Tài liệu cơ bản về thị trường giao dịch tài chính

T

ÀI LIỆU CƠ BẢN
VỀ THỊ TRƯỜNG GIAO DỊCH TÀI CHÍNH

Tài liệu lưu hành nội bộ
Phục vụ mục đích dạy học


MỤC LỤC


I.

GIỚI THIỆU VỀ THỊ TRƯỜNG CHỨNG KHOÁN
1. Thị trường chứng khốn là gì?
Thị trường chứng khốn là nơi diễn ra hoạt động phát hành, trao đổi mua bán các loại
chứng khoán trung và dài hạn. Chứng khoán được phát hành để huy động vốn cho
doanh nghiệp và chính phủ.
Trên sách vở là vậy. Nhưng những ai đầu tư lâu năm đều hiểu thị trường chứng khoán
cũng tương tự như một khu chợ truyền thống hay siêu thị. Ở đó cũng có kẻ mua,
người bán và đủ loại hàng hóa.

Tuy nhiên, người ta sẽ không thể mua, bán một quả táo hay một cái bàn chải đã qua sử
dụng trên thị trường. Cũng khơng như ở ngồi chợ hay siêu thị, hàng hóa có thể cầm
nắm và đem về nhà. Trên thị trường chứng khốn chỉ có những mặt hàng ảo được giao
dịch mà thơi. Cụ thể thị trường chứng khốn được chia thành 2 loại đó là thị trường sơ
cấp và thị trường thứ cấp.
1.1. Bạn phân biệt nó như thế nào?
Thị trường sơ cấp là nơi cổ phiếu lần đầu phát hành từ công ty để hút một nguồn vốn
đầu tư – đây là cách giúp họ có thể huy động một số vốn trên thị trường chứng khoán.

Phần lớn những người mua trên thị trường sơ cấp là các tổ chức lớn hay quỹ đầu tư.
Thị trường thứ cấp, tại đây cổ phiếu được mua bán lại sau khi phát hành trên thị
trường sơ cấp. Người mua tại thị trường sơ cấp sẽ tiến hành mua bán đối với các nhà
đầu tư chứng khoán khác trên thị trường.

3


Chính vì thế sẽ khơng có tiền mới được sinh ra mà chỉ là chuyển đổi quyền sở hữu
chứng khoán giữa người mua và bán. Đây cũng là nơi các nhà đầu tư cá nhân có thể
tham gia giao dịch chứng khốn.
1.2. Họ mua bán cái gì với nhau trên thị trường chứng khốn?
Đó là các loại chứng khốn – tên gọi chung của chứng chỉ có thể chuyển đổi thành
tiền. Chứng khoán bao gồm các loại như cổ phiếu, trái phiếu và một số cơng cụ tài
chính trung và dài hạn khác.
Với đặc điểm đó thị trường chứng khốn trở thành nơi giải quyết nhu cầu vốn cho
doanh nghiệp. Nó huy động vốn từ các nguồn vốn nhỏ lẻ trong công chúng để đầu tư
vào doanh nghiệp, các công trình của chính phủ.

Thị trường chứng khốn Việt Nam đã phát triển được gần 20 năm. Nhưng so với lịch
sử 100 năm của các thị trường phát triển trên thế giới như Mỹ, Hong Kong…
Thị trường của chúng ta vẫn còn quá non trẻ và nhiều tiềm năng để phát triển. Mặc dù,
chứng khốn có nhiều loại nhưng ở Việt Nam hàng hóa giao dịch trên thị trường chưa
thực sự phong phú. Với nhà đầu tư cá nhân thì chứng khoán được giao dịch chủ yếu là
cổ phiếu.
Ở Việt Nam thị trường chứng khốn có 2 dạng:
4


• Thị trường chứng khoán cơ sở

• Thị trường chứng khoán phái sinh
1.3. Sự khác nhau giữa thị trường chứng khoán phái sinh và cơ sở
Điều khác biệt quan trọng nhất. Là sự khác nhau về phương thức giao dịch giữa hai thị
trường. Thời điểm thanh toán của chứng khoán phái sinh là trong tương lai cịn chứng
khốn cơ sở là ngay sau giao dịch.

Chứng khoán phái sinh là các cơng cụ tài chính mà giá trị của chúng phụ thuộc vào
giá của một tài sản cơ sở.
Tài sản cơ sở của chứng khốn phái sinh có thể là:
• Hàng hóa: nơng sản, kim loại…
• Cơng cụ tài chính: cổ phiếu, trái phiếu…

5


Thời điểm chuyển giao
chứng khoán
Số lượng phát hành

Chứng khoán cơ sở
Ngay sau khi giao dịch 2 ngày

Có giới hạn
(phụ thuộc tổ chức phát hành)
Bán khống chứng khoán Bị cấm hoặc hạn chế tại
một số thị trường
Số tiền cần để giao dịch Bằng tổng giá trị
chứng khoán cơ sở

Chứng khoán phái sinh

Một thời điểm trong tương
lai
Không giới hạn
Tham gia vị thế bán mà
khơng cần có tài sản cơ sở
Một phần giá trị
chứng khoán phái sinh

Thị trường chứng khoán phái sinh ở Việt Nam chỉ mới hoạt động từ 2017. Sản phẩm
đầu tiên ra mắt là hợp đồng tương lai dựa trên chỉ số VN30.
Thị trường chứng khoán phái sinh ra đời đã phát huy tốt 3 vai trị:
• Phịng ngừa rủi ro
• Giữ chân dịng tiền trên Thị trường chứng khốn
• Công cụ đầu tư kiếm lời trong ngắn hạn ngay cả khi thị trường xuống.
Mặc dù vậy… Để kiếm lời trên thị trường này cũng chẳng hề đơn giản. Bạn nên tìm
hiểu các khái niệm cơ bản về chứng khốn phái sinh trước khi tham gia đầu tư trên thị
trường này.
2. Vai trị của thị trường chứng khốn là gì?
Một thị trường chứng khoán hoạt động hiệu quả được coi là rất quan trọng đối với sự
phát triển kinh tế.
Nó mang lại cho các công ty khả năng tiếp cận vốn nhanh chóng từ cơng chúng.
6


Đồng thời cũng là một kênh sinh lợi hiệu quả cho các nhà đầu tư.
2.1.

Kênh dẫn vốn hiệu quả cho nền kinh tế

Sự hình thành nhu cầu vốn

Ở các quốc gia đang phát triển, nhu cầu về vốn trong giai đoạn đầu chủ yếu là vốn
ngắn hạn. Nền kinh tế với sự tham gia đóng góp phần lớn là các doanh nghiệp nhỏ và
vừa, thậm chí là các doanh nghiệp siêu nhỏ.
Do đó, các doanh nghiệp, hộ gia đình có thể dễ dàng đi vay tại các ngân hàng cho nhu
cầu sử dụng vốn 1-2 năm hoặc dưới 1 năm. Qua thời gian, nền kinh tế ngày càng phát
triển, quy mô sản xuất của các doanh nghiệp ngày càng lớn.
Nhu cầu mua sắm thiết bị máy móc, đầu tư mở rộng nhà xưởng ngày càng tăng lên.
Những dự án này địi hỏi doanh nghiệp phải có lượng vốn lớn hơn trước gấp nhiều
lần, thời gian đầu tư cũng dài hơn.
Ví dụ: Để mở rộng quy mơ sản xuất tập đồn lên 4 triệu tấn/ năm, gấp đôi công suất
hiện tại. Hòa Phát quyết định xây dựng Khu liên hợp gang thép Dung Quất với tổng
mức vốn đầu tư hơn 50.000 tỷ đồng, thời gian thực hiện dự án trong 5 năm. Nguồn
vốn tài trợ cho dự án 50% từ vay ngân hàng, 50% từ vốn chủ sở hữu và phát hành
chứng khoán.

Nhu cầu về vốn dài hạn cho đầu tư phát triển ngày càng cao. Các ngân hàng khơng
cịn đủ nguồn lực đáp ứng toàn bộ nhu cầu vốn của nền kinh tế. Khi đó, thị trường vốn
hay cụ thể là thị trường chứng khoán đã ra đời nhằm huy động vốn của tồn xã hội.
Thị trường chứng khốn nơi cung cấp vốn trung, dài hạn cho nền kinh tế.
7


Trước khi có thị trường chứng khốn…
Nguồn vốn nhàn rỗi trong nền kinh tế của dân cư, doanh nghiệp hay chính phủ chỉ
được dùng để gửi tiết kiệm trong các ngân hàng.
Thử hình dung, ta có một bể nước lớn nhưng số vịi nước là các ngân hàng lại khơng
nhiều, năng lực điều tiết vốn của ngân hàng cũng có hạn.
Đồng nghĩa dòng chảy vốn sẽ bị hạn chế, phụ thuộc hệ thống ngân hàng trong khi nhu
cầu xã hội là rất lớn.
Nền kinh tế có cịn hiệu quả?

KHƠNG! Nguy cơ vốn trong nền kinh tế bị ứ đọng và phân bổ khơng hiệu quả ngày
một gia tăng.
Nhờ có thị trường chứng khốn, người có vốn nhàn rỗi và người có nhu cầu vốn đầu
tư phát triển có thể dễ dàng gặp nhau, hợp tác trực tiếp mà không phải thông qua chủ
thể trung gian là ngân hàng.
Thị trường chứng khốn có vai trị như hệ thống kênh rạch dẫn dắt nguồn vốn trong
nền kinh tế. Thơng qua nó dịng vốn cả trong và ngoài nước sẽ “tự chảy chỗ trũng”
đến các doanh nghiệp có nhu cầu lẫn năng lực sử dụng vốn hiệu quả.
Là một bộ phận quan trọng của Thị trường vốn. Thị trường chứng khốn có thể huy
động những nguồn vốn tiết kiệm nhỏ trong xã hội chỉ từ vài triệu cho đến hàng trăm tỷ
đồng.
Nhờ đó tích tụ thành nguồn vốn khổng lồ, tài trợ cho doanh nghiệp, các tổ chức kinh
tế và Chính phủ để phát triển sản xuất, mở rộng kinh doanh.
2.2. Kênh sinh lợi cho nhà đầu tư
Thị trường chứng khoán mang đến cho bạn những cơ hội chia sẻ lợi nhuận với các
cơng ty đại chúng.
Bạn có thể thu lợi từ việc mua cổ phiếu theo một trong hai cách: Đó là nhận cổ tức
hàng năm hoặc theo cách mà mọi người vẫn hay làm là kiếm lời từ chênh lệch giá.
8


Ví dụ: Bạn mua cổ phiếu ACB với giá 30.000 đồng/ cổ phiếu sau đó giá tăng lên
35.000 đồng. Bạn sẽ nhận được 16.7% lợi nhuận từ khoản đầu tư bằng cách bán cổ
phiếu. Tuy nhiên để kiếm tiền từ đầu tư không chỉ đơn giản như vậy. Bạn nên đọc
thêm hướng dẫn Kiếm tiền từ chứng khốn để có phương pháp đầu tư hợp lý.
3. Những “người chơi” trên thị trường chứng khốn? Họ là ai?
Thị trường thì ln có kẻ mua, người bán.
Vậy họ là ai? Ngồi họ ra cịn ai tham gia trên thị trường này nữa?
Tơi và bạn sẽ cùng tìm hiểu ngay sau đây.
3.1. Doanh nghiệp

“Người chơi” đầu tiên phải kể đến là các doanh nghiệp.
Cổ phiếu của các cơng ty chính là hàng hóa trên thị trường chứng khốn.
Các cơng ty tham gia thị trường với mục tiêu huy động vốn cho hoạt động sản xuất
kinh doanh.
Câu chuyện ngắn về Facebook
Những ngày đầu…
Facebook chỉ là một trang web đơn giản, có lẽ giá trị chưa bằng một chiếc Honda
Vision 2018.

Nhưng đến hiện tại, Facebook đã trở thành 1 “đế chế” lớn mạnh với hơn 2 tỷ người
dùng. Tức gần một nửa dân số thế giới.
Bằng cách nào Facebook đã lớn mạnh nhanh như vậy?
Tất nhiên Mark Zuckerberg và những người bạn chẳng thể nào đủ tiền để biến
Facebook thành như ngày nay.
9


Họ đã gọi vốn bằng cách bán cổ phần công ty cho các nhà đầu tư. Và khoản đầu tư
đầu tiên họ nhận được là 500.000$ từ Peter Thiel và Elon Musk – 2 cựu CEO PayPal.
Đây là cột mốc quan trọng cho sự phát triển nhanh chóng của mạng xã hội này. Khơng
chỉ dừng lại ở đó…
Tháng 5/2012, Facebook chính thức niêm yết trên sàn GDCK Nasdaq (Mỹ) với mức
giá 38$/cp. Tương ứng giá trị vốn hóa hơn 100 tỷ USD.

Tuy nhiên, không ai dám chắc công ty nào sẽ tốt cơng ty nào khơng. Nếu cơng ty có
danh tiếng tốt, các nhà đầu tư sẽ đầu tư cho cơng ty đó. Những cơng ty khơng có danh
tiếng hoặc vận hành khơng tốt sẽ gặp khó khăn trong q trình bán cổ phiếu.
Đối với nhà đầu tư cá nhân. Có rất nhiều cách để đánh giá một cơng ty tốt. Và cách
nhanh nhất tôi vẫn thường làm là học hỏi kinh nghiệm phân tích tài chính doanh
nghiệp của Warren Buffett.

3.2. Nhà đầu tư
Khơng ai khác, bạn chính là những người cung cấp vốn cho thị trường chứng khoán.
Họ tham gia với mục đích kiếm lợi từ hoạt động đầu tư. Có 3 dạng nhà đầu tư mà bạn
cần phân biệt: nhà đầu tư tổ chức, nhà đầu tư cá nhân và nhà đầu tư nước ngoài.
Nhà đầu tư tổ chức
10


Hay còn gọi là Big Boys trên thị trường chứng khốn. Họ thường có lợi thế về thơng
tin, tiềm lực tài chính và một chiến lược đầu tư dài hạn. Chính những điều này giúp họ
định giá hiệu quả hơn và có khả năng dẫn dắt thị trường.
Tuy nhiên, họ cũng có những bất lợi riêng. Một chú voi dù to lớn khỏe mạnh đến đâu
cũng không thể di chuyển nhanh và linh hoạt như đàn kiến. Với nhà đầu tư tổ chức
cũng vậy, để ra được một quyết định đầu tư phải qua rất nhiều quy trình. Hơn thế nữa,
mọi động thái của nhà đầu tư tổ chức đều bị cả thị trường chú ý. Do đó, nếu các quyết
định phải thay đổi thường xuyên sẽ gây tổn thất lớn cho họ.

Nhà đầu tư cá nhân
Hay còn gọi là nhà đầu tư nhỏ lẻ, nhóm này thường chiếm số đơng trên thị trường.
Bạn có thừa nhận với tơi rằng. So với nhà đầu tư tổ chức, nhà đầu tư nhỏ lẻ sẽ yếu thế
về thông tin và tiềm lực tài chính. Tệ hơn nữa là nhóm này lại dễ bị ảnh hưởng bởi
tâm lý đám đông.

11


Vì thế nhỏ phải có võ! Nhà đầu tư cá nhân có thể dễ dàng xoay chuyển tình hình với
số vốn nhỏ và quyền tự chủ trong các quyết định đầu tư.
Bạn hồn tồn có thể “vào, ra” bất kỳ cổ phiếu nào một cách nhanh chóng. Nhờ đó
giúp bạn kiếm lợi hay thốt lỗ hiệu quả hơn. Đơi khi việc theo chân người khổng lồ

cũng là một chiến lược hay để đánh bại các tổ chức.
Nhà đầu tư nước ngồi
Ở Việt Nam nhà đầu tư nước ngồi có vai trò rất quan trọng. 9 tháng đầu năm 2018,
nhà đầu tư nước ngồi đã chi gần 32.000 tỷ mua rịng, gấp đôi so với năm 2017.
Theo UBCKNN, năm 2019, nhà đầu tư nước ngồi đã mua rịng gần 7.516 tỷ đồng cổ
phiếu, Chứng chỉ quỹ và mua ròng hơn 13.738 tỷ đồng trái phiếu, nâng tổng giá trị
danh mục của nhà đầu tư nước ngoài lên khoảng 36,4 tỷ USD, tăng 11,6% so với cuối
năm 2018.
Với thị trường cận biên như Việt Nam, nhà đầu tư nước ngồi có nguồn lực tài chính
dồi dào cùng kinh nghiệm kinh doanh quý báu ln được chào đón. Bất kỳ cổ phiếu
nào có sự tham gia của nhà đầu tư tổ chức nước ngồi đều tạo được sức hút trên thị
trường. Do đó, bạn nên theo dõi giao dịch của nhà đầu tư nước ngồi. Biết đâu lại có ý
tưởng cho một cơ hội đầu tư nào đó thì sao!
12


3.3. Cơng ty chứng khốn
Hoạt động của thị trường chứng khốn trước hết cần những người mơi giới trung gian,
đó là các cơng ty chứng khốn. Một định chế tài chính trên thị trường chứng khốn,
thực hiện vai trị trung gian mơi giới mua – bán chứng khốn.
Ngồi ra, CTCK còn tư vấn và thực hiện một số dịch vụ khác cho cả nhà đầu tư lẫn tổ
chức phát hành. Một số cơng ty chứng khốn hàng đầu tại Việt Nam hiện nay: VCBS,
MBS, VDSC, SSI, VND.

13


3.4. Cơ quan quản lý
Đây là những cơ quan quản lý đảm bảo những “người chơi” tuân thủ “luật chơi” được
quy định trước.

Ở Việt Nam, thị trường chứng khoán được quản lý bởi cơ quan cao nhất là Bộ Tài
Chính.
Tiếp đến là UBCKNN và cuối cùng là 2 cơ quan chun mơn gồm:
• Sở giao dịch chứng khốn: trực tiếp vận hành các thị trường cổ phiếu, trái
phiếu và chứng khốn phái sinh
• Trung tâm lưu ký chứng khốn: thực hiện chức năng thanh toán, đăng ký và
lưu ký chứng khoán
4. Nhà đầu tư cá nhân muốn mua bán cổ phiếu phải làm thế nào?
Để hình dung được rõ hơn, bạn hãy nhớ lại ví dụ vừa rồi về Facebook. Trước khi niêm
yết trên sàn Nasdaq, Facebook sẽ phải tổ chức một phiên IPO. Vậy thế nào là IPO?
4.1. IPO là gì?
IPO (viết tắt của Initial Public Offering) là việc chào bán chứng khốn lần đầu tiên ra
cơng chúng. Khái niệm công chúng được hiểu là một số lượng nhà đầu tư đủ lớn với
giá trị chứng khoán chào bán cũng đủ lớn.

14


Sau khi IPO một công ty cổ phần sẽ trở thành cơng ty đại chúng. Khi đó những nhà
đầu tư cá nhân như bạn sẽ có thể mua được cổ phiếu của những công ty này. Ở Việt
Nam, các phiên IPO thường được tổ chức tại HOSE và HNX. Bạn có thể đến đó để
đấu giá trực tiếp hoặc thơng qua mơi giới để đặt mua cổ phiếu.
Tìm hiểu thêm:
• IPO là gì? Có nên đầu tư vào cổ phiếu mới IPO khơng?
• Kiếm tiền từ cổ phiếu IPO mới niêm yết (AN TỒN NHẤT)
Như đã nói ở trên, Các giao dịch mua/bán trong đợt IPO này sẽ hình thành nên thị
trường chứng khốn sơ cấp.
Ví dụ về IPO
Nếu bạn coi giá trị cả một công ty là một cái Pizza. Giá trị cổ phiếu bạn mua được

trong phiên IPO này chính là một phần của miếng bánh. Khi chiếc Pizza càng to các
miếng Pizza sẽ càng lớn.

Tương tự… Khi Facebook gia tăng lợi nhuận bằng một kiểu kinh doanh mới. Kích cỡ
chiếc Pizza của cơng ty lại lớn thêm kéo theo đó là giá của cổ phiếu cũng tăng theo.

15


Điều này rất tốt cho cổ đông! Cổ phiếu lúc đầu chỉ 38$ nhưng sau đó tăng lên 50$ và
khi bán ra bạn sẽ lời 12$.
Nhưng thực tế là… Các nhà đầu tư cá nhân sẽ rất khó để mua được cổ phiếu trong
những phiên IPO. Bởi những cổ phiếu nào tốt thì các nhà đầu tư tổ chức đều đã đặt
mua trước. Vậy khơng cịn cách nào để mua cổ phiếu sao?
Có! Sau phiên IPO, cổ phiếu sẽ được giao dịch trên thị trường thứ cấp. Thị trường thứ
cấp có hai dạng là tập trung và phi tập trung.
4.2. Mua bán trên thị trường tập trung
Thị trường này dành cho các cổ phiếu đã niêm yết. Chúng được giao dịch tập trung tại
các Sở Giao dịch Chứng khoán. Để mua bán cổ phiếu trong trường hợp này…
Điều duy nhất bạn cần là một tài khoản chứng khoán và một chiếc máy tính có kết nối
mạng. Sau đó, bạn truy cập hệ thống giao dịch của cơng ty chứng khốn là có thể đặt
lệnh mua bán một cách dễ dàng

16


Mua cổ phiếu AAA – Giá: 14.000 đồng – Khối lượng: 1.000
Việc mở tài khoản chứng khốn thì hồn tồn miễn phí và nhanh chóng. Bạn có thể
xem thêm Hướng dẫn mở tài khoản chứng khốn. Sau khi đã có tài khoản thì bạn chỉ
cần truy cập hệ thống giao dịch của CTCK và đặt lệnh.

Tuy nhiên, bạn nên tìm hiểu trước:
• Hướng dẫn chi tiết cách chơi chứng khốn
• Cách đọc bảng giá chứng khốn
• 6 bộ lọc cổ phiếu áp dụng tốt nhất cho thị trường Việt Nam để mua bán cổ
phiếu hiệu quả hơn.
4.3. Mua bán trên thị trường phi tập trung
Thị trường này dành cho các cổ phiếu chưa niêm yết hay còn gọi là thị trường OTC.
Theo quy định của luật chứng khoán Việt Nam…
Cổ phiếu của các công ty đại chúng đều phải thực hiện lưu ký trước khi giao dịch.
Nếu bạn muốn lưu ký chứng khốn hãy đến gặp các cơng ty chứng khốn. Họ sẽ làm
miễn phí! Và cũng như thị trường tập trung, để có thể mua bán trước tiên bạn vẫn cần
một tài khoản chứng khoán.

17


Khác một điều là khơng có bảng điện để bạn xem giá. Giao dịch được thực hiện thông
qua thỏa thuận giữa người mua và người bán với sự chứng kiến của Cơng ty Chứng
khốn.
5. Chỉ số chứng khốn là gì?
Hiểu đơn giản… Chỉ số chứng khốn là thơng tin thể hiện bình qn giá chứng khốn
hiện tại so với giá chứng khốn bình qn thời kỳ gốc lựa chọn.
So sánh giá trị chỉ số giữa hai thời điểm khác nhau ta được sự biến động giữa hai thời
điểm đó. Nhờ đó bạn có thể đánh giá nhanh các cơng ty này đang làm tốt hay tệ và
nền kinh tế chung. Chỉ số chứng khoán mỗi quốc gia là khác nhau và gộp lại tạo nên
một thị trường giao dịch toàn cầu.
5.1. VN-Index
Chỉ số VN-Index là chỉ số thể hiện xu hướng biến động giá của toàn bộ cổ phiếu niêm
yết trên sàn giao dịch chứng khoán TP. HCM (HOSE). VN-Index so sánh giá trị vốn
hóa của tồn bộ thị trường so với giá trị vốn hóa thời điểm cơ sở ngày gốc 28/07/2000,

ngày đầu tiên thị trường đi vào hoạt động.
Ví dụ: Chỉ số VN-Index ngày 31/12/2020 là 1,103.87, tức là Giá trị Thị trường của tất
cả cổ phiếu niêm yết và giao dịch tại sàn HOSE đang lớn hơn 11 lần giá trị cơ sở.
5.2. VN30
Chỉ số VN30 là chỉ số giá của 30 công ty niêm yết trên HOSE có giá trị vốn hóa và
thanh khoản hàng đầu, đáp ứng các tiêu chí sàng lọc. VN30 chọn thời điểm gốc để so
sánh là ngày 02/01/2009.
5.3. HNX-Index
Chỉ số HNX-Index là chỉ số thể hiện xu hướng biến động giá của toàn bộ cổ phiếu
niêm yết trên sàn giao dịch chứng khốn Hà Nội (HNX).
Phương pháp tính bằng cách so sánh tổng giá trị thị trường hiện tại của các cổ phiếu
niêm yết với thời điểm gốc ngày 14/07/2005.

18


5.4. HNX30
HNX30 bao gồm 30 cổ phiếu có thanh khoản và giá trị vốn hóa tốt nhất trên thị
trường cổ phiếu niêm yết của Sở GDCK Hà Nội. Chỉ số này được tính tốn và so sánh
với thời điểm gốc là ngày 09/07/2012.
5.5. VN AllShare
VN AllShare là chỉ số giá bao gồm cổ phiếu thành phần của VN100 và VN Small Cap.
Chỉ số VN AllShare chính thức triển khai vào ngày 24/10/2016, với 1.000 điểm cơ sở.
Chỉ số này có vai trò quan trọng tạo nền tảng cho chủ trương hợp nhất 2 Sở giao dịch
chứng khoán Việt Nam. VN AllShare chọn thời điểm gốc để so sánh là ngày
24/01/2014.
II.

GIỚI THIỆU VỀ THỊ TRƯỜNG HÀNG HĨA PHÁI SINH
1. Hàng hóa phái sinh là gì?

Hàng hóa phái sinh là giao dịch trong đó khách hàng thực hiện mua hoặc bán một
khối lượng hàng hóa lớn tại mức giá xác định. Việc giao nhận hàng hóa sẽ được thực
hiện ở một thời điểm xác định trong tương lai.
Loại hàng hóa này ra đời nhằm mục đích giúp các nhà đầu tư kiếm lời từ sự chênh
lệch trong giá cả, vừa giúp cho người nông dân, người sản xuất định giá được sản
phẩm của mình với giá cao, tính tốn được mức lợi nhuận. Đồng thời cịn giúp doanh
nghiệp mua bán có thể cân đối hàng hóa mua bán mà khơng bị ảnh hưởng bởi giá cả
thị trường, tránh được rủi ro.

19


1.1. Các loại hợp đồng giao dịch hàng hóa phái sinh
• Hợp đồng kỳ hạn: là loại hợp đồng ràng buộc giữa bên mua và bên bán ở một
thời điểm nhất định, loại hợp đồng này kết thúc trong một thời hạn nhất định
trong tương lai với kỳ hạn: 3, 5, 6, 7, 9, 10 tháng…
• Hợp đồng tương lai: đây là loại hợp đồng mua bán một loại hàng hóa, tài sản
được xác định với giá bán trong một thời điểm ở tương lai.
• Hợp đồng quyền chọn: hợp đồng mà người mua, bán có quyền chọn mua trước
bán sau hay bán trước mua sau tùy theo nhu cầu nhận định của nhà đầu tư.
• Hợp đồng hốn đổi giá cả hàng hóa: Đây là loại hợp đồng mà hai bên tham gia
giao dịch sẽ trao đổi cho nhau một số tiền. Và số tiền này sẽ dựa trên mức giá
thả nổi hoặc mức giá cố định tính trên lượng hàng cần thanh toán.
Lưu ý: Trong giao dịch, các yếu tố như: khối lượng, mức giá, tiêu chuẩn hàng hóa,
thời gian giao dịch…sẽ được cấp phép quy định rõ ràng.
1.2. Các loại hàng hóa được đầu tư
• Hàng hóa lĩnh vực năng lượng bao gồm các sản phẩm như: dầu thơ, khí gas..
• Hàng hóa lĩnh vực kim loại bao gồm các sản phẩm như: quặng sắt, đồng, chì,
thiếc, bạch kim…
• Hàng hóa lĩnh vực nơng sản bao gồm các sản phẩm như: đậu tương, ngơ, lúa

mạch…
• Hàng hóa lĩnh vực nguyên liệu công nghiệp bao gồm các sản phẩm như: cao
su, đường, café, bông sợi…

20


Trong đó ngành hàng nơng sản được xem là mặt hàng thường xuyên được giao dịch
nhất trên thị trường hiện nay.
2. Có nên đầu tư hàng hóa phái sinh hay khơng?
Trong vài năm trở lại đây, đầu tư hàng hóa phái sinh đã trở nên khá phổ biến trên thế
giới. Lý do vì thị trường này ngày càng đa dạng về danh mục đầu tư. Khi thị trường
chứng khoán và bất động sản có dấu hiệu giảm sút. Các nhà đầu tư đã chuyển sang
kênh đầu tư hàng hóa.

2.1. Lợi ích do giao dịch hàng hóa phái sinh đem lại
Giao dịch hàng hóa phái sinh được đánh giá cao về khả năng giảm thiểu tối đa rủi ro
cho cả người mua lẫn người bán. Cụ thể:
Đối với người bán: Các bạn sẽ không cần bận tâm đến mức giá cả biến động trên thị
trường và có thể yên tâm tập trung sản xuất để nâng cao sản lượng. Người bán cũng
chủ động định giá được các sản phẩm và dự trù được lợi nhuận thu được tránh tình
trạng bị ép giá khi vào mùa thu hoạch.
Đối với người mua: Những người tham gia đầu tư có thể xem đây như một công cụ
cân bằng đối ứng giữa mua và bán. Bạn mua một số lượng lớn hàng hóa và bạn có thể
21


thực hiện lệnh bán tương ứng. Do đó, đây là kênh đầu tư tiềm năng để bạn có thể tìm
kiếm được sự chênh lệch về giá hàng hóa.
2.2. Tại sao nên đầu tư giao dịch hàng hóa phái sinh?

• Về tính pháp lý đây là hoạt động đầu tư đã được Bộ Cơng Thương cấp phép
theo Thơng tư số 51.
• Về bản chất thì sản phẩm phái sinh là cơng cụ được sinh ra để phòng ngừa rủi
ro cho sự biến động của giá cả trên thị trường của sản phẩm. Do đó, khi nhà
đầu tư tham gia giao dịch sẽ dễ dàng thu được lợi nhuận hơn.
• Về độ rủi ro thì giao dịch hàng hóa cơ bản có mức giá thành sản xuất nên giá cả
biến động không quá thấp so với thời điểm mua hòa vốn. Và khi tăng cũng
không quá cao theo quy luật cung cầu. Do đó, nhà đầu tư có thể hồn tồn n
tâm.
• Về hình thức giao dịch mua bán được thực hiện 2 chiều nên nhà đầu tư vẫn có
thể kiếm được tiền khi thị trường lên và xuống. Hàng hóa phái sinh hiện nay
được giao dịch trên toàn thế giới nên tính thanh khoản cao.
• Về mặt lợi nhuận, nhà đầu tư có thể thu được mức lợi nhuận cao. Do các hợp
đồng giao dịch thường có giá trị lớn. Mức ký quỹ thấp nhất là 5 triệu đồng.
Hiện nay thị trường phái sinh cho phép bán khống nên dễ dàng cho nhà đầu tư
kiếm lợi nhuận hơn.
Nếu như thị trường chứng khoán được xem là thiếu minh bạch do các cơng ty có thể
làm giả báo cáo tài chính, thì thị trường hàng hóa phái sinh lại rất minh bạch. Thông
tin sản phẩm niêm yết rõ ràng, việc gian lận về giá cả là khá khó khăn. Người mua sẽ
mua được những sản phẩm với mức giá chuẩn xác nhất.
3. Những lưu ý khi giao dịch hàng hóa phái sinh
Dù xuất hiện tại Việt Nam khá lâu nhưng giao dịch hàng hóa vẫn cịn khá xa lạ với đa
số người Việt Nam. Đầu tư hàng hóa được giao dịch rất phổ biến trên thế giới và được
xem là lĩnh vực, một trong các kênh đầu tư tiềm năng nếu biết cách khai thác đúng
cách. Việc nắm được những thông tin cơ bản về giao dịch này giúp các nhà đầu tư có
thể thu lại được “nguồn lợi nhuận khồng lồ” từ việc chênh lệch giá cả các loại hàng
hóa đầu tư.

22

Theo các chuyên gia, thị trường hàng hóa sẽ tiếp tục mở rộng và thu hút được lượng
đầu tư rất lớn trong năm 2020 và các năm sau đó hứa hẹn đây sẽ là kênh đầu tư cực kỳ
hấp dẫn.
Tuy nhiên, để q trình giao dịch Hàng hóa phái sinh được diễn ra an toàn, hiệu quả
bạn cần nắm chắc các thơng tin sau:
Chọn sàn giao dịch uy tín: Được tư vấn đầy đủ, chi tiết và tránh được việc bị lợi dụng,
lừa đảo.
• Tìm hiểu kỹ, nẵm vững các kiến thức cơ bản trong đầu tư phái sinh
• Chọn sàn giao dịch tin cậy
Đối với các nhà đầu tư, việc chọn nơi để giao dịch là phải sinh uy tín.Trên thế giới có
rất nhiều sàn giao dịch hàng hóa lớn đang hoạt động từ châu Âu, châu Á cho đến châu
Mỹ. Trong đó có thể kể tên các sàn tiêu biểu như:
Sàn CBOT – The Chicago Board of Trade được thành lập từ năm 1848 chuyên cung
cấp các mặt hàng nông sản như: ngô, đậu tương, lúa mỳ. Sàn được đặt tại Chicago –
Mỹ.
Sàn NYMEX - Newyork Mercantile Exchange đây là sàn giao dịch hàng hóa phái
sinh lớn thứ 2 trên thế giới của Tập đoàn Chicago Mercantile Exchange.
Sàn ICE – Intercontinental Exchange được thành lập từ tháng 5 năm 2000 tại Atlanta.
Sàn ICE hoạt động hoàn toàn như một sàn giao dịch điện tử và liên kết trực tiếp với
các cá nhân, công ty muốn kinh doanh dầu, khí đốt, nhiên liệu máy bay, khí gas…
Sàn TOCOM – Tokyo Commodity Exchange chuyên niêm yết các sản phẩm như cao
su, vàng, bạc và bạch kim…
Hiện nay, ở Việt Nam để tham gia giao dịch hàng hóa phái sinh chúng ta cần giao dịch
thơng qua Sở giao dịch hàng hóa Việt Nam (MXV).
III.

PHÂN TÍCH KỸ THUẬT
1. Cách sử dụng Fibonacci Extensions
Nối tiếp chuỗi bài về Fibonacci, trong bài viết này chúng tôi muốn giới thiệu đến các

bạn 1 dạng Fibonacci được rất nhiều trader ưa chuộng chính là Fibonacci Extension
hay Fibonacci mở rộng. Nếu Fibonacci Retracement giúp trader tìm được điểm vào
23


lệnh và cắt lỗ thì Fibonacci Extension lại hỗ trợ trader tìm ra điểm chốt lời tối ưu nhất.
Nhiều nhà giao dịch đã tìm cách kết hợp cả 2 loại Fibonacci này lại với nhau để tối ưu
hóa lợi nhuận giao dịch. Chính vì lẽ đó, hãy cùng chúng tơi tìm hiểu cách sử dụng
Fibonacci Extension thơng qua bài viết sau đây bạn nhé.
Trong một xu hướng, ý tưởng chung là thu lợi nhuận khi giao dịch dài hạn ở Mức
Fibonacci Extension (Fibo mở rộng). Bạn dễ dàng sử dụng công cụ này chỉ bằng 3 cú
click chuột. Bạn chọn điểm Swing Low đáng kể rồi chọn mức Swing High gần nhất
và cuối cùng chọn chuột ở mức thoái lui của xu hướng.
Hãy quay lại ví dụ đó với biểu đồ USD / CHF mà chúng tôi đã chỉ cho bạn trong bài
học trước.

Mức Fibnacci Retracements 50,0% giữ vững như hỗ trợ và sau ba lần thử nghiệm, cặp
tiền này cuối cùng đã tiếp tục xu hướng tăng. Trong biểu đồ trên, bạn thậm chí có thể
thấy giá tăng cao hơn Swing High trước đó. Hãy bật cơng cụ mở rộng Fibonacci
Extensions để tìm được điểm chốt lời.

24


Đây là những gì đã xảy ra sau khi xảy ra mức thối lui: Giá đã tăng đến mức 61,8%.
Nó giảm trở lại mức 38,2%, nơi nó tìm thấy sự hỗ trợ. Giá sau đó đã tăng và tìm thấy
kháng cự ở mức 100%. Vài ngày sau, giá đã tăng trở lại trước khi tìm thấy kháng cự ở
mức 161,8%. Như bạn có thể thấy từ ví dụ, các mức 61,8%, 100% và 161,8% là
những nơi tốt để chốt lời.
Các mức chốt lời đẹp theo Fibonacci Extensions lần lượt là 1.0, 1.618, 2.618 và 3.618.

Việc chốt lợi nhuận ở các mức Fibo hồn tồn khả thi. Tất nhiên, có một số vấn đề cần
giải quyết ở đây vì khơng một cơng cụ nào là hồn hảo.
Đầu tiên, khơng có cách nào để biết mức độ mở rộng Fibonacci chính xác nào sẽ cung
cấp mức kháng cự - hỗ trợ. Bất kỳ mức nào trong số này đều có thể hoạt động như hỗ
trợ kháng cự.
Một vấn đề khác là xác định điểm Swing bắt đầu từ khi tạo các mức mở rộng
Fibonacci do mỗi người khác nhau sẽ xác định khác nhau.
Bạn chỉ còn cách luyện tập thật nhiều để xác định các mức Swing thật chính xác.
Lưu ý cuối cùng, bạn sẽ cần phải đánh giá xem xu hướng hiện tại sẽ còn tiếp tục trong
bao lâu nữa.
2. Lý thuyết sóng Elliott
Thời kỳ những năm 1920-30 xuất hiện một thiên tài điên rồ và cũng là một kế toán
viên chuyên nghiệp tên Ralph Nelson Elliott. Bằng cách phân tích chặt chẽ dữ liệu
25