Tổng ôn lý thuyết Tập tính của động vật Sinh học 11

¬

HOC

:

e cờ

ba

a

a

=

fox
\

Ving vang nền tảng, Khai sáng tương lai

eS

Tap tinh cua dong vat
1. Ly thuyét
* Khai niém:
Tập tính là chuỗi phản ứng của động vật trả lời kích thích từ mơi trường (bên trong hoặc bên ngồi cơ
thê), nhờ đó mà động vật thích nghi với mơi trường sơng va tơn tại.
* Phân loại :
Dựa vào ngn sốc, tập tính được phân chia thành hai loại : tập tính bam sinh va tập tính học được.
+ Tập tính bẩm sinh là loại tập tính sinh ra đã có, được di truyền từ bố mẹ và đặc trưng cho loài.

+ Tập tính học được là loại tập tính được hình thành trong q trình sống của cá thể, thơng qua hoạt
động và rút kinh nghiệm.
* Cơ sở thân kinh của tập tính :
Cơ sở thần kinh của tập tính là phản xạ. Bản chất của tập tính bẩm sinh là một chuỗi các phản xạ khơng
điêu kiện mà trình tự của chúng trong hệ thân kinh đã được gen quyy định sẵn từ khi sinh ra. Bản chât
của tập tính học được là một chi các phản xạ có điêu kiện được hình thành trong đời sơng cá thê.

* Các hình thức học tập chủ yếu của động vật :
Các hình thức học tập chú yêu của động vật bao gồm :
+ Quen nhờn (đơn giản nhất)
+ In vết

+ Điều kiện hố
+ Học ngầm
+ Học khơn (chỉ có ở động vật Linh trưởng)
* Các dạng tập tính phố biến ở động vật :
Các dạng tập tính phổ biễn ở động vật bao gồm :
+ Tập tính kiếm ăn
+ Tập tính bảo vệ lãnh thổ

+ Tập tính sinh sản

Trang | l


Vững vàng nền tảng, Khai sáng tương lai

+ Tập tính di cư
+ Tập tính xã hội

* Ứng dụng :
Con người thường ứng dụng những hiểu biết về tập tính trong ni dạy thú làm xiếc, dạy chim ưng và
chó đi săn, dạy chó đánh hơi phát hiện ra ma tuý, tội phạm, ...
2. Bài tập vận dụng
Câu 1: Tại sao người và động vật có vú lại có thể hình thành nên rất nhiều tập tính học được ?

Hướng dẫn giải:
Sự phát triển vượt bậc trong tổ chức thần kinh (đặc biệt là não bộ) của người và động vật có vú đã tạo
điều kiện thuận lợi cho việc học tập và rút kinh nghiệm ở những đối tượng này. Nhờ đó mà các tập tính

học được ngày càng hồn thiện và dần chiếm ưu thê so với tập tính bâm sinh. Ngồi ra, người và động

vật có vú cịn có tuổi thọ đài hơn hầu hết các nhóm sinh vật dị dưỡng khác, đặc biệt là giai đoạn sinh

trưởng và phát triển. Điều này cho phép các sinh vật này thiết lập nên nhiều phản xạ có điều kiện (nền

tảng của tập tính học được) và hồn thiện các tập tính phức tạp để thích ứng với điều kiện sống ln biễn
động.

Câu 2: Vì sao ở động vật có hệ thần kinh dạng lưới và hệ thần kinh dạng chuỗi hạch, hầu hết các tập tính
của chúng là tập tính bâm sinh ?

Hướng dẫn giải:
Động vật có hệ thần kinh dạng lưới và dạng chuỗi hạch có câu tạo hệ thần kinh khá đơn giản, số lượng

tế bào thân kinh không nhiều nên khả năng học tập, rút kinh nghiệm rất hạn chế và gặp nhiều khó khăn.
Mặt khác, tuổi thọ của chúng thường ngắn nên khơng có nhiều thời gian cho việc rèn luyện. Hai đặc điểm
này là nguyên nhân cơ bản khiến cho hoạt động sống của những loài sinh vật này hầu như chỉ dừng lại ở
những tập tính bâm sinh.
Câu 3: Tập tính bảo vệ lãnh thơ có ý nghĩa như thế nào đối với đời sống động vật ?

Hướng dẫn giải:
Ở động vật, bảo vệ lãnh tho chính là động thái giúp bảo vệ nguôn thức ăn, nơi ở và sinh sản— những
yếu tố thiết yếu đối với sự sinh tôn và duy tri giống nịi của một cá thể hoặc một nhóm cá thể. Ở phạm vi
lồi, bảo vệ lãnh thổ góp phân tạo ra sự phân bồ hợp lí của các cá thể trong khơng gian, giúp lồi tơn tại
ơn định và phát triên hưng thịnh theo thời gian.
Câu 4: Tại sao chim và cá di cư ? Khi di cư, chúng định hướng bang cach nao ?

Hướng dẫn giải:
- Nguyên nhân di cư của chim là do thời tiết thay đổi và khan hiểm thức ăn (Ví dụ : khi trời giá rét,
chim én di cư vê phương Nam). Nguyên nhân di cư của cá chủ yêu liên quan đên sinh sản (Ví dụ : vào
mùa sinh sản, cá hơi bơi vê đâu nguôn sông đê sinh sản).

II): P2


Vững vàng nền tảng, Khai sáng tương lai

- Khi di cư, chim thường định hướng dựa vào vi tri Mat Troi, Mat Trang, dia hình,.... Khi di cư, cá

thường định hướng dựa vào thành phân hoá học của nước và hướng dòng nước chảy.
3. Bài tập trắc nghiệm
Câu 1: Tập tính nào dưới đây vừa là tập tính bam sinh, vira la tập tính học được ?

A. Chim xây tơ
B. Nhện giăng lưới
C. Ve sầu kêu vào mùa hè
D. Éch kêu vào mùa sinh sản
Câu 2: Hiện tượng xếp chồng các hộp để đứng lên cao với thức ăn của tinh tinh phản ánh hình thức học
tập nào 2

A. In vết

B. Điều kiện hố
C. Học khơn

D. Học ngầm
Câu 3: Tập tính nào dưới đây khơng bắt gặp ở mọi lồi thú ?
A. Tất cả các phương án còn lại
B. Tập tính kiếm ăn
C. Tap tính sinh sản
D. Tập tính xã hội

Câu 4: Tập tính bâm sinh có đặc điểm nao dưới đây 2
A. Tất cả các phương án còn lại
B. Sinh ra đã có
C. Dac trưng cho lồi
D. Bên vững theo thời gian
Câu 5: Lồi chim nào dưới đây có tập tính đẻ trứng vào tổ của các lồi chim khác và nhờ ấp hộ 2
A. Chim ưng
B. Chim tu hú

Trang | 3


Vững vàng nền tảng, Khai sáng tương lai

C. Chim cánh cụt

D. Chim bồ câu
Câu 6: In vết là hình thức học tập dễ nhận thay nhất ở nhóm động vật nào ?

A. Bò sát
B. Lưỡng cư

C. Chim
D. Ca
Câu 7: Khi nghe thấy tiéng kéng bao hiéu, cá trong ao bơi nhanh về gần bờ để chờ chủ cho ăn. Ví dụ trên

phản ánh hình thức học tập nào ở động vật ?

A. Học ngầm

B. In vết
C. Điều kiện hóa hành động
D. Điều kiện hóa đáp ứng
Câu 8: Hiện tượng thỏ sống chung với hồ trong chng ni phản ánh hình thức học tập nào ở động vật ?
A. Quen nhờn

B. In vết
C. Điều kiện hóa
D. Học khơn

Câu 9: Động vật nào dưới đây thường đánh dâu lãnh thổ băng nước tiểu ?
A. Chó sói
B. Hươu xạ

C. Ong mat
D. Tất cả các phương án cịn lại
Câu 10: Kiến lính sẵn sàng chiến đâu và hi sinh thân mình đề bảo vệ kiến chúa, bảo vệ tô. Hiện tượng

trên phản ánh dạng tập tính nào ?
A. Tập tính thứ bậc
B. Tập tính hợp tác

II: es


¬

HOC

4 :

e cờ

ba

h4

a

; [=
)

Vững vàng nền tảng, Khai sáng tương lai

eS

C. Tap tinh vi tha
D. Tap tinh di cu

Dap an

| cau | 1
Đápán|A

| 2 | 3 | 4
CDA

| 5 | 6
BC

| 7 | 8 | 9
CAA

| 10 |
—


Vững vàng nền tảng, Khai sáng tương lai

HOC247-

Vững vàng nên tảng, Khai sáng tương lai
Website HOC247 cung cấp một môi trường học trực tuyến sinh động, nhiều tiện ích thơng minh, nội
dung bài giảng được biên soạn công phu và giảng dạy bởi những giáo viên nhiều năm kinh nghiệm,
giỏi về kiến thức chuyên môn lẫn kỹ năng sư phạm đến từ các trường Đại học và các trường chuyên
danh tiếng.
I.

Luyén Thi Online

Học mọi lúc, mọi nơï, mọi thiết bi — Tiết kiệm
- _ Luyên thi ĐH, THPT QG: Đội ngũ GV Giỏi, Kinh nghiệm từ các Trường ĐH và THPT danh tiếng
xây dựng các khóa luyện thi THPUQG các mơn: Tốn, Ngữ Văn, Tiêng Anh, Vật Lý, Hóa Học và
Sinh Học.
- - Luyện thi vào lớp 10 chuyên Toán: Ôn thi HSG lớp 9 và luyện thi vào lớp 10 chuyên Toán các
trường PTNK, Chuyên HCM (LHP-TĐN-NTH-Œ}), Chuyên Phan Bội Châu Nghệ An và các trường
Chuyên khác cùng 7S.7Tràn Nam Dũng, 1S. Pham Sỹ Nam, TS. Trịnh Thanh Đèo và Thày Nguyên
Đức Tấn.
II.

Khoa Hoc Nang Cao va HSG

Hoc Toan Online cung Chuyén Gia
- - Toán Nâng Cao THCS: Cung cấp chương trình Tốn Nâng Cao, Tốn Chun dành cho các em HS
THCS lớp 6, 7, 8, 9 yêu thích mơn Tốn phát triển tư duy, nâng cao thành tích học tập ở trường và đạt

điểm tốt ở các kỳ thi HSG.

- - Bồi dưỡng HSG Toán: Bồi dưỡng 5 phân mơn Đại Số, Số Học, Giải Tích, Hình Học và Tổ Hợp

dành cho học sinh các khối lớp 10, 11, 12. Đội ngũ Giảng Viên giàu kinh nghiệm: 7S. Lê Bá Khánh

Trình, TS. Tràn Nam Dũng, TS. Pham Sỹ Nam, TS. Lưu Bá Thắng, Thày Lê Phúc Lữ, Thày Võ Quốc
Bá Cẩn cùng đơi HLV đạt thành tích cao HSG Quốc Gia.
Ill.

Kênh học tập miễn phí

HOC247 NET cộng đồng học tập miễn phí

HOC247 TV kênh Video bài giảng miễn phí
- - HOC247 NET: Website hoc miễn phí các bài học theo chương trình SGK từ lớp I đên lớp 12 tật cả
các môn học với nội dung bài giảng chi tiệt, sửa bài tập SGK, luyện tập trắc nghiệm mên phí, kho tư
liệu tham khảo phong phú và cộng đông hỏi đáp sôi động nhất.

-

HOC247 TV: Kénh Youtube cung cấp các Video bài giảng, chuyên đề, ôn tập, sửa bài tập, sửa dé thi
miên phí từ lớp I đên lớp 12 tât cả các mơn Tốn- Lý - Hố, Sinh- Sử - Địa, Ngữ Văn, Tin Học và
Tiêng Anh.

Trang | 6