Những điều bạn cần biết
về bệnh viêm họng
Phần đa đau họng là triệu chứng nhiễm trùng không nghiêm trọng, nên
nhiều người có thể tự xoay sở. Tuy nhiên, không hiếm các trường hợp
có thể là dấu hiệu chứng bệnh thực sự nguy hiểm. Vậy nhận biết bằng
cách nào? Biện pháp điều trị như thế nào?
Nhìn chung chúng ta tưởng rằng, họng là khoảng không vẫn nhìn thấy trong
gương – khi há rộng miệng, trong khi đó chỉ là bộ phận ở giữa của họng. Bởi
thực ra cơ quan này còn bộ phận ở phía trên, tức khoảng không giáp mũi, và
khoảng không phía duới, theo hướng khí quản.
Địa bàn này đảm nhiệm hàng loạt chức năng quan trọng. Đây là con đường
tất cả thức ăn đi qua để vào dạ dày cũng như không khí chu du đến phổi. Bộ
máy phát ngôn cũng nằm ở đây. Cuối cùng họng cũng là phòng tuyến đầu
tiên của mặt trận chiến đấu với đủ loại vi sinh khuẩn, vi trùng liên tục thâm
nhập vào cơ thể chúng ta. Nếu hệ miễn dịch của cơ thể tự xoay sở có hiệu
quả với những phần tử phá hoại, sẽ không có gì xấu xảy ra. Tuy nhiên nếu
gặp phải loại virus hoặc vi trùng mới, hoàn toàn xa lạ, hoặc bệnh lây nhiễm
đã biết, song đúng lúc cơ thể chúng ta bị mệt mỏi, mất ngủ, lạnh cóng đang
lúc mùa đông, hoặc – hoàn toàn ngược lại – cơ thể bị hâm nóng vào giữa
mùa hè, hệ đề kháng suy yếu có thể không đủ sức chống lại kẻ thù và cơ thể
sẽ bị nhiễm bệnh.
Chính tình trạng nhiễm trùng là nguyên nhân gây đau họng.
Ngậm hay súc miệng?
Chính tình trạng nhiễm trùng là nguyên nhân gây đau họng. Nếu bị đau cấp
tập, chúng ta cảm thấy bỏng rát, ngứa ngáy, thêm nữa là cảm giác khó chịu,
cũng xuất hiện tình trạng hâm hấp sốt, đó là dấu hiệu bệnh lây nhiễm “đã
chính thức tuyên chiến”, tức bắt đầu nhân bản.
Chúng ta không phải vội vàng tìm gặp bác sĩ với bệnh lây nhiễm khởi đầu
như thế. Tuy nhiên sẽ có ý nghĩa – nếu mọi người tạo điều kiện thuận lợi, để
hệ miễn dịch có thể thực hiện công việc của nó bằng cách nghỉ hai-ba ngày ở
nhà, cố gắng nằm giường và ngủ đẫy giấc. Tiếc rằng thực tế ít ai làm như
vậy. Chúng ta thường gắng sức bỏ qua bệnh lý này, cho dù đó không phải là
giải pháp khôn ngoan vì một số lý do.
Nếu chịu nằm giường, gần như chắc chắn tình trạng nhiễm trùng không vượt
ra khỏi địa bàn họng và cuối cùng biến mất ở đấy. Trái lại nguy cơ tình trạng
nhiễm trùng tiếp tục mở rộng sẽ gia tăng – nếu chúng ta không chịu giảm
thiểu cường độ làm việc. Ngoài ra năng suất lao động vào thời điểm mới bị
nhiễm bệnh thường suy giảm tệ hại và cơ quan (hoặc chủ thuê lao động)
không được lợi lộc gì – nếu nạn nhân vẫn gượng gạo đến công sở với tình
trạng như vậy. Tệ hơn, cơ quan (hoặc chủ thuê nhân công) còn bị thiệt hại,
bởi gần như chắc chắn – hoàn toàn vô tình, chúng ta sẽ hào phóng “trao
tặng” vô số virus hoặc vi trùng gây bệnh của mình cho đồng nghiệp.
Không phụ thuộc vào thực tế, quyết định nghỉ vài ngày ở nhà hay cố gắng
tiếp tục đi làm – vẫn tốt cho cơ thể, nếu chúng ta cung cấp cho cơ thể các
“phương tiện” phát huy tác dụng giảm đau và giảm sốt trong thời gian này.
Chúng ta cũng có thể cố gắng tác động trực tiếp vào họng, để giảm thiểu
phần nào triệu chứng. Trong trường hợp này các hiệu thuốc có bán khá
nhiều tân dược không cần đơn bác sĩ. Nhìn chung có hai loại “vũ khí” đặc trị
chứng bệnh này – viên ngậm hoặc dung dịch súc họng.
- Bản thân, tôi nghiêng về giải pháp thứ hai và tôi vẫn chỉ định bệnh nhân
của mình – BS Ewa Goleblewska, chủ nhiệm Khoa Tai-Mũi-Họng Bệnh
viện Warszawa khẳng định. – Các viên ngậm chống viêm họng vẫn được
quảng cáo thái quá như “phát huy tác dụng giảm đau tuyệt vời”, song thực tế
khả năng này duy trì không dài hơn 15-20 phút. Để họng thực sự hết đau,
cần phải sử dụng liều thuốc lớn hơn ở dạng bình xịt hoặc thuốc tiêm, trong
khi gần như không bệnh nhân nào chấp nhận giải pháp này – thầy thuốc giầu
kinh nghiệm giải thích.
Thực ra việc sử dụng viên ngậm chỉ có ý nghĩa vào thời điểm mới bị nhiễm
bệnh và trong hoàn cảnh không có khả năng súc họng. Đơn giản, vì viên
ngậm thuận lợi hơn trong sử dụng.
Dùng gì, nếu chọn giải pháp hai?
Nếu có thể so sánh giải pháp viên ngậm như lau tay bằng khăn vệ sinh; súc
họng đã là rửa tay nghiêm túc dưới vòi nước, bằng xà phòng. Việc súc họng
không chỉ có tác dụng làm ẩm màng niêm mạc họng, mà còn sục rửa từ địa
bàn này tất cả nhừng gì vô tích sự, tức vi sinh vật gây bệnh, làm sạch niêm
mạc và loại bỏ cặn bã thức ăn dư thừa.
Có thể dùng nước muối để súc họng.
Để súc họng có thể sử dụng nhiều loại dung dịch – từ nước muối đến nước
trà hoa cúc và các sản phẩm nước súc họng pha sẵn như Septosan, Tantum
Verde hoặc Dentosept. Mỗi người có sở thích mùi vị riêng. Người này ưa
Septosan, người khác chê, không thể chấp nhận và thích dùng sản phẩm
thuộc dòng hương vị bạc hà. Điều quan trọng là dung dịch không quá lạnh,
cũng không quá nóng – tốt nhất khoảng 36 độ C. Cần phải súc họng tối thiểu
vài ba lần/ngày.
Đôi khi một số bác sĩ cũng khuyên súc họng bằng nước ấm pha vài giọt dầu
thực vật. Hỗn hợp này phát huy tác dụng làm mát và bôi trơn niêm mạc
họng.
Có thể bệnh viêm họng?
Bệnh nhiễm trùng liên quan với tình trạng đau rát họng có thể bao gồm
những diễn biến rất khác nhau. Các triệu chứng từ họng có thể xuất hiện
ngay từ đầu, hoặc chậm hơn. Có thể đi liền với cảm lạnh, hoặc xuất hiện biệt
lập. Có thể kết thúc nhanh chóng, hoặc kéo dài và không hiếm trường hợp
ngày càng trầm trọng.
Cần nhanh chóng gõ cửa phòng khám, bởi không loại trừ khả năng phải sử
dụng thuốc kháng sinh – trường hợp tình trạng đau rát họng dai dẳng kèm
sốt cao và đau nhức hạch ở khu vực cổ.
Phần lớn viêm họng do virus (nhất là vào mùa xuân và mùa thu), song
không hiếm trường hợp là “tác phẩm” của vi trùng. Cũng có trường hợp
thoạt đầu bị lây bệnh vì virus, sau đó vi trùng bồi thêm đòn – khi cơ thể đã
suy nhược.
Trong các bệnh lây nhiễm do vi trùng có viêm họng. Bệnh tấn công trước
hết trẻ em và đối tượng dưới tuổi 25. Sau đó hiếm xảy ra.
Viêm họng nhìn chung gắn với tình trạng đau nhức và khó nuốt. Cũng có thể
nhìn thấy màng trắng đặc thù trên một hoặc cả hai amiđan. Viêm họng do
mụn cóc bao giờ cũng cần phải điều trị bằng thuốc kháng sinh. Penicylin là
sản phẩm được lựa chọn.
Tình trạng mọc hạt chung quanh amiđan là bệnh viêm họng cấp khác vốn là
biến chứng tại chỗ của viêm họng. Mức độ đau trong trường hợp này mạnh
tới mức khó nhầm với tình trạng viêm họng khác.
Họng không thích gì?
Bệnh trở thành mãn tính hoặc thường xuyên lặp lại là rắc rối sức khỏe đặc
biệt. Chúng có nhiều nguồn gốc khác nhau. Không hiếm trường hợp nguyên
nhân rất bất ngờ – điều hòa nhiệt độ. Họng của chúng ta vốn đặc biệt không
thích không khí khô do thiết bị điều hòa nhiệt độ tạo ra, vì thế việc nhiều giờ
mỗi ngày ngồi trong căn phòng như thế có thể làm cho một số người quanh
năm bị đau họng.
Cũng không hiếm trường hợp hô hấp không hợp lý là nguyên nhân gây sự cố
với họng. Tự nhiên con người vốn được thiết kế theo cách cần phải thở bằng
mũi, thay vì bằng miệng. Mũi có cấu tạo đặc biệt, đảm làm sạch không khí
“đầu vào”, sưởi ấm và tạo độ ẩm thích hợp. Tuy nhiên sẽ xảy ra tai họa –
nếu ai đó, thí dụ liên tục hít thở không khí qua đường miệng, khiến họng
phải tiếp xúc trực tiếp với không khí khô, quá lạnh hoặc ô nhiễm vì lý do
cong vẹo thái quá vách ngăn hốc mũi.
Lại có những bệnh nhân gõ cửa phòng khám tai-mũi-họng vì lý do đau họng
mạn tính, trong khi nguyên nhân bệnh lý hoàn toàn không thuộc lĩnh vực
này, mà cần tìm ở nơi khác trong cơ thể. Đau họng có thể thí dụ vì hậu quả
dị tật trong hệ tiêu hóa như tình trạng trào ngược (thức ăn từ dạ dày trào lên
thực quản do khuyết tật van một chiều) hoặc hiện tượng phì đại thực quản
(mảnh nhỏ dạ dày bị thực quản kéo ngược và gây ra đau vòm ngực hoặc đau
họng).
Nguyên nhân một số triệu chứng đau họng cũng có thể là tân dược. Hay
gặp nhất là một số thuốc hạ áp huyết. Thực tế có nhiều người sử dụng biệt
dược này và chúng gây ra những tình trạng chịu với họng ở một bộ phận
người sử dụng. Cần phải thông báo với bác sĩ điều trị – trường hợp không
may rơi vào tình huống này. Có rất nhiều loại thuốc điều trị áp huyết cao, vì
thế bác sĩ không khó tìm sản phẩm thích hợp.
Miễn sao không bỏ qua ung thư
Đau họng kinh niên cũng có thể là dấu hiệu ung thư cơ quan này. Tiếc rằng
đây hoàn toàn không phải chứng bệnh hiếm gặp. Đó là chưa kể ung thư
amiđan. Nhìn chung nam giới bị nhiều hơn phụ nữ.
Số đông người bệnh coi thường triệu chứng, bởi ai cũng nghĩ, đó là “di sản”
của tình trạng nhiễm trùng. Trong khi tình trạng viêm nhiễm đã kết thúc từ
lâu, song họng vẫn bất ổn. Bản thân viêm họng không phải là nguyên nhân
ung thư, trái lại những triệu chứng của bệnh có thể vô tình ngụy trang cho
chứng bệnh nguy hiểm hơn nhiều. Dấu hiệu ung thư có thể là cảm giác đau,
cho dù người bệnh thường ca thán nhiều hơn vì cảm giác khó chịu, khó nuốt.
Rất đặc trưng là thực tế triệu chứng chỉ xuất hiện ở một bên họng.
Việc phát hiện ung thư trong trường hợp này khá đơn giản. Bác sĩ đưa thiết
bị nội soi để quan sát chính xác bệnh tình, gây mê cục bộ và lấy mẫu sinh
thiết.
Nhìn chung cơ may hồi phục rất lớn – nếu ung thư phát hiện trong giai đoạn
đầu (Tây y chủ yếu áp dụng liệu pháp xạ trị). Tuy nhiên nếu thiếu quan tâm,
việc cứu sống tính mạng sẽ hết sức khó.
Lẽ ra không phải chết vì chứng bệnh này – BS Ewa Golebiewska. –
Ung thư họng cũng gần giống ung thư cổ tử cung ở phụ nữ vị chuyên gia nói
tiếp. – Việc thăm khám và chữa trị trong hai trường hợp đều đơn giản, chỉ
cần phát hiện sớm.
Vì thế các bạn nên nhớ. Nhất thiết phải gõ cửa phòng khám – nếu tình
trạng khó chịu trong họng kéo dài vài ba tuần hoặc hàng tháng – BS
Golebiewska cảnh cáo.