MartinRama (TV)

Tình hình kinh tế vĩ mơ,
Giải pháp chính sách và
Dự báo năm 2009
Martin Rama
Ngân hàng Thế giới tại Việt Nam
3/2009


Việt Nam năm 2008 (1)
Một năm khá thành công, dù có nhiều trở ngại
Khơng chỉ một, mà tới hai cú sốc:
• Luồng vốn đổ vào ồ ạt cuối năm 2007, dẫn đến lạm phát gia
tăng, tình trạng bong bóng giá cả trên thị trường bất động
sản và nhập siêu.
• Kinh tế thế giới suy thoái vào cuối năm 2008, kèm theo
khủng hoảng tài chính, giá cả hàng hóa biến động mạnh và
thương mại thế giới sụt giảm.

Một giải pháp chính sách cương quyết:
• Đến cuối tháng 3/2008, Chính phủ đã chuyển hướng ưu tiên
từ tăng trưởng sang ổn định kinh tế (gói “8 nhóm giải pháp”)
• Tháng 11/2008, Chính phủ một lần nữa lại chuyển hướng
ưu tiên sang kích cầu kinh tế (gói “5 nhóm giải pháp”)


Việt Nam năm 2008 (2)
Thành công trong việc kiềm chế lạm phát…

Các nhà bình luận đều cho rằng lạm phát sẽ gia tăng do không đạt được
nhiều tiến bộ trong cải cách khu vực nhà nước (quý II 2008) hoặc do
chính sách tiền tệ được thắt chưa đủ chặt (quý III)

Việt Nam năm 2008 (3)
… mà không gây ra những biến động kinh tế
Chỉ số

2007

2008

Tỷ lệ tăng trưởng GDP (%, giá cố định)

8.48

6.23

Tỷ lệ tăng trưởng xuất khẩu (%, theo USD)

21.9

29.5

Tỷ lệ đầu tư (% GDP, giá hiện hành)

45.6

43.1

Giải ngân vốn FDI (định nghĩa theo bop, tỷ USD)

6.8

8.1

Kiều hối (qua các kênh chính thức, tỷ USD)

6.2

7.0

Dự trữ ngoại hối (cuối năm, tỷ USD)

21.0

22.4

Các nhà bình luận tuyên bố rằng Việt Nam sẽ phải đối mặt với khủng
hoảng về cán cân thanh toán (quý II 2008) hoặc khủng hoảng ngành ngân
hàng (quý III) và sẽ lặp lại cuộc khủng hoảng Thái Lan năm 1997.


Việt Nam năm 2008 (4)
Một số giải pháp chính sách tích cực
• Sự phục hồi ngoạn mục và kết quả vững chắc trong
quản lý kinh tế vĩ mơ và chính sách tiền tệ.
• Nhận thức ngày càng cao về tầm quan trọng của việc
cần có một ngân hàng trung ương vững mạnh về mặt kỹ
thuật (tiến bộ trong việc soạn thảo Luật Ngân hàng Nhà
nước Việt Nam)
• Khả năng lựa chọn ưu tiên, đình hỗn hoặc chấm dứt

các dự án đầu tư công (tiến bộ trong việc soạn thảo các
luật liên quan đến đầu tư cơng).
• Thừa nhận các nguy cơ do các DNNN lớn gây ra khi
thành lập hay kiểm sốt các tổ chức tài chính trung gian.
• Sẵn sàng xem xét lại hoạt động quản lý, giám sát và đầu
tư của các tập đoàn kinh tế và tổng công ty.


Kết quả hiện nay (1)
Ngành xây dựng tụt dốc trong năm 2008

Cho đến quý III năm 2008, hầu hết các ngành kinh tế đều hoạt động
tương đối tốt, so với năm 2007. Tuy nhiên, ngành xây dựng bị ảnh
hưởng của việc giá bất động sản đi xuống, tín dụng bị thắt chặt, giá
nguyên vật liệu và sắt thép tăng cao.


Kết quả hiện nay (2)
Phục hồi gián đoạn vào cuối năm 2008

Việc thay đổi các chỉ tiêu tăng trưởng khác theo quý (thực tế, điều chỉnh
theo thời vụ) đều khẳng định xu hướng giảm trong nửa đầu của năm và
phục hồi trong quý III. Chứng cứ thu được khá lẫn lộn đối với quý IV.


Kết quả hiện nay (3)

Nhập siêu giảm nhanh chóng

Nhập siêu trong 6 tháng qua tổng cộng vào khoảng 2,2 tỷ đôla.

Để so sánh, tổng số vốn FDI đã giải ngân, vốn ODA và kiều hối
năm 2008 là 16 tỷ.


Lựa chọn gói chính sách nào? (1)
Chính sách tiền tệ hình chóp ngược rõ nét hơn

Có lẽ do may mắn nhiều hơn là do thiết kế mà chính sách tiền tệ đã kịp
thời đưa ra để bù đắp lại các cú sốc (có lợi và bất lợi) xuất phát từ sự
trồi sụt của giá cả thế giới và nhu cầu xuất khẩu


Lựa chọn gói chính sách nào? (2)
… song đã có một số điều chỉnh ngân sách

Bề ngồi, chính sách tài khóa khơng thay đổi trong năm 2008. Tuy nhiên, mức
tăng trưởng GDP chậm hơn có nghĩa là thâm hụt ngân sách phải cao hơn.
Mức thâm hụt vẫn giữ ở mức tương tự cho dù tăng trưởng GDP chậm hơn
nữa cho thấy chính sách tài khóa đã được xiết chặt.


Lựa chọn gói chính sách nào? (3)
Tỷ giá ngày càng linh hoạt hơn

Năm 2008, chính sách tỷ giá hồn tồn linh hoạt đã dẫn đến việc tiền đồng lên
giá trong quý I và mất giá trong quý II và IV. Năm 2009, mức nhập siêu thấp
hơn và các dòng vốn ngắn hạn ít đi có thể làm giảm bớt sự biến động


Gói chính sách kích cầu (1)

Các hợp phần đã được cơng bố cho đến nay
• Một khoản hỗ trợ một lần bằng tiền mặt (200 nghìn đồng một
người, tối đa là 1 triệu đồng) cho các hộ gia đình được Bộ
LĐTBXH xếp vào diện hộ nghèo.
• Một chương trình hạ tầng quy mô nhỏ cho 61 huyện nghèo
nhất nước (chiếm khoảng 10% số huyện nghèo).
• Giảm 30% thuế thu nhập doanh nghiệp cho các doanh nghiệp
vừa và nhỏ từ quý II năm 2008 đến hết năm 2009.
• Hỗn nộp thuế thu nhập cá nhân theo luật mới quy định cho
một số nhóm dân cư đến giữa năm 2009.
• Hỗ trợ lãi suất bằng 400 điểm cơ bản cho tín dụng ngân hàng
cho vay vốn lưu động trong thời gian tới 8 tháng.
• Bảo lãnh tín dụng cho các khoản vay của các doanh nghiệp
vừa và nhỏ, kể cả vay đầu tư.
• Đẩy mạnh đầu tư hạ tầng quy mơ lớn, lập một danh sách các dự
án lớn để công bố.


Gói chính sách kích cầu (2)
Bổ sung đầu tư cơng
• Danh mục các dự án mới vẫn chưa được biết, song do
thiếu hụt về cơ sở hạ tầng, đây có vẻ là lựa chọn đúng đắn
• Cần ưu tiên các dự án đem lại lợi ích xã hội cao song lợi
nhuận tài chính thấp (do đó khơng phù hợp với quan hệ đối
tác nhà nước-tư nhân (PPPs)).
• Tuy nhiên, tình trạng phát triển quá nóng cuối năm 2007 đã
cho thấy rõ ràng những yếu kém trong việc quản lý đầu tư
cơng.
• Cần giải quyết vấn đề thiếu sự điều phối giữa các tỉnh, xem
xét lại các dự án yếu kém và vấn đề quản lý.

• Trong khi đó, cần nỗ lực tiếp tục xây dựng thị trường cho
các dịch vụ hạ tầng để thu hút nguồn vốn tư nhân.
• Đồng thời, cần xây dựng một chính sách phù hợp và một
khung thể chế cho PPPs.


Nguồn tài chính cho gói chính sách kích cầu (1)
Chi phí cho các hợp phần đã cơng bố
Hợp phần

Thơng tin được sử dụng

Chi phí (VND tr)

Hỗ trợ bằng tiền cho hộ nghèo

2.5 triệu hộ nghèo
theo phân loại của Bộ LĐTBXH

2.5

Chương -trình hạ tầng quy mơ nhỏ cho
61 huyện nghèo nhất

Khoảng 600 xã;
chi phí cho một xã như trong chương trình 135II

4.2

Giảm 30 % thuế thu nhập doanh nghiệp

cho các DN vừa và nhỏ

Số thu thuế TNDN dự kiến từ các DNVVN
trong năm 2009 = 13.7 nghìn tỷ

5.3

Hỗn nộp thuế thu nhập cá nhân
đến giữa năm 2009
-

Khơng có số liệu gốc do Luật thuế TNCN
có hiệu lực năm 2009

Hỗ trợ lãi suất 400 điểm cho vay vốn hoạt
động trong 8 tháng

Tổng dư nợ ngắn hạn (dự kiến
- )
= 139.9 nghìn tỷ

3.7

Bảo lãnh tín dụng cho các khoản vay của
DNVVN (phí hoa hồng 0,5%)

Tổng dư nợ tín dụng cho các DNVVN
= 61.6 nghìn tỷ

0.3

Đẩy mạnh đầu tư cơng trong lĩnh vực
hạ tầng
e -quy mơ lớn

Chưa có danh mục cụ thể các dự án bổ sung
được công bố

Tổng cho các hợp phần định lượng được

khơng đáng kể

khơng rõ

16.0

Nguồn: ước tính của Ngân hàng Thế giới

Tiền thưởng Tết được chi từ quỹ dự phòng theo Quyết định số 81/2008/QĐTTg, song số chi thực tế cho khoản này chỉ vào khoảng 1,8 tỷ đồng


Nguồn tài chính cho gói chính sách kích cầu (2)
Vai trị của nguồn vốn ODA
• Huy động tiết kiệm bằng ngoại tệ là điều hấp dẫn, đặc biệt
bởi quá trình phục hồi kinh tế có thể dẫn đến nhập khẩu
nhiều hơn.
• Tuy nhiên, chừng nào Việt Nam cịn bị xem là nước có
mức độ “rủi ro cao” thì việc phát hành trái khốn nước
ngồi có thể sẽ rất tốn kém.
• Mặt khác, ODA là nguồn vốn tương đối rẻ (dù là cho vay

ưu đãi hay cho vay gần với các điều kiện LIBOR)
• Ngân hàng Thế giới có thể hạn chế cho vay ưu đãi và bắt
đầu chương trình cho vay từ nguồn IBRD cho Việt Nam.
• Các nhà tài trợ lớn khác có thể có những nỗ lực tương tự
để hỗ trợ tài chính dài hạn cho gói chính sách kích cầu.


Triển vọng
Xây dựng có thể là ngành quyết định
Ngành
Nơng nghiệp
Chế tạo
Dịch vụ

Tỷ lệ tăng trưởng năm 2009
Tỷ lệ tăng
Bằng mức tăng
trưởng thấp
trưởng năm
nhất cho mỗi
1999, năm tồi
ngành kể từ khi
tệ nhất của
có số liệu
cuộc khủng
hoảng Đơng Á

Xây dựng
Tổng

4.1

5.1

Bằng mức tăng
trưởng năm
1999

Bằng mức tăng
trưởng năm
1998-1999

Trung bình
1998-2008

Trung bình
1998-2008

5.6

6.3

Tính tốn của NHTG, với trọng số ngành dựa trên số liệu năm 2008.

Nếu cuộc khủng hoảng hiện nay ảnh hưởng nhiều đến Việt Nam
giống như cuộc khủng hoảng Đơng Á trước đây thì tỷ lệ tăng GDP
có thể giảm xuống cịn gần 5%. Song, kết quả hoạt động tốt của
ngành xây dựng có thể đem lại một mức tăng trưởng khá.