SKKN Một vài kinh nghiệm trong tổ chức ôn tập môn Lịch sử cho học sinh khối 12

1. Lý do chọn đề tài

PHẦN MỞ ĐẦU

Môn lịch sử có một vị trí, ý nghĩa quan trọng đối với việc giáo dục thế hệ
trẻ. Từ những hiểu biết về quá khứ, học sinh hiểu rõ hơn truyền thống dân tộc,
tự hào với truyền thống đấu tranh giữ nước và dựng nước của ông cha ta, xác
định nhiệm vụ hiện tại, có thái độ đúng với quy luật của tương lai.
Tuy nhiên, hiện tại đang có những nhận thức sai lệch về vị trí, chức năng
của bộ mơn trong đời sống xã hội, với nhiều tác động làm giảm sút chất lượng
bộ mơn trên nhiều mặt. Tình trạng học sinh không biết những hiện tượng lịch sử
cơ bản, phổ thông, hay nhớ sai, nhầm lẫn kiến thức lịch sử là hiện tượng khá phổ
biến.
Để nâng cao chất lượng dạy học phổ thơng nói chung chất lượng mơn lịch
sử nói riêng theo tinh thần Nghị quyết số: 29/NQ/TW Hội nghị Ban chấp hành
Trung ương Đảng lần thứ 8 khóa XI về ”Đổi mới căn bản toàn diện về giáo dục
và đào tạo...” là nhiệm vô cấp bách mà mỗi thầy cô giáo chúng ta cần và phải
làm ngay để đáp ứng yêu cầu thực tiễn trước mắt và lâu dài của nền giáo dục
nước nhà.
Cốt lõi của vấn đề nâng cao chất lượng giáo dục là phát huy tính tích cực
và chủ động của học sinh và lấy học sinh làm trung tâm, phải chuyển đổi từ thầy
dạy trò học sang trị chủ động khám phá tìm hiểu và chủ động tiếp thu kiến thức.
Thầy là người tạo tình huống có vấn đề một cách có tự nhiên, tạo hứng thú trong
việc nhận thức tình huống, nhận thức vấn đề từ đó giúp học sinh tự mình tìm câu
giải đáp vấn đề đặt ra, tự mình giải quyết tình huống.
Tuy nhiên nếu không thiết kế, xử lý khéo léo sẽ dẫn đến việc đổi mới một
cách hình thức làm cho mơn học trở nên nặng nề mất đi sự sáng tạo của học
sinh.
Để đạt được kết quả tốt trong quá trình dạy học mơn lịch sử trong trường
phổ thơng nói chung và mơn lịch sử lớp 12 nói riêng chúng ta cần phải đổi mới
về biện pháp và phương pháp dạy học.

Là một giáo viên giảng dạy môn Lịch sử đã nhiều năm, tham dự nhiều
chuyên đề do Bộ Giáo dục, Sở Giáo dục và đào tạo tổ chức lại trực tiếp giảng
dạy lớp 12, tôi nhận thấy rằng việc ôn tập để nâng cao nhận thức, kỹ năng hiểu
và khắc sâu kiến thức, đảm bảo cho các em có đủ hành trang tham dự các kỳ thi
cuối cấp là công việc cần thiết. Vì vậy tơi chọn “Một vài kinh nghiệm trong tổ
chức ôn tập môn lịch sử cho học sinh khối 12” làm đề tài sáng kiến kinh
nghiệm năm học 2017 – 2018
2. Mục đích nghiên cứu
Mục đích của tơi nghiên cứu đề tài này nhằm góp phần nâng cao chất
lượng giảng dạy bộ môn Lịch sử lớp 12 ở Trung tâm Giáo dục nghề nghiệp –
Giáo dục thường xuyên (GDNN-GDTX), hướng dẫn học sinh hệ thống hóa kiến
thức bằng hệ thống các câu hỏi. Qua đó các em sẽ nhìn được tổng thể kiến thức
một cách ngắn gọn nhưng đầy đủ, rút ngắn được thời gian ôn tập, củng cố, giúp
học sinh hiểu bài, nắm được kiến thức cơ bản và nhớ lâu.
1
SangKienKinhNghiem.net


3. Đối tượng nghiên cứu
Học sinh 12A1 và 12A2 Trung tâm GDNN – GDTX Thọ Xuân.
4. Phương pháp nghiên cứu
Để thực hiện tốt đề tài này tôi sử dụng các phương pháp nghiên cứu sau:
- Phương pháp nghiên cứu tài liệu bổ trợ
- Kỹ thuật xây dựng hệ thống câu hỏi theo các mức độ nhận thức:
nhận biết, thông hiểu, vận dụng.
- Thao giảng, dự giờ, trao đổi ý kiến với các đồng nghiệp trong quá
trình giảng dạy.
- Áp dụng kinh nghiệm phương pháp mới trên lớp.
- Kiểm tra đánh giá kết quả học sinh và làm bài để từ đó có điều
chỉnh, bổ sung.

PHẦN NỘI DUNG
1. Cơ sở lý luận
Lịch sử là một môn xã hội, tuy nhiên học lịch sử không đơn thuần chỉ là
ghi nhớ bằng cách học thuộc những kiến thức cơ bản mà giáo viên cung cấp.
Học như vậy thì học sinh chỉ mới dừng lại ở mục tiêu "Biết" lịch sử chứ chưa
thể "Hiểu" lịch sử đúng như u cầu của bộ mơn. Vì vậy việc dạy của giáo viên
và việc học của học sinh phải làm thế nào đó để đạt được mục tiêu "Nhận biết –
Thông hiểu – Vận dụng" kiến thức của học sinh. Với yêu cầu của kì thi Trung
học phổ thông (THPT) Quốc gia năm học 2017 – 2018 thì việc dạy và học bộ
mơn càng phải cố gắng thực hiện cho được mục tiêu này.
Như chúng ta đó biết, dạy học Lịch sử là quá trình giáo viên cung cấp cho
học sinh những kiến thức cơ bản về lịch sử nhằm phục vụ cho việc giáo dưỡng,
giáo dục và phát triển học sinh qua môn học. Lịch sử vốn tồn tại khách quan, là
những vấn đề đó xảy ra trong quá khứ nên trong quá trình giảng dạy, ôn tập để
học sinh nắm bắt được những hình ảnh, nhân vật, sự kiện lịch sử cụ thể, đòi hỏi
bên cạnh những lời nói sinh động, giáo viên phải lựa chọn các phương pháp dạy
học khác nhau để đạt được hiệu quả cao.
Với phương pháp dạy học mới lấy học sinh làm trung tâm, học sinh chủ
động lĩnh hội tri thức, địi hỏi người giáo viên cần có biện pháp phù hợp để cuốn
hút được học sinh chú ý vào tiết giảng, có hứng thú học tập, tham gia tích cực
trong việc phát hiện, chủ động phát biểu ý kiến xây dựng bài, có ý thức tư duy
sáng tạo, như vậy mới đạt hiệu quả cao trong dạy học.
Căn cứ vào tài liệu học tập và mục đích truyền thụ, người dạy phải đề ra
những phương pháp ôn tập phù hợp với đối tượng học sinh giúp các em nắm bắt
nhanh và lưu giữ tốt kiến thức lịch sử; biết nhận xét, đánh giá một sự kiện, một
chân dung, một giai đoạn lịch sử… Tạo nên hứng thú trong quá trình chủ động
lĩnh hội kiến thức của học sinh. Vì vậy, phương pháp ơn tập có vai trị quan
trọng trong q trình giảng dạy Lịch sử nói chung và lớp 12 cuối cấp nói riêng.

2

SangKienKinhNghiem.net


2. Thực trạng vấn đề
Là giáo viên trực tiếp giảng dạy lịch sử ở Trung tâm GDNN-GDTX
nhiều năm, đặc biệt là nhiều năm liền dạy lớp 12 tôi thấy:
- Học sinh chưa thực sự u thích mơn học, ln cho rằng lịch sử là môn
học phụ và khô khan, nhàm chán, bởi trong q trình giảng dạy, ơn tập nhiều
giáo viên chưa có phương pháp phù hợp để tạo nên hứng thú, kích thích sự suy
nghĩ tìm tịi của học sinh.
- Khả năng nắm bắt, đánh giá sự kiện lịch sử của học sinh chưa cao, chưa
hiểu hết bản chất của một sự kiện, của vấn đề lịch sử hoặc hiểu cịn lơ mơ, chưa
sâu sắc.
- Phương pháp ơn tập thi THPT quốc gia còn nghèo nàn, đơn điệu, khả
năng kết hợp đa dạng các phương pháp trong ôn tập chưa tốt, tính sáng tạo trong
giảng dạy chưa cao, khi học sinh học tiết ơn tập có cảm giác nặng nề, mệt mỏi,
không hứng thú, dẫn đến hiệu quả chưa cao.
- Kết quả học tập của học sinh còn thấp đặc biệt là ở kỳ thi học sinh giỏi
và thi tốt nghiệp hàng năm.
* Xuất phát từ nhu cầu của học sinh và tình hình mơn học, qua q trình
giảng dạy và tìm tịi phương pháp tơi đã thực nghiệm phương pháp ôn tập tổng
hợp, kết quả học sinh học tập chăm chỉ, hứng thú, nắm bắt sử liệu nhanh, quá
trình tư duy tổng hợp, so sánh, nhận xét đánh giá linh hoạt hẳn lên, kết quả thi
học sinh giỏi, thi tốt nghiệp ngày càng cao.
Đã có rất nhiều cơng trình nghiên cứu về vấn đề ơn tập cho học sinh bậc
Trung học phổ thông (THPT), tuy nhiên những vấn đề đó cịn rất chung chung
chưa đi sâu vào đối tượng học sinh Giáo dục thường xuyên (GDTX) để giúp cho
giáo viên có những phương pháp có thể để tiến hành thiết kế một tiết ôn tập thật
sinh động và tạo hứng thú cho học sinh và để học sinh tiếp thu được kiến thức
một cách sâu sắc.Vậy nên tôi quyết định lựa chọn đề tài này hy vọng sẽ đưa ra

các phương pháp ôn tập tốt nhất cho học sinh. Tuy nhiên, vì điều kiện giảng dạy
nên tơi chỉ lựa chọn nghiên cứu phương pháp ôn tập đối với khối lớp 12 để giúp
các em có kiến thức vững chắc tham dự các kì thi: tốt nghiệp THPT, Cao đẳng,
Đại học.
2.1. Thuận lợi
- Học sinh có đầy đủ sách giáo khoa, có kỹ năng làm bài tập lịch sử.
- Học sinh ham thích tìm hiểu kiến thức lịch sử trong giờ học các em học
tập tích cực, thực sự là trung tâm của q trình dạy học.
- Có khả năng nắm bắt sử liệu, so sánh, đánh giá sự kiện lịch sử.
- Phương tiện trực quan được trang bị khá đầy đủ.
- Ban Giám đốc Trung tâm quan tâm đến q trình đổi mới phương pháp, ln
tạo điều kiện để người dạy phát huy tốt khả năng của bản thân, có nhiều biện pháp
để nâng cao chất lượng dạy và học.
2.2. Khó khăn
- Đa số học sinh Trung tâm kiến thức cịn yếu và trung bình cao nhất chỉ
đạt trung bình khá.

3
SangKienKinhNghiem.net


- Cơ sở vật chất ( lớp học, phòng bộ mơn) phục vụ cho giảng dạy cịn
thiếu thốn.
- Trang thiết bị phục vụ giảng dạy môn lịch sử ( Bản đồ, lược đồ, tranh
ảnh, mẫu vật…) cịn ít và đang xuống cấp.
- Nhiều gia đình cịn chưa quan tâm đến việc học tập của con em mình.
3. Các biện pháp tiến hành giải quyết vấn đề
3.1. Phương pháp ôn tập chung
3.1.1. Ơn tập theo sự kiện lịch sử
Phương pháp ơn tập theo sự kiện là bước khởi đầu cung cấp cho học sinh

nguồn sử liệu cơ bản. Ôn tập theo phương pháp này giúp học sinh bổ sung các
sự kiện lịch sử theo một hệ thống sử thế giới và sử Việt Nam.
Ví dụ:
* Những sự kiện lịch sử thế giới tiêu biểu từ 1917 đến 1945.
- 7/11/1917: Cách mạng tháng Mười Nga
- 2/3/1919: Thành lập quốc tế cộng sản (Quốc tế III)
- 4/5/1919: Phong trào Ngũ tứ (Trung Quốc)
- 1/9/1939: Chiến tranh thế giới lần thứ 2 bùng nổ.
- 22/6/1941: Đức tấn công Liên Xô
- 2/2/1943: Chiến thắng Xtalingrát.
- 9/5/1945: Đức đầu hàng đồng minh.
- 14/8/1945: Nhật đầu hàng đồng minh, chiến tranh thế giới lần thứ 2
kết thúc...
* Những sự kiện lịch sử Việt Nam tiêu biểu từ 1930 đến 1945.
- 3/2/1930: Đảng cộng sản Việt Nam ra đời
- 27/9/1940: Khởi nghĩa Bắc Sơn.
- 23/11/1940: Khởi nghĩa Nam kì.
- 13//1941: Cuộc binh biến Đơ Lương.
- 5/1941: Hội nghị Trung ương lần thứ VIII.
- 22/12/1944: Thành lập đội Tuyên truyền giải phóng quân.
- 19/8/1945: Khởi nghĩa thắng lợi ở Hà Nội.
- 23/8/1945: Khởi nghĩa thắng lợi ở Huế.
- 25/8/1945: Khởi nghĩa thắng lợi ở Sài Gòn...
* Cuộc Tổng tiến công và nổi dậy Xuân năm 1975 diễn ra qua ba chiến
dịch:
+ Chiến dịch Tây Nguyên (từ ngày 4/3/1975 đến ngày 24/3/1975)
- Ngày 4/3/1975, quân ta đánh nghi binh ở Plâyku và KonTum.
- Ngày 10/3/1975, bất ngờ đánh mạnh ở ở Buôn Ma Thuột, giành
thắng lợi.
- Ngày 12/3/1975, địch phản động chiếm lại Buôn Ma Thuột,

nhưng không thành.
- Ngày 24/ 3/1975, Tây Nguyên rộng lớn với 60 vạn dân hoàn tồn
được giải phóng.

4
SangKienKinhNghiem.net


Chiến dịch Tây Nguyên thắng lợi đã chuyển cuộc kháng chiến từ
tiến công chiến lược phát triển thành tổng tiến cơng chiến lược trên tồn chiến
trường miền Nam.
+ Chiến dịch Huế - Đà Nẵng (từ 21/3/1975 đến 29/3/1975)
- Ngày 21/3/1975, ta đánh thẳng vào căn cứ của địch, hình thành
thế bao vây thế trận trong thành Huế.
- Ngày 26/3/1975, giải phóng hồn tồn thành phố và tồn tỉnh
Thừa Thiên.
- Ngày 29/3/1975, tồn bộ thành phố Đà Nẵng được giải phóng.
- Cuối tháng 3 đầu tháng 4, các tỉnh còn lại ở miền Trung, Nam
Tây Nguyên và Nam Bộ được giải phóng.
+ Chiến dịch Hồ Chí Minh (từ ngày 26/4/1975 đến 30/4/1975)
- Ngày 26/4, quân ta nổ súng mở đầu chiến dịch. Năm cánh quân
tiến vào Sài Gòn chiếm các cơ quan đầu não của chúng.
- Ngày 30/4, quân ta tiến vào Dinh Độc Lập bắt tồn bộ Nội các Sài
Gịn.
- Ngày 2/5, Châu Đốc là tỉnh cuối cùng được giải phóng.
3.1.2. Ơn tập tổng hợp giai đoạn
Phương pháp dạy tổng hợp giai đoạn nhằm giúp học sinh hệ thống hoá
từng giai đoạn lịch sử cụ thể. Khi ôn tập giáo viên nên tổng hợp theo từng giai
đoạn, trong mỗi giai đoạn cần nêu những nét chính, có so sánh, đánh giá, nhận
xét.

Ví dụ:
Lịch sử Việt Nam có thể tổng hợp một số giai đoạn sau:
- Phong trào công nhân 1919 - 1930: Chia làm 2 giai đoạn nhỏ, khi ôn tập
giáo viên cần cho học sinh so sánh đánh giá về quy mơ, diễn biến, hình thức,
tính chất của hai giai đoạn từ đó rút ra sự phát triển vượt bậc của phong trào
công nhân Việt Nam.
- Phong trào giải phóng dân tộc 1930 - 1945 cần chú ý đến đường lối, lực
lượng, diễn biến của từng giai đoạn cụ thể.
3.1.3. Ơn tập theo trình tự logic bài
Dạy theo trình tự logic bài giúp học sinh nắm bắt bài theo một trình tự hệ
thống, như "Cơng thức". Ơn tập theo phương pháp này có thể sử dụng ở một số
bài có cấu tạo khá giống nhau như ở các bài: 20, 21, 22.
Ví dụ cụ thể: Các bài trên ơn tập theo trình tự:
- Hồn cảnh ra đời "Kế hoạch Nava", "Chiến tranh đặc biệt", "Chiến
tranh cục bộ", "Việt Nam hố chiến tranh".
- Nội dung: Tính nguy hiểm, điểm yếu.
- "Kế hoạch Nava", "Chiến tranh đặc biệt", "Chiến tranh cục bộ", "Việt
Nam hoá chiến tranh" từng bước bị phá sản như thế nào?
+ Bước đầu bị phá sản.
+ Phá sản hoàn toàn.

5
SangKienKinhNghiem.net


3.1.4. Ôn tập bằng hệ thống lược đồ, đồ thị
Phương pháp này sử dụng ở một số bài dạng tiến trình cách mạng, quá
trình phát triển, tư tưởng nhận thức...
Giúp học sinh hứng thú, hiểu và nắm bắt bài nhanh.
Ví dụ: Đồ thị về bước phát triển tư tưởng, nhận thức của Nguyễn Ái Quốc

từ 1911 - 1930 (phục vụ cho bài 12, 13).
- Bước 1: Cho học sinh nêu các sự kiện tiêu biểu, đánh dấu sự chuyển biến.
- Bước 2: Vẽ đồ thị
Bước phát triển

Thành lập “Đảng
cộng sản Việt Nam”
Thành lập “Hội Việt
nam cách mạng
thanh niên”
Bỏ phiếu tán thành
Quốc tế 3

Tìm ra con đường
cứu nước
Gửi yêu sách tới Véc xai
Phân biệt bạn thù

Tìm đường cứu nước1911

1917

1919

7/1920

12/1920

6/1925

3/2/1930 năm

- Bước 3: Cho học sinh nhận xét đánh giá bước phát triển vượt bậc về tư
tưởng, chính trị và tổ chức đi tới thành lập Đảng của lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc.
3.1.5. Ôn tập kết hợp lồng ghép sử địa phương
Liên tục những năm gần đây đề thi tốt nghiệp THPT Quốc gia cũng như
học sinh giỏi ở các cấp đều có ít nhất một câu hỏi liên quan đến sử địa phương.
Vì vậy khi ơn tập địi hỏi người dạy cần có sự lồng ghép, đan xen chương trình
chính khố với sử địa phương.

6
SangKienKinhNghiem.net


Ví dụ:
- Khi dạy bài 13, phần II " Đảng cộng sản Việt Nam ra đời" cần cho học
sinh liên hệ tới sự ra đời của tỉnh Đảng bộ Thanh Hóa về hồn cảnh, ngày,
tháng, địa điểm, ý nghĩa, ai là Bí thư đầu tiên….
- Dạy giai đoạn kháng chiến chống Pháp 1946 - 1954 đan xen
những đóng góp to lớn của nhân dân Thanh Hóa trong cuộc trường kỳ
kháng chiến.
- Ôn tập phần 1954 - 1975: Lồng ghép những chiến thắng lớn của nhân
dân Thanh Hóa trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, nhấn mạnh vị trí chiến lược
của Thanh Hóa trong cuộc chiến khốc liệt này.
- Ngồi ra Thanh Hóa là mảnh đất có nhiều sự kiện lịch sử, nên khi ôn tập
cần chú ý đến những sự kiện lịch sử như : Các cụ già bắn rơi máy bay ở Hoằng
Trường – Hoằng Hóa,….
- Đặc biệt, giáo viên có thể tổ chức cho các em đi thăm một số di tích lịch
sử, văn hóa trên địa bàn tỉnh như: Khu di tích lịch sử Lam Kinh, Thành nhà Hồ,
Đền thê vua Lê Hoàn, cầu Hàm rồng… để giúp các em thấy được trong lịch sử

giữ nước của nhân dân ta, nhân dân Thanh Hóa đã dũng cảm chiến đấu, đã hi
sinh xương máu vì độc lập của quê hương, đất nước, tăng thêm niềm tự hào về
quê hương, dân tộc, tạo hứng thú cho học sinh trong việc học mơn lịch sử, từ đó
tạo cho các em có ý thức học và tìm hiểu về lịch sử.

Hình ảnh đưa học sinh đi thực địa tại khu DTLS Lam Kinh
3.1.6. Ôn tập theo phương pháp kể chuyện, tường thuật
Phương pháp này đòi hỏi giáo viên phải sưu tầm truyện kể, về những chân
dung lịch sử, tranh ảnh. Khi ôn tập kết hợp kiến thức sách giáo khoa và truyện
kể học sinh sẽ tiếp nhận một cách hứng thú, hiệu quả tiếp nhận kiến thức tăng
lên rõ rệt.
Ví dụ 1: Khi trình bày sự kiện lịch sử ngày 2 tháng 9 năm 1945:
Thông báo: Ngày 2 tháng 9 năm 1945, tại quảng trường Ba Đình (Hà
Nội), Chủ tịch Hồ Chí Minh đã đọc Bản Tuyên ngôn Độc lập, khai sinh ra nước
Việt Nam Dân chủ Cộng hịa. Tun ngơn Độc lập là văn kiện lịch sử trọng đại
và ngày 2 tháng 9 năm 1945 trở thành ngày Quốc khánh của dân tộc Việt Nam.

7
SangKienKinhNghiem.net


Tường thuật: 2 giờ chiều ngày 2 tháng 9 năm 1945, tại Quảng trường Ba
Đình (Hà Nội), trước cuộc mít tinh lớn của hàng chục vạn nhân dân đủ các tầng
lớp ở Thủ đô và các vùng lân cận, Chủ tịch Hồ Chí Minh thay mặt Chính phủ
lâm thời trịnh trọng đọc Tun ngơn Độc lập, tun bố với tồn thể quốc dân và
thế giới: Nước Việt Nam Dân chủ Cộng hịa ra đời.
Tới 3 giờ chiều, tồn thể quốc dân tuyên thệ. Sau mỗi lời thề, toàn thể
đồng bào đều giơ tay hô lớn “Xin thề !” tỏ ra ý chí bền vững khơng gì lay
chuyển nổi của cả một dân tộc đứng lên giành tự do độc lập. Cuối cùng, Chủ
tịch Hồ Chí Minh bước ra lễ đài một lần nữa. Người hô hào nhân dân kiên quyết

hy sinh giữ vững nền độc lập vừa mới giành được. Lễ mít tinh bế mạc biến
thành một cuộc biểu tình tuần hành vĩ đại trong thành phố. Trong bản Tuyên
ngôn Độc lập lịch sử, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã khẳng định trước thế giới:
"Nước Việt Nam có quyền được hưởng tự do và độc lập và sự thật đã trở thành
một nước tự do và độc lập.

Đây là bức ảnh tư liệu chụp quảng trường Ba Đình ngày 2/9/1945 của nhiếp ảnh gia
người Pháp - Philippe Devillers.

Toàn thể dân tộc Việt Nam quyết đem tất cả tinh thần và lực lượng, tính
mạng và của cải để giữ vững quyền tự do, độc lập ấy !”. Ngày 2 tháng 9 năm
1945 mãi đi vào lịch sử như một ngày độc lập đầu tiên của dân tộc Việt Nam sau
8
SangKienKinhNghiem.net


ngót một thế kỉ đơ hộ của thực dân Pháp. Ngày 2 tháng 9 năm 1945 trở thành
ngày Quốc khánh của dân tộc Việt Nam và đó cũng là cái mốc chấm dứt lịch sử
cận đại Việt Nam, mở ra một kỉ nguyên mới cho lịch sử dân tộc ta.
Trong bài này, giáo viên có thể cho học sinh xem những thước phim tư
liệu về ngày 2 tháng 9 năm 1945 mà mình sưu tầm được, sử dụng bài giảng điện
tử chèn thêm các thức phim tư liệu.
Ví dụ 2: Giáo viên tường thuật“ Trận phản công Matxcơva”: Tháng
10/1941 bộ chỉ huy Đức tập trung mọi sức lực để mở cuộc tấn công vào
Matxcơva với hi vọng chiếm được Matxcơva sẽ ảnh hưởng quyết định tới cuộc
chiến. Hitle đã huy động 80 sư đồn, trong đó có 23 sư đồn thiết giáp, 4000
máy bay.
Với ưu thế hơn hẳn Liên Xô, Hitle tin chắc sẽ giành được thắng lợi. Hắn
tuyên bố “phải tiêu diệt kẻ thù trước khi mùa đông tới”và điên cuồng quyết định
ngày 7/1 sẽ duyệt binh chiến thắng tại hang trường. Hitle ra lệnh cho bộ chỉ huy

trung tâm “Phải bao vây thành phố này để không một người lính Nga nào,
khơng một người dân nào dù đàn ông, đàn bà hay trẻ con có thể bỏ chạy”. Một
nguy cơ hiểm nghèo đè nặng lên trái tim người dân Xô viết.

Các xe tăng T-26 của Liên Xô chuẩn bị cho cuộc phản công ở ngoại vi
Moskva, mùa đông 1941-1942

9
SangKienKinhNghiem.net


Ý đồ của Cụm tập đoàn quân Trung tâm (Đức) định hợp vây hai Phương
diện quân Tây và Dự bị của Liên Xơ, tháng 9 năm 1941
Liệu có thể bảo vệ thủ đô Matxcơva không? Trong giờ phút nguy nan đó,
những người lãnh đạo vẫn vững tay lái, hàng vạn cơng nhân và Đảng viên tình
nguyện gia nhập qn đội.Phụ nữ và trẻ em cũng xuống đường làm công sự.
Sáng 7/1 trong bóng tối của mùa đơng băng tuyết đã diễn ra một cuộc duyệt binh
đặc biệt trên quảng trường đỏ.
Các đơn vị từ cuộc duyệt binh đi thẳng ra mặt trận để chiến đấu. Mùa
đơng đến tình hình qn Đức ngày càng xấu đi, thiếu lương thực, đạn dược,
quân số bị thiệt hại nặng nề. Ngày 6/12 Hồng quân chuyển sang phản công tiêu
diệt quân Đức. Sau hai tháng chiến đấu, Hồng quân đã đẩy lùi quân Đức ra xa
Matxcơva, có nơi tới 400 km”.
Qua đoạn tường thuật này đã tái hiện trong học sinh một bức tranh sinh
động về tồn cảnh chiến dịch phản cơng Matxcơva, trận đánh ác liệt trong chiến
tranh thế giới II. Qua đó giáo dục cho các em lịng kính u, khâm phục các
chiến sĩ Hồng quân Liên Xô đã chiến đấu dũng cảm qn mình vì Tổ quốc, bảo
vệ vững chắc thủ đơ Matxcơva, trái tim của nước Nga, đồng thời cũng giáo dục
10
SangKienKinhNghiem.net

các em lịng căm thù bọn phát xít, kẻ đã gieo rắc tội ác đối với nhân dân Liên Xơ
nói riêng và nhân loại nói chung.
Ví dụ 3: Sử dụng hình ảnh hoặc video thể hiện cuộc tổng tiến cơng nổi
dậy tết mậu xuân năm 1968

50 năm trước, cuộc tổng tấn cơng Tết Mậu Thân 1968 được đánh giá là
địn quyết định cho chiến thắng mùa xuân năm 1975. Trong ảnh là binh sĩ Mỹ
nhảy khỏi xe jeep và ẩn nấp hai bên đường sau khi xe trúng rocket gần căn cứ
không quân ở Đà Nẵng ngày 30/1/1968.

11
SangKienKinhNghiem.net


Sáng sớm ngày 31/1/1968, quân và dân ta thực hiện cuộc tổng tấn công và
nổi dậy Tết Mậu Thân 1968. Theo ước tính, khoảng 70.000 binh sĩ thuộc Qn
giải phóng miền Nam tham gia sự kiện lịch sử này.

Hai quả bom napalm phát nổ bên ngoài Katum - doanh trại của lực lượng
đặc nhiệm Mỹ. Ảnh chụp cách Sài Gòn 96 km về phía tây bắc tối ngày
28/8/1968.

Một khu chợ ở Bến Tre bị phá hủy gần như hoàn toàn do bom đạn chiến
tranh ngày 7/2/1968.
3.1.7. Ôn tập kiến thức kết hợp với đối thoại thực hành
12
SangKienKinhNghiem.net

Hình thức ơn tập này chủ yếu dành cho đối tượng học sinh giỏi. Khi ôn
giáo viên tung các vấn đề sau đó cùng tranh luận, giải đáp với học sinh. Thầy
nêu trò trả lời. Trò đặt vấn đề, thầy giải đáp thắc mắc, sau đó cho học sinh thực
hành bài ở phần đã ơn tập. Ơn tập thực hành đối thoại học sinh cảm thấy rất
thoải mái như đang tham gia trị chơi tìm hiểu kiến thức lịch sử, giúp các em
nắm bắt kiến thức, có khả năng nhận xét đánh giá, tăng khả năng nhận xét, so
sánh sự kiện lịch sử.
3.2. Một số dạng câu hỏi thực hành trong ôn tập:
Để các phương pháp ôn tập trên đạt hiệu quả cao đòi hỏi người dạy phải
tăng khả năng thực hành cho học sinh bằng cách trả lời trực tiếp hoặc viết bài.
Sau đây là một số dạng câu hỏi phổ biến để q trình ơn tập của học sinh đạt kết
quả cao.
3.2.1. Câu hỏi trắc nghiệm
Đây là loại câu hái học sinh chỉ cần điền Đ, S hoặc dấu X và ơ trống đúng,
sắp xếp theo trình tự đúng.
Ví dụ1: Điền dấu X vào ơ trống em cho là đúng
- Giai cấp công nhân Việt Nam
Đúng Sai
+ Ra đời trước chiến tranh thế giới thứ nhất
+ Ra đời sau chiến tranh thế giới thứ nhất
+ Ra đời sau giai cấp tư sản Việt Nam
+ Ra đời trước giai cấp tư sản Việt Nam
Ví dụ 2: Hay khoanh trịn vào đáp án đúng
Nội dung nào sau đây thuộc về chủ trương của ta trong Đơng Xn
1953-1954?
A. Trong vịng 18 tháng chuyển bại thành thắng.
B. Tập trung lực lượng tiến công vào những hướng chiến lược quan
trọng mà địch tương đối yếu
C. Tránh giao chiến ở miền Bắc với địch để chuẩn bị đàm phán

D. Giành thắng lợi nhanh chóng về quân sự trong đông xuân 1953-1954
* Sắp xếp nội dung tương ứng:
- "Chiến tranh đặc biệt"
"Tìm diệt" "Bình định"
- "Chiến tranh cục bộ"
"Ấp chiến lược"
3.2.2. Câu hỏi thông tin sự kiện lịch sử
+ Nêu các sự kiện lịch sử thế giới tương ứng với các mốc thời gian sau:
2.3.1919; 4.5.1919; 1.7.1921; 1.9.1939; 1.10.1949
8.1.1949; 18.6.1953; 1.1.1959; 1.12.1975; 11.11.1975.
+ Nêu thông tin về các sự kiện lịch sử Việt Nam diễn ra tại các thời
điểm.
3.2.1930; 19.8.1945; 19.12.1946; 7.5.1954.
Dạng câu hỏi thông tin sự kiện giúp học sinh củng cố lại kiến thức về sự
kiện lịch sử, giúp học sinh nhớ các điểm mốc lịch sử quan trọng của thế giới và
trong nước.

13
SangKienKinhNghiem.net


3.2.3. Câu hỏi tổng hợp, đánh giá sự kiện lịch sử
Đây là dạng câu hỏi nâng cao kiến thức tổng hợp của học sinh.
Ví dụ:
+ Ý nghĩa của sự kiện 3/2/1930 đối với cách mạng Việt Nam.
+ Điện Biên Phủ có phải là "Pháo đài bất khả xâm phạm"
khơng? Vì sao?
+ Nội dung cơ bản của "Kế hoạch Na va", "Kế hoạch Nava" bị phá sản
như thế nào?
3.2.4. Câu hỏi so sánh sự kiện lịch sử

Ví dụ1:
+ So sánh về chủ trương, đường lối của ba tổ chức cách mạng được thành
lập ở Việt Nam từ 1925 - 1928
+ Cho các sự kiện lịch sử Việt Nam: 3/2/1930. 19/81945. 19/12/1946,
7/5/1954.
Sự kiện nào đánh dấu bước ngoặt vĩ đại trong lịch sử cách mạng Việt
Nam? Vì sao?
Ví dụ 2:
+ So sánh cao trào cách mạng 1930 – 1931 và cao trào cách mạng 1936 –
1939 (Về chủ trương, chiến lược , sách lược, mục tiêu….)
3.2.5. Câu hỏi vận dụng thấp và vận dụng cao
Đây là dạng câu hỏi yêu cầu học sinh phải có sự liên hệ logic giữa kiến
thức đó học từ trước với kiến thức đang được học, giữa sự kiện này với sự kiện
khác, giữa quốc gia này với quốc gia khác, giữa lịch sử Việt Nam với lịch sử thế
giới và ngược lại…
Ví dụ:
* Hội nghị Ianta ảnh hưởng tới Việt Nam như thế nào trong và sau
Chiến tranh thế giới thứ 2?
* Chiến tranh lạnh chấm dứt có tác động như thế nào đối với thế
giới ngày nay ?
* Chứng minh Xô Viết Nghệ Tỉnh là nhà nước của dân, do dân, vì
dân.
* Trình bày tác động của hai sự kiện lịch sử sau đây đối với cách
mạng Việt Nam trong thời kì 1939 – 1945:
- Chiến tranh thế giới thứ hai bùng nổ (9/1939);
- Phát xít Nhật đầu hàng quân Đồng minh (8/1945).
* Tại sao núi phong trào cách mạng 1930 – 1931 là cuộc tập dượt
lần thứ nhất cho Cách mạng tháng Tám năm 1945?
* Chứng minh chiến thắng Điện Biên Phủ là đỉnh cao của cuộc
kháng chiến chống Pháp.

* So sánh điểm giống và khác nhau giữa 2 hiệp định : Hiệp định Sơ
bộ (6/3/1946) và Hiệp định Giơnevơ (21/7/1954).
* Lập bảng so sánh điểm giống và khác nhau giữa 2 chiến lược
“Chiến tranh đặc biệt” với “Chiến tranh cục bộ”.

14
SangKienKinhNghiem.net


3.2.6. Câu hỏi mang tính thời sự và câu hỏi “mở”
Câu hỏi thời sự là dạng câu hỏi dựa vào những sự kiện nóng bỏng đang
xảy ra, hoặc năm kỷ niệm chẵn.
Câu hái “mở” là dạng câu hỏi khơng có đáp án khn mẫu, học sinh có
thể trả lời theo hiểu biết của mình song phải phân tích, lập luận, lí giải hợp lí cho
lựa chọn đó.
Hai dạng này thường kết hợp với nhau trong cùng một câu hỏi.
Ví dụ:
* Tại sao chế độ Xã hội chủ nghĩa ở Liên Xô và các nước Đông Âu sụp
đổ? Theo em nguyên nhân cơ bản nào dẫn đến sự sụp đổ đó? Em hãy lý giải vì
sao?
* Tình hình nước ta sau Cách mạng tháng Tám năm 1945 có những thuận
lợi và khó khăn gì? Theo em khó khăn nào là chủ yếu nhất? Tại sao?
* Tại sao Việt Nam lại tiến hành kiện các công ty của Mỹ về vấn đề chất
độc màu da cam?
4. Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm
4.1. Khi chưa áp dụng phương pháp ôn tập vào giảng dạy
Bảng số liệu về hứng thú học tập bộ mơn lịch sử
Tổng số học
sinh được
khảo sát

Hứng thú

khơng hứng
thú

Bình thường

79

22 = 27.8%

14 = 17.7%

43 = 54.5 %

Ghi chú

Bảng số liệu về kết quả học tập mơn lịch sử
Giỏi

Yếu

Tổng
số HS

SL

%

SL

%

SL

%

SL

%

SL

%

79

2

2.7

20

25.3

43

54.4

12

14.9

2

2.7

khá

Trung bình

Kém

4.2. Khi áp dụng phương pháp ôn tập vào giảng dạy
Qua 1 năm áp dụng phương pháp ôn tập vào giảng dạy cho học sinh khối
12 bằng những câu hỏi trắc nghiệm khách quan ngắn gọn có liên quan đến bài
học và hứng thú học tập bộ môn và qua những lần kiểm tra thương xuyên và
định kỳ kết quả như sau:

15
SangKienKinhNghiem.net


Bảng số liệu về hứng thú học tập bộ môn lịch sử
Tổng số học
sinh được
khảo sát

Hứng thú

khơng hứng
thú

Bình thường

79

58= 73.4%

1= 1.3%

20 = 25.3

Ghi chú

Bảng số liệu về kết quả học tập mơn lịch sử năm học 2017-2018
Giỏi

Khá

Yếu

Trung bình

Kém

Tổng
số HS

SL

%

SL

%

SL

%

SL

%

SL

%

79

10

12.7

48

60.7

20

25.3

1

1.3

0

0.0

Với kết quả trên đây cho thấy học sinh đã nắm được bài, tích cực chủ
động trong học tập, chủ động lĩnh hội kiến thức thức đặc biệt các em đã thích
học và ham học môn lịch sử hơn.
PHẦN KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ

1. Kết luận
1.1. Tính khả thi của sáng kiến kinh nghiệm
Qua thái độ, kết quả học tập của học sinh tơi có thể kết luận rằng: nếu
giáo viên biết khai thác tốt tài liệu tham khảo để từ đó có phương án lên lớp phù
hợp, biết cách kết hợp tốt các phương pháp ơn tập thì học sinh sẽ khơng quay
lưng lại với mơn Lịch sử, các em sẽ có hứng thú học tập, động cơ học tập và từ
đó chất lượng học tập của các em sẽ được nâng lên.
1.2. Những bài học kinh nghiệm
Qua quá trình thực hiện phương pháp ôn tập, căn cứ vào khả năng học
tập và kết quả đạt được trong việc thực hiện phương pháp, tơi đó rút ra được
những kinh nghiệm sau:
- Phương pháp ôn tập được tiến hành một cách phong phú, đa dạng trong
phần học, kiến thức phù hợp với trình độ học sinh giúp phần phân hóa được đối

tượng học sinh: giỏi, khá, trung bình, yếu. Từ đó kịp thời phụ đạo cho học sinh
yếu.
- Ơn tập khơng đánh đố học sinh mà chủ yếu khơi dậy sự suy nghĩ của các
em một cách thông minh, sáng tạo, kết hợp học với hành.
- Bài tập thực hành cần kết hợp nhiều dạng khác nhau, từ câu hỏi trắc
nghiệm đến bài tập nhận thức, thực hành bộ môn, vận dụng kiến thức đó học vào
cuộc sống.

16
SangKienKinhNghiem.net


- Ôn tập trên cơ sở hệ thống kiến thức theo một trình tự logic, tăng cường
thực hành tại chỗ.
- Nắm vững kiến thức lịch sử địa phương, sự kiện lịch sử nổi bật trong
năm, ôn tập theo chủ đề để học sinh hứng thú học tập, nhớ nhanh, nhớ lâu.
- Xây dựng ngân hàng đề, luôn tạo ra sự bất ngờ, hứng thú, ham tìm hiểu
trong mỗi câu hỏi, mỗi giờ kiểm tra.
- Có chế độ khuyến khích trong q trình ơn tập nhằm tạo nên sự thi đua
lành mạnh trong học sinh.
- Sử dụng đa dạng các phương pháp trong tiết, buổi ơn tập tạo nên khơng
khí thoải mái, nhẹ nhàng trong học tập cho học sinh.
Phương pháp ôn tập Lịch sử cung cấp cho học sinh một hệ thống kiến
thức lịch sử nhằm trang bị hành trang để các em tự tin đến với kỳ thi THPT
Quốc gia năm nay.
Với phương pháp này, học sinh sẽ tiếp nhận kiến thức một cách nhanh
chóng và có sức bền hơn. Tuy nhiên, khi áp dụng đòi hỏi người dạy phải nắm
vững kiến thức Lịch sử, sử dụng thành thục hệ thống phương pháp trong quá
trình giảng dạy.
Quá trình thực hiện sáng kiến là sự đúc rút từ kinh nghiệm trong thực tế,

với tham vọng góp một phần nhỏ vào q trình đổi mới mơn học để học sinh
hiểu Lịch sử thế giới và dân tộc một cách hoàn thiện hơn.
2. Kiến nghị
Trong khuôn khổ của đề tài này, tôi mong rằng các cấp lãnh đạo tiếp tục
quan tâm đầu tư cơ sở vật chất (lớp học, phịng bộ mơn, các tư liệu, tranh ảnh,
lược đồ, tài liệu tham khảo...) để tạo điều kiện cho giáo viên đổi mới phương
pháp dạy học; mở nhiều lớp tập huấn để giáo viên nâng cao trình độ sư phạm một trong những yếu tố quan trọng góp phần nâng cao chất lượng giảng dạy
môn Lịch sử.
Tại Trung tâm GDNN – GDTX Thọ Xuân sau khi áp dụng đề tài tôi đã thu
được những kết quả bước đầu song cũng không thể tránh khỏi những hạn chế và
thiếu sót. Để đề tài đạt được hiệu quả cao hơn và được áp dụng trên phạm vi
rộng hơn tơi rất mong nhận được sự đóng góp ý kiến của Hội đồng khoa học các
cấp và các bạn đồng nghiệp để đề tài được hồn chỉnh hơn.
Tơi xin chân thành cảm ơn!
Thọ xuân, ngày 20 tháng 5 năm 2018
NHẬN XÉT CỦA GIÁM ĐỐC
Tôi xin cam đoan đề tài trên là do
TRUNG TÂM
tôi tự viết và nghiên cứu, khơng sao
chép của người khác. Nếu sai tơi xin
chịu hồn toàn trách nhiệm.
Người viết sáng kiến

Lê Thị Thúy
17
SangKienKinhNghiem.net


Tài liệu tham khảo
1. Bài tập Lịch sử 12, Nxb. Giáo dôc, Hà Nội, 2009.

2. Sách giáo khoa Lịch sử 12, Nxb. Giáo dục Việt Nam, Đà Nẵng, 2010.
3. Sách giáo viên Lịch sử 12, Nxb. Giáo dục, Hà Nội, 2009.
4. Sáng kiến của những năm trước đã được giải của Sở GD&ĐT Thanh Hóa

18
SangKienKinhNghiem.net