skkn tổ chức trò chơi dân gian trong hoạt động ngoài giờ lên lớp ở tiểu học (2021)

1. Là tác giả đề nghị xét công nhận sáng kiến: “Tổ chức trị chơi dân gian
trong hoạt động Ngồi giờ lên lớp ở Tiểu học”.
2. Chủ đầu tư tạo ra sáng kiến: Tác giả đồng thời là chủ đầu tư tạo ra sáng
kiến.
3. Lĩnh vực áp dụng sáng kiến: Giáo dục (Hoạt động Ngoài giờ lên lớp)
4. Ngày sáng kiến được áp dụng lần đầu : Tháng 7/2020.
5. Mô tả bản chất của sáng kiến:
5.1. Tính mới của sáng kiến:
Trong quá trình giáo dục học sinh Hoạt động giáo dục Ngoài giờ lên lớp là một
trong hai con đường cơ bản thực hiện quá trình giáo dục học sinh, nó bao gồm các
hoạt động nhà trường tổ chức vào thời gia Hoạt động Ngoài giờ lên lớp, và các
hoạt động vui chơi ngoài các tiết học cơ bản. Đối với học sinh Tiểu học, thời gian
Hoạt động Ngoài giờ lên lớp là thời gian quan trọng để đánh giá phẩm chất và tính
cách của một học sinh, do vậy, nếu học sinh được tổ chức hoạt động theo nội dung
tốt, hợp lí, đúng cách thì Hoạt động giáo dục Ngồi giờ lên lớp sẽ
đem lại những lợi ích, tác dụng tích cực phát triển năng khiếu, sở thích.... của các
em. Thơng qua hoạt động Ngồi giờ, học sinh nắm được cách cư xử giữa người với
người, các quy tắc đạo đức, thái độ thật thà, tinh thần tập thể và tình u q
hương đất nước con người.....
Trị chơi dân gian là một sinh hoạt văn hóa do nhân dân sáng tạo trong quá trình
lao động, sản xuất và được lưu truyền tự nhiên, rộng rãi trong cộng đồng, trò chơi
dân gian xưa được xem như là hình thức giáo dục đơn giản, giúp hình thành nhân
cách cũng như phát triển thể chất cho trẻ nhỏ. Tuy nhiên trong bối cảnh xã hội hiện
đại, nhất là các trung tâm đô thị các bậc cha mẹ thì ln bận rộn với cơng việc nên
ít có thời gian để giải thích ý nghĩa và dạy cho con cách chơi các trò chơi này, cịn
các nhà trường thì thường vẫn cịn tâm lý xem nhẹ các trò chơi dân gian cho trẻ mà
chú ý quá nhiều vào vấn đề học của trẻ. Vì vậy đưa trò chơi dân gian vào trường
học là phù hợp và cần thiết.Việc chơi các trò chơi dân gian khơng chỉ là một giải trí
đơn thuần mà thơng qua việc chơi cũng đã góp phần vào việc giáo dục có hiệu quả,

2

giúp học sinh tăng cường sức khoẻ, phát triển giao tiếp, bình đẳng giới, hình thành
nhân cách con người Việt Nam ở các em và trong toàn xã hội.
5.2. Nội dung sáng kiến:
5.2.1. Tình trạng của các giải pháp đã biết.
Trong bối cảnh xã hội hiện đại, nhất là các trung tâm đơ thị, các bậc cha mẹ
thì ln bận rộn với cơng việc nên ít có thời gian để giải thích ý nghĩa và dạy cho
con cách chơi các trị chơi dân gian, cịn các nhà trường thì thường vẫn còn tâm lý
xem nhẹ các trò chơi dân gian cho trẻ mà chú ý quá nhiều vào vấn đề học của trẻ.
Những trò chơi dân gian hồn nhiên hấp dẫn ngày nay đang bị mai một. Hiện nay
trong nhà trường có dạy những trị chơi nhưng cịn nặng về mục đích “học”, nhẹ về
“chơi”, gia đình học sinh thì quá bận bịu với công việc khác nên thiếu quan tâm
hướng dẫn các em chơi, cịn học sinh thì lại bù đầu vào việc học nên ít có thời gian
để chơi. Vì vậy chúng ta rất hiếm khi bắt gặp hình ảnh các em tụm năm, tụm bảy
rồng rắn lên mây, bịt mắt bắt dê vào những đêm trăng sáng, những giờ ra chơi.
Hơn nữa nền khoa học phát triển, trò chơi điện tử cuốn hút các em, các em mải
chơi đã sao nhãng cả việc học, các trò chơi dân gian dường như đã bị lãng quên, có
những em khơng biết gì về các trị chơi dân gian, các bài hát, bài đồng dao, các câu
thành ngữ như: “một đập ăn quan” ( Trị chơi Ơ ăn quan). Bài đồng dao trò chơi

“

Mèo đổi chuột”, trò chơi “ Rồng rắn lên mây”, “Bịt mắt bắt dê”...Chính vì vậy,
việc tổ chức các trị chơi dân gian trong hoạt động Ngồi giờ lên lớp cũng là một
trong những nhiệm vụ quan trọng, góp phần hình thành và phát triển tồn diện
nhân cách cho học sinh Tiểu học nói riêng, học sinh phổ thơng trong cả nước nói
chung.
5.2.2. Các giải pháp thực hiện.
Từ thực tế như trên tôi luôn suy nghĩ làm thế nào để tổ chức cho học sinh

thật nhiều những trò chơi dân gian vào các hoạt động trong nhà trường không chỉ ở
sau phần lễ khai giảng mà ở các giờ ra chơi, các buổi sinh hoạt ngoài giờ lên lớp
theo chủ điểm, ở các tiết học, các tiết sinh hoạt tập thể. Cần thu hút tất cả các em


3

tham gia chơi các trò chơi dân gian phù hợp với lứa tuổi, với thời gian hoạt động.
Tôi đã thực hiện các giải pháp sau:
5.2.2.1. Sưu tầm nhiều trò chơi dân gian, bổ sung vốn kiến thức về các
trò chơi dân gian.
Biết nhiều trò chơi dân gian là một nhu cầu khơng thể thiếu được của người
quản trị. Trong "bộ nhớ" của người quản trị cần phải có nhiều loại trị chơi. Theo
tính chất, nội dung, theo độ tuổi, theo địa hình (vị trí chơi), theo u cầu, theo quy
mơ... để từ đó có thể sử dụng cho bất kỳ cuộc chơi nào, ở đâu, cho đối tượng nào.
Trước hết, quản trò cần nắm vững một số trò chơi hay nhất đã được người
chơi hưởng ứng và đã được tổ chức thành cơng để khởi đầu cho những trị chơi tập
thể tiếp theo. Muốn vậy người giáo viên cần phải tự sưu tầm, tìm hiểu các trị chơi
dân gian, tơi đã hướng dẫn giáo viên tham khảo theo các nguồn sau:
- Các loại trò chơi dân gian đã được in thành sách: Cuốn 100 Trò chơi Dân
Gian cho thiếu nhi - Nhà xuất bản Kim Đồng. Một số trò chơi được giới thiệu trên
internet (Trang web ca dao và tục ngữ).
- Các trò chơi dân gian thường tổ chức trong sinh hoạt cộng đồng mà bản thân
được tham dự, được tập huấn, được quan sát, sau đó ghi chép lại. Như tập huấn về
trường học thân thiện, học sinh tích cực - Kỹ năng sống.
- Đã được in trên báo và giới thiệu trên truyển hình. Cụ thể Báo Tuổi trẻ, Tạp
chí Giáo dục và Thời Đại, chuyên đề Giáo dục tiểu học, kênh VTV2


4

Một số sách tổ chức “Trò chơi dân gian”
- Các trò chơi dân gian được người khác phổ biến lại. Người quản trò cần
biết ghi chép lại những câu đố dân gian, những mẩu chuyện vui để sử dụng khi cần
thiết để làm thư giãn cuộc chơi hay khi chuyển sang trò chơi khác. Đồng thời giáo
viên cần phải ghi lại những kinh nghiệm, tư liệu của người khác mà mình đã gặp
đề tích luỹ thêm vốn trị chơi, kỹ năng tổ chức trò chơi.
5.2.2.2. Chọn trò chơi dân gian cho phù hợp với học sinh Tiểu học.
Trò chơi dân gian có nhiều thể loại phong phú, mỗi trị chơi dân gian đều có
quy luật riêng, mang những sắc thái khác nhau, chính vì thế người quản trị phải
chọn những trò chơi phù hợp với học sinh về sức khoẻ, trình độ, hồn cảnh điều
kiện... Đặc điểm chung của trị chơi dân gian được triển khai trong trường học là
đơn giản, dễ chơi, dễ hòa nhập. Dù bất cứ nơi đâu, trong gia đình, tại trường học
hay trên đường làng đều có thể tổ chức được các trị chơi dân gian phù hợp. Nếu
sân nhà nho nhỏ thì các em chơi ô ăn quan, chơi cờ, đánh chuyền, chặt cây dừa
chừa cây mận, bắt ve… Nếu diện tích rộng hơn thì có thể chơi đá cầu, trốn tìm, bịt
mắt bắt dê… Ở những bãi cỏ lớn thì có thể tổ chức các trò cướp cờ, đánh đu, cờ
chém, kéo co…


5

Học sinh tham gia trò chơi “Kéo co”
Tuy nhiên những đồ dùng cho các trò chơi dân gian bao giờ cũng đơn giản và
dễ kiếm, không cầu kỳ phức tạp, rất tiện lợi khi tổ chức chơi ở bất kỳ chỗ nào chỉ
cần một khơng gian phù hợp, an tồn là được.
Cần lưu ý chọn trị chơi khơng q đơn giản nhưng cũng không quá phức
tạp, đồ dùng phục vụ cho trị chơi dễ kiếm, dễ tìm, cần có sự tham gia của tập thể.
Xét về chức năng giáo dục trị chơi dân gian có thể chia thành bốn nhóm:
- Nhóm 1: Loại trị chơi vận động: Giúp tăng cường sức khoẻ, thể chất cho

học sinh
*Ví dụ: Như tập tầm vơng; Lị cị; Bịt mắt bắt dê; Mèo đuổi chuột.....
- Nhóm 2: Loại trị chơi học tập: Giúp các em biết quan sát, tính tốn, tính
nhẩm.
*Ví dụ: Trị chơi Ơ ăn quan.....

Học sinh chơi trị chơi “Ơ ăn quan”
- Nhóm 3: Loại trị chơi sáng tạo: Giúp học sinh có thể tự làm nên những
đồ vật bằng vật liệu trong thiên nhiên như chong chóng bằng lá dừa, nặn con trâu
bằng đất sét, xếp lá dừa thành con châu chấu, làm con sâu bằng lá chuối,.... Những
trò chơi này giúp trẻ khéo tay, phát huy sáng kiến, năng khiếu thẩm mỹ cần thiết
cho hiện tại và tương lai sau này.
*Ví dụ: Chơi diều; Xếp thuyền; làm chong chóng....
- Nhóm 4: Loại trị chơi mơ phỏng: là những trị chơi mà học sinh bắt
chước cách sinh hoạt của lớn như làm nhà, nấu ăn, mua bán. Trong khi chơi trẻ thi
nhau xem ai làm đúng, làm đẹp, ai nhanh hơn... từ đó mà rèn kỹ năng sống cho các
em sau này.
Khơng nên đưa ra những trò chơi dân gian mà bản thân khơng nắm vững
luật, chưa có sự chuẩn bị, những trị chơi dân gian nguy hiểm gây thương tích cho
học sinh:
*Ví dụ: Trị chơi đánh khăng, quay cù.


6

5.2.2.3. Chuẩn bị đồ dùng đồ chơi.
- Đồ dùng đồ chơi dân gian cũng vô cùng đa dạng và phong phú, mang tính
chất đặc trưng và được thiết kế dựa vào cách chơi và luật chơi của từng trò chơi.
Mỗi trị chơi dân gian có thể khơng có đồ dùng:
*Ví dụ: Mèo đuổi chuột, Tập tầm vơng....

+ Có trị chơi u cầu có một đồ dùng:
*Ví dụ: Bịt mắt bắt dê (một chiếc khăn bịt mắt); Cướp cờ (Một lá cờ); Nhảy
dây (Một cái dây)....
+ Nhưng cũng có trị chơi cần phải nhiều đồ dùng:
*Ví dụ: Trị chơi nhảy bao bố, trò chơi đi xe đạp chậm, ngậm muỗng truyền
chanh...
Một đặc điểm đặc trưng của trò chơi dân gian là khi chơi không bao giờ chơi
hùng hục thực hiện các vận động của mình mà chúng thường vừa chơi vừa hát
hoặc đọc lời đồng dao nào đó. Các bài đồng dao đó khiến cho khơng khí chơi vui
vẻ, nhộn nhịp hơn và phù hợp với tư duy của học sinh. Nên người giáo viên muốn
tổ chức các trò chơi dân gian có hiệu quả, thu hút học sinh tham gia bắt buộc phải
thuộc các lời bài hát hoặc đồng dao của trị chơi đó. Đồng dao bao gồm nhiều loại
cung cấp cho các em kiến thức mà không là kiến thức hệ thống như tư duy người
lớn mà là trình bày liệt kê, dừng lại ở những nét bề ngoài dễ nhớ, dễ phân biệt, kích
động trí tị mị ở trẻ em.
5.2.2.4. Lựa chọn địa điểm và khơng gian chơi.
Trị chơi dân gian đều có luật chơi và cách chơi khác nhau. Có những trị chơi
vận động mang tính tập thể rất cao, số lượng người tham gia chơi lớn địi hỏi địa
điểm chơi phải có diện tích rộng như Kéo co; Rồng rắn lên mây; Trồng nụ trồng
hoa. Do vậy, giáo viên sẽ thùy theo đại điểm và không gian chơi để tổ chức cho
phù hợp với học sinh.
+ Nếu là khơng gian rộng thì tổ chức một số trị chơi như kéo co, cướp cờ......
+ Nếu là khơng gian hẹp thì tổ chức Ơ ăn quan.....
Chính vì vậy người giáo viên cần phải nắm vững cách chơi của từng trò để
lựa chọn tổ chức chơi cho phù hợp với yêu cầu.


7

5.2.2.5. Động viên tất cả học sinh đều tham gia chơi tạo cho học sinh

tính tập thể và tính sáng tạo.
Một ưu thế của trị chơi dân gian chính là ở chỗ có thể dung nạp tất cả những
ai muốn chơi. Không bao giờ quy định một số người chơi nhất định. Vì vậy yêu
cầu người hướng dẫn cần khuyến khích, động viên tất cả học sinh tham gia chơi,
càng đơng càng vui:
*Ví dụ: Trị chơi Bịt mắt bắt dê: Mỗi khi có một người vào thêm vịng trịn
chỉ rộng ra một chút chứ trị chơi khơng thay đổi. Trong khi chơi mọi học sinh đều
bình đẳng như nhau.
Người giáo viên phải khách quan, trung thực đối với mọi nhóm chơi, mọi đối
tượng chơi để đảm bảo tính giáo dục của trị chơi, khơng nên tranh cãi trong lúc
chơi và tuyệt đối khơng dùng nhục hình để phạt người chơi sai, chơi không đúng.
Giáo viên phải biết động viên khuyến khích học sinh tham gia chơi. Tuyên dương
các em bằng những tràng vỗ tay hay những bài hát tạo không khí vui tươi, thoải
mái, phấn khởi tạo những ấn tượng tốt đẹp, gây hứng thú trong những giờ chơi
khác.
Học sinh biểu diễn thời trang trong Ngày hội “Trò chơi dân gian”
5.2.2.6. Tổ chức chuyên đề cho giáo viên về trò chơi dân gian, thi chơi các
trò chơi dân gian của học sinh giữa các khối.
Để tất cả giáo viên có những kiến thức và nhớ về trò chơi dân gian, ngay từ
đầu năm học tôi đã triển khai chuyên đề Giới thiệu một số trị chơi dân gian do
chính bản thân tôi – giáo viên Tổng phụ trách Đội triển khai. Mỗi trò chơi sau khi
đã hướng dẫn cách chơi, tôi yêu cầu giáo viên đều tham gia chơi thử. Đồng thời
yêu cầu mỗi giáo viên giới thiệu cho đồng nghiêp của mình một trị chơi khác mà
mình đã biết đề bổ sung vốn kiến thức về trò chơi dân gian cho phong phú.
Trong năm học Ban Hoạt động Ngoài giờ lên lớp đã thường xuyên tổ chức các
sân chơi về các trị chơi dân gian cho học sinh tồn trường như: Tổ chức chơi các
trò chơi dân gian trong buổi Lễ khai giảng phần Hội, trong dịp Tết Trung Thu đặc
biệt là trong tiết Hoạt động Ngoài giờ lên lớp vào chiều thứ sáu các tuần. .

8

Lồng ghép “Trò chơi dân gian” trong các hoạt động nhà trường
Ngoài ra, vào những giờ ra chơi giáo viên đã hướng dẫn cho các em chơi các
trò chơi dân gian một vài lần và những trò chơi khác nhau cho các em tham gia
chơi tập thể như nhảy bao bố, cướp cờ, Bịt mắt bắt dê; Ô ăn quan.... từ đó các giờ
ra chơi hàng ngày các em tự tổ chức chơi với nhau và nhiều giáo viên cũng tham
gia cùng chơi với các em.
Bên cạnh đó vui nhất, thoải mái nhất là các tiết học thể dục có đan xen chơi,
các tiết sinh hoạt tập thể. Đặc biệt các tiết sinh hoạt sao các em học sinh khối 4,
khối 5 đã hướng dẫn và tổ chức cho các em khối 1, khối 2 chơi các trò chơi dân
gian rất sinh động, sảng khoái. Giáo viên chủ nhiệm các lớp thường xuyên trao đổi,
học tập kinh nghiệm để nâng cao trình độ hiểu biết, cách thức tổ chức các trò chơi
dân gian trong các hoạt động của lớp, trường.
5.3. Khả năng áp dụng của sáng kiến:
Giải pháp này có thể áp dụng cho nhiều đối tượng học sinh, nhiều lớp học
khác nhau tùy theo điều kiện và tình hình cụ thể của từng cấp học, từng đối tượng
học sinh .
6. Những thông tin cần được bảo mật : Không có
7. Các điều kiện cần thiết để áp dụng sáng kiến:
+ Chủ quan: Bản thân người giáo viên cần nắm các trị chơi dân gian, có kiến thức
và cách tổ chức các trò chơi.
+ Khách quan: Ban giám hiệu chỉ đạo, quán triệt vai trò của việc tổ chức các trị
chơi dân gian trong hoạt động Ngồi giờ lên lớp.
Kết hợp các bộ phận có liên quan để tổ chức. Chuẩn bị đầy đủ các điều kiện về
sân chơi, đồ dùng, địa điểm trong quá trình tổ chức.
8. Đánh giá lợi ích thu được hoặc dự kiến có thể thu được do áp dụng
sáng kiến theo ý kiến của tác giả:
8.1. Kết quả:

9

Qua một số kinh nghiệm chỉ đạo tổ chức thực hiện các trò chơi dân gian vào
trường học, qua một năm thực hiện, tôi nhận thấy kết quả đạt được như sau:
* Đối với nhà trường:
- Góp phần thực hiện các tiêu chí của phong trào “Trường học thân thiện, học
sinh tích cực”.
- Thành lập được Thư viện trị chơi dân gian để giáo viên và đồng nghiệp
tham khảo.
- Góp phần vào việc bảo tồn được di sản văn hoá dân tộc Việt Nam
- Ngoài giờ ra chơi, các hoạt động giờ lên lớp các trò chơi dân gian còn được
thực hiện ở các giờ thể dục, môn tiếng việt (Phần luyện từ và câu), cả giáo viên và
học sinh đều thích thú và thoải mái, giảm căng thẳng sau các giờ học.
- Được đơng đảo phụ huynh nhiệt tình ủng hộ nhất là sau khi dự lễ khai giảng
năm học.
* Đối với giáo viên:
- Góp phần gìn giữ, phát huy các trò chơi dân gian, làm cho vốn kiến thức về trò
chơi dân gian ngày càng phong phú về thể loại. Phát huy khả năng tìm tịi, sáng tạo
trong các hoạt động để có thể lồng ghép các trị chơi đó vào các tiết học với nội
dung phù hợp.
- Tạo sự thân thiện gần gũi với học sinh vì vừa là người hướng dẫn vừa là bạn
chơi với học sinh.
- Giáo viên trở nên năng động, linh hoạt, tự tin hơn khi tổ chức các hoạt động
tập thể từ đó tham gia nhiệt tình các phong trào tập thể.
- Nâng cao năng lực chuyên môn. Như được sống lại với thuở ấu thơ của
mình.
* Đối với học sinh:
- Học sinh cảm nhận được nét đẹp của văn hoá dân tộc. Từ đó giúp học sinh
tạo được lịng ham muốn tạo ra những nét đẹp trong cuộc sống.

- Học sinh nhớ tên các trò chơi biết được cách chơi và luật chơi của những trị
chơi dân gian, vì vậy tăng khả năng ghi nhớ có chủ đích và khả năng tưởng tượng
trong các hoạt động vui chơi.


10

- Đa số các em đều tích cực và thích thú khi chơi các trò chơi dân gian, tham
gia nhiệt tình, sơi nổi, thoải mái và tự tin. Các em góp phần khơng nhỏ vào sự
thành cơng của các hoạt động trong nhà trường như lễ khai giảng ( Phẩn chơi các
trị chơi dân gian), các buổi hoạt động ngồi giờ lên lớp...
- Tăng cường sức khoẻ, cân bằng nguồn năng lượng dư thừa trong cơ thể,
nhanh nhẹn, năng động, tự tin và hồn nhiên trong giao tiếp với mọi người. Giúp
học sinh có kỹ năng ứng xử hợp lý với các tình huống trong cuộc sống, thói quen
và kỹ năng làm việc theo nhóm, các em khơng tham gia các trị chơi vơ bổ, bạo
lực.
- Các em thêm u quý và tự hào về văn hoá, phong tục truyền thống của dân tộc
Việt Nam, thêm yêu trường lớp, yêu q bạn bè, thầy cơ, thích được đến trường.
8.2 Bài học kinh nghiệm:
- Bản thân phải nhận thức sâu sắc về ý nghĩa việc đưa các trò chơi dân gian
vào trường học. Nắm được mục đích của việc chơi, đó là hình thức chơi mà học.
- Cần phải tích cực tìm tịi, sưu tầm thật nhiều các trị chơi dân gian. Cần lựa
chọn các trị chơi mang tính giáo dục, lành mạnh, an tồn cho học sinh.
- Ln tạo khơng khí thân mật, cởi mở, gần gũi với học sinh, tạo điều kiện và
khuyến khích cho tất cả học sinh được tham gia, cần động viên khi các em chơi.
- Phát huy vai trò của Tổng phụ trách đội, các đồn thể, giáo viên bộ mơn,
giáo viên chủ nhiệm lớp.
- Cần nắm rõ cách chơi trước khi hướng dẫn các em. Chọn trị chơi dân gian
phù hợp với khơng gian và đặc điểm của buổi chơi.
Trên đây là một số giải pháp của tôi trong việc tổ chức thực hiện các trò chơi

dân gian trong trường Tiểu học. Bước đầu thực hiện nhưng cũng thu được kết quả
tương đối tốt, dễ áp dụng cho mọi đối tượng, cho mọi điểm trường phù hợp với học
sinh Tiểu học.
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
....................................................................................................................................


11

....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
9. Đánh giá lợi ích thu được hoặc dự kiến có thể thu được do áp dụng
sáng kiến theo ý kiến của tổ chức, cá nhân đã tham gia áp dụng sáng kiến lần
đầu, kể cả áp dụng thử:
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.........................................................................................................................
.....................................................................................................................................

.....................................................................................................................................
.........................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.........................................................................................................................
.................................................................................................................................


12

Tôi xin cam đoan mọi thông tin nêu trong đơn là trung thực, đúng sự thật và hoàn
toàn chịu trách nhiệm trước pháp luật.