HOÀN THIỆN PHÂN TÍCH TÀI CHÍNH CÔNG TY CỔ PHÀN ĐẦU TƯ VÀ PHÁT TRIỂN ĐIỆN MIỀN TRUNG

⅛μ.................. .
NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC VIỆT NAM

, , IW

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

HỌC VIỆN NGÂN HÀNG

NGUYỄN TRUNG KIÊN

HOÀN THIỆN PHÂN TÍCH TÀI CHÍNH
CƠNG TY CỔ PHÀN ĐẦU TƯ VÀ PHÁT TRIỂN
ĐIỆN MIỀN TRUNG

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ

HÀ NỘI - 2020


⅛μ........... ,
NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC VIỆT NAM

, , IW
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

HỌC VIỆN NGÂN HÀNG

NGUYỄN TRUNG KIÊN

HOÀN THIỆN PHÂN TÍCH TÀI CHÍNH
CƠNG TY CƠ PHẦN ĐẦU TƯ VÀ PHÁT TRIEN
ĐIỆN MIỀN TRUNG

Chuyên ngành: Tài chính - Ngân hàng
Mã số: 8340201

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ

Người hướng dẫn khoa học: TS. BÙI THỊ MẾN

HÀ NỘI - 2020


1

LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan luận văn là công trình nghiên cứu khoa học, độc lập
của tơi đuớl sự huớng dẫn của Giáo viên huớng dẫn khoa học. Các số liệu, kết
quả đuợc trình bày trong luận văn là trung thực, có nguồn gốc rõ ràng, tin cậy,
các ý kiến và đề xuất của tác giả chua đuợc công bố trong bất kỳ cơng trình
nào khác.
Hà Nội, ngày tháng năm 2020
Tác giả luận văn

Nguyễn Trung Kiên


ii

MỤC LỤC
MỞ ĐẦU.................................................................................................................1
CHƯƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ CÔNG TÁC PHÂN TÍCH TÀI CHÍNH
DOANH NGHIỆP....................................................................................................8
1.1.

HOẠT ĐỘNG TÀI CHÍNH VÀ VAI TRỊ PHÂN TÍCH TÀI CHÍNH DOANH

NGHIỆP...................................................................................................................8
1.1.1. Hoạt động tài chính của doanh nghiệp........................................................... 8
1.1.2. Vai trị của phân tích tài chính...................................................................... 10
1.2.

CƠNG TÁC PHÂN TÍCH TÀI CHÍNH TRONG DOANH NGHIỆP.........11

1.2.1. Tổ chức cơng tác phân tích tài chính............................................................ 11
1.2.2. Quy trình phân tích tài chính........................................................................ 12
1.2.3. Phương pháp phân tích tài chính.................................................................. 15
1.2.4. Nội dung phân tích.......................................................................................22
1.3. NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG TỚI HỒN THIỆN CƠNG TÁC PHÂN TÍCH TÀI
CHÍNH TRONG DOANH NGHIỆP.......................................................................35
1.3.1. Nhân tố chủ quan.......................................................................................... 35
1.3.2. Nhân tố khách quan..................................................................................... 36
KẾT LUẬN CHƯƠNG 1....................................................................................... 38
CHƯƠNG 2. THỰC TRẠNG CƠNG TÁC PHÂN TÍCH TÀI CHÍNH TẠI CƠNG
TY CỔ PHẦN ĐẦU TƯ VÀ PHÁT TRIỂN ĐIỆN MIỀN TRUNG.......................39
2.1.TỔNG QUAN VỀ CÔNG TY CỔ PHẦN ĐẦU TƯ VÀ PHÁT TRIỂN ĐIỆN
MIỀN TRUNG.............................................................................................. 39
2.1.1.

Giới thiệu chung về Công ty cổ phần đầu tư và phát triển Điện miền

Trung .39
2.1.2.

Cơ cấu tổ chức của Công ty cổ phần đầu tư và phát triển Điện miền

Trung ..40
2.2. THỰC TRẠNG CƠNG TÁC PHÂN TÍCH TÀI CHÍNH TẠI CƠNG TY CỔ
PHẦN ĐẦU TƯ VÀ PHÁT TRIỂN ĐIỆN MIỀN TRUNG................................... 42
tư và phát triển Điện miền Trung................................................................... 42


iii
ιv

2.2.2.

Quy trình
phânMỤC
tích tài
chínhCHỮ
đượcVIẾT
thực hiện
tại Cơng ty cổ phần đầu tư và
DANH
CÁC
TẮT

phát triển Điện miền Trung.....................................................................................46

2.2.3................................................................Phương pháp phân tích tài chính 49
2.2.4.

Nội dung phân tích tài chính được thực hiện tại Công ty cổ phần đầu tư

và
phát triển Điện miền Trung.....................................................................................49
2.3........ĐÁNH GIÁ CƠNG TÁC PHÂN TÍCH TÀI CHÍNH TẠI CƠNG TY CỔ
PHẦN ĐẦU TƯ VÀ THƯƠNG MẠI ĐIỆN MIỀN TRUNG........................73
2.3.1........................................................................................Kết quả đạt được 73
2.3.2......................................................................................................Hạn chế 75
2.3.3...................................................................................Nguyên nhân tồn tại 79
KẾT LUẬN CHƯƠNG 2........................................................................................ 83
CHƯƠNG 3. ĐỊNH HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN CƠNG TÁC PHÂN
TÍCH TÀI CHÍNH TẠI CƠNG TY CỔ PHẦN ĐẦU TƯ VÀ PHÁT TRIỂN ĐIỆN
MIỀN TRUNG........................................................................................................ 84
3.1.

ĐỊNH HƯỚNG HỒN THIỆN PHÂN TÍCH TÀI CHÍNH CƠNG TY CỔ

PHẦN ĐẦU TƯ VÀ PHÁT TRIỂN ĐIỆN MIỀN TRUNG...................................84
3.2.

GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN PHÂN TÍCH TÀI CHÍNH CƠNG TY CỔ PHẦN

ĐẦU TƯ VÀ PHÁT TRIỂN ĐIỆN MIỀN TRUNG...............................................85
3.2.1.

Hồn thiện phương pháp phân tích tình hình tài chính................................85

3.2.2.

Hồn thiện tổ chức phân tích tình hình tài chính......................................... 91

3.2.3.

Hồn thiện nội dung phân tích tình hình tài chính.......................................94

3.2.4.

Nâng cao trình độ chun mơn CBNV phân tích tài chính........................100

3.2.5.

Nâng cao hiệu quả cơng tác quản lý và phân tích tài chính.......................103

3.3.

KIẾN NGHỊ ĐỐI VỚI NHÀ NƯỚC........................................................... 109

KẾT LUẬN CHƯƠNG 3...................................................................................... 111
KẾT LUẬN........................................................................................................... 112
CP

LIỆU THAM KHẢO..................................................................................... 114
CổTÀI
phần

DN

Doanh nghiệp

VCSH

Vốn chủ sở hữu

TSDH

Tài sản dài hạn

TSNH

Tài sản ngắn hạn


TSCĐ

Tài sản cố định

LNST

Lợi nhuận sau thuế

LNTT

Lợi nhuận trước thuế

DTT

Doanh thu thuần

GVHB

Giá vốn hàng bán

HĐKD

Hoạt động kinh doanh

HTK

Hàng tồn kho

KPT

Khoản phải thu

KTXH

Kinh tế xã hội

VCSH

Vốn chủ sở hữu



v

DANH MỤC BẢNG BIỂU, SƠ ĐỒ

Bảng
Bảng 2. 1. Tình hình đảm bảo vốn của Công ty năm 2019.............................50
Bảng 2. 2. Tình hình đảm bảo nguồn vốn của Cơng ty qua các năm..............51
Bảng 2. 3. Các khoản phải thu của Công ty qua các năm.............................53
Bảng 2. 4. Các khoản phải trả của Công ty qua các năm..............................54
Bảng 2. 5. Vay và nợ ngắn hạn của Công ty giai đoạn 2017-2019................55
Bảng 2. 6. Vay và nợ dài hạn của Công ty giai đoạn 2017-2019...................56
Bảng 2. 7. Khoản phải trả nguời bán của Cơng ty giai đoạn 2017-2019........58
Bảng 2. 8. Phân tích khả năng thanh tốn nợ ngắn hạn của Cơng ty qua các
năm ................................................................................................................ 59
Bảng 2. 9. Phân tích khả năng thanh tốn nợ dài hạn của Cơng ty qua các
năm..................................................................................................................60
Bảng 2. 10. Phân tích khái quát hiệu quả kinh doanh của Công ty.................62
Bảng 2. 11. Doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ Công ty CP Đầu tu và
phát triển Điện miền Trung.............................................................................64
Bảng 2. 12. Phân tích hiệu quả sử dụng tài sản của Công ty qua các năm 65
Bảng 2. 13. Phân tích hiệu quả sử dụng tài sản ngắn hạn của Cơng ty...........67
Bảng 2. 14. Phân tích hiệu quả sử dụng tài sản dài hạn và tài sản cố định của
Cơng ty............................................................................................................68
Bảng 2. 15. Phân tích hiệu quả sử dụng vốn chủ sở hữu của Công ty qua các
năm ................................................................................................................ 70
Bảng 2. 16. Phân tích hiệu quả sử dụng vốn vay của Công ty qua các năm .. 71
Bảng 2. 17. Phân tích hiệu quả sử dụng chi phí của Cơng ty qua các năm .... 72


vi

Sơ đồ
Sơ đồ 2. 1. Cơ cấu tổ chức Công ty Cổ phần đầu tu và phát triển..................41
Sơ đồ 2. 2. Cơ cấu tổ chức bộ máy kế toán tại Công ty CP Đầu tu và phát

triển Điện miền Trung.....................................................................................44


1

MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Trong thời kỳ nền kinh tế hiện nay, bên cạnh những điều kiện phát triển
vượt bậc, các doanh nghiệp trong và ngoài nước đang gặp rất nhiều khó khăn
thách thức để đạt mục tiêu nâng cao hiệu quả hoạt động kinh doanh, trong đó
cơng tác phân tích tài chính đóng vai trị hết sức cần thiết trên lý thuyết cũng
như thực tiễn hoạt động của doanh nghiệp. Mục đích của việc phân tích tài
chính là giúp người sử dụng thơng tin đánh giá được sức mạnh tài chính, khả
năng sinh lời và triển vọng của doanh nghiệp.
Do vậy, phân tích tài chính có ý nghĩa quan trọng không chỉ đối với các
chủ doanh nghiệp, các nhà quản trị doanh nghiệp mà các thông tin từ việc
phân tích tài chính mang lại cịn hữu ích đối với các nhà đầu tư, nhà cung cấp,
nhà cho vay, người lao động trong doanh nghiệp, các cơ quan quản lý nhà
nước về kinh tế. Đặc biệt, đối với các công ty cổ phần, công tác này đặc biệt
chiếm vị trí nổi bật bởi nó ảnh hưởng rất lớn tới việc ra quyết định của các
nhà đầu tư - một nhân tố giữ vai trị khơng nhỏ tới hoạt động của doanh
nghiệp.Tuy nhiên vì những lý do khác nhau, trên thực tế, cơng tác phân tích
tài chính tại các doanh nghiệp vẫn chưa thực sự trở thành công cụ hữu ích cho
các đối tượng liên quan, do vậy chưa thực sự phát huy được vai trị, ý nghĩa
tích cực của nó. Bên cạnh đó, cơng tác phân tích tài chính tại các doanh
nghiệp tại Việt Nam chưa được thực hiện theo quy chuẩn nhất định, cần nâng
cao kỹ thuật nhận diện một số hạn chế, tồn tại từ đó đề xuất giải pháp thiết
thực, phù hợp với từng ngành kinh tế để hồn thiện nội dung phân tích tình
hình tài chính.
Cơng ty cổ phần Đầu tư và Phát triển Điện miền Trung là doanh nghiệp

hoạt động trong lĩnh vực sản xuất và kinh doanh điện, xây dựng các cơng
trình dân dụng, cơng nghiệp, giao thơng, thủy lợi, thủy điện, cơng trình điện.


2

Muốn tồn tại và phát triển trong bối cảnh cạnh tranh, một nhân tố quan trọng
là doanh nghiệp cần phải đánh giá chính xác thực trạng tài chính và tiềm năng
của doanh nghiệp để có thể ra những quyết định đúng. Bên cạnh đó, doanh
nghiệp có nhận đuợc sự quan tâm của các nhà đầu tu, các nhà cho vay, các
nhà cung cấp... hay không cũng chịu ảnh huởng rất nhiều từ cơng tác phân
tích tài chính của doanh nghiệp. Nhận thức đuợc tầm quan trọng của phân tích
tài chính doanh nghiệp, Công ty cổ phần Đầu tu và Phát triển Điện miền
Trung cũng quan tâm tới công tác này. Nhung hoạt động phân tích tài chính
của Cơng ty vẫn chua thực sự có hệ thống và chiều sâu, chua trở thành công
cụ đắc lực cho việc ra quyết định của các nhà quản lý và đòn bẩy để thu hút
sự quan tâm của các đối tuợng liên quan khác. Để khắc phục những tồn tại
trong cơng tác phân tích tình hình tài chính tại Cơng ty cổ phần Đầu tu và
Phát triển Điện miền Trung, tác giả đã lựa chọn đề tài: iiHoan thiện phân tích
tài chính Cơng ty cổ phần Đầu tư và Phát triển Điện miền Trung"” làm luận
văn nghiên cứu.
2. Tổng quan tình hình nghiên cứu
Dựa trên tầm quan trọng và đánh giá thực tiễn về cơng tác phân tích tài
chính tại doanh nghiệp, thời gian qua đã có rất nhiều tác giá nghiên cứu, làm
rõ trong các luận văn và cơng trình nghiên cứu trong và ngồi nuớc. Trong đó
kể đến một số những nghiên cứu nổi bật nhu sau:
(1) Nguyễn Thành Luân, 2017. Hoàn thiện cơng tác phân tích hiệu quả
hoạt động tại Cơng ty Cao su Kon Tum, luận văn thạc sĩ Quản trị kinh doanh,
Truờng Đại học Đà Nang. Điểm nổi bật của nghiên cứu là tác giả đã đua ra cơ
sở lý luận về phân tích hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp đuợc thể hiện

qua khái niệm, tài liệu tài chính, 4 phuơng pháp phân tích và nội dung phân
tích hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp. Bên cạnh đó luận văn còn tồn tại
khoảng trống nhu chua đua ra các bài học kinh nghiệm về cơng tác phân tích


3

hiệu quả hoạt động của các doanh nghiệp cùng ngành để từ đó làm vững chắc
hơn các phân tích và giải pháp đuợc đua ra tại chuơng 2 và chuơng 3.
(2) Vũ Thị Hoa, 2019. Nâng cao hoạt động phân tích tài chính tại Cơng
ty CP Đầu tu và Phát triển Điện miền Trung, luận văn thạc sĩ kế toán Truờng
Đại học Lao động- xã hội. ưu điểm của nghiên cứu là tác giả đã áp dụng
phuơng pháp phân tích chi tiết dựa trên báo cáo tài chính của Cơng ty CP Đầu
tu và Phát triển Điện miền Trung để phân tích cấu trúc tài chính, phân tích
tình hình cơng nợ và khả năng thanh tốn, phân tích hiệu quả kinh doanh để
từ đó đua ra giải pháp nhằm nâng cao hoạt động phân tích tài chính tại doanh
nghiệp này. Khoảng trống của nghiên cứu là tác giả đề xuất những kiến nghị
chung chung chua thiết thực đối với Nhà nuớc và Công ty CP Đầu tu và Phát
triển Điện miền Trung.
(3) Bùi

Văn

Hồng,

2016.

Phân

tích

tài

chính

Cơng

ty

cổ

phần

Vinaconex 25, luận văn thạc sĩ Quản trị kinh doanh, truờng Đại học Kinh tế
Quốc dân. Tác giả đã khái quát hóa những vấn đề lý luận về phân tích tài
chính, tiến hành phân tích và đề xuất những giải pháp cụ thể hồn thiện cơng
tác phân tích báo cáo tài chính tại Cơng ty cổ phần Vinaconex 25. Tuy nhiên,
luận văn bị giới hạn bởi những hạn chế đã trình bày ở trên, luận văn nhằm
phục vụ quản trị doanh nghiệp, huớng tới hoàn thiện hệ thống chỉ tiêu để đánh
giá, phân tích doanh nghiệp tốt hơn, chua huớng tới phục vụ những đối tuợng
liên quan khác
(4) Trần Thị Hoa, 2017. Phân tích báo cáo tài chính nhằm tăng cuờng
quản lý tài chính tại buu điện tỉnh Nghệ An, luận án Tiến sĩ truờng Học viện
Tài chính. Bài nghiên cứu của tác giả đã đã khái quát hóa những vấn đề lý luận
về phân tích báo cáo tài chính doanh nghiệp, kết quả nghiên cứu có ý nghĩa đối
với nhiều đối tuợng liên quan. Song, nội dung phân tích chua sâu, dàn trải, một
số chỉ tiêu quan trọng nhu: cơ cấu từng khoản mục của tài sản, mức độ độc lâp


4

tài chính của các cơng ty khơng được luận văn đề cập, phân tích.
(5) Nguyễn Tiến Dũng, 2018. Nâng cao hoạt động phân tích tài chính tại
Cơng ty cổ phần dược phẩm Hà Tây- luận văn thạc sỹ tài chính ngân hàng,
Học viện khoa học xã hội. Nghiên cứu đã tập trung hệ thống hóa được những
vẫn đề lý luận cơ bản về phân tích tình hình tài chính thơng qua báo cáo tài
chính, đề cập sâu đến các phương pháp cũng như nội dung phân tích báo cáo
tài chính doanh nghiệp. Song luận văn mới chỉ dừng lại ở quan điểm của các
nhà quản trị, phân tích tình hình tài chính nhằm phát hiện ra những ưu điểm,
nhược điểm của cơng tác phân tích tình hình tài chính đang diễn ra tại công
ty, nhằm xây dựng nên hệ thống chỉ tiêu để phân tích và hồn thiện cơng tác
phân tích tại cơng ty, mà chưa hướng tới việc phân tích những biến động
trong hoạt động của cơng ty, tìm hiểu nguyên nhân và đưa ra các biện pháp để
khắc phục và nâng cao hiệu quả hoạt động công ty.
Thông qua đánh giá và tìm hiểu thực tế, tác giả nhận thấy chưa có những
nghiên cứu chuyên sâu về việc mở rộng hoạt động phân tích tài chính tại các
doanh nghiệp sản xuất điện, đặc biệt là nâng cao phân tích tài chính tại Cơng
ty cổ phần đầu tư và Phát triển Điện miền Trung. Theo kế hoạch thúc đẩy
tăng trưởng hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp công tác phân tích tài
chính là đối tượng được đặc biệt chú trọng và mở rộng.
3. Mục tiêu nghiên cứu
Mục tiêu nghiên cứu của đề tài là nghiên cứu cơ sở lý luận về phân tích
tài chính doanh nghiệp và vận dụng cơ sở lý luận để tiến hành đánh giá thực
tiễn cơng tác phân tích tài chính tại Cơng ty cổ phần Đầu tư và Phát triển Điện
miền Trung. Trên cơ sở đánh giá hiệu quả và những hạn chế tồn tại của công
tác này tại Công ty, đề tài đề xuất một số giải pháp để hồn thiện cơng tác
phân tích tài chính tại Cơng ty nhằm nâng cao kết quả HĐKD, đạt được
những tiêu chí tăng trưởng và phát triển theo định hướng của Ban Lãnh đạo.

5

4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu: Luận văn nghiên cứu về thực trạng công tác phân
tích tài chính doanh nghiệp tại Cơng ty cổ phần Đầu tư và Phát triển Điện
miền Trung, từ đó nhận diện kết quả đạt được từ việc PTTC, hạn chế cịn tồn
tại trong cơng tác này để đưa ra các giải pháp góp phần hồn thiện và nâng
cao hiệu quả phân tích tài chính tại Cơng ty cổ phần Đầu tư và Phát triển
Điện miền Trung.
Phạm vi nghiên cứu:
+ Nội dung: Phân tích tài chính theo số liệu dựa trên các báo cáo của
Công ty cổ phần Đầu tư và Phát triển Điện miền Trung (Báo cáo tài chính,
báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh,....)
+ Thời gian: Số liệu sử dụng để nghiên cứu từ năm 2017 đến Quý 2 năm
2020 và các giải pháp được đề xuất trong luận văn có ý nghĩa trong những
năm tới
5. Phương pháp nghiên cứu:
* Phương pháp luận: phương pháp luận của chủ nghĩa duy vật biện
chứng và duy vật lịch sử
* Phương pháp nghiên cứu:
- Phương pháp phân tích - tổng hợp: trên cơ sở phân tích lý thuyết và
thực tiễn cơng tác phân tích tài chính tại doanh nghiệp, đề tài khái qt hố
bản chất của cơng tác phân tích tài chính tại Cơng ty, trên cơ sở đánh giá đó
nhằm đưa ra những giải pháp cần thiết cho việc hoàn thiện công tác này tại
Công ty.
- Phương pháp so sánh: Đề tài sử dụng phương pháp so sánh để đánh giá
hiệu quả hoạt động tài chính của Cơng ty qua các năm và trong mối quan hệ
với các doanh nghiệp cùng ngành - đây là một nội dung quan trọng của cơng
tác phân tích tài chính.

6

♦

Phương pháp thu thập và xử lý thông tin:
- Phương pháp thu thập thông tin:
+ Phương pháp nghiên cứu tài liệu: nghiên cứu tài liệu để tìm hiểu
những thơng tin sau:

♦

Cơ sở lý thuyết liên quan đến đề tài (trong các tài liệu, giáo trình về lý
thuyết phân tích tài chính...)

♦

Kết quả nghiên cứu của các tác giả khác (trong các tạp chí, báo cáo
khoa học, đề tài nghiên cứu khoa học ... có liên quan tới vấn đề phân tích tài
chính doanh nghiệp)

♦

Chủ trương, chính sách liên quan tới nội dung nghiên cứu (chủ yếu là
các văn bản quy phạm pháp luật của nhà nước điều chỉnh các nội dung liên
quan tới tài chính doanh nghiệp)

♦

Số liệu phục vụ cho việc nghiên cứu của đề tài (chủ yếu là các báo cáo

tài chính của doanh nghiệp qua các năm, số liệu thống kê ngành...)
+ Phương pháp phỏng vấn: phỏng vấn các nhà đầu tư, các nhà quản trị
doanh nghiệp hoặc các đối tượng liên quan khác để làm rõ nội dung nghiên cứu.
+ Phương pháp xử lý thông tin:
+ Phương pháp xử lý tốn học đối với các thơng tin định lượng: Sử dụng
phương pháp thống kê toán để xác định xu hướng diễn biến của các số liệu,
xác định được quy luật của tập hợp số liệu.
+ Phương pháp xử lý logic đối với các thông tin định tính: Đưa ra những
phán đốn về bản chất các sự kiện và thể hiện liên hệ logic của các sự kiện.

6. Kết cấu của luận văn
Đề tài với tên gọi: Hồn thiện phân tích tài chính Cơng ty cổ phần
Đầu tư và Phát triển Điện miền Trung'’”, ngoài phần mở đầu, kết luận, danh
mục tài liệu tài liệu tham khảo, danh mục các chữ viết tắt và các phụ lục, luận


7

Chương 1: Cơ sở lý luận về công tác phân tích tài chính tại doanh nghiệp.
Chương 2: Thực trạng cơng tác phân tích tài chính tại Cơng ty cổ phần
Đầu tư và Phát triển Điện miền Trung.
Chương 3: Định hướng và giải pháp hồn thiện cơng tác phân tích tài
chính tại Công ty cổ phần Đầu tư và Phát triển Điện miền Trung.


8

CHƯƠNG 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ CƠNG TÁC PHÂN TÍCH
TÀI CHÍNH DOANH NGHIỆP

1.1. HOẠT ĐỘNG TÀI CHÍNH VÀ VAI TRỊ PHÂN TÍCH TÀI CHÍNH
DOANH NGHIỆP
1.1.1. Hoạt động tài chính của doanh nghiệp
Doanh nghiệp là một tổ chức kinh tế độc lập, có tư cách pháp nhân hoạt
động sản xuất kinh doanh trên thị trường với mục tiêu tối đa hoá lợi nhuận, tối
đa hóa giá trị chủ sở hữu của doanh nghiệp và phát triển. Doanh nghiệp được
phân chia thành nhiều hình thức khác nhau. Trong phạm vi nghiên cứu về tài
chính, các quan hệ tài chính, Doanh nghiệp được phân chia theo hình thức sở
hữu thành nhiều loại khác nhau như Doanh nghiệp nhà nước, công ty cổ phần,
công ty liên doanh, doanh nghiệp có 100% vốn đầu tư nước ngồi. Mỗi loại
hình doanh nghiệp có những ưu điểm và những nhược điểm riêng do đặc thù
của ngành nghề kinh doanh song bản chất và nội dung của hoạt động tài chính
và quản lý tài chính về cơ bản là giống nhau.
Muốn phát triển bền vững, doanh nghiệp phải làm chủ và dự đốn
trước sự thay đổi của mơi trường để sẵn sàng thích nghi với nó. Trong mơi
trường đó, quan hệ tài chính của doanh nghiệp được thể hiện rất phong phú
và đa dạng.
Trước hết, để tiến hành hoạt động sản xuất - kinh doanh, doanh nghi ệp
phải có một lượng vốn nhất định để đầu tư các yếu tố đầu vào (máy móc,
thiết bị, nhà xưởng, nguyên liệu, nhân lực...) và sau đó là q trình kết hợp
các yếu tố đầu vào tạo ra các hàng hoá - dịch vụ đầu ra (hàng hoá, dịch vụ
phục vụ cho nhu cầu tiêu dùng hoặc được sử dụng cho quá trình sản xuất,
kinh doanh khác). Như vậy, trong một thời kỳ nhất định, các doanh nghiệp


9

đã chuyển hoá các hàng hoá, dịch vụ đầu vào thành các hàng hoá, d ịch vụ
đầu ra để trao đổi (bán).
Trong số các tài sản mà doanh nghiệp nắm giữ có một tài sản đặc biệt đó là tiền. Mọi q trình trao đổi đều đuợc thực hiện thơng qua trung gian là

tiền và khái niệm dòng vật chất và dịng tiền phát sinh từ đó, tức là sự dịch
chuyển hàng hoá, dịch vụ và sự dịch chuyển tiền giữa các đơn vị, tổ chức kinh
tế. Nhu vậy, tuong ứng với dịng vật chất đi vào (hàng hố, dịch vụ đầu vào)
là dòng tiền đi ra; nguợc lại, tuơng ứng với dịng vật chất đi ra (hàng hố,
dịch vụ đầu ra) là dịng tiền đi vào).
Sản xuất, chuyển hố là một q trình cơng nghệ. Một mặt, nó đuợc đặc
trung bởi thời gian chuyển hoá hàng hoá và dịch vụ, mặt khác nó đuợc đặc
trung bởi các yếu tố cần thiết cho sự vận hành - đó là tu liệu sản xuất và sức
lao động. Q trình cơng nghệ này có tác dụng quyết định tới cơ cấu vốn và
hoạt động trao đổi của doanh nghiệp.
Doanh nghiệp thực hiện hoạt động trao đổi hoặc với thị truờng cung cấp
hàng hoá, dịch vụ đầu vào hoặc với thị truờng phân phối, tiêu thụ hàng hoá,
dịch vụ đầu ra và tuỳ thuộc vào tính chất hoạt động sản xuất - kinh doanh của
doanh nghiệp. Hoạt động tài chính của doanh nghiệp đuợc phát sinh từ q
trình trao đổi đó. Hoạt động tài chính có quan hệ chặt chẽ với hoạt động kinh
doanh và nó phục vụ cho các mục tiêu kinh doanh của doanh nghiệp. Nói một
cách cụ thể, hoạt động tài chính doanh nghiệp là hoạt động của các luồng
chuyển dịch, các luồng vận động và chuyển hoá các luồng tài chính trong q
trình sản xuất, cung cấp và trao đổi để tạo lập, sử dụng quỹ tiền tệ nhằm đạt
đuợc mục tiêu kinh doanh của doanh nghiệp.
Có thể khái quát hoạt động tài chính với những nội dung cơ bản sau:
- Hoạt động huy động vốn và hình thành các nguồn vốn.
- Hoạt động sử dụng vốn trong quá trình kinh doanh.


10

♦

Hoạt động phân phối vốn.

♦

Hoạt động luân chuyển vốn trong kinh doanh.
- Hoạt động phân phối nguồn tài chính trở lại các quỹ tiền tệ và vốn
kinh doanh.

1.1.2. Vai trò của phân tích tài chính
Phân tích tài chính là sử dụng một tập hợp các phuơng pháp và các công
cụ cho phép xử lý các thơng tin kế tốn và các thơng tin khác về tài chính
nhằm đánh giá tình hình tài chính của một doanh nghiệp, đánh giá rủi ro, mức
độ và chất luợng hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp đó. Với những nội
dung này, phân tích tài chính của một doanh nghiệp trở thành mối quan tâm
của nhiều đối tuợng khác nhau nhu Ban Tổng giám đốc, Hội đồng quản trị,
các nhà đầu tu, các cổ đông, nguời cho vay...
Mối quan tâm hàng đầu của các nhà phân tích tài chính là đánh giá rủi ro
phá sản tác động tới các doanh nghiệp mà biểu hiện của nó là khả năng thanh
tốn, đánh giá khả năng cân đối vốn, năng lực hoạt động cũng nhu khả năng
sinh lãi của doanh nghiệp. Trên cơ sở đó, các nhà phân tích tài chính tiếp tục
nghiên cứu và đua ra những dự đốn về kết quả hoạt động nói chung và mức
doanh lợi nói riêng của doanh nghiệp trong tuơng lai. Nói cách khác, phân
tích tài chính là cơ sở để dự đốn tài chính - một trong các huớng dự đốn
doanh nghiệp. Phân tích tài chính có thể đuợc ứng dụng theo nhiều huớng
khác nhau: với mục đích tác nghiệp (chuẩn bị các quyết định nội bộ), với mục
đích nghiên cứu, thơng tin hoặc theo vị trí của nhà phân tích (trong doanh
nghiệp hoặc ngồi doanh nghiệp).
Đối với các chủ doanh nghiệp và các nhà quản trị doanh nghiệp, mối
quan tâm hàng đầu của họ là tìm kiếm lợi nhuận và khả năng trả nợ. Do vậy,
hơn ai hết, họ cần có đủ thơng tin và hiểu rõ doanh nghiệp nhằm đánh giá tình

11

hình tài chính đã qua, thực hiện cân bằng tài chính và khả năng thanh tốn,
sinh lợi, rủi ro và dự đốn tình hình tài chính nhằm đề ra quyết định đúng.
Đối với với các chủ ngân hàng và các nhà cho vay tín dụng, mối quan
tâm của họ huớng chủ yếu vào khả năng trả nợ của doanh nghiệp. Vì vậy, họ
đặc biệt chú ý tới số luợng tiền và các tài sản khác có thể chuyển dổi thành
tiền nhanh; từ đó so sánh với số nợ ngắn hạn để biết đuợc khả năng thanh
toán tức thời của doanh nghiệp. Ngoài ra, các chủ ngân hàng và các nhà cho
vay tín dụng cũng rất quan tâm đến số luợng vốn của chủ sở hữu, bởi vì số
vốn chủ sở hữu này là khoản bảo hiểm cho họ trong truờng hợp doanh nghiệp
gặp rủi ro.
Đối với các nhà đầu tư, mối quan tâm của họ huớng vào các yếu tố nhu
sự rủi ro, thời gian hoàn vốn, mức sinh lãi, khả năng thanh tốn vốn,... Vì
vậy, họ cần những thơng tin về điều kiện tài chính, tình hình hoạt động, về kết
quả kinh doanh và các tiềm năng tăng truởng của doanh nghiệp. Những điều
đó nhằm đảm bảo sự an tồn và tính hiệu quả cho các nhà đầu tu.
Đối với các nhà cung cấp vật tư, thiết bị, hàng hố, dịch vụ, họ phải
quyết định xem có cho phép khách hàng sắp tới đuợc mua chịu hàng, thanh
toán chậm hay không. Cũng nhu các chủ ngân hàng và các nhà cho vay tín
dụng, nhóm nguời này cũng cần phải biết đuợc khả năng thanh toán hiện tại
và thời gian sắp tới của khách hàng.
1.2.

CƠNG TÁC PHÂN TÍCH TÀI CHÍNH TRONG DOANH NGHIỆP

1.2.1. Tổ chức cơng tác phân tích tài chính
Q trình tổ chức cơng tác phân tích tài chính đuợc tiến hành tuỳ theo
loại hình tổ chức kinh doanh ở các doanh nghiệp nhằm mục đích cung cấp,

đáp ứng nhu cầu thơng tin cho q trình lập kế hoạch, công tác kiểm tra và ra
quyết định. Công tác tổ chức phân tích phải làm sao thoả mãn cao nhất cho
nhu cầu thơng tin của từng loại hình quản trị khác nhau.


12

- Cơng tác phân tích tài chính có thể nằm ở một bộ phận riêng biệt đặt
dưới quyền kiểm soát trực tiếp của ban giám đốc và làm tham mưu cho giám
đốc. Theo hình thức này thì quá trình phân tích được thể hiện tồn bộ nội
dung của hoạt động kinh doanh. Kết quả phân tích sẽ cung cấp thơng tin
thường xuyên cho lãnh đạo trong doanh nghiệp. Trên cơ sở này các thơng tin
qua phân tích được truyền từ trên xuống dưới theo chức năng quản lý và quá
trình giám sát, kiểm tra, kiểm soát, điều chỉnh, chấn chỉnh đối với từng bộ
phận của doanh nghiệp theo cơ cấu từ ban giám đốc đến các phịng ban.
- Cơng tác phân tích tài chính được thực hiện ở nhiều bộ phận
riêng biệt theo các chức năng của quản lý nhằm cung cấp thông tin và thoả
mãn thông tin cho các bộ phận của quản lý được phân quyền, cụ thể:
+ Đối với bộ phận được phân quyền kiểm soát và ra quyết định về chi
phí, bộ phận này sẽ tổ chức thực hiện thu nhập thông tin và tiến hành phân
tích tình hình biến động chi phí, giữa thực hiện so với định mức nhằm phát
hiện chênh lệch chi phí cả về hai mặt động lượng và giá để từ đó tìm ra
ngun nhân và đề ra giải pháp.
+ Đối với bộ phận được phân quyền kiểm soát và ra quyết định
về doanh thu (Thường gọi là trung tâm kinh doanh), là bộ phận kinh
doanh riêng biệt theo địa điểm hoặc một số sản phẩm nhóm hàng riêng biệt,
do đó họ có quyền với bộ phạn cấp dưới là bộ phận chi phí. ứng với bộ phận
này thường là trưởng phòng kinh doanh, hoặc giám đốc kinh doanh tuỳ
theo doanh nghiệp. Bộ phận này sẽ tiến hành thu nhập thông tin, tiến hành
phân tích báo cáo thu nhập, đánh giá mối quan hệ chi phí - khối lượng lợi nhuận làm cơ sở để đánh giá hoàn vốn trong kinh doanh và phân tích

báo cáo nội bộ
1.2.2. Quy trình phân tích tài chính
Phân tích tài chính doanh nghiệp thơng thường phải trải qua các giai


13

đoạn sau:
* Xác định mục tiêu phân tích:
Đối với mỗi doanh nghiệp ở từng thời kỳ nhất định, mục tiêu phân tích
tài chính được xác định một cách khác nhau và trong mỗi vấn đề của hoạt
động tài chính như khả năng cân đối vốn, quản lý hàng tồn kho, kiểm sốt chi
phí và lợi nhuận... thì mỗi vấn đề có mục tiêu riêng như:
Về khả năng cân đối vốn sẽ có mục tiêu phân tích cơ cấu vốn, khả năng
thanh toán và lưu chuyển vốn.
Về quản lý hàng tồn kho sẽ có mục tiêu phân tích về doanh số, giá cả và
cấu trúc tài sản.
Về kiểm sốt chi phí và lợi nhuận có mục tiêu phân tích là khả năng sinh
lãi, doanh thu.
Xác định mục tiêu phân tích là bước rất quan trọng quyết định đến ý
nghĩa của công tác phân tích tài chính đối với doanh nghiệp cũng như các đối
tượng có liên quan.
* Lập kế hoạch phân tích:
Trên cơ sở tuân thủ mục tiêu phân tích đã đề ra, bộ phận phân tích phải
xác định rõ phạm vi phân tích, thời gian tiến hành, phân cơng trách nhiệm bố
trí nhân sự cho cơng tác phân tích tài chính.
Về phạm vi phân tích có thể chia ra phân tích theo chun đề hay phân
tích tồn diện.
Về thời gian phân tích, kế hoạch phân tích phải xác định rõ việc phân
tích là phân tích trước, phân tích hiện hành hay phân tích sau.

Phân tích trước là phân tích trước khi tiến hành một kế hoạch kinh doanh
nào đó. Phân tích trước thường đưa ra những dự đốn về nhu cầu, cách thức
phân bổ các nguồn lực tài chính và lập kế hoạch
Phân tích hiện hành là việc phân tích đồng thời với quá trình kinh doanh


14

nhằm xác minh tính hợp lý về mặt tài chính của các dự án, dự đoán kế hoạch
phục vụ cho việc điều chỉnh kịp thời các dự án, dự đoán kế hoạch đó.
Phân tích sau là việc phân tích các kết quả trên giác độ tài chính sau khi
đã thực hiện tồn bộ cơng việc.
Về nhân sự, cơng tác phân tích tài chính phải được thực hiện bởi đội ngũ
nhân sự có kinh nghiệm và có tinh thần trách nhiệm cao.
* Thu thập, xử lý thơng tin.
Trong phân tích tài chính, nhà phân tích phải thu thập, sử dụng mọi
nguồn thông tin: từ thông tin nội bộ doanh nghiệp đến những thơng tin bên
ngồi doanh nghiệp, từ thơng tin số lượng đến thơng tin giá trị. Những thơng
tin đó đều giúp nhà phân tích có thể đưa ra được những nhận xét, kết luận tinh
tế và thích đáng.
Thơng tin bên ngồi doanh nghiệp có thể là những thơng tin chung
(thơng tin liên quan đến trạng thái nền kinh tế, cơ hội kinh doanh, chính sách
thuế, lãi suất...), thơng tin về ngành kinh doanh (thơng tin liên quan đến vị trí
của ngành trong nền kinh tế, cơ cấu ngành, các sản phẩm của ngành, tình
trạng cơng nghệ, thị phần.) và các thông tin về phương diện pháp lý đối với
doanh nghiệp (các thông tin mà doanh nghiệp phải báo cáo cho các cơ quan
quản lý như: tình hình quản lý, kiểm toán, kế hoạch sử dụng kết quả kinh
doanh của doanh nghiệp.)
Tuy nhiên, để đánh giá một cách cơ bản tình hình tài chính của doanh
nghiệp, có thể sử dụng thơng tin kế toán trong nội bộ doanh nghiệp như là

một nguồn thông tin quan trọng bậc nhất. Thông tin kế toán được phản ánh
khá đầy đủ trong các báo cáo kế toán: bảng cân đối kế toán, báo cáo kết quả
kinh doanh, báo cáo lưu chuyển tiền tệ và thuyết minh báo cáo tài chính.
Nói tóm lại, đó là tất cả các thơng tin quan trọng mà nhà phân tích cần
thu thập, xử lý nhằm phục vụ công tác phân tích.


15

* Tiến hành cơng tác phân tích tài chính:
Cơng tác phân tích tài chính dựa trên cơ sở các yêu cầu về nội dung,
phuơng pháp phân tích đã đề ra, dựa trên các thông tin và số liệu đã thu thập
và xử lý, sau đó đuợc tiến hành nhu sau:
Một là đánh giá chung tình hình tài chính: sử dụng các phuơng pháp và
các chỉ tiêu đã lựa chọn tính toán để đánh giá theo từng chỉ tiêu cụ thể, từ đó
tổng kết khái qt tồn bộ xu huớng phát triển và mối quan hệ qua lại giữa
các mặt hoạt động của doanh nghiệp.
Hai là xác định các nhân tổ ảnh huởng và mức độ ảnh huởng của từng
nhân tố đối với đối tuợng phân tích. Tuỳ theo yêu cầu quản lý và điều kiện
cung cấp thông tin để xác định số luợng các nhân tố sử dụng trong phân tích,
qua các phuơng pháp phân tích mà xác định chiều huớng mức độ ảnh huởng
của các nhân tố tới đối tuợng phân tích.
Ba là tổng hợp kết quả phân tích, rút ra kết luận, nguyên nhân tác động
và đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh của
doanh nghiệp.
* Lập báo cáo phân tích tài chính:
Đây là buớc cuối cùng trong việc thực hiện cơng tác phân tích tài chính
doanh nghiệp. Kết quả phân tích phải đuợc viết thành báo cáo gửi cho Ban
giám đốc doanh nghiệp, những đối tuợng có nhu cầu để phục vụ cơng tác
quản lý doanh nghiệp.

1.2.3. Phương pháp phân tích tài chính
Phuơng pháp phân tích tài chính là cách thức hay kỹ thuật dùng để xử lý
các thông tin tài chính nhằm đánh giá tình hình tài chính của doanh nghiệp.
Hiện nay có rất nhiều phuơng pháp đuợc các nhà phân tích tài chính sử dụng.
Sau đây là một vài phuơng pháp chủ yếu đuợc sử dụng phổ biến nhất: