Ebook Tư duy sáng tạo trong lập kế hoạch và giải quyết vấn đề: Phần 2

Chương3Vậndụngtưduysángtạođểgiải
quyếtvấnđề
1XÁCĐỊNHMỤCTIÊUVÀNHẬNĐỊNHVẤN
ĐỀ
Chodùbạncólàngườisángtạohaykhơng,bạncũngcóthểsửdụngKếhoạchsángtạogiải
quyếtvấnđềđểtạoranhiềuýtưởng,lựachọnnhữngýtưởngkhảthinhấtđểbắtđầuhành
động.Đólàmộtqtrìnhgồm3bướcsau.

Xácđịnhmụctiêuhaynhậnđịnhvấnđề
Dùbạnđanglênkếhoạchchotươnglaihayđanggặpphảimộtvàitrởngại,bạnđềuphảinhận
thứcđượchồncảnhcủamìnhvàxácđịnhnhữngkếtquảcóthểxảyra.Sựrõràng,minhbạch
làchìakhóađểhiểuđượchồncảnhhiệntạivàtừđóđưaragiảipháphiệuquảnhất.Hãytự
đođếmcác“thơngsố”củabạnhaynóicáchkhác,hãyđưaranhữngtiêuchíđểđánhgiákhả
năng,nănglựccủabạnhaythựctrạngcủavấnđềđangxảyra.Hãyhìnhdungxemkhiđạtđược
mụctiêubạnmongmuốnthìcácthơngsốđósẽnhưthếnào?haylàđểđạtđượckỳvọngcủa
bạnthìcácthơngsốđóphảiởmứcđộnào.
Vídụ,mụctiêucủabạnlàhọcđượctrịtunghứngbóngnhưnhữngngườilàmxiếc.Vậythìcác
thơngsốcủatunghứngbónglàgì?Bạncầnphảigiữđượcítnhấtbaquảbóng(hoặcnhiềuhơn
nữa)baytrênkhơngcùngmộtlúcvàtrongkhoảngthờigianvàichụcgiây,bằngcáchtung
chúnglênxuốngtheohìnhtamgiác.Mộtkhibạnđãxácđịnhrõmụctiêulàgiữcácquảbóng
trênkhơng,bạnsẽphácthảokếhoạchhànhđộngdễdànghơn.
Thựctếthìcónhữnglúcbạnkhơngthểxácđịnhđượcmụctiêuhoặctháchthứccủamình.Khi
bạnđangmắckẹttrongmộttìnhhuốngkhókhăn,rấtcóthểlýtrívàtầmnhìncủabạnsẽbị
hạnchếvìbịcảmxúclấnát.Nhữnglúcnhưthếhãygiữbìnhtĩnhvànghĩvềbảnthânbạnnhư
mộtngườingồicuộcnhìnvàobạnhoặcnhưmộtngườihồntồnkháctrongtìnhhuốngđó
vàgạtbỏhếtnhữnggiảđịnhhayđịnhkiến.Đặtranhữngcâuhỏinghivấnvềmọithứ,ngaycả
nhữngthứcóvẻnhưđãrõràngvàđúngđắn,bởinhữngthứ“rõràng”ấyrấtcóthểchỉlànhững
giảđịnhsailầm.Hãychắcchắnrằngbạnđãnhìnnhậnmọimặtcủatìnhhuốngấy.
Ởthờiđiểmnàyđừngđánhgiábấtcứthơngtinnào,bạnchỉcầnviếttấtcảnhữngsuynghĩcủa
mìnhragiấy.Sauđó,quaylạivàđánhdấunhữngyếutốbạncholàcóảnhhưởnglớnnhấtcũng
nhưnhữngkhuvựccóvấnđềnhấtmàbạnmuốngiảiquyếttrướctiên.Quyếtđịnhlựachọn

mộtkhuvựccóvấnđềvàtiếptụcqtrình.

Nhậnthứcđượcmụctiêuhoặcvấnđềbằngcách


xácđịnhrõràngcácthơngsốcầnthiếtđểthành
cơng

Sựminhbạchlàchìakhóađểtìmragiảipháptốtnhất.




2TẬPHỢPÝTƯỞNGVÀLÊNKẾHOẠCH
HÀNHĐỘNG
Nhưđãnóiởcácphầntrước,nhữngngườisángtạotậphợpýtưởng.Trongsuốtqtrìnhnày,
bạnhãytậphợpcácýtưởngvàgiảiphápcàngnhiềucàngtốtkểcảchúngcóvẻbấtbình
thườnghoặckhơngkhảthi.Thườngthìcácýtưởngkỳcụcsẽlàmnảysinhnhữnggiảipháp
thựcsựsángtạo.

Tưduyxungđột
Qtrìnhtậphợpýtưởngphụthuộcvàotưduyxungđột,điềunàychophépcácýtưởngcủa
bạnđếntừnhữngsuynghĩkhácnhau.Làmviệcvớinhữngngườikhác,vàkhuyếnkhíchmọi
ngườinóirabấtcứđiềugìxuấthiệntrongđầuhọ.Điềuđósẽkhiếnchoýtưởngnàydẫntớiý
tưởngkia.Hãynhớrằngbạncầnviếttấtcảcácýtưởngragiấy,dùcholúcấychúngcóvẻngốc
nghếchthếnào.
Mộtcáchđểtậphợptưduyxungđộtđólàsửdụngqtrình“thugom”haynóimộtcáchnơm
nalàsửdụngbiểuđồhìnhcây/phânnhánh.Cấutrúccủabiểuđồnàychophépbạndễdàngghi
chépcácýnghĩvàýtưởngmộtcáchkhơnggiớihạn,thậmchílàbạncóthểnhìnthấyvàtạora
nhữngmốiliênhệgiữacácýtưởngấy.

Hãynhớrằng,bấtcứýtưởngnàocũngcóthểđemlạikếtquảkhảthi.Hãykhuyếnkhíchmọi
ngườinóiracácýtưởng,nghiêmcấmnhữnglờinóimangtínhphánxét.Tưduyxungđột
thườngxuấthiệnởnhữngngườicócáchhọcngẫunhiên,nhữngngườinàycóthểdễdàng
nhảytừýtưởngnàysangýtưởngkhác.Cịnnhữngngườihọcmộtcáchlogicsẽgặpkhókhăn
khichuyểnđềtàiđộtngộthoặckhiviếtnhữngýtưởngđiênrồragiấy,họmuốnhồnthiện
mọithứvàmuốnlàngườihồnhảo.(Họsẽtỏasángtrongcácbướclênkếhoạchvàhành
động).
Mộtlầnnữa,chìakhóacủasựsángtạovàđổimớiđólàgỡbỏsựphánxét.SteveCurtiskhuyến
khíchmọingườinóitừ“tơiước”trướckhinóiđếnýtưởngtiếptheo.Đãcórấtnhiềulầnchúng
takhơngdámviếtýtưởngcủamìnhragiấychỉvìchúngtanghĩnhữngýtưởngkhảthimới
đượcviếtragiấyhoặcchúngtachỉviếtnórakhiđãbiếtđượcgiảipháp.Khinóirằng“tơiước”,
chúngtađãphớtlờsựphánxét.Vàmỗilúctậphợpýtưởng,hãyhướngmắtnhìnmọithứxung
quanh.Nhữngngườixungquanhcóthểtrởthànhnguồnlựcgiátrịnhấtcủata.

“Thugom”làmộtkỹthuậttưduygiúpnghĩra
nhiềuýtưởng


Mộtbiểuđồphânnhánhgiảithíchcho“kỹthuật”thugom

Thờikỳấpủ
Bâygiờchúngtađãtậphợpđượcýtưởng,hãy“ấpủ”chúng.Saukhisuynghĩvềcácýtưởng,
hãytạmthờigácmụctiêuvàvấnđềcủachúngtasangmộtbên.Nhữnglúcnhưthếbạncóthể
đibộ,chạybộhoặclàmbấtcứhoạtđộngnàođểgiảitrívàtáitạonănglượng.Nếucóthể,hãy
dànhchomìnhmộtngàyđểsuynghĩthấuđáovềđiềuđóvàsauđấy-nhưTiếnsỹIshikawađã
nói“hãyđểnóđượcnấuquađêm”hoặcítnhấtlàdànhchomìnhmộtkhoảnhkhắckhơngphải
suynghĩgìcả,trướckhitiếptụccơngviệc.
Khichúngtangừngsuynghĩvềđiềuđóvàgỡbỏáplực,chúngtacóthểbắtgặpmộttiasáng
củasựsángsuốthoặcmộtphảnứngkiểu“Eureka-tìmrarồi!”.Trựcgiáccủachúngtađãlàm
việccầnmẫnvànócầnđượcnghỉngơi.Ngaycảkhilàmnhưvậymàchúngtakhơngthấycótia

sángcủasựsángsuốtnàolóelên,chúngtavẫncóthểthoảimáiđểthựchiệnbướctiếptheo
vớimộttâmtrírõrànghơn.

Tưduyhộitụ
Bâygiờhãynhìnlạitấtcảnhữngýtưởngtuyệtvờimàbạnđãnghĩra.Bạncóthểviếtthêm
mộtvàiýtưởngvàbấtcứýnghĩmàbạnnghĩđến.Sauđóhãythuhẹpphạmvicủachúngchỉ
đểlạimộtvàiýtưởngtốtnhất-nhữngýtưởnghấpdẫnnhất,thựctiễnnhấthaykhảnăng
thànhcơngcaonhất?Đánhdấu,khoanhtrịnhoặclàmbấtcứcáchnàođểbạndễnhậnra
nhữngýtưởngmàbạnthíchthú.Tiếptheo,quyếtđịnhlấymộthoặchaiýtưởngđểtiếnhành
thựchiện.Việcthuhẹptrọngtâmnhằmvàomộtvàiýtưởngđượcgọilà“tưduyhộitụ”.Trong
qtrìnhnày,hãyxácđịnhnhữnglựachọnmàbạnưutiên.Nếuýtưởngmàbạnđãlựachọn
đểthựchiệncuốicùngcũngkđemlạihiệuquảthìbạncóthểquaylạithựchiệnmộtýtưởng
khác.

Tưduyhộitụ:xemxétlạicácýtưởngvàthuhẹp


phạmviđểchọnranhữngýtưởngtốtnhất

Chúngtagọiqtrìnhthuthậpýtưởnglà“tưduyslinky(1)”bởicáchthựchiệnqtrìnhnày
gầngiốngvớicáchsửdụngmónđồchơiSlinky-mởrộngcácýtưởng(tưduyxungđột),tạm
ngừng,rồithuhẹplạicịnmộtvài(tưduyhộitụ)ýtưởng.Qtrìnhnàycóthểlặpđilặplại
nhiềulần.

Kếhoạchhànhđộng
Saukhiđãchọnramộtvàiýtưởngđểthựchiện,hãyphácthảocácbướctiếnhành.Nếuđólà
mộtdựánlớn,hãybắtđầubằngviệclậpkếhoạchtổngthểsauđóchianórathànhcácbước
nhỏđểdễthựchiệnhơn.
Bảngtheodõi(boardingstory)cóthểgiúpbạnxửlýcơngviệctốthơnvàlênkếhoạchthực
hiệncácbướctiếptheo.ÝtưởngnàyđãđượchãngWaldDisneysửdụngđểtheodõiphâncảnh

trongqtrìnhlàmphimhoạthình.Trongbộphimhoạthìnhnàycórấtnhiềutranhvẽvà
WaldDisneyquyếtđịnhxếpchúngthànhhàng,sauđóđínhchúnglêntườngđểđánhdấudiễn
biếnbộphim.MikeVance-mộtnhânviêncủaWaltDisneyđãcảitiếnquytrìnhnàyvàáp
dụngnóvàoviệclậpkếhoạchgiảiquyếtvấnđề.Sựlinhhoạtlàmấuchốtkhiếnchokỹthuậtsử
dụngbảngtheodõipháthuytácdụng,bởibạncóthểsắpxếpvàsauđósắpxếplại,thayđổi
thứtựcácmẩugiấyrấtnhiềulầntùytheoýthíchcủahọ.
Đểlàmbảngtheodõi,bạncầnmộttờgiấykhổlớn,mộttấmbảnggỗmềm,bảngtrắnghoặc
đơngiảnchỉlàmộtkhoảngtườngtrốngđểđínhhoặcdáncácthứlên.Ởtrêncùng,hãyghimục
tiêuhoặcvấnđềcủabạn.Suynghĩđểđưaracácnộidungchínhvàviếtchúngratheohàng
ngangbêndướimụctiêu/vấnđềcủabạn,nógiốngnhưnhữngđềmụclớnhaynóicáchkhác
thìnólàtêncủacáccộttrongbảngtheodõicủabạn.Tiếptheohãyphântíchcácvấnđềvàý
tưởngchitiếtliênquanđếncácđềmụcbạnđãphácthảo.Viếtchúnglênnhữngtờgiấynotevà


dánbêndướicácđềmụcthíchhợp.
Bảngtheodõilàmộtcơngcụlậpkếhoạchrấthữuích;hãysửdụngnóchobấtcứviệcgìđịi
hỏibạnphảilênkếhoạchvớimộtchuỗisựkiệnvàbạncóthểtùyýdịchchuyểnmọithứtrong
bảngtheodõiđó,dánlạinhữngtờgiấynotetheomộttrậttựkhácđểtìmrađâulàcáchtốt
nhấthaythếnàolàquytrìnhtốtnhất.Đốivớicácdựánnhỏhơn,mộttấmbìakẹptàiliệulàđủ
diệntíchđểthựchiệnmộtbảngtheodõi.Chỉcầngậpnólạikhibạnlênkếhoạchxong,vớichi
chítnhữngtờgiấynoteđínhbêntrongnó.Dùnggiấynotenhiềumàusắcđểphânbiệtcác
hànhđộngkhácnhau,cácchủđềkhácnhau,sẽgiúpbạndễdàngtheodõitiếnđộthựchiện
cơngviệc.
KhicịnlàchủtịchHộiđồngminhhọctậpquốctế,tơiđảmnhậnnhiệmvụlênkếhoạchhội
thảohàngnăm–đâylàmộtdựánlớnvàphứctạp.Tơithườngbắtđầulênkếhoạchbằngviệc
treocácbảngkẹpgiấylêntường,mỗikẹpgiấytượngtrưngchomộtbuổihộithảo.Sauđótơi
viếtbàithuyếttrìnhchomỗibuổihộithảovàogiấynote,sửdụngnhữngtờgiấynotekhác
màuđểthểhiệnnhữngnộidungkhácnhau:Doanhnghiệp,GiáodụcvàNgơnngữ.Bằngcách
đó,nhữngngườithamdựhộithảosẽdễdàngsắpxếpcácbàithuyếttrìnhvàaicũngcóthể
hìnhdungrakếhoạchtổngthể.

Chương4Thựchànhtưduysángtạo
1SÁNGTẠOTRONGGHICHÉP
Đểsángtạotrongghichépbạncầnđảmbảothựchiệnbabướcsau:
Đểbắtđầuviệcghichép,bạncầncóvàichiếcbútmàuhoặcbútchìmàuvàmộttờgiấy.Xoay
ngangtờgiấyđểvẽbảnđồtưduydễdànghơn,vìlàmthếbạncónhiềuchỗtrốnghơnđểvẽ
cácnhánhtỏaratheochiềungang,điềunàysẽgiúpbạndễđọchơnlàvẽtheochiềudọc.

Bước1:Đặtchủđềởgiữatờgiấy
Chủđềcóthểlàmộttừ,mộthìnhvẽhoặccảhai.Sửdụngchủđềlàhìnhvẽcóthểkhiếnbảnđồ
tưduycósứchúthấpdẫnhơnvàtăngkhảnăngghinhớchongườinhìn,đặcbiệtlàkhinhững
ngườitiếpnhậnbảnđồtưduythuộckiểungườitưduyhìnhảnhtốthơntưduyngơnngữ(bạn
biếtmìnhthuộckiểunàorồichứ!).

Bước2:VẽmộtđườngnốiđậmtừChủđề/Đềtài
chínhđếncácđềtàiphụhoặccácýchính.
Mỗiđườngnốinênđượcvẽbằngmộtmàuhoặcthayđổigiữacácmàuvớinhau.Tránhtrường
hợphaiđườngnốicạnhnhauđượcvẽbằngmàugiốngnhau;nhữngmàusắckhácnhaugiúp
bạnphânbiệtcácđềtàiphụdễdànghơn.Sauđóviếtranhữngtừkhóahoặcnhữnghìnhảnh
cótínhđạidiệnchomỗinhánh.Hãycốgắngtậptrungởmộttừkhóa,bởinósẽgiúppháttriển
nhiềuýtưởnghơn.

Bước3:Thêmnhữngnhánhmớichocácđềtàiphụ
khinghĩrabấtcứýtưởngnàoliênquanđếnđềtài
đó
Sửdụnghìnhvẽvàbiểutượnggiúpbảnđồtưduycủabạnsinhđộngvàdễnhớhơn.Hãythêm
chúngvào.

Bạncóthểnhậnthấyrằngmộttrongnhữngphânnhánhnhỏhơncóthểtrởthànhchủđềchính
vàbạnmuốnlậpbảnđồtưduychonóđểtìmhiểukỹhơn-đólàbảnchấtcủabảnđồtưduy.
Chúngchấpnhậnnhữngbướcnhảytưduyvàliênkết,chúngkhuyếnkhíchkhảnăngsángtạo
củabạn.

CácluậtghichépBảnđồtưduy


Bảnđồtưduylàcáchthứctuyệtvờiđểgiúpbạnthốtkhỏiràocảntưduy;nhữnglúcbựcbội
vìbạncócảmgiácnhưmìnhcạnkiệtýtưởng.Bạncóthểvượtquanhữngràocảntưduyđó
mộtcáchđơngiảnbằngcáchthêmvàonhữngchỗtrốngtrongbảnđồtưduy.Bởivìnãobộcủa
conngườicóxuhướngtìmkiếmsựhồnchỉnhvàmuốnnhìnthấybứctranhtổngthể,nãobộ
sẽhoạtđộngmộtcáchtựnhiênđểtìmranhữngliênkếtlấpđầychỗtrống.
Mẹonàycũngcựckỳhữuíchkhibạnphảiđốimặtvớimộtbàiluậnmàbạnkhơngbiếtbắtphải
đầutừđâu.Hãylàmmộtbảnđồtưduychobàiviếtđóvàđặtđềtàiởtrungtâm,sauđóphân
nhánhđểthựchiệntừngbướccụthể.Bạncầnsuynghĩxemcácýchínhcủabàiluậnlàgìvàbắt
đầuvẽcácnhánh.Vẽnhữngnhánhnhỏhơntừcácýchínhrồiđểnãobộcủabạntựđộngđiền


vàochỗtrống.Làmnhưvậybạnsẽnhanhchóngphácthảođượctồnbộýtưởngtrongđầura
giấyvàsắpxếpđượcchúngtheomộttrậttự.Phươngphápnàyđượcápdụngthànhcơnggiúp
nhiềungườivượtqua“ràocảncủangườiviết”vànócũnghữuíchchobấtkỳai.

2SÁNGTẠOTRÊNTỪNGTRANGGIẤY–
PHƯƠNGPHÁPMINDSCAPES
MindscapeslàphươngphápđượcpháttriểndựatrênnềntảngMindMap-Bảnđồtưduy.
NgườisángtạoraphươngphápMindscapeslàNancyMargulies–ngườisángtạoranhiều
phươngpháphọctậpbổíchvàlànhàtưvấnkinhdoanh.Mindscapesvượtxacácnguntắc
củaMindMappingđểmangđếnchoconngườikhảnăngcánhânhóacaohơn.Mộtkhibạnđã
thànhthạokỹthuậtMindMappingthìcóthểbạnsẽmuốnthửtrảinghiệmphươngphápđộc

đáonày.

CácbướcthựchiệnMindscapes
1.NguntắcđầutiêncủaMindscapeslàchấpthuậnviệcphávỡcácnguntắc-phávỡcác
nguntắcđểkhuyếnkhíchkhảnăngsángtạo.
2.Bắtđầuởbấtcứchỗnàotrêntranggiấy.MộtMindscapeskhơngnhấtthiếtphảibắtđầuở
chínhgiữatranggiấy;nólàmộtbảnđồtưduythểhiệntheophongcáchtựdo,miễnsaođem
lạihiệuquả.
3.NộidungthểhiệntrongMindscapescóthểlàtừghép,cụmtừ,danhngơn,thậmchílàtranh
ảnhđượccắttừcáctạpchí.
4.Tùybiến,thayđổiMindscapescủabạncàngnhiềucàngtốt.Thửnghiệmnhữngmẫukhác
nhauđểthểhiệnphongcáchriêngcủabạn.
Nancylàmộtnhàtưvấnnổitiếngtronglĩnhvựcbảnđồtrựcquan.Bàđãtổchứchộithảođể
hàngtrămcơngtykhácnhaucócơhộitraođổivềphươngphápMindscapesbaogồmXerox,
BoeingvàHewlett-Packard.ỞnhiềuhộithảobàcũnggiảngdạyphươngphápMindscapesvà
cáchvẽbảnđồtrựcquan.Chúngtơiđãtừngmờibàthamgiagiảngdạyphươngpháp
MindscapestạihộithảoTăngtốcgiảngdạyvàhọctậpthườngniên,bởitơibiếtphươngpháp
nàycủabàsẽgiúpíchrấtnhiềuchonhữngngườithamgiabuổihộithảonày.Tuynhiênhai
tuầntrướckhidiễnrahộithảo,bàđãgọiđiệnxinlỗivàthơngbáokhơngđếnthamdựđược,
bởibàcómộtlờimờiđộtxuấttừTổngthốngBillClinton.
NancyđãgiảngdạykỹthuậtMindscapestrongmộtcuộchọpkíndànhchoTổngthống,Phó
TổngthốngvàcácthànhviênNộicácHoaKỳ.Nancychobiết,bàđượcmờiđếnvì“Họmuốn
truyềntảinhữngnộidungcốtlõicủacácbuổithảoluậnchonhânviênvàtrảinghiệmviệcchia
sẻthơngtincảvềthínhgiácvàthịgiác.Họbiếtđiềuđólàcầnthiếtđểthơngtinđượctruyền
đạttớinhữngngườicótrìnhđộkhácnhau”.
TơirấttiếcvìNancyđãkhơngthamdựhộithảocủatơi,nhưngđâuphảiaicũngcócơhộinhận


đượclờimờicủatổngthốngMỹ?

Mindscapeslàmộtkỹthuậtghichépđượccánhân
hóa

NancyMarguliesđãpháttriểnmộtphươngphápghichépđộcđáobằngcáchthứchết
sứctrựcquan.





3PHƯƠNGPHÁPNOTE
NotelàcáchthứcghichépđượcMarkReardonpháttriểntừphươngphápCornell(Cornell
Notes),Notes:TMđượcpháttriểnbởiMarkReardon.TMlàviếttắtcủaTaking-thunhậnvà
Making-cảmnhận.Note-Taking(tạmdịchlàGhichépThunhận)làviệcviếtracácthơngtin
bạnmuốnghinhớ.Note-Making,tạmdịchlàGhichépCảmnhận,làviệcviếtracácýkiếnvà
ấntượngcủabạnvềthơngtinđó.Đặthaiyếutốnàycạnhnhaugiúpbạntậptrungthơngtin
tốthơnvàkhiếnchúngcóýnghĩahơn.Bởitầmquantrọng,ýnghĩađốivớimộtcánhânlàmột
trongnhữngchìakhóakhiếnhọghinhớmộtsựvậtsựviệcgìđó.
DướiđâylàmộttìnhhuốngthơngthườngmàphươngphápNotes:TMcóthểgiúpbạngiải
quyếtvấnđề.Hãytưởngtượngmộtcuộchọphoặcmộttiếthọcbắtđầulúc3h00’vàkhiđóbạn
cảmthấyhơibuồnngủtrongkhicácdiễngiảvẫntiếptụctrìnhbày.Nhữnggìhọnóirấtquan
trọng,nhưngtâmtríbạnthìởtrênmây.Bạnnhớlạinhữngmónmàăntrongbữatrưavàbạn
suynghĩxemsaubuổihộithảomìnhsẽlàmgì,thậmchísuynghĩvềnhữngdựáncủariêng
bạn.Bấtchợtbạnnhậnthấyhộitrườngimlặng,diễngiảnhìnvềphíabạnvànói:“Anh/chịcóý
kiếngìvềvấnđềnàykhơng?”.Bạnnhìnxuốngphầnghichépcủamìnhmộtcáchtuyệtvọng
vớimongmuốntìmthấyítthơngtinnàođóvềđiềuhọđangnóiđến,nhưngtấtcảchỉlàmột
tranggiấytrắng.
Tạisaođầuócchúngtalạilơlửngtrêncâymặcdùchúngtađãcốgắnghếtsứcđểtậptrung?
Bởivìtốcđộnóibìnhthườngcủamộtngườikhơngtheokịpkhảnăngxửlýthơngtincủanão
bộchúngta.Tốcđộnóitrungbìnhkhoảng200đến300từ/phúttrongkhinãobộcủachúngta

cóthểxửlýthơngtinngheđượcvớitốcđộkhoảng600đến800từ/phút.Dothơngtinphảixử
lýíthơnsovớikhảnăngxửlýcủanãovàdokhảnăngliêntưởngcủanãobộkhiếnchúngtacó
thờigiansuynghĩvềmọithứtrongkhiđangngheaiđónói.Notes:TMcóthểgiúpbạntận
dụnglợithếcủachínhkhảnăngnàyđểghichéphiệuquả.
Bằngcáchviếtrathơngtintiếpnhậntừdiễngiả,cácýkiếnvàấntượngcủabảnthânvềnhững
gìđangđượctrìnhbày,bạnsẽsửdụngcảýthứcvàtiềmthức.Khibạntậptrungvàophần
trìnhbàycủadiễngiảvàghichéplạidữliệuđótứclàbạnđangdùngýthức.Cịntiềmthứclà
nơibạntạoracácliêntưởng,ấntượng,phảnứnghoặcnhữngápdụngnhữngthơngtinđãthu
nhậnđượcvàocơngviệc.Viếtracácýnghĩtừtiềmthứcgiúpbạntậptrungvàonhiệmvụ
trướcmắt.
Cácnghiêncứugầnđâyđãchothấyhiệuquảcủaphươngphápnày.WinWenger,nhàtưvấn
họctậpvàsángtạođãtiếnhànhthửnghiệmvềmộtphươngphápghichépgọilàFreenoting™.
Cácsinhviênđượcucầuviếtnhanhnộidungcủamộtchủđềchodùhọchưahềbiếtgìvề
chủđềđó.Trongkhiviết,họcốtìnhphớtlờbàigiảngđangđượctrìnhbàyvàkếtquảcủathử
nghiệmnàylàcácbạnsinhviênvẫnghichépđầyđủvềchủđềđượcgiảngdạy.Thựctếthìhọ
thườngviếtranhiềuthơngtincóchấtlượngtốthơnsovớinhữnggìgiảngviêntrìnhbày.
TheoWenger:“Thửnghiệmnàygiúpcácbạnsinhviêntậptrungvàonhữngnộidungcốtlõi
nhấtcủabàigiảngvàtăngkhảnăngghinhớbàihọc.Bằngviệcchủđộngtừchốibàidạycủa
giảngviên,nhữngngườighichéptheophươngphápFreenoting™đãchuyểntảinhữnggì


gingviờnnúintimthccah.Vicbngoitaibiginggiỳpgiiphúngtõmtrớ,cho
phộpnóobtoracỏcliờntngvktnimrtcúthnúsbblnunhsinhviờntp
trungvobigingmtcỏchcúýthc.Sliờntngctoratrongtimthcókhincho
bigingtrnờnỏngnhhnsovivicsinhviờnchchmchỳngheging.

CỏchthcthchinphngphỏpNotes:TM
Vmtngthngchiatranggiylmhaina:nabờntrỏichimắvnabờnphichim
ẳnabờntrỏi,dnhchokthutGhichộpthunhnNote-Taking,hóyvitranhnggỡang
ctrỡnhby,gingdy.CũnnabờnphidnhchokthutGhichộpcmnhnNoteMaking,lnibnvitnhngntngcabnvthụngtinthunhnc.

Notes:TMvndngnctduyýthcvtduy
timthcxlýthụngtin

ti

NgythỏngQuờquỏn

ínghntngCmnhnPhnngCõuhiBnkhon/longi

Dựnghaibỳtmukhỏcnhaughichộpvimumikhidingithayiti.iuú
skhinbnghinhthụngtinhnvkhixemlicngddnghn.Khisdngphngphỏp
Notes:TM,hóydnhmthochaiphỳtsaumiphnthuyttrỡnhhaybigingnhỡnli
phnghichộpbnvathchin,rivthờmvoúcỏcbiu,kýhiuvhỡnhvcúýngha
vibn.Ttnhthóyxõydnghthngkýhiucariờngbnvbncngcúththamkho
mtviýtngsauõy:
Duchmthan!=quantrng
Dumitờn=liờnkt,liờnquangiacỏcphn
Biutngmtci=tớchcc

Biutngmtmu=tiờucc

3X=lpli3ln(philmtiugỡquantrng!)


Bạncóthểgánchocácbiểutượngnàybấtcứýnghĩanào.Tuynhiên,hãyxâydựngmộthệ
thốngkýhiệuvớiýnghĩathốngnhấtđểthuậntiệnchoviệctracứuvàxemlạisaunày.
Mỗikhiđọclạicácghichép,cáckýhiệusẽkhiếnbạnnhớlạinhữnggìdiễngiảđãnóicũngnhư
táihiệnlạisuynghĩcủabạnlúcđó-cảphầnýthứcvàtiềmthức.Thườngthìđiềugiátrịnhất
chúngtacóđượctừmộtcuộchọp,mộtbàiphátbiểuhaymộtbàigiảngkhơngphảilàthơngtin

đượccungcấp,màlànhữngýtưởngmàcuộchọpấy,bàiphátbiểuấy,bàigiảngấyđãlàmnảy
nởtrongtâmtríta.
TơinhậnthấyphươngphápNotes:TMhiệuquảnhấtkhighichépmộtbàiphátbiểu,nộidung
củamộtcuộchọphaynộidungbàigiảngtrênlớp.Nócũngcótácdụngtốtchoviệcđọctàiliệu.
Cácnguntắcvàquytrìnhthựchiệnphươngphápnàyđềugiốngnhau.Khácbiệtchủyếuđó
làkhiđọc,bạnđọcvớitốcđộcủamìnhvàbạnkhơngcầnlongạiviệcGhichépcảmnhậnNoteMakingcóthểkhiếnbạnbỏlỡbấtcứthơngtinnàocủaphầnGhichépthunhậnNote-Taking.

Cáckýhiệugiúpkhơigợiýtưởng,gợilạibàiphát
biểucủadiễngiảvàgiúptáihiệnlạicácsuynghĩ
củabạnvềbàiphátbiểu

CácmẹoNotes:TM
1.Ghilạicảmxúccủabạnvềthơngtin(buồntẻ,buồnbã,thúvị…)Tạorasựliênkếtcảmxúc
vớithơngtinkhiếnviệcgợilạisuynghĩvềchúngdễdànghơn


2.Cánhânhóacácghichépcủabạnvớicáckýhiệuvàhìnhvẽtạorahệthốngkýhiệucủa
riêngbạn.
3.Thườngxunxemlạicácphầnđượcđánhdấutrongbảnghichépđểbạnnhớchúnglâu
hơn.
4.Pháttriểnbấtcứýtưởngnàođượcghilại,dùlànằmởphầnbêntrái(thơngtinThunhận)
haybênphải(thơngtinCảmnhận.)Mộtcuộcdạochơitrongtiềmthứccóthểsẽkhơinguồn
chomộtđiềugìđótuyệtvời!
LợiíchcủaphươngphápNotes:TM
Dễnhớ:Sẽdễdànghơnđểnhớlạimộtđiềugìđókhibạnđọclạicácýnghĩcủamìnhtạithời
điểmthunhậnthơngtin.
TậptrungvàocảmxúcNotes:tậptrungvàocảmxúccủabạnvàgiúpbạnchạmvàophầnkýức
củamình.
ChophépmơmộngNotes:TMxâmlấntâmtríbạnvàkhiếnbạnnhậnthứcđượcsuynghĩcủa
mìnhcũngnhưbiếtđượctâmtrímìnhđanglơlửngởđâu,vìthếbạncóthểkéonótrởlạithực

tạivàkiểmsốtnótốthơn.(Điềunàysẽcứuvớtbạnkhibạncảmthấydiễngiảnóikhơngđủ
nhanhhoặckhơngđủhấpdẫn).
Ghichéplạiđánhgiá:PhươngphápghichépcảmnhậnNote-Makingghichéplạiđánhgiácủa
bạnkhiếnbạnnhậnthứcmộtvấnđềrõrànghơn,vìthếbạncóthểcởimởhơnđểnhìnnhận
nótừmộtkhíacạnhkhác.Nóđặcbiệthữuíchđểbạnghilạicảmnghĩcủamìnhnếukhơng
đồngtìnhvớibàiphátbiểucủadiễngiảhaybạnkhơngtinnhữnggìdiễngiảtrìnhbày.Bạncó
thểtựnhủvớichínhmìnhrằng“Tơicóthểkhơngđồngý,nhưngtơivẫncóthểlắngngheý
kiến,quanđiểmcủadiễngiả.”.

ỞphầnghichépCảmnhậnNote-Making,ghilạicác
suynghĩvàcảmxúccủabạncũngnhưthêmvào
cáchìnhvẽ,kýhiệu.
GhichépcảmnhậnNote-TakingGhichépcảmnhậnNote-Making

CÁCĐIỂMCHÍNH

Ấntượng

THƠNGTIN

Suynghĩ…

SỐLIỆUTHỰCTẾ

Điềunàycóthựcsựhiệuquả???


SỐLIỆUTHỰCTẾ

Điềunàycóthựcsựhiệuquả???

LợiíchcủaphươngphápNotes:TM




Chương5Lợiíchcủatưduysángtạovà8chìa
khóađểthànhcơng
1LỢIÍCHCỦATƯDUYSÁNGTẠO
Linhhoạt.Nếumộtdiễngiảđộtnhiênnhớravàbổsungmộtđiềugìđóchophầntìnhbày
trướcđóthìbạncóthểdễdàngthêmđiềuđóvàomộtvịtríthíchhợptrênBảnđồtưduymà
khơnglàmnótrởnênlộnxộnkhótheodõi.
Tậptrungsựchúý.Bạnsẽkhơngcầnphảicốgắngngheđểnhớtừngtừ.Thayvàođó,bạnchỉ
cầntậptrungvàocácýchính.
Giatănghiểubiết.Khibạnđọcmộtbàiviếthaymộtbáocáokỹthuật,bảnđồtưduygiúptăng
khảnănghiểubiếtcủabạnvàgiúpbạnghichéplạihiệuquảđểápdụngnótrongtươnglai.
Thúvị.Trítưởngtượngvàkhảnăngsángtạocủabạnlàkhơnggiớihạn,vàđiềuđókhiếncho
việcghichépbằngbảnđồtưduyvàxemlạinótrởnênthúvịhơn.

Lợiíchcủabảnđồtưduy





28CHÌAKHĨAĐỂTHÀNHCƠNG
Sửdụng8chìakhóađểtrởnênXuấtsắcsẽgiúpbạnpháttriểnkhảnăngsángtạo.Bạnsẽcó
độnglựchơnđểkhámphábảnthânnhằmgiảiquyếtvấnđềhoặcđưaraýtưởngmới.Cống
hiến100%sứclựccủabạnchomộtýtưởngtrongkhoảngthờigiannhấtđịnhhoặcchođếnkhi
bạnthựcsựthấynókhơngthànhcơng.Hãylinhhoạt.Thửnhữngýtưởngkhácvàchấpnhậntừ

bỏmộtýtưởngkhơngkhảthi,chodùbạnđãmấtrấtnhiềucơngsứcvàthờigianđểthựchiện
nó.Nhậnthứcđượcbàihọcgiátrịcủamỗithấtbạivớitâmniệmrằng“Thấtbạilàmẹthành
cơng”.Tậndụngnhữnggìbạnđãhọcđượctừkếhoạchthấtbạiđểthựcthiýtưởngmới,kế
hoạchmớitốthơn.Cótráchnhiệmvớikếtquảthựchiệnýtưởngcủamình,dùnócótốthay
khơng.GiữtháiđộSốngtrongthựctại.GiữcânbằngvàSốngtrungthựctrongsuốtqtrìnhtư
duysángtạo,chắcchắnrằnggiảiphápcủabạnsẽlàgiátrị,cơngsứccủachínhbạn.Vàhãy
Phátngơntíchcực.

8chìakhóađểtrởnênxuấtsắc
Sốngtrungthực
Thấtbạilàmẹthànhcơng
Phátngơntíchcực
Xâydựngkỹnănggiaotiếp,thuyếttrìnhmộtcáchtíchcực,hịanhã;tựtạochomìnhthóiquen
tráchnhiệm,trungthựcvàthẳngthắntronggiaotiếp.
Sốngtrongthựctại
Pháttriểnkhảnăngtậptrungvàohiệntại.Mỗithờiđiểm,mỗinhiệmvụđềuđángđượclưu
tâm.
Camkếtcốnghiến
Theođuổiýtưởngvàtầmnhìncủamìnhmàkhơngdodự;dànhtồntâmtồnýđểthựchiện
nó.Làmbấtcứđiềugìcầnthiếtđểýtưởngvàkếhoạchcủamìnhđượcthựcthi.
Cótráchnhiệm
Dámnhậntráchnhiệmvàchịutráchnhiệm.Làmộtngườiđángtin.
Linhhoạt
Dámthayđổikếhoạch,hànhđộngđểđạtđượcmụctiêumongmuốn.
Cânbằng
Giữchotâmhồn,thểxácvàtinhthầnlàmộtkhốithốngnhất.

3ĐÁNHGIÁKẾTQUẢ
Hãythêmbướcđánhgiávàokếhoạchcủabạn.Saumộtthờigianthựchiệnkếhoạch,hãynhìn
lạivàtựhỏi“Kếhoạchcủamìnhcóhiệuquảkhơng?”.Đánhgiámứcđộhiệuquảcủakếhoạch
vànhậnđịnhnhữngphầnnàođãlàmtốtvànhữngphầnnàocầnđiềuchỉnh.Traođổivới
nhữngngườicóliênquanđểbiếtýkiếnphảnhồicủahọnhằmthựchiệnnhữngthayđổicần
thiếthoặcgiữngunkếhoạchnếubạnchorằngmọithứđangvậnhànhđúngnhưnhữnggì
bạnmongmuốn.
Nếubạnthấymìnhgặpphảinhữngràocảnkhókhănthìtrongqtrìnhthựchiệnkếhoạch
hãyquaylạivớibiểuđồphânnhánh-nơibạntậphợpcácýtưởngđểxemxétnhữngýtưởng
khác.Cóthểbạnsẽmuốnkếthợpmộtvàiýtưởnghoặcrấtcóthểthayđổihồntồnkếhoạch.
Hãynhớrằngsaumộtthờigianthựchiệnkếhoạchmàbạnnhậnkếtquảkhơngkhảthithìbạn
hồntồnđượcquyềnthayđổikếhoạchvàđừngmiễncưỡnglàmtiếp,đừng“cốđấmănxơi”
tiếccơngsứcđãbỏra.
Hãybắtđầuvớimộtýtưởngkhácvàlặplạiqtrìnhlựachọnýtưởng-lênkếhoạch-thực
hiện–đánhgiáchođếnkhinàobạnđạtđượcmụctiêucủamình.Đểtránhnhữngtrởngại
trongqtrìnhthựchiện,hãyliêntụccảitiếnquytrìnhcủabạn.Trongnhữngbướcđầutiên,
hãygiữchođầuócthoảimáiđểđánhgiákếhoạch.Cốgắngnhìnnhậnmọikhíacạnhcủavấn
đề.Tậptrungvàoviệcđịnhvịbạnlàai,bạnmuốngìvàbạncầnlàmgìđểđạtđượcmụctiêu.

Đánhgiákếhoạch.Đánhgiáxemđiềugìbạnđã
làmtốtvàđiềugìcầnthayđổi

Đánhgiámứcđộhiệuquảcủakếhoạch.
Tiếpnhậnýkiếnphảnhồitừnhữngngườikhác.
Nếucảmthấycóđiềugìđókhơngkhảthi,hãylinhhoạtvàkếthợpnhữngýtưởngkhác.
Tiếptụcđánhgiávàthayđổikếhoạchthựchiệnchođếnkhinàođạtđượcmụctiêu.