SKKN Một số biện pháp xây dựng lớp học thân thiện, học sinh tích cực

A. MỞ ĐẦU
I- LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI
Giáo dục bậc Tiểu học là nền móng đầu tiên giúp con người tồn tại và phát
triển. Hiện nay, mục tiêu của giáo dục là đào tạo những con người phát triển
toàn diện cả về năng lực và phẩm chất. Vì vậy, nhà trường không chỉ cung cấp
cho học sinh những tri thức khoa học một cách có hệ thống mà cịn rèn cho học
sinh những kĩ năng sống cần thiết để hình thành và phát triển những phẩm chất
tốt đẹp cho mỗi học sinh. Trường tiểu học là cái nơi văn hóa mà ở đó, trẻ em
được học, được đảm bảo các quyền lợi và nghĩa vụ của mình, được bảo vệ,
chăm sóc, vui chơi giải trí và phát triển. Vì vậy phải làm sao cho các em thích
đến trường học tập và “ Mỗi ngày đến trường là một ngày vui.” Để các em phát
huy được khả năng của mình trước tập thể thì đội ngũ các thầy cơ giáo chúng ta
cần phải suy nghĩ, đề ra những giải pháp thích hợp giúp hoạt động của các em đi
đúng hướng, tránh cho các em những biểu hiện ganh đua thái quá. Cần phải làm
sao để các em có tinh thần hợp tác, tạo nên một môi trường học tập thân thiện,
giúp các em gắn bó với trường, với lớp. Để làm được điều đó thì mơi trường học
tập, sinh hoạt của các em phải thật sự thoải mái và lành mạnh. “ Lớp học thân
thiện” là nơi sẽ đáp ứng điều đó. “ Lớp học thân thiện” là nơi mà ở đó các em
ln vui vẻ, hịa đồng, đồn kêt, thương yêu nhau, sẵn sàng giúp đỡ nhau trong
học tập và sinh hoạt. Là nơi học sinh luôn nhận được sự u thương đồn kết
của bạn bè và tình cảm ấm áp của thầy cơ. Chính vì lẽ đó, xây dựng “Lớp học
thân thiện- học sinh tích cực” là mục tiêu mà mỗi giáo viên phải đầu tư nghiên
cứu xây dựng từ mơ hình lớp học, trang trí lớp cũng như tạo các mối quan hệ
giữa giáo viên- học sinh, học sinh- học sinh, đổi mới phương pháp dạy học, làm
tốt công tác chủ nhiệm lớp…tạo nên một môi trường học tập tốt. Xuất phát từ
mục tiêu của giáo dục nói chung, trường Tiểu học Nga Thanh nói riêng tơi ln
mong muốn làm thế nào để học sinh được học tập trong môi trường giáo dục tốt,
giúp các em phát triển toàn diện cả thể chất, tâm hồn và tri thi thức để trở thành
những chủ nhân tương lai của đất nước. Để hưởng ứng phong trào thi đua “ Xây
dựng trường học thân thiện- Học sinh tích cực” do Bộ Giáo dục và Đào tạo phát
động năm 2008 bản thân tôi đã nghiên cứu và chọn đề tài “Một số biện pháp

xây dựng lớp học thân thiện, học sinh tích cực.” để áp dụng trong quá trình
giảng dạy và đã thu được những kết quả nhất định, góp phần nâng cao chất
lượng giáo dục trong nhà trường.
II- MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU
Nhằm tổng kết việc thực hiện phong trào thi đua “ Xây dựng trường học
thân thiện, học sinh tích cực” mà Bộ Giáo dục và Đào tạo phát động trong thời
gian qua ở lớp chủ nhiệm. Từ đó rút ra những ưu, khuyết điểm cũng như những
kinh nghiệm nhằm góp phần nâng cao hiệu quả việc tổ chức thực hiện phong
trào thi đua “ Xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực” trong năm học
2017 – 2018 và những năm tiếp theo, từ đó góp phần nâng cao chất lượng giáo
dục toàn diện cho học sinh trong nhà trường.
III. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU
Đề tài tập trung nghiên cứu tìm những giải pháp tổ chức thực hiện có hiệu
1
SangKienKinhNghiem.net


quả việc thực hiện phong trào thi đua “ Xây dựng trường học thân thiện, học
sinh tích cực” trong năm học 2017 – 2018 ở lớp 4A trường Tiểu học Nga Thanh.
IV. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
Trong phạm vi đề tài nghiên cứu tơi đã sử dụng một số nhóm phương pháp
sau :
a) Nhóm phương pháp nghiên cứu lí luận:
Nhóm phương pháp này nhằm thu thập các thơng tin lí luận để xây dựng cơ
sở lí luận: Nghiên cứu tâm sinh lý lứa tuổi học sinh tiểu học; Nghiên cứu mục
tiêu giáo dục Tiểu học.
b) Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn:
Nhóm phương pháp này nhằm thu thập các thơng tin thực tiễn để xây dựng
cơ sở thực tiễn:
- Phương pháp điều tra: Điều tra về thông tin cá nhân học sinh; Điều tra

thực trạng giảng dạy của đồng nghiệp.
- Phương pháp tổng kết kinh nghiệm giáo dục: Tổng kết sau mỗi hoạt động
học sinh tham gia.
c) Phương pháp thống kê toán học: Khảo sát, lập bảng số liệu so sánh.

2
SangKienKinhNghiem.net


B. NỘI DUNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
I. CƠ SỞ LÍ LUẬN
Mục tiêu giáo dục Tiểu học đã chỉ rõ: Giáo dục nhằm đào tạo nên những
con người phát triển toàn diện về “Đức-trí- Thể- Mỹ”. Để thực hiện được điều
này, ngành GD & ĐT nước ta đã và đang tiếp tục thực hiện đổi mới về nội dung,
chương trình sách giáo khoa ở các bậc học. Cùng với đó, năm học 2008- 2009
BGD &ĐT phát động phong trào thi đua “Xây dựng trường học thân thiện, học
sinh tích cực”. Là một giáo viên trực tiếp giảng dạy tôi nhận thấy đây là một
phong trào có tác động tích cực đến các nội dung của phong trào thi đua “Dạy
tốt- Học tốt”. Để thực hiện tốt phong trào này, trước hết cần phải xây dựng cho
được từng lớp học thân thiện. Vì vậy, việc xây dựng lớp của mình trở thành lớp
học thân thiện là vô cùng cần thiết. Lớp học thân thiện thể hiện ở nhiều mặt,
trong đó phải kể đến mối quan hệ thân thiện giữa thầy và trò, giữa trò với trò,
giữa giáo viên và các mối quan hệ xoay quanh các vấn đề giáo dục. Học sinh
tích cực cũng cần thể hiện ở nhiều mặt như tích cực trong học tập, tích cực trong
các hoạt động tập thể, hoạt động vui chơi…
Mục đích chủ yếu và ý nghĩa quan trọng nhất của việc xây dựng trường học
thân thiện là tạo nên một môi trường giáo dục an tồn, bình đẳng, tạo hứng thú
cho học sinh trong học tập, góp phần đảm bảo quyền được học tập của trẻ em.
Trong môi trường trường học thân thiện, các em sẽ cảm nhận được sự thoải mái
khi việc học vừa gắn kiến thức trong sách vở, vừa trải nghiệm của chính bản

thân trong các hoạt động ngoại khóa, hoạt động tập thể vui mà học. Trường học
thân thiện gắn bó chặt chẽ với việc phát huy tính tích cực của học sinh. Trong
mơi trường phát triển tồn diện đó, học sinh thích thú, chủ động tìm kiếm kiến
thức dưới sự dìu dắt của giáo viên, gắn chặt giữa học và hành, rèn luyện kĩ năng
và phương pháp học tập, trong đó yếu tố hết sức quan trọng là khả năng tự tìm
hiểu, khám phá, sáng tạo.
Với phong trào “Xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực”, học
sinh trở nên năng động, tự giác hơn. Các em được học tập trong mơi trường thân
thiện sẽ góp phần phát triển một cách tồn diện về nhân cách và đó là nhân tố
quyết định sự phát triển bền vững của đất nước.
Trong nhiều năm qua, bản thân tôi đã thực hiện được tương đối tốt mối
quan hệ giữa thầy và trò, đồng thời tạo điều kiện xây dựng cho học sinh có mối
quan hệ thân thiện với nhau. Song song với đó là sử dụng các phương pháp dạy
học nhằm phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của học sinh trong học tập,
từng bước đưa chất lượng giáo dục của lớp tôi chủ nhiệm đi lên. Thực hiện tốt
các việc đó là đã góp phần nhỏ vào thành cơng của phong trào “Xây dựng
trường học thân thiện, học sinh tích cực”. Vì vậy tơi xin mạnh dạn trình bày
những biện pháp tơi đã thực hiện trong q trình tham gia phong trào thi đua qua
đề tài “Một số biện pháp xây dựng lớp học thân thiện, học sinh tích cực.” ở
trường Tiểu học Nga Thanh.
II. THỰC TRẠNG VẤN ĐỀ TRƯỚC KHI ÁP DỤNG SÁNG KIẾN
KINH NGHIỆM
3
SangKienKinhNghiem.net


Trong mấy năm trở lại đây, trên báo đài, trong cuộc sống tôi vẫn nghe một
số phụ huynh và giáo viên than phiền nhiều học sinh lười học, không hứng thú
với các bài học. Tại sao học sinh lại ngại học? Bản thân tơi ln suy nghĩ và tìm
câu trả lời cho vấn đề này. Qua khảo sát thực tế từ học sinh lớp tôi chủ nhiệm

cũng như môi trường giáo dục chung của học sinh trên địa bàn xã Nga Thanh
trong năm học 2017- 2018, tơi nhận thấy có những nguyên nhân dẫn đến tình
trạng học sinh ngại học, ngại đến lớp như sau:
1. Về phía giáo viên:
- Vẫn cịn số ít giáo viên chưa tâm huyết với nghề, xa rời học sinh, chưa
thực sự yêu nghề, mến trẻ nên phong cách giao tiếp với học sinh còn xa cách,
chủ yếu đi sâu vào truyền thụ kiến thức mà bỏ qua việc quan tâm, chia sẻ tình
cảm với học sinh hằng ngày.
- Để đảm bảo chỉ tiêu của trường, của ngành đề ra, các áp lực công việc về
thời lượng tiết dạy, mục tiêu bài học, kết hợp lồng ghép, phân hóa đối tượng học
sinh… khơng ít giáo viên đã nóng vội trong việc giáo dục học sinh để hoàn
thành các chỉ tiêu được giao.
- Một số giáo viên chưa dành nhiều thời gian đầu tư, nghiên cứu các
phương pháp dạy học phát huy tính tích cực của học sinh mà chủ yếu phụ thuộc
theo Tài liệu hướng dẫn học các môn học.
- Môi trường giáo dục ở một số ít lớp chưa thực sự thân thiện. Các nội dung
trang trí trong lớp chưa phát huy được tác dụng đúng như ý nghĩa của nó.
- Giáo viên thường quan tâm đến hoạt động chính khóa mà bỏ qua các hoạt
động ngoại khóa nên chưa thực sự làm cho học sinh yêu trường, yêu lớp.
2. Về phía học sinh:
- Một số em thiếu tự tin, khả năng trình bày và ghi nhớ kém nên rất ngại học.
- Một số em bất ổn về tâm lí, tình cảm: Do bố mẹ đi làm ăn xa, cả năm
chưa về; bố mẹ li hôn. Những em này sống với ông bà đều đã già yếu nên ít
nhiều thiếu sự quan tâm, chăm sóc của bố mẹ.
- Một số ít học sinh hạn chế về năng lực hay bị bạn bè trêu chọc, cô giáo lại
chưa quan tâm kịp thời nên sinh ra lười biếng, nóng nảy và ngại đến lớp.
- Việc ngày ngày đến trường với những tiết học cứ lặp đi lặp lại khiến các em
căng thẳng và dễ chán nản. Vì vậy có em rất ngại đến trường mà chỉ thích ở nhà chơi.
- Việc không cho điểm số khi đánh giá thường xuyên khiến học sinh
không hào hứng, thi đua nhau học tập.

Từ những nguyên nhân kể trên khiến học sinh chưa thực sự thân thiện, tích
cực trong mọi hoạt động. Sau khi nắm bắt thực trạng, tôi tiến hành khảo sát và
lập bảng số liệu với 31 học sinh lớp 4A như sau:
Số lượng
8
Số lượng
HS thiếu thân thiện, tích cực trong các hoạt động giáo
15
dục
Số lượng
HS chỉ tham gia các hoạt động giáo dục
8
HS thân thiện, tích cực trong các hoạt động giáo dục

Tỉ lệ
25,8%
Tỉ lệ
48,4%
Tỉ lệ
25,8%
4

SangKienKinhNghiem.net


Xuất phát từ thực trạng các vấn đề nêu trên thì việc tạo ra mơi trường học
tập thân thiện, thu hút, tạo hứng thú cho học sinh qua các hoạt động học tập, vui
chơi ở trường, ở lớp là hết sức cần thiết. Làm thế nào để các em thấy “ Đi học là
một niềm vui lớn.” và “ Lớp học như gia đình - Thầy cơ như mẹ hiền - Bạn bè
như anh em.” Được sự chỉ đạo, hướng dẫn của Ban giám hiệu nhà trường, học

hỏi kinh nghiệm của đồng nghiệp cùng với việc tự tìm tịi, nghiên cứu tài liệu
chuyên môn tôi đã mạnh dạn tiến hành xây dựng mơ hình “Lớp học thân thiện –
học sinh tích cực” trong lớp tơi giảng dạy nhằm tháo gỡ những thực trạng trên.
III. MỘT SỐ NỘI DUNG VÀ GIẢI PHÁP TỔ CHỨC THỰC HIỆN
Để xây dựng thành công “ Lớp học thân thiện- học sinh tích cực” việc đầu
tiên tơi bắt tay vào thực hiện đó là xây dựng một mơi trường giáo dục “thân
thiện”. Vì muốn học sinh tích cực thì trước hết phải làm cho các em yêu trường,
yêu lớp mình. Muốn các em yêu lớp mình, tích cực chun cần trong từng tiết
học thì mơi trường học tập của các em phải thân thiện như gia đình, bạn bè phải
u thương, đồn kết như anh em. Các biện pháp tơi tiến hành là:
1. Trang trí lớp học thân thiện:
Việc trang trí lớp học một cách sáng tạo, phù hợp với đặc điểm tâm sinh lí
học sinh sẽ giúp các em biết yêu và tạo ra cái đẹp, giúp các em có ý thức giữ gìn
trường lớp của mình. Trang trí lớp học theo mơ hình VNEN có đủ các góc học
tập của các mơn, Góc Thư viện, Góc Sinh nhật, Hộp thư bè bạn, Điều em muốn
nói, Bảng bộ máy Hội đồng tự quản, Bảng nội quy, Cây Chăm ngoan và đặc biệt
là Bảng Lớp học thân thiện được trang trí đẹp, nội dung phong phú, phù hợp lứa
tuổi học sinh.

Bảng Lớp học thân thiện
+ Hoa điểm tốt: Ghi tên các bạn làm được những việc tốt trong tháng, tạo
động lực học sinh làm nhiều điều tốt hơn. Hoa màu đỏ tặng những bạn nhặt
5
SangKienKinhNghiem.net


được của rơi trả người làm mất; Hoa màu vàng là những hành động giúp đỡ
người gặp khó khăn mà em gặp; Hoa màu xanh tặng cho bạn nào làm được việc
tốt góp phần bảo vệ mơi trường.
+ Khéo tay- Hay làm: Góc trưng bày sản phẩm đẹp mơn thủ cơng, mĩ thuật

của học sinh nhằm kích thích khả năng sáng tạo của học sinh.
+ Nét chữ- Nết người: Nơi lưu lại các bài văn hay, chữ viết đẹp của học
sinh. Tạo động lực cho các em có gắng viết chữ đẹp hơn, làm văn hay hơn.
+ Chuyên mục: “Cùng suy nghĩ”: Mỗi thẻ chữ ghi một hành động không
nên làm ảnh hưởng đến phong trào thi đua của lớp cũng như bản thân mỗi em
như: Đi học muộn, nói bậy, chửi tục, khơng tập trung học tập, nói chuyện riêng,
ăn q vặt, nói dối…Các em nhìn vào hằng ngày và tự suy nghĩ, nhắc nhở nhau
không vi phạm.
- Tùy theo từng khối lớp, giáo viên có thể biến đổi bản tin này phù hợp lứa
tuổi học sinh lớp mình.
2. Phong cách giao tiếp thân thiện trong từng tiết dạy:
Để có được mối quan hệ thân thiện với học sinh, trước hết giáo viên cần
thể hiện phong cách giao tiếp tôn trọng học sinh. Dáng đi, cử chỉ, điệu bộ, thái
độ, ngơn ngữ… góp phần đáng kể tạo nên phong cách con người. Vì vậy, xây
dựng lớp học thân thiện là cần thay đổi cách hành xử của giáo viên.
- Sử dụng lời nói, ánh mắt và cử chỉ thân thiện:
Lời nói là phương tiện giao tiếp trực tiếp hằng ngày giữa cơ và trị. Bởi
vậy, tơi cố gắng sử dụng lời nói sao cho đạt hiệu quả cao nhất. Khi giao tiếp với
học sinh, tôi luôn sử dụng ngôn ngữ sao cho các em dễ hiểu, giàu hình ảnh và
đạt giá trị biểu cảm cao. Không dùng những lời nói xúc phạm hay miệt thị học
sinh, tránh thứ ngơn ngữ “chợ búa” làm các em tổn thương hoặc không nể phục
cơ. Nếu trong lúc nóng giận mà nặng lời với học sinh, tơi cũng xin lỗi các em.
Ví dụ: Khi tôi bước vào lớp, học sinh đứng dậy chào cơ. Câu nói để các
em ngồi vào vị trí có thể là “ Ngồi xuống”, cũng có thể là “Tất cả ngồi xuống!”
hoặc là “ Cô mời các em ngồi xuống.” Nhưng cách nói đầy đủ là “ Cơ chào các
em, mời các em ngồi xuống.” Câu nói ấy cùng với nụ cười hiền hậu và ánh mắt
thân thiện lướt qua toàn lớp học sẽ tạo ra những cảm xúc tâm lý, giúp các em
thoải mái và tự tin để bắt đầu tiết học.
- Chú ý tác phong sư phạm:
Tác phong thể hiện ở cách ngồi, cách đi, lời nói, cách ăn mặc và hoạt

động của giáo viên. Trong suốt tiết học, giáo viên chỉ ngồi hoặc đi lại trên bục
giảng là cần khắc phục. Chúng ta cần hiểu rằng bục giảng xây cao hơn là để cho
học sinh dễ quan sát nội dung bài học giáo viên thể hiện trên bảng lớp chứ
không phải là ranh giới để tạo sự cách biệt giữa thầy và trị. Vì vậy tơi thường
phối hợp nhịp nhàng trong quá trình giảng bài và tiếp cận học sinh dưới lớp. Khi
nào cần giảng tập trung hoặc ghi bảng tôi đứng trên bục giảng. Đến khi học sinh
hoạt động nhóm hay cá nhân, tơi thường đến bên học sinh để quan sát, giúp đỡ
và dễ dàng uốn nắn, sửa sai kịp thời cho từng em. Lúc đi lại, tôi cố gắng di
chuyển rộng và thể hiện sự khoan thai, nhẹ nhàng nhưng không chậm chạp mà
6
SangKienKinhNghiem.net


tạo ra một nhịp độ làm việc khẩn trương. Những hành động như xếch quần, kéo
áo, nghe điện thoại nói oang oang hay bực bội ném phấn vào học sinh là những
hành động thiếu tế nhị, phản cảm, không được làm.
- Hãy khen ngợi, đừng chê bai:
Khen ngợi là việc làm không thể thiếu trong giáo dục, đặc biết là giáo dục
tiểu học. Vì vậy, khi học sinh làm được việc tốt thì tơi thường khen ngợi ngay để
khích lệ, động viên. Với tơi, một lời khen có hiệu quả giáo dục gấp nhiều lần so
với một lời chỉ trích, chê bai. Đặc biêt với học sinh cá biệt thì lời động viên,
khen ngợi như liều thuốc tinh thần giúp các em thay đổi hành vi theo hướng tích
cực. Tuổi của các em còn rất hồn nhiên, ngây thơ. Em nào cũng ngoan, cũng cố
gắng. Chỉ có điều em này ngoan hơn, giỏi hơn , cố gắng nhiều và em kia ngoan
và cố gắng ít hơn mà thơi. Vì vậy giáo viên cần phải biết khen ngợi, động viên
kịp thời. Với suy nghĩ đó, tơi ln lên lớp với vẻ mặt vui vẻ, mỉm cười thân
thiện, đồng thời ln tìm những lời khen, động viên phù hợp với từng học sinh,
từng tình huống dạy học.
Ví dụ: “ Bạn Chi hơm nay đọc có tiến bộ rất nhiều.” , “ Thanh Hà đọc còn
hơi nhỏ, lần sau cố gắng hơn nhé.” Hay “ Bài này em làm chưa đúng rồi, bạn

khác giúp em nhé.” Hoặc “ Em chú ý nghe cô hướng dẫn lại là làm được
thôi”…Tôi nhận thấy khen ngợi kịp thời không những làm thay đổi hành vi của
học sinh theo hướng tích cực mà cịn là động cơ thúc đẩy quá trình học tập của
các em. Qua quá trình giáo dục ở gia đình và ở trường tơi rút ra điều: Trong học
tập, sự cần cù có phần bù đắp cho sự thiếu thông minh nhưng khen ngợi, động
viên kịp thời sẽ giúp các em ham thích và dẫn tới chăm chỉ trong học tập. Nếu
phải cân nhắc giữa hai điểm số khi cho điểm học sinh thì bạn hãy chọn điểm cao
hơn. Hãy chắp cho các em đôi cánh, hãy tin ở các em, cho các em hy vọng, các
em sẽ bay cao.
- Tạo tiếng cười trong mỗi tiết học:
Tiếng cười là “phương tiện” giúp giáo viên hòa đồng, gần gũi học sinh
hơn, vừa giúp cho việc tiếp thu bài học bớt căng thẳng, tạo được không khí thoải
mái. Người giáo viên có khiếu hài hước bao giờ cũng gây được thiện cảm và ấn
tượng tốt đối với học sinh.Vì vậy, trong q trình giảng dạy, tơi cố gắng vận
dụng tính hài hước để thu hút sự chú ý của học sinh, làm tăng tính hấp dẫn của
vấn đề cần truyền thụ, giúp quá trình tiếp thu bài học của các em diễn ra nhẹ
nhàng, tự nhiên, đem lại kết quả cao.
- Quan tâm và chia sẻ:
Tạo bầu khơng khí thân thiện trong lớp học khơng thể thiếu sự quan tâm,
chia sẻ giữa thầy với trò, giữa trò với trò. Giáo viên cần giáo dục các em có thói
quen biết quan tâm, chia sẻ, động viên, thăm hỏi lẫn nhau trong học tập cũng
như trong cuộc sống. Giáo viên là người rất gần gũi với học trò. Với việc học 2
buổi/ ngày thì thời gian giáo viên ở cùng học sinh trên lớp khoảng hơn 5 giờ/
ngày. Vì vậy hãy cố gắng để các em ln cởi mở với thầy cô. Hãy vừa là bạn
vừa là thầy của các em. Hãy để các em cảm nhận được sự quan tâm của cô dù
qua những việc làm rất nhỏ.
Ví dụ: Từ đầu năm học, tơi ln ghi nhớ ngày sinh của từng học sinh và
thể hiện chúng trên Góc sinh nhật của lớp. Đến ngày sinh nhật của em nào, tôi
7
SangKienKinhNghiem.net

cùng cả lớp tổ chức sinh nhật cho bạn của mình. Quà sinh nhật chỉ là những lời
chúc mừng, những lời ca, tiếng hát của các bạn trong lớp và những món quà nhỏ
như quyển vở, hộp màu… để tặng các em trong ngày sinh nhật. Dần dần phụ
huynh thấy việc làm của cô giáo đã mang lại niềm vui lớn cho con em mình nên
nhiều gia đình đã chủ động mang bánh kẹo đến lớp nhờ cô giáo tổ chức sinh
nhật cho con.

Tổ chức sinh nhật cho học sinh
Trong lớp, những em có hồn cảnh đặc biệt khó khăn là đối tượng cần
được quan tâm, chia sẻ nhiều hơn. Các em thiếu từ tấm áo cho đến cuốn vở. Biết
rằng sự giúp đỡ của các bạn chỉ vơi đi một phần nhỏ bé sự khó khăn đó song nó
lại là nguồn động viên tinh thần rất lớn để các em vượt khó vươn lên. Học sinh
lớp tơi có hai em hồn cảnh đặc biệt khó khăn: Bố tàn tật khơng làm được gì, mẹ
hay đau yếu nên gia đình rất nghèo.Từ đầu năm học, tơi đã chia sẻ hồn cảnh
của hai bạn cho cả lớp biết và bàn bạc biện pháp giúp đỡ bạn. Các em đã đề xuất
và cắt cử nhau nuôi lợn nhựa mỗi ngày hai lượt. Đến lúc trời trở rét và vào dịp
tết Nguyên đán, các em mổ lợn mua quà tặng bạn.

8
SangKienKinhNghiem.net


Tặng q cho hai bạn học sinh có hồn cảnh đặc biệt khó khăn
3. Tăng cường sự tham gia của học sinh trong các hoạt động
Việc làm này hết sức có ý nghĩa, đó là: Học sinh được tham gia, được
cung cấp thông tin, được bày tỏ ý kiến của mình và ý kiến của các em được lắng
nghe, được tôn trọng. Giúp các em rèn kỹ năng giao tiếp, bày tỏ ý kiến và tham
gia quá trình ra quyết định. Phát huy tinh thần tập thể, nâng cao tinh thần trách

nhiệm cho học sinh. Các em được trải nghiệm và nhân cách từ đó cũng hồn
thiện hơn. Trong lớp tôi chủ nhiệm, học sinh đã được trực tiếp tham gia vào các
hoạt động như:
- Xây dựng nội quy lớp học:
Đầu năm học tôi thông báo cho học sinh nội dung chính của năm học,
nhắc lại nhiệm vụ của học sinh trong Điều lệ trường tiểu học. Học sinh thảo luận
theo nhóm, các nhóm chia sẻ ý kiến; giáo viên và cả lớp xem xét tìm ra ý kiến
chung của tất cả học sinh, thống nhất và xây dựng thành nội quy của lớp, viết và
trang trí đẹp, treo trong lớp.
- Chia sẻ Hộp thư vui:
Mỗi học sinh làm một hộp thư vui. Hằng ngày, các em ghi những lời khen
ngợi, động viên, nhắc nhở…dành cho bạn. Cuối tuần, vào tiết sinh hoạt tập thể,
các em mở ra xem và đọc cho các bạn nghe. Việc làm này giúp học sinh hướng
tới những điều lạc quan, tích cực trong cuộc sống ngay cả khi gặp khó khăn,
chán nản. Tạo điều kiện cho những học sinh nhút nhát có thể bày tỏ ý kiến của
mình qua Hộp thư vui.
9
SangKienKinhNghiem.net


Gửi thư cho bạn nhé.
- Xây dựng hòm thư “Điều em muốn nói”; “ Hịm cam kết”:
Chúng ta đều biết rằng khơng phải lúc nào học sinh cũng có thể trực tiếp
nói thẳng mong muốn, suy nghĩ của mình với thầy cơ, nhà trường. Vì vậy, việc
các em xây dựng hịm thư “ Điều em muốn nói” hay “ Hịm cam kết” mục đích
giúp các em bày tỏ những khúc mắc, băn khoăn của bản thân về trường, lớp,
thầy cô, bạn bè cũng như những cam kết các em sẽ thực hiện sau mỗi bài học.
Từ đó rút ngắn khoảng cách giữa thầy và trị, tạo mơi trường thân thiện trong lớp
học.
4. Khơi gợi tính tích cực của học sinh

Học sinh tích cực là biết vận dụng giữa “ Học đi đơi với hành”. Tuy nhiên
số lượng học sinh tích cực chủ yếu tập trung vào một số em khá giỏi. Những em
cịn lại thì thụ động, thiếu tự tin trong học tập và các hoạt động giáo dục chung.
Vì vậy, để học sinh phát huy tính tích cực giáo viên phải có trách nhiệm hướng
dẫn, định hướng cho học sinh chủ động tiếp nhận kiến thức và tích cực, tự giác
trong các hoạt động của nhà trường và xã hội. Tôi đã áp dụng một số biện pháp
để khơi gợi tính tích cực của học sinh là:
- Tạo điều kiện để học sinh tự tin trong học tập:
Đối với những em nhút nhát, thiếu tự tin, biết câu trả lời mà khơng giơ tay
hoặc đứng tại chỗ thì trả lời lưu lốt nhưng khi lên bảng thì ấp úng, những em
mà khả năng ghi nhớ và trình bày kém tôi thường cố gắng tạo điều kiện cho các
em được lên bảng nhiều hơn, được phát biểu ý kiến trước tập thể thường xuyên.
Chẳng hạn những câu hỏi dễ tôi gọi các em đó và khi các em làm tốt, tôi đề nghị
cả lớp tuyên dương. Hoặc trong tiết dạy Địa lí, tơi cho học sinh đóng vai Hướng
dẫn viên du lịch giới thiệu về địa danh trong bài. Hay trong tiết Lịch sử, tôi dành
thời gian để các em thuật lại diễn biến một trận đánh lịch sử…Đồng thời tôi vận
10
SangKienKinhNghiem.net


dụng cách hỏi khuyến khích và câu hỏi gợi mở để các em trả lời. Tôi tin tưởng
giao cho các em một số việc phù hợp với khả năng từng em:
Ví dụ: Em Khun là học sinh hịa nhập, hơn các bạn trong lớp 3 tuổi
được tôi giao nhiệm vụ phụ trách lao động vệ sinh chuyên. Em Việt tiếp thu bài
chậm nhưng rất nhiệt tình nên tơi phân cơng em lấy và cất cờ, biển lớp trong các
tiết Sinh hoạt tập thể. Em Tài là một học sinh cá biệt nhưng từ khi được cô giáo
chọn vào đội trống của lớp, em đã rất ngoan, khơng cịn gây gổ với bạn bè và vi
phạm nội quy nữa. Các em thấy mình được cơ giáo tin tưởng và trong mắt bạn
bè mình là người “ quan trọng” nên đã cố gắng hoàn thành tốt nhiệm vụ. Những
em này đi học rất chuyên cần và kết quả học tập được cải thiện rõ rệt. Tơi nghĩ

đó là một thành cơng trong việc tạo ra môi trường học tập thân thiện.
- Đổi mới phương pháp dạy học phát huy tính tích cực của học sinh:
Song song với việc giúp học sinh tự tin trong học tập, tôi đi sâu nghiên
cứu đổi mới phương pháp dạy học lấy học sinh làm trung tâm. Với đặc trưng
của chương trình VNEN là phương pháp dạy học theo nhóm, tơi thường tạo điều
kiện để học sinh thao tác với vật thật, tìm hiểu bài qua hình thức đi quan sát thực
tế, tổ chức các trò chơi học tập sinh động.
Ví dụ:
- Thực hiện tìm hiểu bài từ việc thực hành với vật thật: Hình thức này áp
dụng nhiều trong các thí nghiệm của mơn Khoa học.
- Tổ chức cho học sinh quan sát thực tế: Sử dụng nhiều ở phân môn Tập
làm văn dạng bài văn miêu tả.

HS quan sát để lập dàn ý cho bài văn miêu tả cây cối
11
SangKienKinhNghiem.net


Từ các hình thức tổ chức dạy học trên học sinh được quan sát, được tự tay
làm, được mắt thấy tai nghe, tay sờ và cảm nhận nên hiệu quả rất tốt. Các em
nhớ kĩ, nhớ lâu thí nghiệm, có được những bài văn giàu hình ảnh và cảm xúc rất
chân thực song cũng rất phong phú. Việc chuyển từ yêu cầu viết đoạn văn ngắn (
lớp 3) sang làm hoàn chỉnh một bài văn với bố cục chặt chẽ ở lớp 4 đối với học
sinh lớp tôi tương đối nhẹ nhàng, tự nhiên. Tôi chủ yếu cung cấp cho các em
vốn từ và gợi ý để học sinh sắp xếp các ý diễn đạt là các em tự hoàn thành bài
văn của mình.
Đối với việc củng cố bài, tơi thường cho học sinh chơi trò chơi thay cho
việc đặt câu hỏi củng cố đơn thuần. Một số trò chơi tơi thường sử dụng là:
+ Trị chơi “ Tìm người thân” dành cho dạng bài nối phép tính với kết quả
phù hợp trong mơn Tốn hoặc dạng bài tìm từ cùng nghĩa trong mơn Tiếng

Việt…
+ Trị chơi “ Ai mà tài thế?” trong khoảng thời gian quy định, bạn nào hay
nhóm nào tìm đúng và nhiều nhất theo u cầu thì sẽ thắng (Áp dụng nhiều
trong các dạng bài tập chính tả, Luyện từ và câu…)
+ Trị chơi “ Vượt chướng ngại vật”: Giáo viên nêu nghĩa, học sinh tìm từ
tương ứng (áp dụng nhiều trong mơn Tiếng Việt).
+ Trị chơi “ Tiếp sức”: Các em trong nhóm sẽ thi nhau giải quyết những
bài tập có nội dung dài như Điền từ thích hợp vào đoạn văn để tạo thành đoạn
văn hồn chỉnh…
+ Trị chơi “ Rung chng vàng”: Giáo viên đưa ra câu hỏi có nhiều lựa chọn,
học sinh ghi đáp án vào bảng con. Trò chơi này ưu điểm là cả lớp cùng tham gia, dễ
kiểm tra phần hiểu bài và áp dụng vào phần củng cố bài ở mọi mơn học.
Như vậy, thay đổi hình thức luyện tập hay củng cố bài bằng hình thức chơi trị
chơi là một biện pháp giúp học sinh tích cực và hứng thú trong học tập. Lưu ý là cần
tìm những trị chơi mà nhiều em có thể cùng tham gia thì hiệu quả sẽ cao hơn.
- Tích cực tham gia các hoạt động ngoại khóa:
Hoạt động ngoại khóa có thể coi như một hình thức để đánh giá học sinh
theo quan điểm phát triển tồn diện. Hoạt động ngoại khóa có tác động trở lại
giúp học sinh có thêm hứng thú, niềm vui trong học tập, rèn luyện đạo đức. Hoạt
động ngoại khóa sẽ góp phần nâng cao chất lượng học tập, kích thích nhu cầu,
khả năng độc lập, tích cực tư duy của học sinh. Với những lợi ích to lớn đó,
ngay từ đầu năm học tơi đã dành thời gian trị truyện, phân tích để học sinh nắm
được việc tham gia các hoạt động ngoại khóa giúp các em phát triển tồn diện
hơn. Tơi cho các em viết tự thuật giới thiệu về sở thích của mình, từ đó nắm bắt
được sở trường, năng khiếu của từng em. Tôi bàn bạc với Ban đại diện cha mẹ
học sinh của lớp hỗ trợ kinh phí mua sắm một số thiết bị cho các em. Đến nay
lớp tơi đã có 5 bộ cờ vua với 10 em tham gia thường xuyên vào các giờ ra chơi.
Đội bóng đá có 100% học sinh nam tham gia. Mỗi tuần 3 buổi các em tập luyện
vào cuối buổi chiều. Tôi thông báo để phụ huynh nắm được và yên tâm những
buối các em về muộn. Bản thân tôi cũng ở lại cùng các em, vừa quán xuyến, vừa

rèn luyện sức khỏe cho mình. Đội văn nghệ của lớp được nhà trường đánh giá
cao qua các cuộc thi chào mừng các ngày lễ lớn của ngành, của địa phương và là
hạt nhân cho phong trào văn nghệ của nhà trường.
12
SangKienKinhNghiem.net


Đội văn nghệ lớp biểu diễn chào mừng ngày Nhà giáo Việt Nam
Ngồi các hoạt động về văn hóa nghệ thuật, thể dục thể thao, tôi hướng
cho học sinh tham gia các hoạt động xã hội như: chăm sóc bồn hoa cây cảnh,
giữ gìn trường lớp khang trang sạch đẹp. Thời gian đầu nhiều em chưa tự giác,
giáo viên phải đôn đốc mới làm. Thông qua các tiết Hoạt động giáo dục Đạo
đức, giáo dục Kỹ năng sống, tôi thường đặt những câu hỏi liên quan đến môi
trường học tập để các em nhận xét.
Ví dụ: Em thấy quang cảnh trường em như thế nào?
Em thích được học tập trong một ngơi trường như thế nào?
Em có tự hào được là học sinh của trường Tiểu học Nga Thanh không?...
Từ những câu hỏi nhẹ nhàng đó học sinh hiểu thêm vì sao mình phải
chăm sóc, bảo vệ, giữ gìn quang cảnh trường lớp sạch đẹp. Đến bây giờ việc
chăm sóc bồn hoa cây cảnh, quét dọn sân trường là công việc rất tự nhiên hằng
ngày của các em.

Học sinh chăm sóc bồn hoa trong khn viên trường vào mỗi buổi sáng.
13
SangKienKinhNghiem.net


- Đổi mới cách đánh giá học sinh:
Trong đánh giá cần thực hiện một cách công bằng, khách quan và chú
trọng tuyên dương, khen thưởng. Theo thông tư 22, đánh giá thường xun

khơng cho điểm số. Mà tâm lí học sinh tiểu học thì các em rất thích chấm điểm.
Nếu chỉ nhận xét không thôi học sinh sẽ xem nhẹ việc đánh giá hằng ngày. Cũng
từ đó mà việc thi đua giữa các em sẽ ít đi.Vì vậy, để tăng sự hấp dẫn đối với học
sinh, ngoài những lời nhận xét, tơi thường kết hợp với hình thức tặng hoa. Đó là
những bơng hoa điểm 10 ( màu đỏ); Bơng hoa tích cực ( màu xanh); Bơng hoa
cố gắng (màu vàng) đính lên cành Hoa Thi Đua để tặng cho học sinh. Hết tháng,
lớp sẽ tổng kết và tuyên dương, khen thưởng những bạn đạt được nhiều bông
hoa bằng những món q nhỏ đầy ý nghĩa.

Học sinh đính hoa được tặng lên cành hoa Thi đua
IV. HIỆU QUẢ CỦA SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
Qua gần một năm thực hiện xây dựng “ Lớp học thân thiện, học sinh tích
cực” tơi đã thu được những kết quả đáng mừng sau:
- Học sinh tích cực hơn trong các hoạt động học tập, nhiều em đầu năm
thiếu tự tin, học sinh yếu đã mạnh dạn trao đổi, tranh luận, đại diện cho nhóm
trình bày kết quả thảo luận. Đa số các em đều tham gia trong hoạt động, học
tập, vui chơi tích cực, sơi nổi. Chất lượng đại trà được nhà trường đánh giá tốt.

14
SangKienKinhNghiem.net


- Học sinh có tinh thần đồn kết, giúp nhau trong học tập và lao động như
giúp nhau làm vệ sinh lớp, giúp đỡ các bạn học yếu trong lớp...Không còn học
sinh vi phạm nội quy.
- Những em bất ổn về tâm lí, tình cảm do hồn cảnh gia đình giờ đây rất
vui vẻ, hịa đồng với bạn bè. Có chuyện gì buồn các em đều chia sẻ với cơ giáo
để nhận được sự động viên, chia sẻ kịp thời.
- Học sinh ln có ý thức làm việc tốt như: Tự giác tham gia ủng hộ
người nghèo và các hoạt động nhân đạo mà nhà trường phát động. Cùng nhau

nuôi lợn nhựa ủng hộ bạn Oanh và bạn Mai Anh có hồn cảnh đặc biệt khó
khăn trong lớp với số tiền và hiện vật trị giá 785 000 đồng. Nhiều em nhặt được
của rơi trả người đánh mất như em Kiều Trang, em Lưu Dũng…Các hoạt động
bảo vệ môi trường, giữ gìn vệ sinh trường lớp ln được các em thực hiện tốt.
- Mặc dù một năm chỉ có bốn kì thi đánh giá một số mơn bằng điểm số
song học sinh lớp tôi vẫn thi đua nhau học tập hăng say hằng ngày. Các em rất
hào hứng khi chờ đến cuối tháng xem ai là người được tặng nhiều hoa nhất. Cây
hoa Thi đua đã góp phần tích cực trong công tác đánh giá học tập của học sinh,
khuyến khích được các em thi đua, hăng say học tập. Mơ hình này được BGH
nhà trường đề cao và nhân rộng ở các lớp trong toàn trường.
Với những giải pháp tôi đã áp dụng trên, đến thời điểm này học sinh lớp
tơi rất tự tin và tích cực trong các hoạt động. Môi trường học tập thân thiện tạo
điều kiện để các em phát huy khả năng của mình. Vì thế chất lượng giáo dục
ngày một nâng cao. Tổng hợp đánh giá các hoạt động giáo dục của giáo viên
chủ nhiệm, các giáo viên bộ môn kết hợp với việc khảo sát chất lượng của Nhà
trường qua ba thời điểm, kết quả lớp 4A thu được như sau

Thời
Sĩ gian
số đánh
giá

Môn học và hoạt
động giáo dục
Hoàn
thành
tốt

Hoàn
thành

Năng lực

Chưa
hoàn
thành

Tốt

Đạt

Phẩm chất
Cần
cố
gắng

Tốt

Đạt

Cần
cố
gắng

SL TL SL TL SL TL SL TL SL TL SL TL SL TL SL TL SL TL
31 GKI

8 25,8 20 64,5 3 9,7 10 32,3 18 58 3 9,7 12 38,7 17 54,8 2 6,45

31 CKI 15 48,8 15 48,8 1 3,2 17 54,8 13 42 1 3,2 18 58 12 38,7 1 3,2

31 GKII 20 64,5 11 35,5 0

0 23 74,2 8 25,8 0

0 25 80,6 6 19,6 0

0

15
SangKienKinhNghiem.net


C. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
I- KẾT LUẬN
- Tôi thiết nghĩ đây là việc làm mà trước đây chúng ta cũng đã từng thực
hiện. Tuy nhiên nó chưa đầy đủ và chưa cụ thể mà thơi.
- Khi có Chỉ thị 40 của Bộ GD & ĐT phát động phong trào thi đua “xây
dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực” làm định hướng, chúng ta mới
hiểu rõ thêm những việc cần làm và làm như thế nào? Và tác dụng của nó như
thế nào đối với sự giáo dục học sinh của chúng ta.
- Tuy nhiên, với phương pháp nào cũng có mặt mạnh, mặt yếu của nó. Cái
đáng quan tâm nhất là làm sao và làm như thế nào để chúng ta tổng hợp được
sức mạnh của các lực lượng trong và ngoài nhà trường cùng chăm lo và xây
dựng mơi trường giáo dục an tồn, thân thiện đối với học sinh.
- Phát huy được tính tích cực, chủ động sáng tạo của học sinh trong học tập
và tinh thần tương thân, tương ái tạo lớp mình thành một khối đoàn kết thống
nhất cùng nhau tiến bộ và trở thành con ngoan trị giỏi, có ích cho xã hội sau
này.
II. KIẾN NGHỊ
- Xây dựng được hoàn thiện một lớp học thân thiện, học sinh tích cực

khơng phải một ngày một ngày hai mà đó là cả một quá trình lâu dài cần phải
được tiến hành đồng thời ở các lớp, có sự ủng hộ giúp đỡ của các ban ngành địa
phương, gia đình, nhà trường và các đồn thể trong cơ quan như: Đội thiếu niên
tiền phong và Sao nhi đồng, Đồn TNCS HCM, Cơng đồn nhà trường, Chi bộ
Đảng...
- Đối với xã hội cần quan tâm đến ngành nhiều hơn nữa. Cùng nhà trường
làm lành mạnh môi trường sống, khơng cịn các tệ nạn xã hội, ảnh hưởng không
tốt đến nhận thức và lối sống của học sinh.
- Vận động tồn xã hội cùng tham gia cơng tác xã hội hóa giáo dục để xây
dựng lớp học thân thiện, trường học thân thiện. Đó là một nhiệm vụ lâu dài và
cần duy trì.
- Phịng Giáo dục tạo điều kiện cho dự nhiều hội thảo chuyên đề về trang
trí lớp học, phương pháp dạy học để nâng cao chuyên môn nghiệp vụ. Được
tham quan học hỏi kinh nghiệm những trường điểm điển hình của huyện của
tỉnh.
- Nhà trường cùng cha mẹ học sinh triển khai thực hiện qui tắc gia đình
thân thiện, để mỗi học sinh đều được sống trong mơi trường thân thiện.
- Xây dựng mơ hình lớp học thân thiện, học sinh tích cực ở mỗi lớp học.
- Cần tạo cho các em sân chơi để các em giao lưu, học hỏi và tiến bộ hơn,
để các em có cơ hội giao lưu học hỏi và thi đua giữa các trường với nhau. Tổ
chức nhiều hơn các hoạt động ngoại khóa để học sinh tham gia.
- Mỗi giáo viên phải tự học tập và bồi dưỡng kiến thức thường xuyên.
16
SangKienKinhNghiem.net


Nhớ lời Bác dạy: “Dù khó khăn đến đâu cũng phải thi đua dạy tốt, học
tốt” cùng với phương châm: “Nghiêm khắc nhưng đừng cáu gắt” và “Dạy để
hiểu và vận dụng, không phải để chạy giáo án”. Mặc dù cịn nhiều khó khăn
trong việc giảng dạy và giáo dục học sinh, nhưng tơi tin rằng: “Mỗi giáo viên

đều có thể vượt qua được những khó khăn đó và hồn thành tốt nhiệm vụ được
giao bằng chính sự tận tâm của mình”. Bản thân tơi thấy mình cần phải cố
gắng nhiều hơn nữa trong việc rèn luyện phẩm chất đạo đức, học tập nghiên cứu
tìm hiểu, nâng cao kiến thức. Từ đó đúc kết kinh nghiệm cho bản thân và tìm ra
những giải pháp để hướng tới mục tiêu chung của toàn ngành đã và đang thực
hiện: “Xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực” và nâng cao hiệu quả
giáo dục.
Qua một thời gian làm công tác chủ nhiệm lớp, bản thân tôi đã rút ra được
một số kinh nghiệm trong việc xây dựng Lớp học thân thiện – Học sinh tích cực.
Tơi xin được mạnh dạn nêu ra để đồng nghiệp cùng chia sẻ. Rất mong nhận
được sự góp ý và những kinh nghiệm quý báu trong phong trào xây dựng “Lớp
học thân thiện – Học sinh tích cực” từ phía các đồng nghiệp.
Tơi xin chân thành cảm ơn.
XÁC NHẬN CỦA THỦ TRƯỞNG
ĐƠN VỊ

Nga Thanh, ngày 25 tháng 3 năm 2018
Tôi xin cam kết sang kiến kinh
nghiệm này là tự làm, không sao chép
của khác
Người thực hiện

Mai Thị Hiên

17
SangKienKinhNghiem.net


MỤC LỤC
Mục

Nội dung

Trang

A. MỞ ĐẦU
I

Lý do chọn để tài

1

II

Mục đích nghiên cứu

1

III

Đối tượng nghiên cứu

1

IV

Phương pháp nghiên cứu

2

B. NỘI DUNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
I

Cơ sở lý luận

3

II

Thực trạng vấn đề trước khi áp dụng sáng kiến kinh

3

nghiệm
III

Một số nội dung và giải pháp tổ chức thực hiện

5

Giải pháp 1 Trang trí lớp học thân thiện

5

Giải pháp 2 Phong cách giao tiếp thân thiện trong từng tiết dạy

6

Giải pháp 3 Tăng cường sự tham gia của học sinh trong các hoạt

9

động
Giải pháp 4 Khơi gợi tính tích cực của học sinh
IV

Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm
C. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ

10
14
16

I

Kết luận

16

II

Kiến nghị

16

18
SangKienKinhNghiem.net