngân sách nhà nước cho giáo dục (tỷ đồng): Tổng chi thường xuyên (tỷ đồng); Chi
đầu tư cơ bản (tỷ đồng), trong đó xây dựng mới, sửa chữa, mua sắm thiết bị.
- Kinh phí từ các nguồn xã hội hóa cho GD (học phí và các khoản đóng góp theo quy
định, các khoản đóng góp tự nguyện của cha mẹ học sinh, hỗ trợ của doanh nghiệp và các tổ
chức kinh tế, tài trợ của các tổ chức ngoài nước, khác).


 Tiêu chí về CSVC của các trường THPT, gồm các chỉ số: Số phịng học kiên cố (trong đó
làm mới , tổng diện tích); Số phịng học tạm; Số phịng học văn hóa; Số phịng bộ mơn; Thư
viện; Phịng thí nghiệm; Phịng máy vi tính, số máy vi tính; Phòng tập đa năng
Qua khảo sát thực tế, phần lớn các ý kiến đều khẳng định tác dụng của các tiêu chí, chỉ số
thơng tin QLGD hiện được sử dụng trong hệ thống thông tin QLGD của các trường THPT thành
phố Hải phịng. Tuy nhiên, các thơng tin này chưa thật sự đựơc sử dụng một cách thống nhất do
chưa được giải thích chu đáo tới các đối tượng và mức độ bao qt thơng in của chúng cịn
những hạn chế nhất định.
2.3.5. Cơ chế thu thập, xử lý và báo cáo dữ liệu
- Về hệ thống biểu mẫu thông kê
Theo cơng văn số 1871 ngày 5/11/2005 của Văn phịng Sở GD&ĐT Hải phòng đã chỉnh
sửa và biên soạn thêm 5 loại biểu mẫu áp dụng cho toàn ngành, trong đó có các mẫu biểu mới
cho các trường THPT. Đó là:
-

Mẫu báo cáo số liệu sau khai giảng năm học

-

Mẫu đăng ký thi đua năm học

-

Mẫu báo cáo giao ban giữa kỳ (kỳ 1 và kỳ 2)

-

Mẫu báo cáo sơ kết học kỳ

-

Mẫu báo cáo tổng kết năm học

Trong các biểu mẫu thống kê có các số liệu về số lượng, chất lượng công tác giáo dục các
trường học trong toàn thành phố và cả những đánh giá và phân tích nguyên nhân tồn tại và đề
xuất các biện pháp khắc phục.
- Việc thu thập, xử lý và báo cáo dữ liệu
Việc thu thập, xử lý và báo cáo dữ liệu được tiến hành thông qua các biểu mẫu báo cáo.
Các trường THPT đều có nhiệm vụ thu thập và xử lý dữ liệu theo sự chỉ đạo của Sở GD&ĐT.
Việc báo cáo dữ liệu tuân theo nguyên tắc chung là trường THPT phải báo cáo trực tiếp về sở
GD&ĐT, có thể báo cáo về bộ phận thơng tin QLGD hoặc đồng thời báo cáo về bộ phận phụ
trách chuyên mơn trực tiếp là các phịng ban Sở GD&ĐT, mỗi năm 3 kỳ, kỳ đầu là ngày 10/ 09
hàng năm, kỳ 2 là ngày 20/1 hàng năm và kỳ 3 cuối năm ngày 28/5 hàng năm. Ngồi ra cịn có
các báo cáo đột xuất như báo cáo thống kê học sinh tốt nghiệp THPT, báo cáo kết quả thi học
sinh giỏi các cấp, báo cáo về tình hình học sinh bỏ học hay gặp các sự cố đột xuất

2.3.6. Điều kiện đảm bảo hoạt động cho hệ thống thông tin quản lý giáo dục


Tất cả các trường THPT trong thành phố đã được trang bị máy vi tính văn phịng. Bằng
nhiều nguồn kinh phí từ nguồn xã hội hố, các trường đều đầu tư trang bị cho trường từ 1 đến 3
phòng máy vi tinh, mỗi phịng 25 máy vi tính, có nối mạng với Sở và nối mạng Internet. Các
phòng học này phục vụ học sinh học bộ môn tin học.
Hiệu quả sử dụng trang thiết bị tin học phục vụ công tác QLGD: Các máy vi tính phục vụ
cơng tác thống kê, báo cáo công tác thông tin trong các nhà trường chủ yếu dùng để soạn thảo
văn bản, các máy tính phục vụ cơng tác thơng tin khơng được trang bị đồng bộ, phần mềm khơng
tương thích. Tuy đã có các chương trình phần mềm cho các báo cáo thống kê định kỳ, báo cáo
quản lý cán bộ giáo viên, báo cáo tài chính ở các trường THPT, phần mềm quản lý thi, phần
mềm xây dựng kế hoạch. Nhưng các báo cáo số liệu vẫn chưa chuẩn, nhiều số liệu cơ sở không
cập nhật, khiến bộ phận thống kê tại Sở gặp khó khăn, số liệu vẫn có sự sai lệch.
Sở GD&ĐT đã có mạng LAN nối mạng nội bộ văn phịng, đã có máy chủ quản lý dữ
liệu. Các trường đã nối mạng với Sở và mạng INTERNET nhưng cán bộ và học sinh chủ yếu vào
mạng xem tin tức và gửi thư điện tử chứ chưa dùng mạng phục vụ cơng tác quản lý hành chính,
chưa khai thác hết thế mạnh của công nghệ tin học phục vụ công tác thông tin quản lý GD. Chưa
xây dựng được phần mềm thống kê dữ liệu giáo dục với các tiêu chí thống nhất trong tồn HTTT
QLGD. Từ đó ta thấy hiệu quả của việc sử dụng thiết bị tin học đối với cơng tác QLGD cịn thấp,
việc ứng dụng CNTT đã bước đầu được đưa vào hệ thông công tác thông tin QLGD tuy nhiên
kết quả chưa cao do chưa tương thích giữa máy và người sử dụng và giữa các trường với nhau .
2.4. Đánh giá thực trạng hệ thống thông tin quản lý giáo dục Trung học phổ thơng thành
phố Hải phịng.
- Nhận thức của các cấp lãnh đạo về vấn đề này còn chưa cao, chưa đặt cơng tác thơng tin
về đúng vị trí của nó trong công tác QLGD.
- Cơ cấu tổ chức của hệ thống thơng tin QLGD cịn chậm hồn thiện.
- Hệ thống tiêu chí và chỉ số thơng tin chưa được thống nhất trong toàn thành phố.
- Đội ngũ cán bộ làm cơng tác thơng tin, thống kê nhìn chung thiếu về số lượng và chưa
đảm bảo về chuyên môn, nghiệp vụ.

- Việc đầu tư, khai thác và sử dụng các thiết bị hiện đại kém hiệu quả.
- Cơ chế thu thập, xử lí dữ liệu chưa đồng bộ và chưa đảm bảo qui trình.
Kết luận chương 2
Khi nghiên cứu thực trạng hoạt động của hệ thống thông tin QLGD Trung học phổ thơng
của thành phố Hải phịng trên các khía cạnh: cơ cấu tổ chức và các kênh thông tin của hệ thống;
nhân lực; cơ chế thu thập và xử lý báo cáo thơng tin; hệ thống các tiêu chí và chỉ số thông kê


trong các trường THPT; đầu tư kinh phí và trang thiết bị cho hệ thống quản lý công tác thông
tin...cho phép khái quát 6 vấn đề thể hiện một số nhược điểm của hệ thống thông tin QLGD
Trung học phổ thơng của thành phố cần tiếp tục hồn thiện là:
1/ Nhận thức của các cấp lãnh đạo về vấn đề này cịn chưa cao, chưa đặt cơng tác thơng tin
về đúng vị trí của nó trong cơng tác QLGD.
2/ Cơ cấu tổ chức của hệ thống thơng tin QLGD cịn chậm hồn thiện.
3/ Hệ thống tiêu chí và chỉ số thơng tin chưa được thống nhất trong tồn thành phố.
4/ Đội ngũ cán bộ làm công tác thông tin, thống kê nhìn chung thiếu về số lượng và chưa
đảm bảo về chuyên môn, nghiệp vụ.
5/ Việc đầu tư, khai thác và sử dụng các thiết bị hiện đại kém hiệu quả.
6/ Cơ chế thu thập, xử lí dữ liệu chưa đồng bộ và chưa đảm bảo qui trình.
Đây chính là căn cứ thực tiễn để đề xuất biện pháp cải tiến hệ thống hệ thống thông tin
QLGD Trung học phổ thơng của thành phố Hải phịng trong thời gian tới nhằm nâng cao hiệu
quả hoạt động của hệ thống này trong ngành GD&ĐT của thành phố nói chung, giáo dục THPT
nói riêng.
Chương 3: CÁC BIỆN PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG CỦA
HỆ THỐNG THƠNG TIN QUẢN LÍ GIÁO DỤC TRUNG HỌC PHỔ THƠNG THÀNH
PHỐ HẢI PHỊNG
3.1. Ngun tắc xây dựng và thực hiện các biện pháp:
3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính mục tiêu
3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính khả thi
3.1.3. Nguyên tắc quán triệt tính thực tiễn

3.1.4. Nguyên tắc đảm bảo tính vận động phối hợp đồng bộ
3.2. Các biện pháp đề xuất
3.2.1. Truyên truyền, giáo dục cho các đối tượng về vai trị, vị trí của hệ thống thơng tin quản
lí giáo dục trong cơng tác quản lý giáo dục
3.2.2. Bồi dưỡng nghiệp vụ sử dụng công nghệ thông tin trong quản lý cho cán bộ quản lý
giáo dục
3.2.3 Thống nhất các chỉ số thông tin quản lý giáo dục trong các trường trung học phổ
thông


 Lựa chọn hệ thống chỉ số thơng tin có liên quan đến tồn bộ q trình giáo dục:
Học sinh; Giáo viên và cán bộ công nhân viên; Số lượng trường, lớp; Các phương tiện và trang
thiết bị dạy học: bao gồm chủng loại, số lượng, tình trạng hiện tại; Tài chính; Các kết quả học tập
và rèn luyện; Các chương trình và nội dung đào tạo.
 Thống nhất thuật ngữ một số chỉ số: Trường; Phòng học; Học sinh; Giáo viên;
 Thống nhất cách tính một số chỉ số:
Độ tuổi của học sinh; Tỷ lệ nhập học cấp THPT; Tỷ lệ đi học cấp THP; Tỷ lệ đi học
theo độ tuổi đúng của cấp THPT; Tỷ lệ lên lớp; Tỷ lệ lưu ban; Tỷ lệ bỏ học; Tỷ lệ tốt nghiệp; Tỷ
lệ chuyển cấp THPT; Tỷ lệ hoàn thành cấp học THPT
 Thống nhất hệ thống biểu mẫu báo cáo định kỳ trong các nhà trường trung học
phổ thông:
KÝ HIỆU

TT

BIỂU

TÊN BIỂU

KỲ

NGÀY

B.CÁO

GỬI

1

11C2 3Đ

Báo cáo thống kê THPT 2 3

đầu năm

10/10

2

13C3Đ

Báo cáo thống kê THPT

đầu năm

10/10

3

12C2 3G

Báo cáo thống kê THPT 2 3

giữa năm

30/1

4

14C3G

Báo cáo thống kê THPT

giữa năm

30/1

5

15 BCL

Báo cáo T.k chất lượng h/s THPT

cuối năm

30/6

6

16TN

Báo cáo thống kê h/s tốt nghiệp THPT

sau 30
ngày thi

3.2.4 Cải tiến cơ chế thu thập thông tin và hoạt động của các kênh thông tin cấp trường .
 Thiết kế công cụ cho thu thập và báo cáo dữ liệu thống kê ở cấp trường.
 Thống nhất cơ chế thu thập, xử lý và báo cáo dữ liệu từ trường THPT tới Sở GD&ĐT
3.2.5 Đổi mới cơng tác tài chính và trang thiết bị phục vụ cho công tác thông tin quản lý
giáo dục.
 Tin học hố hệ thống thơng tin QLGD trong các nhà trường THPT
 Xây dựng kế hoạch kinh phí hàng năm cho trang thiết bị phục vụ hoạt động thông tin
 Củng cố lại mạng tin học phục vụ quản lí thơng tin
3.2.6. Thực hiện triệt để phân cấp quản lí trong giáo dục để hồn thiện hệ thống thơng tin
quản lí giáo dục
Ở cấp tỉnh, thành UBND thành phố Hải phòng phân cấp triệt để về QLGD cho Sở
GD&ĐT cùng các địa phương (huyện, thị xã, thành phố). Theo đó sở GD&ĐT quản lý các


trường THPT trên địa bàn tỉnh, các trung tâm HN -GDTX thành phố và huyện, công ty sách và
thiết bị trường học, một số trường trung học chuyên nghiệp. Bộ phận quản lý thông tin giáo dục
của Sở GD&ĐT gồm bộ phận thống kê thuộc phòng kế hoạch - tài chính và bộ phận tổng hợp
thuộc văn phịng Sở GD&ĐT. Đối với trường THPT, đơn vị cơ sở của hệ thống QLGD, cũng là
đơn vị cơ sở của hệ thống thông tin QLGD, trực thuộc sự quản lý trực tiếp của Sở GD&ĐT, có
trách nhiệm thu thập, xử lý thơng tin, báo cáo thống kê, truyền báo cáo tới các cơ quản QLGD
cấp trên và các cơ quan có liên quan trên địa bàn. Các thông tin thu thập được cần được xử lý và
sử dụng trực tiếp tại nhà trường phục vụ các mục tiêu lập kế hoạch phát triển nhà trường và giúp
Hiệu trưởng và ban giám hiệu nhà trường ra các quyết định quản lý phù hợp với tình hình cụ thể
của nhà trường, của địa phương. Nhà trường là đơn vị mắt xích cuối cùng thực thi các chủ

trương, chính sách chung, tại đây khi triển khai các chủ trương đổi mới sẽ nẩy sinh nhiều khó
khăn, mâu thuẫn.
3.3. Điều kiện để thực hiện các biện pháp
3.3.1. Các điều kiện khách quan
- UBND thành phố Hải phịng đã có nhiều chính sách cụ thể để phát triển ngành GD&ĐT
của thành phố từ nay đến năm 2010 và định hướng đến năm 2020, trong đó có chú trọng đến việc
đầu tư phát triển khoa học công nghệ thông tin trong công tác QLGD. Việc đầu tư nguồn tài
chính hàng năm được tiến hành theo kế hoạch, theo sự tham mưu của ngành GD&ĐT với thành
phố. Thành phố đã có nguồn chi từ ngân sách, từ nguồn kinh phí bổ sung và từ nguồn xã hội hố
đáp ứng đề án nâng cao cơ sở vật chất nhà trường, tin học hoá hệ thống trường THPT, xây dựng
trường chuẩn quốc gia, trong đó đạt những chuẩn về hệ thống thông tin QLGD ở trường THPT.
- Đề án tin học hoá nhà trường THPT hiện nay đang được Sở GD&ĐT trình UBND thành
phố phê duyệt bổ sung trong kế hoạch phát triển GD&ĐT Hải phòng từ nay đến năm 2010. Và
được chỉ đạo tích cực từ Sở đến các trường THPT trong toàn thành phố.
3.3.2. Các điều kiện chủ quan
- Từng trường THPT, đặc biệt trong đội ngũ cán bộ quản lý nhà trường đã có nhiều thay
đổi về nhận thức, đã có những hiểu biết và thấy được tầm quan trọng của vai trị và vị trí của
cơng tác thông tin QLGD trong nhà trường, trong công tác QLGD.
- Hiện nay việc phân cấp quản lý tài chính giao cho hiệu trưởng chịu trách nhiệm. Mỗi
trường được xây dựng kế hoạch tài chính trong 3 năm và khốn thực hiện thu chi. Các nhà
trường đều chủ động phân khai tài chính phục vụ cho việc trang bị mua sắm máy móc thiết bị
phục vụ cho cơng tác thơng tin.


- Trong cơng tác xã hội hố giáo dục, việc huy động các nguồn lực cho giáo dục được tập
trung đầu tư cho xây dựng CSVC, mua sắm trang thiết bị phục vụ cho HTTTQLGD của nhà
trường. Với các điều kiện khách quan và chủ quan nêu trên, việc triển khai các biện pháp như tác
giả luận văn đưa ra là hồn tồn có tính khả thi.
3.4. Trưng cầu ý kiến về ý nghĩa và tính khả thi của các biện pháp
Để kiểm chứng tính cấp thiết và khả thi của các biện pháp đề xuất chúng tôi đã sử dụng

phương pháp trưng cầu ý kiến của các nhà QLGD cấp Sở (Trưởng, phó các phịng, ban Sở và
chun viên thống kê, tổng hợp Sở); cấp trường (hiệu trưởng, hiệu phó) và cán bộ thơng tin cấp
trường qua hệ thống bảng hỏi (xem phụ lục). Tóm lại, kết quả trưng cầu ý kiến cho thấy các biện
pháp đề xuất có tính cấp thiết và tính khả thi cao. Các biện pháp khơng hồn tồn khả thi liên
quan đến sự phối hợp trong công tác quản lý GD với nhiều ngành như nhân sự, tài chính, tăng
cường CSVC .
Kết luận chương 3
Các biện pháp đề xuất dựa trên các nghiên cứu cơ sở lý luận, đánh giá thực tiễn hoạt động
của hệ thống thông tin QLGD ở các trường THPT thành phố Hải phòng, phù hợp với bối cảnh
kinh tế xã hội của địa phương. Các nhóm biện pháp mang tính tổng thể cho việc hồn thiện hệ
thống thơng tin QLGD ở cơ sở
1/Tuyên truyền, giáo dục về vai trò, vị trí của hệ thống TT QLGD
2/ Bồi dưỡng trình độ nghiệp vụ của CB QLGD
3/Thống nhất các chỉ số thông tin QLGD trong các trường THPT
4/ Cải tiến cơ chế thu thập và kênh thông tin cấp trường
5/Tăng cường CSVC phục vụ công tác thông tin QLGD
6/ Thực hiện triệt để phân cấp QLGD
Các biện pháp trên đã được kiểm chứng về ý nghĩa và tính khả thi thơng qua trưng cầu ý
kiến của các đối tượng. Kết quả trưng cầu ý kiến cho phép kết luận đó là các biện pháp cần thiết,
hợp lý, đủ độ tin cậy và khả thi để nâng cao chất lượng hoạt động của HTTTQLGD Trung học
phổ thơng thành phố Hải phịng. Tuy nhiên để tăng cường tính khả thi của các biện pháp đã đề
xuất đòi hỏi các nhà QLGD các cấp phải tìm đúng nguyên nhân và tăng cường các nguồn lực đầu
tư tuỳ thuộc đặc thù và điều kiện hoàn cảnh cụ thể của các cơ sở giáo dục tại địa phương.
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ
1. Kết luận


Nâng cao hiệu quả hoạt động của hệ thống thông tin QLGD có ý nghĩa cấp bách trong giai
đoạn đổi mới công tác QLGD hiện nay, đặc biệt là việc đổi mới công tác thông tin QLGD ở cấp
cơ sở (cấp trường THPT) của các thành phố thành phố trong cả nước. Các kết quả nghiên cứu

của luận văn đã làm sáng tỏ một số vấn đề sau:
1.1 HTTTQLGD là một công cụ quan trọng của quản lý để nâng cao chất lượng và hiệu quả
công tác QLGD.
1.2 HTTTQLGD trong các nhà trường là cơ sở gốc của HTTT toàn ngành, được xây dựng trên
cơ sở thực tiễn của từng trường học. Đó là tập con trong hệ thống thơng tin QLGD, việc xây
dựng và phát triển HTTTQLGD từ cấp trường đòi hỏi tiến hành từng bước tránh làm đảo lộn cả
hệ thống, địi hỏi phải tính đến sự phù hợp với các nhu cầu của người dùng tin và tính bền vững
của cả hệ thống.
1.3 HTTTQLGD trong các nhà trường THPT hiện nay phải bắt kịp với những tiến bộ của khoa
học công nghệ, đặc biệt là công nghệ thông tin.
1.4 Từ thực tiễn hoạt động của HTTTQLGD cấp trường THPT đã cho ta thấy rằng tuy còn một
số vấn đề nhưng về cơ bản HTTTQLGD tại các nhà trường đã và đang có những đóng góp nhất
định, tạo thuận lợi cho hoạt động quản lý tại các nhà trường và các công tác quản lý khác tại Sở
GD&ĐT cũng như các cấp quản lý giáo dục của thành phố và trung ương. Mỗi trường đã bố trí
cán bộ làm công tác thống kê, tổng hợp. Đội ngũ cán bộ làm công tác này đang được tập huấn,
bồi dưỡng năng lực chuyên môn nghiệp vụ. Các nhà trường đã và đang được hồn thiện hệ thống
máy móc thiết bị nhằm đưa công nghệ thông tin vào công tác thống kê, tổng hợp. Các phần
mềm quản lý cán bộ, học sinh, quản lý tài chính và quản lý thi cùng các phần mềm khác đang
được triển khai. Bộ phận thống kê, tổng hợp tại Văn phòng Sở, trên cơ sở thống nhất các tiêu chí
và chỉ số thơng tin, quy định các biểu bảng mẫu đã bước đầu sử dụng CNTT để thu thập và sử lý
dữ liệu thông tin từ các nhà truờng THPT theo một thời gian ngắn nhất và đạt dộ chính xác cao
nhất. Nhưng nhìn chung công tác thông tin của các nhà trường THPT hiện nay vẫn chưa đáp
ứng được yêu cầu ngày càng cao của công tác QLGD: Cơ cấu của hệ thống thông tin chưa hồn
chỉnh , chưa có cán bộ chun trách và chế độ đãi ngộ thích hợp. Thiếu cán bộ có trình độ và
nghiệp vụ thơng tin. Các phương pháp khoa học chưa được áp dụng thống nhất trong toàn thành
phố. Nhiều nơi có phương tiện nhưng chưa phát huy được tác dụng của nó trong viêc thu thập và
xử lý số liệu, truyền dẫn thông tin theo phương pháp hiện đại. Thiếu một cơ chế, chính sách và
các biện pháp để đưa tồn bộ hệ thống thơng tin QLGD vào hoạt động một cách có nền nếp và
có tính kỷ luật .
1.5 Các biện pháp đề xuất trong luận văn là có căn cứ khoa học dựa trên nghiên cứu lý luận và

thực tiễn hoạt động của hệ thống thông tin QLGD trong các nhà trường THPT thành phố Hải


phòng. Các biện pháp đề xuất cũng đã được kiểm nghiệm để chứng tỏ tính cấp thiết, khả thi và
được chấp nhận trong thực tiễn tại các nhà trường.
Những kết quả nghiên cứu nói trên đã giải quyết được các nhiệm vụ nghiên cứu đặt ra. Giả
thuyết nghiên cứu của đề tài đã được chứng minh.
2. Khuyến nghị
Thông qua đề tài của luận văn này, chúng tôi xin đề xuất một số khuyến nghị dưới đây để
hệ thống thông tin QLGD các trường THPT thành phố Hải phòng đi vào hoạt động có hiệu quả
và đạt chất lượng cao hơn, đó là :
2.1 HTTTQLGD cấp trường (trường THPT) cần được xem xét và đầu tư thích đáng từ cấp quản
lý của Sở GD&ĐT cũng như các cấp quản lý của thành phố…
2.2 HTTTQLGD cấp trường cần được hoàn thiện dần theo hướng hiện đại, tránh lãng phí trong
việc đầu tư trang thiết bị và xây dựng phần mềm quản lý, đáp ứng nhu cầu thực tiễn của từng
trường. Cần tích cực đào tạo người sử dụng song song với việc đầu tư trang thiết bị hiện đại.
2.3 Phát huy tính độc lập, tự chủ của các nhà trường trong việc xây dựng kế hoạch, sử dụng kinh
phí hàng năm để đầu tư mua sắm trang thiết bị phục vụ công tác thơng tin QLGD. Khuyến khích
các nhà trường đẩy mạnh cơng tác xã hội hố, huy động các nguồn lực xã hội vào việc hoàn
thiện và hiện đại hệ thống.
2.4 Công tác quản lý HTTT từ cấp Sở phải đẩy mạnh việc kiểm tra, giám sát. Tổ chức thường
xuyên việc tập huấn nghiệp vụ chuyên môn. Đưa hành lang pháp lý vào việc thúc đẩy hoạt động
của hệ thống, tạo nền nếp kỷ luật hoạt động của hệ thống. Xây dựng kế hoạch hoạt động chung
cũng như kế hoạch hiện đại hố của tồn hệ thống thơng tin QLGD cấp thành phố.

References
I- Tiếng Việt :
1. Bộ Giáo dục và Đào tạo (2002), Các văn bản pháp luật hiện hành về giáo dục và đào tạo,
NXB Thống kê, Hà Nội
2. Bộ Giáo dục và Đào tạo (1990), Một số định hướng phát triển giáo dục Việt Nam từ nay

đến đầu thế kỷ 21, Hà Nội
3. Bộ Giáo dục và đào tạo ( 2001 ), Chiến lược phát triển giáo dục 2001-2010, NXB Giáo
dục Hà Nội , Hà Nội
4. Bộ Giáo dục và đào tạo (1999), Sổ tay thống kê Giáo dục đào tạo , Trung tâm thông tin
quản lý giáo dục, Hà Nội.


5. Bill Clinton (1997), Lời kêu gọi hành động vì sự nghiệp giáo dục của Mỹ, Tài liệu dịch
của Viện thông tin khoa học xã hội.
6. C. Mác – Ph. ăngghen toàn tập – tập 2 (1993), Bản tiếng việt, NXB Chính trị quốc gia,
Hà Nội.
7. C. Mác – Ph. ăngghen toàn tập – tập 3 (1993), Bản tiếng việt, NXB Chính trị quốc gia,
Hà Nội.
8. C. Mác – Ph. ăngghen toàn tập – tập 23 (1993), Bản tiếng việt, NXB Chính trị quốc gia,
Hà Nội.
9. Đặng Bá Lãm – Phạm Thành Nghị ( 1999), Chính sách và kế hoạch trong quản lý giáo
dục , NXB Giáo dục, Hà Nội
10. Đặng Quốc Bảo – 2006 , Quản lý nhà trường : Từ một số góc nhìn tổ chức- sư phạm và
kinh tế- xã hội .Hà Nội
11. Đặng Quốc Bảo (1997), Một số khái niệm về quản lý giáo dục, Trường Cán bộ Quản lý
Giáo dục - Đào tạo TƯ1, Hà Nội.
12. Nghị quyết số 49/ CP, ngày 4/8/1993, của Chính phủ về phát triển CNTT ở nước ta trong
những năm 90, Hà Nội, Ban Chỉ đạo quốc gia về CNTT.
13. Nguyễn Quốc Chí, Nguyễn Thị Mỹ Lộc: Lý luận quản lý, Hà Nội, Trường CBQL giáo
dục và đào tạo, 1998.
14. Hà Thế Ngữ (2000), Giáo dục học những vấn đề lý luận và thực tiễn, nxb ĐHQG Hà
Nội.
15. Hà Sĩ Hồ (1989), Những bài giảng về quản lý trường học, NXB Giáo dục, Hà Nội.
16. M.I. Cônđacốp (1984), Những cơ sở lý luận quản lý trường học, Trường Cán bộ quản lý
Giáo dục - Đào tạo TƯ, Hà Nội.

17. Lê Xn Hồ (1999), Điều tra và xử lý thơng tin trong quản lý, NXB Thống kê Hà Nội
18. Luật Giáo dục , NXB chính trị quốc gia , Hà Nội 2005
19. Nguyễn Công Giáp (2000), Hệ thống thông tin quản lý giáo dục, Viện nghiên cứu phát
triển giáo dục, Hà Nội
20. Nguyễn Ngọc Quang (1989), Những vấn đề cơ bản về lý luận quản lý giáo dục, Trường
Cán bộ Quản lý Giáo dục - Đào tạo TW1, Hà Nội.
21. Nguyễn Kỳ và Bùi Trọng Tuân (1974), Một số vấn đề của lý luận quản lý giáo dục .
Trường Cán bộ QLGD TW1, Hà Nội.


22. Nguyễn Kỳ (1995), Phương pháp dạy học tích cực lấy người học làm trung tâm, NXB
Giáo dục, Hà Nội.
23. Nguyễn Quang Kính ,( 1995) , Thơng tin quản lý giáo dục Việt nam, thực trạng và định
hướng , Tài liệu hội thảo Thông tin QLGD đại học , Hà Nội 22-24/8/195.
24. Hà Thế Ngữ - Đặng Vũ Hoạt (1988), Giáo dục học tập 1, NXB Giáo dục, Hà Nội.
25. Phạm Văn Hưng (2005), Tổ chức các tiêu chí và chỉ số thông tin quản lý giáo dục thống
nhất trong các nhà trường quân đội, Luận văn thạc sĩ QLGD, Viện chiến lược và chương
trình giáo dục, Hà Nội.
26. Phạm Minh Hạc (1986), Một số vấn đề về quản lý giáo dục và khoa học giáo dục, NXB
Giáo dục, Hà Nội.
27. Bùi Văn Quân(2006), Giáo trình phương pháp nghiên cứu giáo dục học, Nhà xuất bản
Đại học sư phạm, Hà Nội
28. Thông tư liên tịch của Bộ Nội vụ – Văn phịng Chính phủ số 55/2005/TTLT-BNVVPCP , ngày 06 tháng 5 năm 2005 “ Hướng dẫn về thể thức và kỹ thuật trình bày văn
bản”.
29. Thái Duy Tuyên (1999), Những vấn đề cơ bản của giáo dục hiện đại, NXB Giáo dục, Hà
Nội.
30. Khổng Tử, Luận Ngữ (Đồn Trung Cịn dịch 1950), Nhà in Trí Đức Tịng Thơ.
31. Trường đại học Kinh tế quốc dân ( 2001), Giáo trình khoa học quản lý, tập I, NXB Khoa
học và kỹ thuật , Hà Nội
32. Văn kiện Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ VIII (1996), NXB Chính trị quốc gia, Hà Nội

33. Văn kiện Đại hội IX Đảng CSVN ( 2001) NXB Chính trị quốc gia, Hà Nội
34. Văn kiện Đại hội X Đảng CSVN ( 2006) NXB Chính trị quốc gia, Hà Nội
35. Vũ Cao Đàm (1999), Phương pháp luận nghiên cứu khoa học, NXB Khoa học - Kĩ
thuật, Hà Nội
36. Vương Thanh Hương (2003), Một số biện pháp nâng cao hiệu quả hoạt động của hệ
thống thông tin quản lý giáo dục phổ thông, Luận án tiến sĩ giáo dục học, Viện Khoa học
giáo dục , Hà Nội
37. UBND thành phố Hải phòng (2006), Quy hoạch phát triển sự nghiệp giáo dục & đào tạo
thành phố Hải phòng đến năm 2010 và định hướng đến năm 2020
II- Tiếng Anh:


38. Mcmahon, W.W.(1993) An eficiency based management information system, IIEP
UNESCO, Paris
39. UNESCO/PROAP(1992), Education Management Information System
( EMIS) , Bangkok, Thailand

III- website:
40. Phát triển giáo dục & đào tạo Hải phòng
41. Giáo dục Hải phòng triển khai chiến lược phát triển
khoa học công nghệ đến năm 2010.
42. Đổi mới giáo dục. Bộ kế hoạch đầu tư.
43. Đổi mới giáo dục bằng hệ thống thông tin quản lý hiện đại.