từ điển lâm nghiệp (vietnamese english forestry dictionary) từ điển Việt Anh, tiếng anh chuyên nghành lâm nghiệp

VIETNAM FORESTRY UNIVERSITY
(VFU)

GERMAN TECHNICAL COOPERATION
(GTZ)

ENGLISH-VIETNAMESE DICTIONARY
OF
FORESTRY
(Second draft)

Hanoi, 2009


LỜI NĨI ĐẤU

Tiếng Anh là một ngơn ngữ quan trọng nhất và được sử dụng rộng rãi nhất trên thế giới,
đặc biệt là ở các lĩnh vực khoa học và cơng nghệ. Vì vậy việc biên soạn một cuốn từ điển
Anh -Việt trong lĩnh vực lâm nghiệp là rất cần thiết góp phần phục vụ việc đào tạo và
phát triển Lâm nghiệp ở nước ta. Cuốn từ điển Lâm nghiệp Anh-Việt này cuốn từ điển
song ngữ đầu tiên và đầy đủ nhất về lĩnh vực lâm nghiệp ở Viêt Nam, nó được xây dựng
dựa vào cuốn từ điển lâm nghiệp của Hội khoa học Lâm nghiệp Hoa kỳ, do một nhóm
các nhà khoa học và chuyên gia thuộc Trường Đại học Lâm nghiệp Việt Nam, Viện Khoa
học Lâm nghiệp Việt Nam và Tổ chức hợp tác kỹ thuật Cộng Hòa Liên bang Đức biên
soạn.
Chúng tôi trân trọng giới thiệu cuốn từ điển này với các nhà nghiên cứu và sinh viện với
mục đích giáo dục và phi thương mại.

Ban biên tập

Nhóm biên soạn:
TS. Đỗ Anh Tuân1 (Chủ biên)
TS. Pancel Laslo 2
GS. Lê Đình Khả3
GS. Hà Chu Chử4
Msc. Vũ Tấn Phương5

1

Phó chủ nhiệm khoa Lâm sinh, Trường Đại học Lâm nghiệp Viêt Nam

2

Cố vấn trưởng chương Lâm nghiệp Việt Nam- CHLB Đức (GTZ), Chủ biên cuốn sổ tay lâm nghiệp nhiệt
đới
3

4

5

Nguyên giám đốc Trung tâm giống, Việt Khoa học Lâm nghiệp Viêt Nam
Nguyên Viện trưởng Viện Khoa học Lâm nghiệp Việt Nam
Giám đốc Trung tâm sinh thái môi trường, Viện Khoa học Lâm nghiệp Việt Nam


Foreword

English is one of the most important and widely used languages in the world, particularly
in the areas of science and technology. Therefore, compilation of an English-Vietnamese

dictionary for forestry sector is essential for training and development of forestry in
Vietnam. This bilingual English-Vietnamese dictionary is complied mainly from the
Dictionary of Forestry of Society of American Foresters, by a group of scientists and
experts of Vietnam Forestry University, Forest Science Institute of Vietnam, and German
Technical Cooperation.
This is the first and most comprehensive English-Vietnamese dictionary on forestry with
nearly 10,000 technical terms; we highly recommend this dictionary to researchers and
students for educational purpose.

Board of Editors


Board of Editors:

Dr. Do Anh Tuan1 (Editor in chief)
Dr. Pancel Laslo2
Prof. Le Dinh Kha3
Prof. Ha Chu Chu4
Msc. Vu Tan Phuong5

1

. Associate Dean of Forestry Faculty, Vietnam Forestry University
. CTA of German-Vietnam Forestry Program (GTZ), Editor in chief of Tropical Forestry
Handbooks
3
. Former Director of Forest Tree Improvement Center, Forest Science Institute of Vietnam
4.
Former Director of Forest Science Institute of Vietnam
5

. Director of Center for Ecology and Environment, Forest Science Institute of Vietnam
2


A
phi sinh liên quan đến phần không sống
của hệ sinh thái chẳng hạn như đất, đá,
khơng khí, nước
bệnh do nhân tố phi sinh bệnh bắt nguồn
từ các tác nhân vô sinh như nhiệt độ và ơ
nhiễm khơng khí
sự loại bỏ các q trình kết hợp, ví dụ, sự
thăng hoa, sự tan chảy, sự bay hơi nước,
nhờ đó loại bỏ tuyết hoặc nước đá ra khỏi
bề mặt của một sông băng hoặc sân tuyết,
v.v.
???lớp băng tích tan mịn ngun liệu
thấm qua được, lỏng lẻo được chứa ở bên
trong hoặc tích lũy trên bề mặt của sơng
băng lắng đọng trong q trình tan của
băng giá hầu như
nivô Abney công cụ xách tay dùng để xác
định độ dốc, độ cao mặt biển, và chiều cao
- lưu ý nivô Abney thường bị thay thế bởi
dụng cụ đo độ nghiêng clinometer
độ chính xác tuyệt đối của bản đồ độ
chính xác của một bản đồ trong mối liên hệ
với geoit của trái đất - lưu ý độ chính xác
của các vị trí trên bản đồ xác định trong
mối liên hệ với geoit của trái đất được xem

là tuyệt đối bởi vì những vị trí này có vị trí
bao trùm về bản chất và cố định chính xác
vị trí có thể được quy chiếu với tất cả các
vị trí khác
mật độ tuyệt đối của lâm phần - xem
stand density
độ hấp thu số năng lượng bức xạ bị hấp
thụ bởi một chất nào đó có kích thước xác
định; tỉ lệ lượng năng lượng bức xạ hấp thụ
so với tổng năng lượng vốn có của chất đó

abiotic pertaining to the nonliving parts of
an ecosystem, such as soil particles,
bedrock, air, water
abiotic disease a disease resulting from
nonliving agents, such as temperature or air
pollution
ablation the combined processes, e.g.,
sublimation, melting, and evaporation, that
remove snow or ice from the surface of a
glacier, snowfield, etc
???ablation till the loose, relatively
permeable material, either contained within
or accumulated on the surface of a glacier
deposited during the down-wasting of
nearly static glacial ice
abney level a hand-held instrument used to
determine slopes, elevations, and heights note abney levels have commonly been
replaced by more modem clinometers
absolute map accuracy the accuracy of a

map in relationship to the earth's geoid note the accuracy of locations on a map
that are defined relative to the earth's geoid
are considered absolute because their
positions are global in nature and
accurately fix a location that can be
referenced to all other locations
absolute stand density -see stand density
absorptivity the amount of radiant energy
absorbed by a given substance of definite
dimensions; the ratio of the amount of
radiant energy absorbed to the total amount
incident on that substance
abundance ecology the number of
organisms in a population, combining
density within inhabited areas and number
and size of inhabited areas

độ phong phú sinh thái học số sinh vật
trong một quần thể, kết hợp mật độ trong
những khu vực có sinh vật sinh sống với số
lượng và kích thước của các khu vực có
sinh vật sinh sống
thuốc diệt ve loại thuốc trừ sâu dùng để
chống mối và bét  xem miticide

acaricide a pesticide used against mites
and ticks-see miticide
1

accelerated annual cut -see allowable cut
effect
accelerated erosion -see erosion
accelerator economics 1. a change in the
demand for finished goods that produces
larger changes in the demand for capital
equipment used to make them, e.g., a
relatively small rise in the demand for
housing may necessitate a large outlay on
new sawmills 2. the ratio of such a change,
i.e., of change in investment to change in
consumer expenditure -see multiplier

lượng khai thác hàng năm bị tăng - xem
allowable cut effect
xói mịn tăng  xem erosion
tăng tốc kinh tế học 1. sự thay đổi về cầu
đối với hàng hóa thành phẩm tạo ra những
thay đổi lớn hơn về cầu đối với trang thiết
bị thiết yếu được dùng để tạo ra những
hàng hóa đó, ví dụ, sự gia tăng nhỏ về cầu
đối với nhà ở có thể địi hỏi một lượng phí
tổn lớn cho các nhà máy cưa mới 2. tỉ lệ
của sự thay đổi đó, nghĩa là, tỉ lệ giữa sự
thay đổi về đầu tư với tỉ lệ thay đổi về chi
phí tiêu dùng  xem multiplier
test kiểm nhận GIS, phét thử kiểm nhận,
một tập hợp các hoạt động đặc biệt được
thực hiện để đánh giá hoạt động của hệ
thống phần cứng và phần mềm và tính

thích hợp với các đặc điểm kĩ thuật
khả năng tiếp cận giải trí vui chơi mức độ
mà một khu vui chơi giải trí có thể đáp
ứng được nhữnng khách tham quan có khó
khăn về thân thể
lồi phụ trợ lồi có ít giá trị hơn các lồi
chính nhưng đơi khi hữu ích trong việc hỗ
trợ sự phát triển của lồi chính và ở mức độ
nào đó có thể có ảnh hưởng tới phương
pháp xử lí  lưu ý lồi phụ trợ và lồi thứ
cấp thường được gọi chung là loài liên đới

acceptance test GIS a set of particular
activities performed to evaluate a hardware
or software system's performance and
conformity to specifications
accessibility recreation the degree to
which a recreation site can accommodate
visitors who may be physically challenged
accessory species a species of less value
than the principal species but sometimes
useful in assisting the development of the
latter and likely to influence in some
degree the method of treatment -note
accessory and secondary species are
collectively termed associated species
acclimation a reversible change in the
morphology or physiology of an organism
in response to environmental change, i.e., a
temporary increase in resistance to stress see hardening off

acclimatization the adaptation of an
organism or a population to climatic
change, generally considered the result of
genetic change via natural selection -see
adaptation

thích nghi khí hậu sự thay đổi có thể đảo
ngược lại trong hình thái và sinh lí của một
sinh vật phản ứng lại sự thay đổi của môi
trường, nghĩa là, sự gia tăng tạm thời sức
chống lại ứng suất -xem hardening off
thuần hóa khí hậu, thích nghi khí hậu sự
thích nghi của một sinh vật hoặc một quần
thể trước sự thay đổi về khí hậu, thường
được xem là kết quả sự thay đổi di truyền
thơng qua chọn lọc tự nhiên  xem
adaptation
biến tính tốn biến hở đại diện cho tổng có
trọng số của một biến quyết định thơng
thường trong một bài lập trình tốn học 
lưu ý biến tính tốn có thể sử dụng để xác
định những ràng buộc mới

accounting variable a slack variable
representing the weighted sum of an
ordinary decision variable in a
mathematical programming problem note an accounting variable may ultimately
be used to define new constraints

2

kiểm định quy trình sử dụng để xác định
xem liệu các tổ chức có thực hiện việc xác
nhận sự quản lý của mình theo hệ thống
cấp giấy chứng nhận lâm nghiệp của Hội
Đồng Quản Lí Rừng hay khơng  xem
certify
accretion 1. an increment, usually of trees tăng trưởng 1. sự lớn lên thường là của
rather than stands, generally applied to the cây chứ không phải là của những lâm
more rapid growth, in diameter or volume, phần, thường được áp dụng vào sự phát
of trees given more growing space during
triển nhanh hơn, về đường kính hay thể tích
the latter part of the rotation -see
của cây được cho nhiều không gian sinh
increment 2. the accumulation of sediment trưởng hơn trong luân kỳ sau - xem
(a land-building process) in a river delta
increment 2. sự tích lũy về trầm tích (q
trình hình thành đất) trong một vùng đồng
bằng châu thổ
accuracy 1. the closeness of computations độ chính xác 1. sự tính tốn hay ước tính
or estimates to the true (i.e., exact),
gần với những giá trị thực, chuẩn, hoặc
standard, or accepted values -note accuracy được chấp nhận (nghĩa là, sự chính xác) 
refers to quality of data 2. the degree of
lưu ý độ chính xác chỉ chất lượng của dữ
obtaining the correct value, especially
liệu 2. mức độ đạt được giá trị đúng, đặc
when the measure is repeated -see
biệt là khi việc đo đạc được thực hiện lặp

đi lặp lại nhiều lần  xem precision, root
precision, root mean square error
mean square error
ACE -see allowable cut effect
ACE, ảnh hưởng của lượng chặt cho
phép - xem allowance cut effect
ACEC -see area of critical
ACEC, khu vực có nguy cơ đặc biệt về
môi trường - xem area critical
environmental concern
environmental concern
acid equivalent (a. e.) the amount of active độ chua đương lượng (a.e.) lượng chất
principlein a pesticide expressed in terms
hoạt động trong thuốc trừ sâu thể hiện dưới
of the parent acid
dạng axit gốc
acid precipitation an atmospheric
kết tủa axit sự lắng đọng của các chất
deposition composed of the hydrolyzed by- halogen, nitơ, suphua trong khơng khí khi
products from oxidized halogen , nitrogen, thủy phân do bị oxy hóa
and sulfur substances
acid rain the deposition of a variety of
mưa axit sự lắng đọng các chất ơ nhiễm có
acidic pollutants in either wet (e.g., rain,
tính axit khác nhau hoặc ở dạng ướt (ví dụ,
fog, or snow) or dry forms (e.g., gas or dust mưa, sương mù hoặc tuyết) hoặc ở dạng
particles)
khơ (ví dụ, khí hoặc hạt bụi)
acid soil a soil with a pH value < 7.0 -see
đất chua đất có nồng độ pH <7.0-xem soil

soil reaction
reaction
acquired character a modification
tính trạng tập nhiễm sự thay đổi phát triển
developed during the lifetime of an
trong đời sống của một sinh vật do kết quả
organism as the result of environmental
của những ảnh hưởng về môi trường  lưu
influences -note acquired characters are not ý tính trạng tập nhiễm khơng di truyền 
inherited -see character, phenotype
xem character, phenotype
accreditation the process used to
determine whether organizations have their
forest management certified under the
Forest Stewardship Council's forest
certification system -see certify

3


actinorhizal plant a plant in which the
root system is symbiotically associated
with nitrogen-fixing actinomycetes, such as
Frankia sp. -note actinorhizal plants
include several Alnus sp.
actionable fire any fire requiring
suppression, especially a fire started or
allowed to spread in violation of law,
ordinance, or regulation -see statistical fire

thực vật actinorhiza, thực vật cố định đạm
bằng xạ khuẩn, thực vật có hệ thống rễ
cộng sinh với xạ khuẩn cố định đạm như
Frankia - lưu ý thực vật actinorhiza bao
gồm một số lồi xít dương (Alnus sp.)
đám cháy nguy hại đám cháy đòi hỏi phải
dập, đặc biệt là đám cháy được bắt đầu
hoặc được phép lan rộng vi phạm pháp
luật, sắc lệnh, hoặc quy định -xem
statistical fire
ngưỡng tác động mật độ của quần thể sâu
hại, hoặc mức độ gây tổn hại của nó, đến
mức các biện pháp kiểm sốt và quản lí cần
phải được bắt đầu thực hiên để ngăn chặn
sự tổn thất nghiêm trọng đối với cây trồng
và giá trị tài nguyên
chất kích hoạt chất bổ sung vào một loại
thuốc trừ sâu để tăng tính độc của nó
thành phần hoạt tính thành phần cấu
thành của cơng thức sản xuất thuốc trừ
sâu độc hại đối với một loại sâu bọ  lưu ý
các thành phần cấu thành khác của thuốc
trừ sâu bao gồm chất cộng hợp, tá dược,
chất mang, chất tạo ổn định, và chất có
hoạt tính bề mặt  từ đồng nghĩa active
principle
hoạt động quản lí một công việc hay một
nhiệm vụ cụ thể là một thành phần của một
dự án  lưu ý các hoạt động được trình bày
theo hình cung trong kỹ thuật kĩ thuật đánh

giá tổng quan chương trình - PERT) hoặc
phương pháp critical path method (phương
pháp lối đi có phê phán -CMP)??
vật liệu cháy hoạt động xem fuel type
kế hoạch hành động tài liệu miêu tả các
mục tiêu quản lí, hành động và các dự án
để thực thi các quyết định của kế hoạch
quản lí nguồn tài nguyên hoặc các tài liệu
lập kế hoạch khác  lưu ý một kế hoạch
hoạt động thường được chuẩn bị cho một
hoặc nhiều nguồn tài nguyên trong một khu
vực cụ thể
lịch trình hoạt động quản lý việc lập thời
gian, sắp xếp công việc, và cường độ xử lý
đối với một khu rừng
sử dụng thực tế quản lý vùng chăn thả việc

action threshold the density of a pest
population, or extent of its injury, at which
control or management measures should be
initiated to prevent serious damage to the
crop or resource value
activator a material added to a pesticide to
increase toxicity
active ingredient (A.I.) the constituent of
a pesticide formulation that is toxic to the
pest for which it is recommended -note
other constituents of pesticides include
additive, adjuvant, carrier, stabilizer,
and surfactant -synonym active principle

activity management a specific job or task
that is a component of a project -note
activities are represented by arcs in a
program and evaluation review
technique (PERT) or a critical path
method (CPM)
activity fuel -see fuel type
activity plan a document that describes
management objectives, actions, and
projects to implement decisions of the
resource management plan or other
planning documents -note an activity plan
is usually prepared for one or more
resources in a specific area
activity schedule management the timing,
placement, and intensity of treatments over
a forest
actual use range management the use

4


sử dụng cỏ trên một khu vực nào đó của vật
ni hoặc động vật để săn bắn khơng tính
đến việc sử dụng được phép hay được
khuyến nghị  lưu ý sử dụng thực thường
được tính bằng tháng đơn vị động vật
hoặc đơn vị động vật
thích nghi 1. q trình điều chỉnh tiến hóa

(theo di truyền), thường xun về cấu trúc,
hình thức, hoặc chức năng làm cho các cá
thể, quần thể, hoặc lồi phù hợp với mơi
trường của chúng 2. (các) q trình theo
đó cá thể (một phần của cá thể), quần thể,
hoặc lồi thay đổi để sống sót tốt hơn dưới
điều kiện mơi trường cho trước 3. chính
cấu trúc hay chức năng đã thay đổi  xem
acclimation, ecotype, evolution, mutation

made of forage on any area by livestock or
game animals without reference to
permitted or recommended use -note
generally expressed in animal unit months
or animal units
adaptation 1. the process of permanent,
evolutionary (genetic) adjustments in
structure, form, or function that fit
individuals, populations, or species to their
environment 2. the process(es) whereby
individuals (or parts of individuals),
populations, or species change to better
survive under given environmental
conditions 3. the changed structure or
function itself -see acclimation, ecotype,
evolution, mutation
adaptive management a dynamic
approach to forest management in which
the effects of treatments and decisions are
continually monitored and used, along with

research results, to modify management on
a continuing basis to ensure that objectives
are being met -see land management
planning, monitoring
additive any solid or liquid substance
contributing to the formulation of a
pesticide, e.g., a stabilizer or an adjuvant

quy hoạch thích ứng đường hướng động
trong quy hoach rừng trong đó hiệu quả
của việc xử lí hoặc của các quyết định liên
tục được giám sát và sử dụng, cùng với các
kết quả nghiên cứu, để thường xuyên điều
chỉnh việc quản lí để đảm bảo đạt được
(các) mục tiêu đề ra  xem land
management planning, monitoring
chất cộng hợp bất kì chất rắn hoặc chất
lỏng nào đóng góp vào việc tạo nên thuốc
trừ sâu, ví dụ, chất làm ổn định và chất
hoạt tính
additive gene a gene conveying small,
gen cộng hợp, gen lũy tích gen tạo ra
incremental changes or effects -note
những thay đổi hoặc hiệu quả nhỏ  lưu ý
additivity is the basis for most quantitative tính cộng hợp là cơ sở cho hầu hết thuyết di
inheritance theory and for most breeding
truyền số lượng hoặc cho hầu hết các nỗ
efforts -see additive gene action, additive lực chọn giống  xem additive gene
genetic variation, polygene, quantitative action, additive genetic variation,
inheritance

polygene, quantitative inheritance
additive gene action the effects of alleles
hoạt động gen cộng hợp, hoạt đông gen
combining in a linear, incremental fashion
lũy tích ảnh hưởng của các alen kết hợp
to produce genetic variation -see additive
theo hình thức tuyến tính, làm tăng cách
tạo ra biến dị di truyền -lưu ý additive
gene, additive genetic variation
gene, additive genetic variation
additive genetic variation the proportion
biến dị di truyền cộng hợp, biến dị di
of genetic variation that is due to the effects truyền lũy tích phần biến dị di truyền do
of additive genes and which responds to
ảnh hưởng của các gen cộng hợp, phản ứng
natural selection, mass selection, or pick- lại chọn lọc tự nhiên, chọn lọc hàng loạt
the-winner selection -note additive gene
hoặc chọn lọc cá thể nổi trội  lưu ý sự

5


biến dị do gen cộng hợp là cơ sở cho giá trị
chọn giống của bố mẹ hoặc khả năng tổ
hợp chung (GCA) - xem additive gene,
additive gene action, dominance genetic
variation, nonadditive genetic variation
tính cộng hợp tổng hợp các đóng góp của
mỗi hoạt động; sự đóng góp của tất cả các
hoạt động vào chức năng khách quan 

lưu ý tính cộng hợp là giả định cần có của
các mơ hình lập trình tuyến tính
ghép địa chỉ cơ chế liên hệ hai tệp dữ liệu
với nhau, sử dụng một địa chỉ làm cột chủ
chốt  lưu ý tọa độ địa lý và thuộc tính sau
đó có thể được chuyển từ địa chỉ này sang
địa chỉ kia
rệp thông adelgid thuộc họ Phylloxeridae
trong bộ Cánh đều (Homoptera), bao gồm
rệp mụn lá, rệp thông, và rệp lơng - lưu ý
rệp thơng adelgid có quan hệ gần gũi với
rệp muội nhưng chỉ thấy ở cây lá kim
graddien đoạn nhiệt -xem lapse rate
hạn chế chặt lâm phần liền kề quy tắc chi
phối các hoạt động lâm sinh (thường là
chặt trắng) trên một địa hình sao cho các
lâm phần liền kề không bị chặt cùng một
lúc mà được chia ra trong một khoảng thời
gian tối thiểu để cho diện tích rừng khai
thác lần đầu có đủ thời gian tái sinh

variation is the basis of a parent's breeding
value or general combining ability (GCA)
-see additive gene, additive gene action,
dominance genetic variation, non
additive genetic variation
additivity the sum of the contributions of
each activity; the contribution of all
activities to the objective function -note
additivity is a requisite assumption of

linear programming models
address matching GIS a mechanism for
relating two files using an address as the
key column -note geographic coordinates
and attributes subsequently can be
transferred from one address to another
adelgid a member of the family
Phylloxeridae (Homoptera), including gall
adelgids, pine adelgids, and woolly
adelgids-note adelgids are closely related
to aphids but are found only on conifers
adiabatic gradient -see lapse rate
adjacency restriction a rule governing the
allocation of silvicultural activities
(usually clearcutting) over the landscape
such that adjacent stands are not treated at
the same time but are separated by a
minimum period to allow the firstharvested area to regenerate adjuvant any
substance that, when added to a pesticide
formulation, increases its effectiveness note
adjuvants include a solvent, diluent,
carrier, emulsifier, spreader, or sticker see synergist
administratively withdrawn area a land
area removed from the suitable timber base
through management direction and land
management planning
adsorption complex a collection of
various organic and inorganic substances in
soil that are capable of adsorbing ions and
molecules

adult a fully grown, usually sexually
mature individual -note an adult insect is
the final instar-stage, or form -see larva,
nymph, pupa

khu không quản lý khu đất tách khỏi cơ sở
sản xuất gỗ phù hợp bằng phương hướng
quản lí và lập kế hoạch quản lí đất
phức chất thẩm thấu tập hợp các chất hữu
cơ và vơ cơ có thể thấm ion và phân tử

trưởng thành cá thể phát triển đầy đủ,
thường trưởng thành về giới tính  lưu ý
cơn trùng trưởng thành là giai đoạn tuổi
hoặc hình thái cuối cùng  xem larva,
nymph, pupa

6


giai đoạn trưởng thành  xem maturity
thuế theo giá trị thuế hàng năm được tính
trên cơ sở giá trị của đất  lưu ý trong một
số trường hợp, thuế được tính dựa trên giá
trị của đất và gỗ  xem severance tax,
specific tax, yield tax
máy đo bức xạ tiên tiến có độ phân giải
rất cao (AVHRR) hệ thống tạo ảnh đa
quang phổ do các vệ tinh khí tượng
TIROS-NOAA thực hiện, những vệ tinh

này hoặc khơng tiên tiến hoặc khơng có độ
phân giải không gian cao nhưng cho độ
phân giải bức xạ rất cao (10 bit một điểm
ảnh)
chặt hạ trước kế hoạch 1. việc chặt cây
tiến hành trước quy định trong kế hoạch
quản lí rừng 2. chặt cây có tính chuẩn bị

adult phase -see maturity
ad valorem tax the annual tax assessed on
the basis of land value -note in some cases
the tax is based on the value of land plus
timber -see severance tax, specific tax,
yield tax
advanced very high resolution
radiometer (AVHRR) a multispectral
imaging system carried by the TIROSNOAA family of meteorological satellites
that is neither advanced nor of very high
spatial resolution but that provides a very
high (10 bits per pixel) radiometric
resolution
advance felling 1. any cutting that has
taken place prior to the prescriptions
presented in a forest management plan 2. a
preparatory cutting
advance regeneration seedlings or
saplings that develop or are present in the
understory -synonym advance growth,
advance reproduction
advection the process of transport of an

atmospheric property solely by the mass
motion (velocity field) of the atmosphere
adventitious pertaining to a plant part that
develops outside the usual order of time,
position, or tissue -note e.g., an
adventitious bud arises from any part of a
stem, leaf, or root but lacks vascular
connection with the pith; an adventitious
root arises from parts of the plant other
than a preexistencing root, e.g., from a
stem or leaf
adverse land use land use that is not in
conformity with the planning or social
requirements of the community
advocacy planning planners working
directly with socio-economically defined
special interest groups to translate their
aspirations for a living environment into
formal planning goals and a set of
procedures for attaining those goals

tái sinh sớm cây con hoặc cây chồi phát
triển hoặc xuất hiện sớm ở tầng cây dưới 
từ đồng nghĩa advance growth, advance
reproduction
bình lưu q trình vận chuyển một thuộc
tính khí quyển chủ yếu do sự chuyển động
lớn (trường tốc độ) của khí quyển
(chồi) bất định liên quan đến một bộ phận
của cây phát triển khơng theo trật tự thời

gian, vị trí, hoặc mơ  lưu ý chồi bất định
mọc từ bất kì bộ phận nào của thân, lá,
hoặc rễ nhưng thiếu liên hệ về mạch dẫn
với thân cây; một rễ bất định mọc lên từ
những bộ phận của cây chứ không phải từ
rễ đã có, ví dụ, từ thân cây hoặc từ lá

sử dụng đất trái quy định việc sử dụng đất
không tuân theo kế hoạch hoặc yêu cầu xã
hội của cộng đồng
lập kế hoạch hỗ trợ các nhà lập kế hoạch
làm việc trực tiếp với các nhóm quan tâm
đặc biệt được xác định theo tiêu chí kinh tế
xã hội để biến những khát vọng của họ về
một mơi trường sống hịa nhập với mục
tiêu theo kế hoạch chính thức và một loạt
các thủ tục để đạt được những mục tiêu đó
a.e. -see acid equivalent
xem acid equivalent
aeciospore an asexual spore produced in an bào tử gỉ sắt bào tử vơ tính tạo ra trong túi

7


bào tử gỉ sắt của nấm gỉ sắt - từ đồng
nghĩa aeciospore
túi bào tử gỉ sắt số nhiều là aecia một cấu
trúc hình giống như cái chén, hoặc chỗ
phồng rộp mang các bào tử gỉ sắt trong
nấm gỉ  từ đồng nghĩa aecidium, cedar

apple rust, Gymnosporeangium rust,
primary host, white pine blister rust
mơ mềm chứa khí mơ trong lá và trong vỏ
rễ cây có chứa khoảng khí lớn giữa các
gian bào
vật liệu cháy trên không - xem fuel type
thiết bị đánh lửa khơng khí - xem ignition
tool
khai thác trên khơng hệ thống khai thác
gỗ sử dụng các phương tiện trên không như
máy bay trực thăng, hoặc khinh khí cầu để
đưa gỗ lên
ảnh chụp tồn cảnh từ trên khơng bộ ảnh
chụp trên khơng miêu tả tồn cảnh một
khu vực, có chồng ghép các phần lộ ra do
sự chồng chéo của các ảnh và các đường
bay kề nhau.

aeciumin the rust fungi -synonym
aecidiospore
aecium plural aecia a cuplike or blister
like structure bearing aeciospores in the
rust fungi –synonym aecidium, cedarapple rust, Gymnosporangium rust,
primary host, white pine blister rust
aerenchyma parenchyma tissue in leaves
and in the cortex of roots containing large
intercellular air spaces
aerial fuel -see fuel type
aerial ignition device (AID) -see ignition
tool

aerial logging a yarding system employing
aerial means, e.g., helicopters or balloons,
to lift logs
aerial photo coverage a set of aerial
photographs completely depicting a
region, having stereoscopic overlap
between exposures along the line of flight
and side-lap between photographs on
adjacent lines of flight
aerial photograph, oblique an aerial
photograph taken with some angular
deviation from the vertical -note a high
oblique includes the apparent horizon of
the earth; a low oblique does not show the
horizon
aerial photograph, vertical an aerial
photograph made with the optical axis of
the camera approximately perpendicular to
the earth's spheroid and with the film as
nearly horizontal as practical

ảnh hàng không, chup nghiêng bức ảnh
chụp trên không với góc lệch nào đó so với
đường thẳng nằm ngang  lưu ý ảnh chụp
nghiêng trên cao thể hiện đường chân trời
của trái đất; ảnh chụp nghiêng thấp không
thấy đường chân trời
ảnh hàng không, chụp thẳng đứng ảnh
chụp trên không được thực hiện với trục
quang học của máy chụp ảnh thep phương

gần thẳng đứng với hình phỏng cầu của trái
đất và với phim đặt gần theo phương nằm
ngang
thám sát hàng không hỏa hoạn sử dụng
máy bay để quan sát động thái đám cháy,
các trị giá bị thiệt hại, hoạt động dập lửa và
các yếu tố nguy hại khác
gieo hạt từ trên không việc gieo hạt giống
bằng phương pháp rải từ máy bay
mồi lửa trên khơng - xem ignition tool
ưa khí 1. tồn tại với sự hiện diện của ôxy
tự do 2. phát triển chỉ khi có oxy phân tử,
như các sinh vật ưa khí 3. xuất hiện chỉ khi

aerial reconnaissance fire the use of
aircraft for observing fire behavior, values
at risk, suppression activity, and other
critical factors
aerial seeding the broadcast seeding of
seeds, seed pellets, etc., from aircraft
aerial torch -see ignition tool
aerobic 1. occurring in the presence of free
oxygen 2. growing only in the presence of
molecular oxygen, as aerobic organisms 3.

8


có oxy phân tử  lưu ý thuật ngữ này được
sử dụng để miêu tả các q trình hóa học

và sinh hóa, chẳng hạn như q trình phân
hủy ưa khí  xem anaerobic

occurring only in the presence of molecular
oxygen -note the term is used to describe
certain chemical or biochemical processes,
such as aerobic decomposition -see
anaerobic
aerobiology the study of the distribution of
living organisms, e.g., microorganisms and
some insects, seeds, and spores freely
suspended in the atmosphere, and some
consequences of this distribution
aeroplankton the small living organisms,
ranging from minute arthropods and seeds
to microscopic fungal spores and bacteria,
that are suspended in the atmosphere
aerosol a colloidal suspension in which the
dispersed phase is either solid or liquid
particles (less than 4 diameter) and the
dispersion medium is a gas, usually air

sinh học khí quyển khoa học nghiên cứu
sự phân bố của các sinh vật sống, ví dụ, vi
sinh vật và một số côn trùng, hạt, và bào tử
lơ lửng tự do trong bầu khí quyển, và một
số hệ quả của sự phân bố này
sinh vật phù du những sinh vật nhỏ từ
những động vật chân đốt và những hạt nhỏ
tý đến bào tử nấm cực nhỏ và vi sinh vật lơ

lửng trong khơng trung
sol khí thể huyền phù dạng keo trong đó
giai đoạn phát tán có các hạt đồng nhất
hoặc phần tử lỏng (đường kính nhỏ hơn 4)
và mơi trường phân tán là hơi ga, thường là
khơng khí
afforestation the establishment of a forest trồng rừng sự thiết lập một khu rừng hay
or stand in an area where the preceding
một lâm phần ở một nơi mà trước đây đã
vegetation or land use was not forest - see
có thực bì hoặc đất chưa có rừng  xem
deforestation, reforestation,
deforestration, reforestration,
regeneration, stand establishment
regeneration, stand establishment
afromontane forest -see montane
rừng núi cao châu Phi - xem montane
aftermath ?? range management the plant hậu quả quy hoạch chăn thả phần thực vật
residue or plant regrowth after a crop has
còn lại hoặc sự phát triển lại của một mùa
been grazed or harvested -note includes
vụ sau khi đã thu hoạch hoặc đã bị gia súc ăn
coppice -see stubble
- lưu ý bao gồm cả rừng chồi -xem stubble
after-ripening a biochemical or physical
chín sau thu hoạch sự thay đổi sinh hóa
change occurring in seeds, bulbs, tubers,
hoặc sinh lý ở hạt, căn hành, thân củ, quả
and fruits after harvesting when ripe,
sau khi thu hoạch, thường bị kích hoạt bởi

generally promoted by a combination of
sự tổng hợp các nhân tố độ ẩm, khí ơxy, và
moisture, oxygen, and weak acids, with
axit yếu với các chế độ nhiệt khác nhau 
various temperature regimes - note afterlưu ý chín sau thu hoạch thường cần cho
ripening is often necessary for seed
sự nảy mầm của hạt  xem dormancy,
germination -see dormancy, stratification, stratification, vernalization
vernalization
age 1. the mean age of the trees
tuổi 1. tuổi trung bình của tất cả các cây
constituting a forest, crop, or stand - note
trong một rừng, cây trồng hoặc lâm phần
in practice, in even-aged forests, the mean
 lưu ý trong thực tế, trong các rừng đồng
age of dominant and sometimes also
tuổi thì tuổi là tuổi trung bình được tính
codominant trees is taken, and the age of a cho các cây ưu thế và các cây đồng ưu
plantation is generally taken, from the
thế, và tuổi của một rừng trồng thường
year in which it was formed, ie., exclusive
được tính từ năm trồng, nghĩa là khơng tính
of the age of the nursery stock then brought tuổi cây ở vườn ươm trước khi đưa đi

9


to it 2. of a tree, the time elapsed since
germination of the seed or the budding of,
e.g., the sprout or cutting from which it

developed -see effective age
age class 1. one of the intervals into which
the age range of trees is divided for
classification or use 2. a distinct
aggregation of trees originating from a
single natural event or regeneration
activity, or a grouping of trees, e.g., 10year age class, as used in inventory or
management -see cohort, effective age
age-class distribution the location or
proportionate representation, or both, of
different age classes in a forest
age-class period the number of years
within the limits of a given age class
aggradation 1. the geologic process in
which inorganic materials carried
downstream are deposited in streambeds,
floodplains, and other water bodies,
resulting in a rise in elevation 2. one of
four phases of forest biomass accumulation
beginning soon (approximately five to 15
years) after a harvest and dependent on
species -see degradation
aggregated retention -see variable
retention harvest system
aggregate emphasis ??the combining of
many land units or stands into a larger,
contiguous area for development or forest
(project) planning -note for each area,
alternative management directions are
evaluated by considering alternative mixes

of land types and prescriptions
aggregation soils the process whereby
primary soil particles (sand, silt, clay) are
bound together, usually by natural forces
and substances derived from root exudates
and microbial activity
aging a physiological or morphological
change in the life of an organism or its
parts, generally irreversible and typically
associated with a decline in growth and

trồng. 2. tuổi của cây, thời gian kể từ lúc
hạt nảy mầm hoặc nẩy chồi, ví dụ, chồi
mọc lên sau khi chặt cây - xem effective
age
cấp tuổi 1. một trong những khoảng thời
gian được chia ra trong phạm vi tuổi của
cây được chia để phân loại hoặc sử dụng 2.
một tập hợp khác biệt của những cây sinh
ra do một sự kiện tự nhiên đơn lẻ hoặc hoạt
động tái sinh, hoặc sự phân nhóm các cây,
ví dụ, cấp tuổi 10, như được sử dụng trong
điều tra hoặc quy hoạch rừng - xem cohort,
effective age
phân bố theo cấp tuổi vị trí hoặc sự thể
hiện tỉ lệ hoặc cả hai của các cấp tuổi khác
nhau trong một khu rừng
thời gian cấp tuổi số năm trong giới hạn
của một nhóm tuổi đã cho
sự bồi tụ, sự tích tụ 1. q trình địa chất

trong đó các chất vơ cơ bị cuốn trơi đi được
tích tụ dưới lịng suối, đồng bằng và các
vùng nước khác dẫn đến sự nâng lên về độ
cao 2. một trong bốn giai đoạn của sự tích
lũy sinh khối rừng bắt đầu ngay sau khi thu
hoạch (khoảng từ 5 đến 15 năm) sau khai
thac thùy theo loài cây - xem degradation
?? lưu giữ theo khối  xem variable
retention harvest system
??tập tích đất sự kết hợp nhiều đơn vị đất
đai và các lâm phần thành một khu đất liền
kề rộng hơn để phát triển hoặc quy hoạch
(dự án) rừng - lưu ý đối với mỗi vùng, các
hướng quy hoạch lựa chọn được đánh giá
bằng việc xem xét các hỗn hợp có lưa chọn
các loại đất và xem xét những điều quy
định
sự kết hạt đất q trình qua đó các hạt đất
cơ bản (cát, phù sa, đất sét) kết hợp lại với
nhau, thường là do áp lực chất tự nhiên và
các chât tiết từ rễ sinh ra và do hoạt động
của vi khuẩn
sự lão hóa sự thay đổi hình thái hoặc sinh
lí trong đời sống sinh vật hoặc các bộ phận
của nó, thường là khơng đảo ngược được
và liên quan điển hình đến sự suy giảm

10

reproductive vigor -see maturation
agroforestry a land-use system that
involves deliberate retention, introduction,
or mixture of trees or other woody
perennials in crop and animal production
systems to take advantage of economic or
ecological interactions among the
components -see agrosilviculture,
agrosilvopastoralism, farm forestry,
forestry, parkland system
agrosilviculture a form of agroforestry
consisting of tree (woody perennial) and
crop components
agrosilvopastoralism a form of
agroforestry consisting of tree (woody
perennial), crop, and pasture and livestock
components -synonym agrosilvopasture see silvopastoralism
agrostology the study or the taxonomy of
grasses -note agrostology may include the
study of forage legumes for livestock
nutrition
A horizon -see horizon
AHP -see analytic hierarchy process
A.I., AI 1. active ingredient 2. artificial
intelligence
air attack the use of aircraft in fire
suppression -synonym aerial attack -see
helitack
air base the line joining two locations of
the center of perspective of one camera, or

the centers of perspective of a pair of
cameras, at the moments of exposure
airborne GPS a method of computing an
airborne platform position using a global
positioning system (GPS)
airborne imaging spectrometer (AIS)
analong-track pushbroom, multispectral
scanner developed by the Jet Propulsion
Laboratory with spatial resolution of 12 m
at a flying altitude of 6 km used for
geochemistry, mineral identification,

sinh trưởng và sức sinh sản - xem
maturation
nông lâm kết hợp hệ thống sử dụng đất
bao gồm việc duy trì có chủ tâm, đưa vào
hoặc trồng xen cây lấy gỗ hoặc cây thân gỗ
lâu năm với cây nông nghiệp và động vật
để tạo thuận lợi cho sự tương tác về sinh
thái và kinh tế giữa các thành phần  xem
agrosilviculture, agrosilvopastoralism,
farm forestry, forestry, parkland system
canh tác nông lâm kết hợp một dạng của
nông lâm kết hợp bao gồm các cây gỗ
(cây gỗ lâu năm) và các thloại cây nông
nghiệp
đồng cỏ nông lâm kết hợp một hình thức
của nơng lâm kết hợp bao gồm cây gỗ
(cây gỗ lâu năm), cây nông nhiệp, đồng cỏ
và các vật ni  từ đồng nghĩa

agrosilvopasture  xem silvopastoralism
hịa thảo học ngành nghiên cứu hoặc phân
loại cỏ hòa thảo  lưu ý hòa thảo học bao
gồm sự nghiên cứu các cây họ đậu làm
thức ăn cung cấp chất dinh dưỡng cho vật
nuôi
tầng A -xem horizon
AHP xem analytic hierarchy process
A.I., AI. 1. thành phần hoạt tính 2. tri
thức nhân tạo
tấn công trên không dùng máy bay để dập
lửa  từ đồng nghĩa aerial attack-xem
helitack
đường cơ sở trên không đường nối hai vị
trí tiêu điểm phối cảnh của một camera
hoặc các tiêu điểm phối cảnh của hai
camera vào những thời điểm phơi sáng
định vị tồn cầu (GPS) trên khơng
phương pháp tính tốn vị trí của một
khoảnh đất từ trên khơng bằng cách sử
dụng hệ thống định vị toàn cầu (GPS)
quang phổ kế chụp ảnh trên không (AIS)
một cái chổi đẩy dọc đường chạy, máy qt
đa quang phổ do Phịng thí nghiệm Jet
Propulsion (lực đẩy phản lực) phát triển với
độ phân giải không gian 12 m ở độ cao
bay 6 km được sử dụng trong địa hóa học,

11

xác định khoáng chất, các vùng khoáng
chất và địa thực vật học
air drainage the gravity-induced, downsự dẫn lưu sự chuyển động đi xuống do
slope flow of relatively cold air -note winds lực hút trọng trường của khơng khí lạnh 
produced by air drainage are called gravity lưu ý gió tạo ra bởi hiện tượng dẫn lưu
được gọi là gió trọng trường
winds
air layering a procedure to induce root
chiết (cành) quy trình làm phát triển rễ cây
development on an undetached aerial
ở phần trên đất không tách khỏi cây - lưu ý
portion of a plant -note air layering is
chiết thường được thực hiẹn bằng cách gây
commonly induced by wounding or
thương hoặc bóc khoanh vỏ phần trên đất
girdling the undetached aerial portion of a
của cây, xử lí chất kích thích ra rễ và bọc
plant, treating it with root stimulant, and
trong chất liệu ẩm để phần được xử lí ra rễ
wrapping it in moist material so that the
và có thể phát triển độc lập sau khi tách
treated portion grows roots and becomes
khỏi cây mẹ  xem cutting, layering
capable of independent growth after
separation from the mother plant -see
cutting, layering
airshed a geographical area that shares the vùng khí quyển một khu vực địa lí có
same air mass due to topography,
cùng khối khí vì cùng yếu tố địa hình, khí

meteorology, and climate
tượng và khí hậu
air tanker a fixed-wing aircraft fitted with máy bay chở nước máy bay có cánh cố
tanks and equipment for releasing water or định được gắn các bể nước và thiết bị xả
fire retardant -synonym fire bomber, water nước hoặc xả chất làm chậm cháy -xem fire
bomber
bomber, air bomber
air temperature inversion the condition
đảo nhiệt không khí trạng thái của bầu khí
of the atmosphere when the environmental quyển khi tốc độ giảm nhiệt môi trường
lapse rate is less negative than the (dry-)
giảm xuống dưới tốc độ giảm nhiệt đoạn
adiabatic lapse rate, resulting in an increase nhiệt (khô), dẫn đến sự gia tăng về nhiệt độ
in air temperature with altitude, ie., oT/oz
khơng khí theo độ cao, tức là T/z> ???> -9.77°C/1000 m, where T is the air
9.770C/1.000 m , trong đó T là nhiệt độ
temperature and z is height -note J. the
khơng khí, và z là độ cao  lưu ý 1. thuật
term inversion commonly denotes a
ngữ đảo nhiệt thường mô tả trạng thái trong
condition where oT/oz > 0.0 -note 2. the
đó T/z>0.0  lưu ý 2. lớp khơng khí
layer in which this condition occurs is
trong đó hiện tượng này xuất hiện được gọi
called the inversion layer, and the lowest
là tầng đối lưu, và độ cao thấp nhất ở đó có
altitude at which the departure is found is
sự lệch hướng được gọi là ngưỡng đảo
called the base of the inversion
nhiệt

AIS -see airborne imaging spectrometer AIS xem airborne imaging spectrometer
alate winged; having wings
có cánh
albedo the ratio of the amount of
suất phân chiếu tỉ lệ lượng bức xạ điện từ
electromagnetic radiation reflected by a
mà một cơ thể mang lại so với lượng bức
body to the amount incident on it,
xạ cố hữu trong nó, thường được thể hiện
commonly expressed as a percentage
theo tỉ lệ phần trăm
albic horizon -see horizon, soil
tầng bạc màu (đất) xem horizon, soil
albinism a condition caused by
bạch tạng trạng thái gây ra bởi hiện tượng
homozygosity for a recessive gene
đồng hợp tử đối với gen lặn dẫn đến sự
mineralized zones, and geobotany

12


thiếu vắng hoàn toàn hoặc gần như hoàn
toàn chất sắc tố ở một bộ phận của cây
hoặc toàn bộ cây  lưu ý các phần của cây
bị bạch tạng thường có màu trắng hoặc gần
như thế và thường chết sớm  xem
chimera, lethal gene
algorithm a step-by-step procedure for
thuật toán quy trình theo từng bước dùng

solving a mathematical problem -note the
để giải một bài toán - lưu ý sự chuyển đổi
conversion of data from one map projection dữ liệu từ phép chiếu bản đồ này sang phép
to another requires that the data be
chiếu bản đồ kia đòi hỏi dữ liệu phải được
processed through an algorithm of
xử lí thơng qua thuật tốn có các quy tắc
precisely defined rules or mathematical
hoặc các phương trình tốn học được xác
equations
định chính xác
alidade a surveying instrument consisting
?? thước đo góc cơng cụ khảo sát về cơ
essentially of a straight-edge rule with two bản bao gồm một thước cạnh thẳng với hai
vertical sights whose alignment is parallel
kính ngắm thẳng đứng với đường căn chỉnh
with its edge -see firefinder
song song với cạnh của nó  xem firefinder
alignment chart -see nomogram
xem nomogram
alkaline soil soil with a pH value> 7.0 -see đất kiềm đất có nồng độ pH>7.0  xem soil
soil reaction
reaction
alkaloid a complex alkaline organic
ankaloi phức chất hữu cơ có tính kiềm
compound found in many plants -note
được tìm thấy ở nhiều loài thực vật  lưu ý
many alkaloids have powerful toxic or
nhiều ankaloi có tác dụng dược lý hoặc độc
pharmacological actions

mạnh
all-aged stand a stand with trees of all or
lâm phần không đồng tuổi lâm phân với
almost all age classes, including those of
nhiều cây thuộc tất cả các câp tuổi bao gồm
exploitable age -see stand, two-aged
cả những cây ở độ tuổi có thể khai thác
được  xem stand, two-aged stand,
stand, uneven-aged stand
uneven-aged stand
allele an alternative form of a gene (at a
alen một dạng đối ứng của gen (ở một
given locus) differing in DNA sequence locut nào đó), khác nhau về trật tự ADN note multiple alleles of a gene arise by
lưu ý các alen phức của một gen xuất hiện
repeated mutations in the gene's DNA
bằng những đột biến lặp lại trong trật từ
sequence -see epistasis, homologous
ADN của gen  xem epistasis,
chromosomes, hybrid, xenia
homologous chromosomes, hybrid, xenia
allelopathy the inhibitory or stimulatory
tác đơng qua lại tác động cản trở hoặc kích
effects of released organic chemicals by
thích của các chất hữu cơ được giải phóng
one plant on the germination, growth, or
lên sự nảy mầm, sinh trưởng, hoặc chuyển
metabolism of a different plant
hóa chất của một cây khác
alley cropping growing food, forage, or
trồng xen hàng trồng cây lương thực, cây

other crops between hedgerows or rows of thức ăn gia súc và các cây nông nghiệp
planted shrubs or trees -synonym alley
khác giữa các hàng cây bụi hoặc cây gỗ 
từ đồng nghĩa alley farming, avenue
farming, avenue cropping, hedgerow
intercropping
cropping, hedgerow intercropping
alliance ecology a physiognomically
liên quần hợp sinh thái học một nhóm các
uniform group of community associations
quần xã đồng nhất về ngoại mạo có chung
resulting in the complete or nearly
complete absence of pigment in part or all
of a plant -note the affected parts are white
or nearly so and the plant usually soon dies
-see chimera, lethal gene

13


sharing one or more diagnostic (dominant,
differential, indicator, or character) species
which, as a rule, are found in the
uppermost stratum of vegetation
allocation 1. fire the process of distributing
a resource through a network based on
demand -note firefighters and equipment
(the resources) need to be delivered to fires
(the demand) by using roads (the network)
2. physiology the process of distributing

carbon to different plant tissues, e.g., roots,
stem, or foliage 3. planning committing a
given area of land or resource to one or
more specific uses -note allocation is
necessary when there are limitations on
either the amount of resources available or
on the way in which they can be used, such
that each separate activity cannot be
performed in the most effective way 4.
utilization the process of accumulating a
resource from a network based on capacity
-note the resource (logs) needs to go to
mills (having adequate capacity) by using
roads (the network)
allochthonous pertaining to food
organisms, organic matter, and nutrients
originating outside and transported into a
system -note the term usually refers to
organic material of terrestrial origin
transported into streams and lakes but can
include material deposited by wind, carried
by animals, etc. -see autochthonous

allochthonous flora organisms that are not
indigenous to the soil but enter in
precipitation, diseased tissues, manure,
sewage, etc. -note these organisms may
persist but do not notably contribute to
ecologically significant transformations or
interactions

allogenic originating external to a system see succession
allomone an any biochimcal emitted by
one organism to another of a different

một hay nhiều hơn lồi dự đốn (lồi ưu
thế, khác biệt, chỉ thị, hoặc đặc trưng)
thường chỉ tìm thấy ở lớp thực bì tầng trên
sự phân phối 1. hỏa hoạn quá trình phân
phối nguồn lực thông qua mạng lưới dựa
trên nhu cầu  lưu ý lính cứu hỏa và trang
thiết bị cứu hỏa (các nguồn lực) cần được
đưa đến nơi có hỏa hoạn (cầu) bằng đường
bộ (mạng lưới) 2. sinh lí q trình phân
phối cacbon đến các mơ thực vật khác
nhau, ví dụ, rễ, thân cây hoặc tán lá 3. quy
hoạch sử dụng một diện tích đất hoặc tài
nguyên cho trước vào một hay nhiều hơn
một mục đích sử dụng  lưu ý sự phân bổ
là cần thiết khi có những hạn chế về nguồn
lực có sẵn hoặc về cách thức những nguồn
lực đó có thể sử dụng, làm cho một hoạt
động riêng rẽ không được thực hiện một
cách hiệu quả nhất 4. sử dụng q trình
chế biến một nguồn ngun liệu tích lũy từ
một mạng lưới dựa trên sức chứa của nó 
lưu ý nguồn gỗ (gỗ chặt hạ) cần phải đưa
đến các xưởng cưa (có cơng suất phù hợp)
bằng đường bộ (mạng lưới)
ngoại lai thuộc về sinh vật đóng vai trị làm
thức ăn, hoặc chất hữu cơ hoặc chất dinh

dưỡng có nguồn gốc từ bên ngoài và được
đưa vào trong một hệ thống  lưu ý thuật
ngữ này thường chỉ nguyên liệu hữu cơ có
nguồn gốc trên cạn được chuyển đến các
dịng suối và các con hồ, nhưng nó cũng có
thể bao gồm các chất được gió làm lắng
đọng, được động vật vận mang đến, v.v 
xem autochthonous
hệ thực vật ngoại lai các sinh vật không
phải bản địa xâm nhập trong đất khi lắng
đọng, các mô tế bào nhiễm bệnh, phân,
nước thải, v.v  lưu ý những sinh vật này
có thể tồn tại nhưng khơng đóng góp đáng
kể vào sự chuyển đổi hoặc tương tác quan
trọng về sinh thái
ngoại sinh bắt nguồn từ khu vực bên
ngoài hệ thống  xem succession
chất allomon một chất sinh hóa bất kì
truyền từ một lồi sinh vật này sang một

14


lồi sinh vật khác kích thích phản ứng có
lợi cho sinh vật nhận allomon đó  xem
kairomone, pheromone
khác vùng phân bố gắn liền với các chủng
hoặc các quần xã cùng lồi hoặc gần giống
nhau, chiếm các khu vực địa lí tách biệt,
không chồng chéo hoặc các môi trường

sống liền kề nhưng khác nhau, và tách biệt
nhau về mặt di truyền  xem sympatric
thể dị đa bội thể đa bội bắt nguồn từ sự hợp
nhất các tập hợp khác nhau của các nhiễm
sắc thể của các loài khác nhau  xem
autopolyloid
khu cháy cho phép diện tích trung bình tối
đa có thể đốt cháy một khoảng thời kỳ nhất
định trong các năm có thiệt hại chấp nhận
được cho một khu vực cụ thể trong kế
hoạch dập lửa có tổ chức  từ đồng nghĩa
acceptable burn
lượng chặt cho phép thể tích gỗ có thể
khai tác trong một khoảng thời gian cho
trước (thường là một năm) được xác định
cụ thể trong kế hoạch khai thác rừng có sản
lượng ổn định
allowable cut effect (ACE) the allocation
ảnh hưởng của lượng chặt cho phép
of anticipated future timber yields to the
(ACE) sự phân phối sản lượng gỗ tương lai
present allowable cut -note the allowable
đã dự đoán để xác định lượng gỗ chặt cho
cut effect is employed to increase current
phép hiện tại  lưu ý ảnh hưởng của lượng
harvest levels (especially when constrained gỗ chặt cho phép có thể được sử dụng để
by evenflow) by spreading anticipated
tăng mức khai thác hiện tại (đặc biệt khi có
future growth over all the years in the
sự hạn chế bởi lượng chặt hàng năm) bằng

rotation -see allowable cut, allowable sale cách trải rộng lượng tăng trưởng dự đốn
các năm trong cả ln kì - xem allowable
quantity
cut, allowable sale quantity
allowable defect any blemish that does not khuyết tật cho phép khuyết tật không làm
exclude a piece of timber, lumber, or log
loại bỏ một mẫu gỗ, tấm gỗ xẻ hoặc một
from a specific grade -note allowable
khúc gỗ ra khỏi một thứ hạng cụ thể  lưu
blemishes and imperfections are generally
ý khuyết tật hoặc sai khuyết cho phép
included in allowable defects
thường ồm các khuyết tật cho phép
allowable use range management 1. the
sử dụng cho phép quy hoạch vùng 1. mức
degree of utilization considered desirable
độ khai thác mong muốn và có thể đạt được
and attainable on various parts of a ranch or trong các phần khác nhau của một nông trại
allotment considering the present nature
hoặc một khu đất theo điều kiện tự nhiên
and condition of the resource, management hịên tại và hiện trạng tài nguyên, các mục
objectives, and levels of management 2. the tiêu quản lí, và các cấp quản lí 2. lượng
amount of forage planned to be used to
thức ăn cho gia súc dự định sử dụng để
species that incites a response favorable to
the emitting organism -see kairomone,
pheromone
allopatric pertaining to races or
populations of the same or similar species
that occupy separate, nonoverlapping

geographic ranges or adjacent but different
habitats, and that are genetically isolated
from each other -see sympatric
allopolyploid a polyploid resulting from
the union of different sets of chromosomes
usually t-from different species - see
autopolyploid
allowable burned area the maximum
average area burned over a specified period
of years that is considered an acceptable
loss for a specified area under organized
fire suppression -synonym acceptable
bum
allowable cut the volume of timber that
may be harvested during a given period
(usually a year) that is specified by a
sustained-yield forest plan

15


accelerate range improvement -see proper
use factor
all-terrain vehicle (ATV) a gasolinepowered, off-road vehicle used for
accessing remote areas for recreational and
work-related activities -note all terrain
vehicles generally have high clearance,
high traction, high maneuverability, and
low speed see off-road vehicle
alluvial soil a soil developing from

recently deposited water-borne sediments
and exhibiting essentially no horizon
development or modification of the
recently deposited materials -see soil order
alluvium all sediment deposits resulting
directly or indirectly from sediment
transport within streams deposited in
riverbeds, floodplains, lakes, fans, and
estuaries
alpha diversity the variety of organisms
occurring in a particular place or habitat;
often called local diversity
alternate host one of two or more unlike
host species without which a heteroecious
insect or pathogen cannot complete its life
history -see alternative host
alternative host one of two or more host
species that may form the food base for a
parasite but is not essential for the
completion of the latter's life history -see
alternate host
alternative rate of return the opportunity
cost rate attached to the use of capital
which guides a firm in its choice of
investments -note those investments are
rejected which, after due allowance for
differences of risk, etc., promise a return of
less than the alternative rate -synonym
time-preference rate, guiding rate of
return

alterne one of two or more plant
communities that alternate with each other

thúc đẩy việc cải thiện vùng chăn thả -xem
proper use factor
xe cho mọi địa hình (ATV) xe chạy bằng
dầu, khơng cần đường dùng để tiếp cận
những khu vực hẻo lánh nhằm thực hiện
các hoạt động liên quan đến công việc hoặc
giải trí  lưu ý xe cho mọi địa hình, có khả
năng dọn quang cao, lực kéo lớn, tính linh
hoạt cao và tốc độ chậm  xem off-road
vehicle
đất bồi tụ, đất phù sa đất hình thành từ
trầm tích do nước mang đến được tích tụ
lại gần đây và về cơ bản không thể hiện sự
phát triển thành tầng hoặc sự biến đổi các
vật liệu mới tích tụ  xem soil order
bội tụ, phù sa tất cả sự bồi đắp trầm tích
bắt nguồn trực tiếp hoặc gián tiếp từ sự vận
chuyển trầm tích trong các con suối và tích
tụ lại trong các lịng sơng, các đồng bằng bị
ngập, các hồ nước, do gió và ở các cửa
sơng
đa dạng an-pha sự đa dạng của các sinh
vật xuất hiện ở một nơi hoặc một môi
trường sống cụ thể, thường gọi là đa dạng
cục bộ
vật chủ ln phiên một trong hai hay
nhiều lồi khơng giống lồi sinh vật chủ

mà khơng có nó thì cơn trùng hoặc mầm
bệnh khác vật chủ khơng thể hồn thành
vịng đời  xem alternative host
vật chủ thay thế một trong hai hay nhiều
lồi vật chủ mà thiếu nó vật kí sinh khác
vật chủ khơng thể hồn thành vịng đời của
mình  xem alternate host
lợi nhuận thay thế tỉ lệ chi phí cơ hội gắn
với việc sử dụng vốn hướng dẫn một công
ty khi lựa chọn đầu tư  lưu ý những đầu tư
bị từ chối sau khi chiết khấu cho những rủi
ro khác nhau, v.v. thường hứa hẹn mức lợi
nhuận thấp hơn lợi nhuận thay thế  từ
đồng nghĩa time-preference rate, guiding
rate of return
quần xã luân phiên một trong hai hay
nhiều hơn hai quần xã thực vật sống luân

16


in space
ambrosia beetle a member of the family
Scolytidae and all members of the family
Platypodidae (both Coleoptera) whose
small cylindrical adults make or initiate
small round 1 to 3 mm tunnels (appearing
in cross-section as shotholes or pinholes)
in green timber and living but generally
unhealthy, damaged, or dying trees synonym ambrosia borer, pinhole borer,

shothole borer, keyhole borer -see
powderpost beetle, wood borer

phiên nhau trong không gian
mọt gỗ ambrosia thành viên của họ
Scolytidae và tất cả các thành viên khác
của họ Platypodidae (cả hai đều thuộc bộ
Coleoptera), những con trưởng thành của
họ này có thân hình trụ và thường đào các
hầm nhỏ hình trịn 1 đến 3 mm (mặt cắt
giống ống khoan hoặc lỗ ghim) trên thân
gỗ tươi hoặc những cây cịn sống nhưng
nhìn chung khơng khỏe, bị phá hủy hoặc
đang chết dần  từ đồng nghĩa ambrosia
borer, pinhole borer, shothole borer,
keyhole borer-xem powderpost beetle,
wood borer
amensalism an interaction in which one
ảnh hưởng tiêu cực sự tương tác trong đó
organism or population adversely affects a sinh vật hoặc quần thể này tạo ảnh hưởng
second organism or population, but the
bất lợi cho sinh vật hoặc quần thể thứ hai,
second has no effect on the first
nhưng sinh vật hoặc quần thể thứ hai không
gây ảnh hưởng cho sinh vật hoặc một quần
thể thứ nhất
ament a structure of apetalous flowers,
đi sóc một kiểu hoa tự, cấu trúc của hoa
either staminate or pistillate -see catkin
khơng cánh hoặc có nhị hoặc có nhụy 

xem catkin
AM/FM -see automated mapping and
AM/FM - xem automated mapping và
facilities management
facilities management
ammonification the biological release of
sự amon hóa sự giải phóng sinh học của
NH3 from organic compounds during
NH3 ra khỏi các hợp chất hữu cơ trong quá
breakdown, often with the subsequent
trình phá vỡ liên kết, thường kéo theo sự
formation of NH/ (ammonium ions)
hình thành ion NH4+ (ion amoni)
amortization 1. economics the process of
sự trả dần 1. kinh tế học quá trình thanh
repaying a principal sum and interest on the toán lại một khoản tiền vốn và lãi cho
unpaid balance in periodic installments
khoản dư chưa trả vào những lần trả định kì
over a predetermined period of time 2.
trong một thời gian quy định từ trước 2. kế
accounting writing off the value of an asset toán bỏ đi giá trị của một tài sản cố định
over a period of years, generally its
qua giai đoạn nhiều vài năm, nhìn chung là
expected working life
niên hạn sử dụng của nó
AMS -see analysis of the management
AMS, phân tích tình trạng quy hoạch xem analysis of the management
situation
situation
anabatic wind an upslope wind resulting

gió bốc lên gió bốc lên bắt nguồn từ sự đốt
from local surface heating as distinct from nóng cục bộ trên bề mặt khu biệt với những
the effects of larger-scale circulation -note ảnh hưởng của sự đối lưu trên diện rộng 
the most common type of anabatic wind is lưu ý loại gió bốc lên thông thường nhất là
the valley wind -antonym katabatic wind gió thổi từ thung lũng  từ đồng nghĩa
katabatic wind
anadromous fish fish that are born and
cá di cư ngược dòng (từ biển) cá sinh ra và

17


reared in freshwater, move to the ocean to
grow and mature, and return to freshwater
to reproduce, e.g., salmon, steelhead, shad

anaerobic 1. occurring in the absence of
free oxygen -see anoxic 2. living in the
absence of molecular oxygen 3. growing in
the absence of molecular oxygen (such as
anaerobic bacteria) 4. occurring in the
absence of molecular oxygen (such as a
biochemical process) -see aerobic
analog map any directly viewable printed
map on which graphic symbols portray
features and values-note most analog maps
are printed on paper, but the medium can
also be film, Mylar™, etc.-see digital map
analysis area a collection of land areas,
not necessarily contiguous, sufficiently

similar in character that they can be treated
as if they were identical -synonym
management unit, land type, stand type,
analysis unit
analysis of covariance (ANCOVA) an
extension of the analysis of variance
procedure that statistically eliminates the
effect of variables irrelevant to the question
of interest (i.e., the test of the
nullhypothesis); specifically, this
procedure applies to the case where the
dependent variable (i.e., the variable being
analyzed) is a function of one or more
independent variables (covariates) that
have not been controlled in the
experimental design but have been
observed on each experimental or sampling
unit -note the analysis seeks to discover
whether the variation of the dependent
variable between classes is due to class
effects or to its dependence on the other
variates that themselves vary between
classes; class effects are determined by
adjusting values of the dependent variable
to a common level of the covariates
analysis of the management situation

được nuôi dưỡng trong nước ngọt, di
chuyển ra đại dương để sinh trưởng và
trưởng thành và trở lại nước ngọt để sinh

sản, ví dụ, cá hồi, cá trích dày mình, cá
steelhead
kỵ khí 1.xuất hiện trong sự thiếu vắng ôxy
tự do  xem anoxic 2. sống trong sự thiếu
ôxy phân tử 3. phát triển trong sự thiếu ôxy
phân tử (chẳng hạn như vi khuẩn kị khí) 4.
xuất hiện trong sự thiếu ơxy phân tử (chẳng
hạn như q trình sinh hóa)  xem aerobic
bản đồ tương đồng bản đồ in có thể quan
sát trực tiếp trên đó các biểu tượng đồ họa
phác họa đặc điểm và giá trị  lưu ý hầu
hết các bản đồ tương tự đều được in trên
giấy nhưng chất liệu có thể là phim,
MylaTM, v.v.  xem digital map
khu vực phân tích tập hợp các vùng đất
không nhất thiết phải giáp nhau, tương tự
với nhau ở đặc điểm mà chúng có thể được
xem như là giống nhau  từ đồng nghĩa
management unit, land type, stand type,
analysis unit
phân tích đồng biến sự mở rộng quy trình
phân tích phương sai, ước tính theo
phương pháp thống kê ảnh hưởng của các
biến không liên quan đến vấn đề quan tâm
(tức là, thử giả thuyết bằng 0); nói một
cách cụ thể, quy trình này áp dụng cho
trường hợp khi biến phụ thuộc (tức là, biến
đang phân tích) là hàm của một hay nhiều
hơn một biến độc lập (đồng biến) không bị
kiểm sốt trong mẫu thí nghiệm nhưng

được quan sát trong mỗi đơn vị lấy mẫu
hoặc đơn vị thí nghiệm  lưu ý sự phân tích
nhằm phát hiện ra xem sự thay đổi của biến
phụ thuộc giữa các lớp có đúng là do ảnh
hưởng của lớp hay không hoặc do sự phụ
thuộc của lớp vào các lớp khác, sự ảnh
hưởng của lớp được xác định bởi sự điều
chỉnh giá trị của biến phụ thuộc đến mức
chung của các đồng biến

phân tích tình trạng quy hoạch tài liệu

18


(AMS) a document that summarizes
information about resource conditions,
uses, demands, and existing management
activities and provides the baseline for
subsequent steps in the planning process,
such as the design of alternatives and
affected environment
analysis of variance (ANOVA) a
statistical procedure by which (a) total
variance is separated into components
attributable to defined sources (e.g.,
treatments, sites, families), and (b) mean
square ratios are calculated and compared
to determine the probability that
differences among treatments orpopulations are too large to be due to

chance -see generalized linear models
analysis unit -see analysis area
analytical watershed a drainage basin
subdivision used in planning for analyzing
cumulative effects on resources
analytic hierarchy process (AHP) an
approach to multicriteria decision making
based in part on pairwise comparisons for
elements in a hierarchy
anchor point fire an advantageous
location, generally a fire barrier, from
which to start constructing a reline -note
an anchor point is used to minimize the
chance of being outflanked by the fire
while the line is being constructed
andic soils related to materials of volcanic
origin
andr-, andro prefix male -see gyn-, gyno
anemophily pollination by wind -see
entomophily, ornithophily
aneroid barometer a portable instrument
used in the field to determine differences in
ground elevation -note this instrument
registers the effect of atmospheric pressure
on an evacuated, flexible capsule and not
on a fluid column (e.g., mercury)
aneuploid having a chromosome number

tóm tắt thơng tin về tình trạng tài ngun,
việc sử dụng, nhu cầu, và hoạt động quản lí

hiện thời và cung cấp giới mốc cho các
bước tiếp theo trong quá trình lập kế hoạch
chẳng hạn như việc thiết kế các sự lựa chọn
và mơi trường bị ảnh hưởng
phân tích phương sai quy trình thống kê
theo đó (a) tổng phương sai được tách
thành các thành phần có thể quy cho các
nguồn đã được xác định (ví dụ, phương
pháp xử lí, địa điểm, dịng họ), và (b) tỉ lệ
bình phương trung bình được tính tốn và
so sánh để xác định xác suất mà sự khác
biệt trong các cách xử lí hoặc các quần thể
quá lớn không thể nhờ vào ngẫu nhiên
được  xem generalized linear models
analysis unit
đơn vị phân tích - xem analysis area
lưu vực phân tích phân nhánh của hệ
thống thoát nước trũng được sử dụng trong
việc lập kế hoạch phân tích ảnh hưởng
tích lũy đến nguồn nước
q trình phân tích theo tầng bậc (AHP)
đường hướng ra quyết định nhiều tiêu chí
một phần dựa vào sự so sánh theo cặp các
yếu tố trong một hệ thống tầng bậc
điểm định vị cháy vị trí thuận lợi, thường
là rào cản lửa để từ đó bắt đầu xây dựng
đường cản lửa  lưu ý một điểm định vị
được dùng để giảm tối đa khả năng bị lửa
lan vào trong thời gian đang xây dựng
đường cản lửa

đất andic đất liên quan đến vật liệu có
nguồn gốc từ núi lửa
andr-, andro- tiền tố giống đực  xem
gyn, gynothụ phấn nhờ gió  xem entomophily,
ornithophily
khí áp kế dạng hộp cơng cụ có thể xách
tay được sử dụng trên cánh đồng để xác
định sự khác biệt về sự nâng lên của đất 
lưu ý công cụ này ghi lại ảnh hưởng của áp
suất khí quyển vào hộp đàn hồi rỗng,
khơng vào cột chất lỏng (ví dụ, thủy ngân)
thể lệch bội có số lượng thể nhiễm sắc lệch

19


deviating from an exact multiple of the
haploid number -see chromosome
number, polyploid
Angiospermae the group of vascular
flowering plants that produce seeds
enclosed in an ovary-note I. this botanical
group includes hardwoods, bamboos, and
palms but not softwoods -note 2.
Angiospermae are divided into the
Monocotyledonae and the Dicotyledonae synonym angiosperm -see Gymnospermae
angle count method -see cruise, point
sampling, prism cruising, relaskop,
three-P sampling
animal damage the result of any kind of

animal activity that reduces the growth or
causes mortality of trees or forests -note in
general, any effect of animal feeding
deemed deleterious to some management
objective(s)
animal month one month's tenure on a
range by one animal -note I. the kind and
class of animal must be specified -note 2.
animal month is not synonymous with
animal-unit month
animal unit (AU) a measure of livestock
concentration on a range; considered to be
one mature cow of approximately 453.6 kg,
either dry or with a calf of six months of
age or less, consuming about 11.8 kg of
forage on an oven-dry basis -note animal
unit may be used to describe other kinds
and classes of grazing animals expressed as
an equivalent -see animal month, animalunit conversion factor, animal-unit
equivalent, animal-unit month

đi so với sự đa bội chính xác của thể đơn
bội  xem chromosome number, polyloid

ngành hạt kín nhóm cây có hoa sinh ra hạt
được bao trong bầu nhụy  lưu ý 1. nhóm
thực vật này bao gồm cây lá rộng, tre nứa
và cau dừa, nhưng không bao gồm cây lá
kim  lưu ý 2. ngành hạt kín được chia
thành cây một lá mầm và cây hai lá mầm 

từ đồng nghĩa angiosperm  xem
Gymnospermae
phương pháp tính góc - xem cruise, point
sampling, prism cruising, relaskop, three
P sampling
phá hoại do động vật kết quả gây nên do
bất kì hoạt động nào của động vật làm giảm
sự sinh trưởng hoặc gây tử vong cho cây
hoặc rừng  lưu ý nhìn chung bất kỳ ảnh
hưởng nào do động vật dùng cây làm thức
ăn gây ra cho các mục tiêu quy hoạch
tháng động vật thời gian một tháng một
động vật được nuôi ở vùng chăn thả  lưu
ý 1. loại hoặc nhóm động vật phải được xác
định rõ  lưu ý 2. tháng động vật không
đồng nghĩa với tháng đơn vị động vật
đơn vị động vật phép đo sự tập trung vật
nuôi trên một vùng chăn thả, được coi
như bằng một con bị trưởng thành nặng
xấp xỉ 453,6 kg, hoặc một mình hoặc lúc có
bê con khoảng 6 tháng hoặc ít hơn 6 tháng
tuổi, tiêu thụ hết khoảng 11.8 kg thức ăn
gia súc sấy khô  lưu ý đơn vị động vật có
thể được sử dụng để miêu tả các lồi hoặc
các nhóm động vật đang chăn thả khác
được coi như một giá trị tương đương 
xem animal month, animal unit
conversion factor, animal unit
equivalent, animal unit month
animal-unit conversion factor a number

đơn vị động vật con số biểu thị yêu cầu về
expressing the forage requirements of a
thức ăn gia súc của một nhóm hoặc một lớp
particular kind or class of animal relative to động vật cụ thể tương xứng với yêu cầu đối
the requirement for an animal unit -note a
với một đơn vị động vật  lưu ý hệ số
conversion factor determines the amount of chuyển đổi xác định lượng thức ăn cần
forage required to maintain an animal but
thiết để duy trì sự sống cho một con vật
may not be applicable in determining
nhưng có thể khơng áp dụng trong việc xác
stocking rates for range use for particular
định tỉ lệ dự trữ cho việc sử dụng vùng

20