Tài liệu 10 câu hỏi dinh dưỡng đáng quan tâm nhất cho trẻ dưới 1 tuổi - Phần 1 ppt

10 câu hỏi dinh dưỡng
đáng quan tâm nhất cho
trẻ dưới 1 tuổi - Phần 1
Dù nuôi con đầu lòng hay con thứ 2 thì những lo lắng làm các bà mẹ rối
trí dường như chẳng giảm đi. Hàng loạt những câu hỏi liên tục được đặt
ra liên quan đến việc nuôi dạy con. Webtetho tổng hợp 10 câu hỏi “hay
được hỏi nhất” và đã được các chuyên gia dinh dưỡng (*) trả lời tận
tình.
1. Vì sao sữa mẹ quan trọng với trẻ sơ sinh?
Hỏi: Con em được 7 tuần, cân nặng 4,3kg (lúc mới sinh là 3,2kg), bé ăn sữa
mẹ hoàn toàn. Nhưng mẹ em cứ bắt cho ăn thêm sữa ngoài với mục đích
tăng trí thông minh và tăng nhiều cân hơn vì ăn sữa mẹ như thế là còi quá.
Trong khi đó em thấy trên TV khi quảng cáo sữa ngoài thì đều phải có câu
nói: “Sữa mẹ là tốt nhất cho sự phát triển trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ.” Vậy nên em
băn khoăn không biết có nên cho ăn thêm sữa ngoài không?
Trả lời: Sữa mẹ luôn luôn là loại thức ǎn tốt nhất cho trẻ em, nhất là trong
nǎm đầu đời, vì nhiều lý do:
- Trước hết, sữa mẹ là thức ǎn hoàn chỉnh nhất, thích hợp nhất đối với trẻ; vì
trong sữa mẹ có đủ nǎng lượng và chất dinh dưỡng cần thiết như đạm,
đường, mỡ, vitamin và muối khoáng với tỉ lệ thích hợp cho sự hấp thụ và
phát triển cơ thể trẻ. Bú mẹ, trẻ sẽ lớn nhanh, phòng được suy dinh dưỡng.
- Sữa mẹ còn chứa nhiều chất kháng khuẩn, tǎng cường sức đề kháng cho
trẻ. Trong sữa mẹ có những yếu tố quan trọng bảo vệ cơ thể mà không một
thức ǎn nào có thể thay thế được đó là: các globulin miễn dịch, chủ yếu là
IgA có tác dụng bảo vệ cơ thể chống các bệnh đường ruột và bệnh nhiễm
khuẩn. Do tác dụng kháng khuẩn của sữa mẹ nên trẻ được bú sữa mẹ sẽ ít
mắc bệnh.

Ảnh: Getty images
- Sữa mẹ có tác dụng chống dị ứng, trẻ bú mẹ ít bị dị ứng và bị ezema như
ǎn sữa bò.

- Cho con bú sữa mẹ sẽ thuận lợi và kinh tế: Cho trẻ bú sữa mẹ rất thuận lợi
vì không phụ thuộc vào giờ giấc, không cần phải đun nấu dụng cụ pha chế.
Trẻ bú sữa mẹ sẽ kinh tế hơn nhiều so với nuôi nhân tạo bằng sữa bò hoặc
bất cứ loại thức ǎn nào khác, vì sữa mẹ không mất tiền mua. Khi người mẹ
ǎn uống đầy đủ, tinh thần thoải mái thì sẽ đủ sữa cho con bú.
- Nuôi con bằng sữa mẹ có điều kiện gắn bó mẹ con, người mẹ có nhiều thời
gian gần gũi con một cách tự nhiên, đó là yếu tố tâm lý quan trọng giúp cho
sự phát triển hài hoà của đứa trẻ.
- Cho con bú góp phần hạn chế sinh đẻ, vì khi trẻ bú, tuyến yên sẽ tiết ra
prolactin. Prolactin ức chế rụng trứng, làm giảm khả nǎng sinh đẻ.
- Nhiều nghiên cứu cho thấy cho con bú còn làm giảm tỉ lệ ung thư vú.
Chính vì những lý do trên, như bạn thấy, mọi kênh truyền thông hiện nay
đều có câu nói: “sữa mẹ là tốt nhất cho sự phát triển trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ.”
Con bạn bú sữa mẹ phát triển rất tốt, vậy bạn không cần phải cho uống sữa
ngoài, ngoại trừ khi có 1 lý do chính đáng nào khác khiến bé không thể được
bú mẹ hoặc bạn muốn tập thêm cho con thói quen bú bằng bình khi mẹ phải
đi làm…
2. Sữa mẹ không đủ chất bằng sữa bột?
Hỏi: Bé trai nhà em 3 tuần nay không lên cân, hiện giờ bé 4 tháng 1 tuần mà
mới được 6kg, lúc sinh là 3,2 kg. Em phải làm thế nào để giúp bé tăng cân
nhanh thưa bác sĩ? Bé bú sữa mẹ hoàn toàn, liệu có phải sữa mẹ không đủ
chất? Em có nên cho bé bú thêm sữa công thức không? Em không ăn kiêng,
hàng ngày ăn cơm 2 bữa chính, uống sữa đậu nành và ăn nhiều hoa quả, cân
nặng của mẹ thì không xuống mà cân nặng của con thì lại không tăng, có
phải bé nhà em hấp thu kém không ạ?
Trả lời: Nếu bé không tăng đủ, có khả năng sữa mẹ nhiều nước hơn là
dưỡng chất, bạn cần cho bú thêm sữa ngoài. Khi cho bú mẹ, bạn vắt bỏ hết
phần sữa trong đầu vú đi, chỉ cho bú phần sữa đục cuối dòng. Hết sữa mẹ,
bạn pha thêm sữa bột cho bú, hoàn toàn không cho bé uống nước, chỉ có sữa
thay nước bạn nhé. Dưới 6 tháng tuổi bé chỉ có sữa thôi, không ăn hoặc uống

thêm bất cứ gì.
3. Vì sao bé ăn đủ nhưng không tăng cân?

Ảnh: Getty images
Hỏi: Xin bác sĩ cho tôi hỏi, con tôi lúc sanh 3,8kg dài 55cm, nhưng đến nay
là 4 tháng cân nặng chỉ 6,2kg, như vậy con tôi có bị suy dinh dưỡng không?
Từ tháng thứ 3 mỗi ngày cháu uống 800ml đến 1000ml nhưng sao cháu vẫn
không tăng cân được và chiều cao 2 tháng liền chỉ có 60cm?
Trả lời: Nếu bé không tăng cân nặng và chiều cao đủ khi tổng lượng sữa
hàng ngày đạt 1000ml, bạn kiểm tra lại các yếu tố sau:
- Thiếu vitamin D do không phơi nắng đủ (mỗi ngày bé cần phơi nắng ít
nhất 15 phút). Nếu không có điều kiện phơi nắng, bạn cho bé uống thêm
vitamin D3 ngày 1 giọt.
- Bé được cho uống nước làm loãng dịch vị và men tiêu hóa, khiến sữa
không được tiêu hóa hấp thu tốt. Nhớ là không cho bé uống giọt nước nào cả
bạn nhé.
- Bé bị bệnh lý nhiễm khuẩn: cần điều trị triệt để bệnh lý
- Sữa được pha bằng nước cháo, nước bột, nước rau… làm thay đổi thành
phần và chậm hấp thu.
- Lượng sữa đo được có chính xác không, hay là do người khác “báo cáo” và
có thể số thật không đúng như số này.
Nếu bé bị tiêu chảy kéo dài, phân sống, phân mỡ… mới nghĩ đến kém hấp
thu bạn ạ.
4. Phải làm sao khi bé biếng ăn?
Hỏi: Con tôi được 10 tháng tuổi, 8kg. Cháu ăn uống rất khó, tôi đã ép bé ăn
bằng cách giữ chặt bé rồi cho thức ăn vào miệng cho bé nuốt. Cho tôi hỏi
cách cho ăn của tôi như vậy có ảnh hưởng gì không. Mỗi lần ăn bé khóc rất
to, phản kháng quyết liệt, tôi thấy xót lắm nhưng không làm như vậy thì
cháu không ăn. Tôi phải làm như thế nào đây?

Ảnh: Getty images
Trả lời: Nếu có ai đó giữ chặt lấy bạn, nhét thức ăn vào miệng rồi buộc bạn
phải nuốt thì bạn sẽ cảm thấy thế nào? Đó là một sự xúc phạm ghê gớm đến
tâm lý của trẻ mà bạn cần phải ngưng ngay lập tức nếu không các rối loạn
tâm lý sẽ trở thành sang chấn tâm lý gây ảnh hưởng đến nhiều chuyện khác
sau này. Bé khó ăn thường là do người lớn thôi bạn ạ, vì vậy bạn cần điều
chỉnh cách cho bé ăn.
- Cai sữa mẹ nếu bé còn bú mẹ, đây là điều cần thiết phải làm để phục hồi
dinh dưỡng cho bé càng sớm càng tốt. Nếu bạn không cai sữa mẹ, phần tập
ăn dưới đây sẽ không thể thực hiện được.
- Không cho bé uống bất kỳ nước gì kể cả nước lọc, nước trái cây… Cho
uống sữa hoàn toàn thay nước theo phản xạ khát, không theo cữ theo giờ.
Mỗi ngày bé cần khoảng 800-1000ml nước mới sống được và toàn bộ số này
nên được cung cấp từ sữa.
- Ngày cho bé ăn 3 lần, mỗi lần 100ml cháo trắng đặc nấu với 15g thịt cá
băm nhuyễn, 15g rau băm nhuyễn và 10g dầu ăn. Bữa ăn kéo dài đúng 30
phút. Lúc cho ăn, bạn cứ đút muỗng cháo vào miệng bé, rồi nói chuyện với
bé, bé có khóc, nhè, phun… cứ thản nhiên lau sạch rồi đút muỗng khác; lưu
ý không hù dọa, không xem TV, không đi chơi mà tập trung hoàn toàn vào
bữa ăn và phải nói chuyện với bé liên tục một cách vui vẻ và dịu dàng. Hết
30 phút, bạn ngưng bữa ăn dù bé không ăn được muỗng nào.
- Cho bé tráng miệng một ít trái cây nạo. Ngoài ra, không cho bé ăn thêm
thức ăn hay bữa ăn nào khác ngoài các phần đã kể trên đây.
5. Thế nào là đi tiêu sinh lý và thế nào là táo bón?
Hỏi: Bé nhà em được hơn 3 tháng, bú mẹ hoàn toàn, khoảng hơn 1,5 tháng
bé bị táo bón, 3-5 ngày mới đi cầu, phân vẫn bình thường. Khi 2,5 tháng có
khi 7-8 ngày bé mới đi 1 lần, sợ quá em phải đưa bé đi khám. Bác sĩ nói táo
bón lâu ngày phải dùng thuốc bơm hậu môn bé mới đi cầu. Bây giờ đã 3
ngày mà bé không đi cầu. Vậy em có nên dùng dụng cụ bơm không?
Trả lời: Trẻ 2-6 tháng thường bị chậm đi tiêu sinh lý, tức là nhiều ngày mới

đi tiêu một lần, nhưng phân thành khuôn mềm, không cứng như phân dê. Sở
dĩ có hiện tượng này là vì bé chỉ ăn toàn sữa, mà trong sữa toàn nước, bé
uống bao nhiêu tiểu ra hết bấy nhiêu, phần chất dinh dưỡng còn lại cũng dễ
tiêu hóa dễ hấp thu, nên lượng phân còn lại trong ruột rất ít, mà không có
phân thì lấy gì bé đi tiêu? Nếu bé đi 5-7 ngày một lần mà phân vẫn mềm thì
không sao cả. Việc dùng bơm hậu môn không nên sử dụng thường xuyên sẽ
ảnh hưởng đến phản xạ đi tiêu tự nhiên của cơ thể. Thay vào đó, bạn có nên
xoa bụng bé theo chiều kim đồng hồ để kích thích nhu động ruột, không nên
cho bé uống bất kỳ cỏ cây gì cũng như không được bơm hậu môn thường
xuyên.
(còn tiếp)
(*)ThS – BS Đào Thị Yến Phi và nhóm các bác sĩ Bộ môn Dinh dưỡng An
toàn Thực phẩm Trường Đại học Y khoa Phạm Ngọc Thạch đã trả lời.