Chương 1 tổng luận về phương pháp nghiên cứu khoa học

CH Ư Ơ N G I

TỔNG LUẬN VỀ NGHIÊN CỨU KHOA HỌC

Trường đại học Thương Mại
Bộ môn phương pháp nghiên cứu khoa học


Nội dung chương học

1.1 Bản chất của nghiên cứu khoa học
1.2 Phân loại nghiên cứu khoa học
1.3 Tiến trình tư duy trong nghiên cứu khoa học

1.4 Các sản phẩm nghiên cứu khoa học


1.1 Bản chất của nghiên cứu khoa học
1.1.1 Đặc điểm của nghiên cứu khoa học
- Mark Saunder (2003) định nghĩa “nghiên cứu” là việc người ta thực
hiện các công việc cần thiết một các có hệ thống để phát hiện sự
việc nhờ đó sẽ tăng thêm kiến thức cho họ.
- Hai cụm từ quan trọng trong khái niệm trên:
+ “Nghiên cứu có hệ thống” là việc nghiên cứu dựa trên nền tảng
những quan hệ logic và chắc chắn không chỉ trên niềm tin (Ghauri và
Gronhaugh, 2005)
+ “Phát hiện sự việc” hiểu là sự khám phá, và thể hiện mục đích
nghiên cứu nhằm tìm ra điều gì. Có thể bao gồm việc mơ tả, giải thích,
hiểu biết, bình luận và phân tích (Ghaudi và Gronhaugh, 2005)

1.1.1 Đặc điểm của nghiên cứu khoa học (tiếp)

- Như vậy, một số đặc điểm cơ bản sau (Mark Saunder, 2003):

 Dữ liệu được thu thập một cách có hệ thống
 Dữ liệu được diễn giải một cách có hệ thống
 Có mục đích rõ ràng: khám phá các sự việc


1.1.2 Bản chất của NCKH trong kinh tế và quản lý
 NCKH trong kinh tế và quản lý là thực hiện nghiên cứu có hệ thống nhằm
khám phá sự kiện về kinh doanh và quản lý.
 Easterby – Smith và cộng sự (2002) đã chỉ ra ba điều kết hợp để làm cho
“kinh tế và quản lý” có thể trở thành một tiêu điểm của nghiên cứu bao
gồm:
 Cách thức nhà quản lý (nhà nghiên cứu) vận dụng kiến thức từ ngành khác
 Các nhà quản lý thường bận rộn và nhiều quyền lực nên họ có thể khơng
đồng ý cho tiếp cận nghiên cứu nào đó nếu họ khơng thấy những lợi ích cá
nhân hay thương mại
 Yêu cầu nghiên cứu phải có kết quả thực tiễn nào đó tức là cần có tiềm
năng tiến hành hành động hoặc cần xem xét những hệ quả thực tiễn của các
khám phá.


1.1.2 Bản chất của NCKH trong kinh tế và quản lý (tiếp)

 NCKH cơ bản và ứng dụng trong kinh tế và quản lý
Nghiên cứu cơ bản

Nghiên cứu ứng dụng

Mục đích:

Mục đích:

- Mở rộng kiến thức về tiến trình kinh
doanh và quản lý

- Cải thiện sự hiểu biết về các vấn đề kinh
doanh và quản lý cụ thể

- Dẫn đễn những nguyên tắc chung liên
quan tới tiến trình và quan hệ của tiến trình
với kết quả

- Dẫn đến giải pháp cho vấn đề

- Các kết quả có ý nghĩa và giá trị đối với
xã hội nói chung

- Những kiến thức mới giới hạn trong vấn
đề
- Khám phá có tầm quan hệ và giá trị thực
tiễn đối với người quản lý trong tổ chức

Bối cảnh:

Bối cảnh:

- Được thực hiện bởi những người thuộc cơ

sở trường đại học

- Được thực hiện bởi người trong nhiều bối
cảnh khác nhau, bao gồm các tổ chức,
trường đại học

- Việc lựa chọn đề tài và mục tiêu được xác
định bởi người nghiên cứu
- Thang thời gian linh hoạt

- Các mục tiêu được thương lượng với
người đề xuất
- Thang thời gian chặt chẽ


1.2 Phân loại nghiên cứu khoa học

 Phân loại theo cách tiếp cận nghiên cứu
 Nghiên cứu theo quy trình suy diễn (diễn dịch)

 Nghiên cứu theo quy trình quy nạp
 Phân loại theo phương pháp nghiên cứu

 Phương pháp định tính
 Phương pháp định lượng
 Phương pháp hỗn hợp


1.2 Phân loại nghiên cứu khoa học

 Hình 1.1 Suy diễn và quy nạp trong nghiên cứu khoa học


1.2 Phân loại nghiên cứu khoa học
Yếu tố
Định tính
Dữ liệu thu thập
Dữ liệu mềm (tính chất)
Phương pháp thu thập Chủ động giao tiếp với đối tượng
dữ liệu
nghiên cứu
Số lượng mẫu
Nhỏ
Thu thập dữ liệu
Trực tiếp quan sát hoặc phỏng
vấn
Mối quan hệ
Trực tiếp tiếp xúc với người
được phỏng vấn
Bối cảnh nghiên cứu
Không kiểm sốt
Phân tích dữ liệu
Ví dụ

Định lượng
Dữ liệu cứng (số lượng)
Thụ động giao tiếp với đối tượng
nghiên cứu
Lớn
Phải qua xử lý

Gián tiếp
Có kiểm sốt

Phân tích nội dung

Phân tích số liệu với sự hỗ trợ của
các trình xử lý dữ liệu
Nghiên cứu hệ thống quản trị rủi Nghiên cứu các yếu tố tác động đến
ro của ngân hàng Vietcombank
quyết định mua của khách hàng

 Bảng 1.1 Phân biệt nghiên cứu định tính và nghiên cứu định lượng


1.3. Qui trình tiến hành đề tài nghiên cứu khoa học
Bước 1

Xác định chủ đề nghiên cứu
Bước 2

Tổng quan nghiên cứu
Bước 3

Thiết kế nghiên cứu
Bước 4

Thu thập dữ liệu
Bước 5

Phân tích dữ iliệu
Bước 6

Viết báo cáo


1.3. Qui trình tiến hành đề tài nghiên cứu khoa học
Bước 1: Xác định chủ đề nghiên cứu

- Vấn đề nghiên cứu
- Ý tưởng nghiên cứu
- Giả thuyết nghiên cứu


1.3. Qui trình tiến hành đề tài nghiên cứu khoa học
Bước 2: Tổng quan nghiên cứu


1.3. Qui trình tiến hành đề tài nghiên cứu khoa học
Bước 3: Thiết kế nghiên cứu
- Thiết kế nghiên cứu định tính
- Thiết kế nghiên cứu định lượng
- Thiết kế nghiên cứu hỗn hợp


1.3. Qui trình tiến hành đề tài nghiên cứu khoa học
Bước 4: Thu thập dữ liệu
- Thu thập dữ liệu sơ cấp
- Thu thập dữ liệu thứ cấp

1.3. Qui trình tiến hành đề tài nghiên cứu khoa học
Bước 5: Phân tích dữ liệu
- Phân tích dữ liệu sơ cấp
- Phân tích dữ liệu thứ cấp


1.3. Qui trình tiến hành đề tài nghiên cứu khoa học
Bước 6: Viết báo cáo
- Bố cục các phần trong báo cáo
- Văn phong sử dụng trong báo cáo khoa học


1.4. Các sản phẩm nghiên cứu khoa học
Luận văn thạc sĩ
- Bố cục phụ thuộc chuyên ngành và đề tài cụ thể. Thông thường bao gồm:
+ Mở đầu:
+ Tổng quan
+ Những nghiên cứu thực nghiệm hoặc lý thuyết
+ Trình bày, đánh giá, bàn luận kết quả
+ Kết luận và kiến nghị những nghiên cứu tiếp theo
+ Danh mục cơng trình cơng bố của tác giả (nếu có)
+ Phụ lục


1.4. Các sản phẩm nghiên cứu khoa học
Báo cáo đề tài nghiên cứu khoa học
- Đề tài NCKH là một hình thức tổ chức NCKH được đặc trưng bởi một nhiệm vụ
nghiên cứu và do một người hoặc nhóm người thực hiện.
- Các loại báo cáo đề tài NCKH: Dự án; Chương trình

- Bố cục:
- + Mở đầu
- + Chương 1: Tổng quan tình hình nghiên cứu
- + Chương 2: Phương pháp nghiên cứu
- + Chương 3: Kết quả và thảo luận
- + Kết luận và đề nghị
- + Danh mục tài liệu tham khảo
- + Phụ lục


1.4. Các sản phẩm nghiên cứu khoa học
Bài báo khoa học
- Bài báo khoa học viết để công bố trên tạp chí, hội nghị khoa học, tham gia tranh
luận và cần trình bày chính xác về kết quả nghiên cứu
- Bố cục:
+ Tiêu đề: Tên bài báo
+ Tác giả
+ Địa chỉ thư tín
+ Tóm lược
+ Giới thiệu
+ Phương pháp
+ Kết quả
+ Thảo luận
+ Kết luận và đề nghị
+ Cảm tạ
+ Tài liệu tham khảo


1.4. Các sản phẩm nghiên cứu khoa học
Dự án khoa học

- Dự án khoa học là một loại đề tài được thực hiện nhằm mục đích ứng dụng, có xác
định cụ thể về hiệu quả kinh tế - xã hội. Dự án có tính ứng dụng cao, có ràng buộc
về thời gian và nguồn lực. Một dạng đặc biệt của dự án khoa học là dự án sản xuất
thử nghiệm. Đây là dạng hoạt động ứng dụng kết quả triển khai thực nghiệm để
sản xuất thử ở quy mô nhỏ nhằm hồn thiện cơng nghệ mới, sản phẩm mới trước
khi đưa vào sản xuất và đời sống.
Một số ví dụ về dự án khoa học như sau:
- Dự án xây dựng thí điểm mơ hình phát triển nơng thơn mới
- Dự án xây dựng thí điểm mơ hình hợp tác liên kết bốn nhà trong sản xuất và kinh
doanh hàng nông sản.


1.4. Các sản phẩm nghiên cứu khoa học
Chương trình khoa học
- Chương trình khoa học là một tập hợp cá đề tài hay dự án có cùng mục đích xác
định. Trong một chương trình khoa học, các đề tài dự án trực thuộc mang tính độc
lập một cách tương đối, nhưng các nội dung của chúng trong chương trình có tính
đồng bộ, hỗ trợ lẫn nhau. Vì vậy chương trình cũng được hiểu dưới góc độ quản
lý. Với cách hiểu này, chương trình khoa học là một nhóm các dự án, đề tài được
quản lý một cách phối hợp và nhằm đạt được một số mục tiêu chung (mục tiêu
chương trình) đã định ra trước.
Một số ví dụ về dự án khoa học như sau:
- Nghiên cứu những vấn đề trọng yếu về khoa học xã hội và nhân văn phục vụ phát
triển kinh tế – xã hội, mã số KX.01/16-20
- Khoa học và cơng nghệ ứng phó với biến đổi khí hậu, quản lý tài ngun và mơi
trường giai đoạn 2016-2020, mã số BĐKH/16-20


1.4. Các sản phẩm nghiên cứu khoa học
Đề án khoa học

- Đề án khoa học là một loại văn kiện được xây dựng để trình cấp quản lý cao hơn
hoặc gửi cho cơ quan tài trợ. Đề án nhằm đề xuất xin thực hiện một cơng việc nào
đó như thành lập một tổ chức, tài trợ cho một hoạt động nghiên cứu, cải thiện cơ
chế quản lý hoạt động nghiên cứu khoa học, đề xuất các chương trình, đề tài, dự án
nghiên cứu khoa học .
Ví dụ về dự án khoa học như sau:
- Đề án nâng cao năng lực cạnh tranh các mặt hàng xuất khẩu của việt nam đến năm
2020, định hướng đến năm 2030.