Trần Thủ Độ và vai trò của ông trong sự nghiệp dựng nước và giữ nước thời Trần

=

m
a
h
c
à
n
à
v
4
V
ồ
đ
TM HH ne mom
mene
EE

z


nhằm khôi phục cơ nghiệp nhà Lý. N

M

đạo quân bảo vệ kinh thành ˆSử chép: "Thế DỌ đây không.

cố học vấn, nhưng tài lược hơn người lâm quan tiền Lý
được mọi người mạ tôn. Thái Tông (nhà Trần) lấy được
thiên hạ đều nhờ mưu sức của ơng cả VÌ thế ông được
nhà nước dựa cậy, quyền át cả vua" (2).

“Thần Thủ Dộ là người có bản linh và cá tính khác

try
là công thần sáng lập, vừa là người trực
tiếp lãnh đạo công cuộc xây dựng và bảo vệ đất nước
thời kỳ đầunhà Trần, khoảng gần 40 nam (1226
- 1264).

tôn thất nhà Lý. Dưới ngồi bút của họ, Trền Thủ Dộ hiện


Câu ð trước
bàn thờ:

+ Gong đáo vu kim bất dan Ten gia nhị bách tải.
~ Luận định thiên cổ kỳ tại Nam thiên độ nhất lưu.

© Nghia i:

1” -Íng đức của ðng để mãi đến ngày nay, chẳng

những chỉ bé hep trong hai trăm năm đời nhà Trần,


— —- #em mghìa đời, cơng luận đã định, ơng đáng lật
vio bec thé nhét dudi trot Nem

Cam treo ở hai cột hàng hiên, ngành vào bản thờ:

~ Danh chẩn Nam thiên lưu tel et
- Uy đương Bắc địa tích do Trần

ˆ

kỆ lite

sf

$

PH

tỆ

5

kỷ và sau lóc ơng nằm xuống mãi mãi yên nghị, đất nước
.đã trải qua các triều đại Trần, Hồ, L4, Nguyễn... với
eo nhiêu những nguy nan, vận
đời sau mới dần đền ngấm hiếu cái giá trị
những đống gép của ông cho đất nước này.
chúng ta đã vượt xa ơng về thời đại và hệ tư
răng sẽ có điều kiện hơn để nhận ra hiệu.
những việc ông đã làm, hin ring sẽ có những.
về ong đúng hơn. Và hơn nữa, trong công cuộc
hôm nay, những bài bọc ở ơng về tấm lịng u nước, về
"bản lÍnh và đạo đúc chí cơng vơ tư của ngÄời cầm quyền
như vẫn cờn thôi thúc.

1-1226), họ Trần lấy được thiên hạ, đất nước qua khỏi
cuộc suy loạn cuối triều Lý, mở đầu cho bước phát triển.
huy hoàng của nước Dại Việt.
70


“thối về kinh (6 và

„ Nến loạn về chính trị Thiên t8ửj tuất mùa, đới kếm xây
+e liên tiếp: Bách Đại Việt sử ký loàn thư chép: Năm.

‘Tan stu (1181) dam chất đới gần một nữa. Năm Kỷ mùi

(1198) ước to, lớa mạ ngập hốt, dân đới. Nam Mậu thin

(1208) đối to, xác người chết đới nằm gối lớn nhau. Các

"thế lựe cát of nổi lên khắp wøi, đánh nhau, cướp bóc bừa.
bak: Người Mường ở Quốc Oal, Dồn Thượngở Hồng

Chis, Nguyễn Nộn ở Hà Bác, Họ Thần ở Hải Ap... Dot
sống nhân dân vơ cùng cơ cực. Ị ngồi biên thùy thì

_ Bấy giờ, Trần Thủ Dộ đang quản lĩnh các qn điện

-diền hộ vệ cấm đÌnh, ơng biết rõ tỉnh thế nguy ngập của
đất nước, đã chủ động xếp đặt việc Chiêu Hoàng nhường

7

"ngơi cho chồng

1i M@u đần, Chiêu Hồng mỡ hội lớn ở.

25
xe
san. Chiâmta Tra
H Ma trtu
ú
Cảnh lên ngơi hồng đế" (4)

s Đhm
bố Áo tự
ngựmời
1

8

v
Vey la, thực tế Trần Thủ DỌ đã làm một cuộc dào
chính thay đối triều đại mà khơng xây ra đổ máu và đào
la lớn trong nước. Trước đấy Trền Tự Khánh nơn nóng.
muốn khống chế vua nhà Lý khi các thế lực khác còa
smẹnh nên nhiều phen lao đao. Dến lúc này, khi có thời


a

` single Sint Meas, 26 he Sah.

ABZ
ess ibid poumtdy 44> ae-mda
Oye!
© Yaa TRA Tong o gy trong Teka Tha D9 ném muốn
dang anh root Ong In An’ Que lim 06 taong, Ông thắng
thấm nổi với nhà vuát ` ^ -'
- An Quốc là anh thần, nếu là người gii thì thần

xin nghĩ việc. Nếu cho thần giới hon An Quốc thì khơng
hee
tg reply alee
với.

Việc triều đình s6 ra sao? - Vú bền thơi,

Bay giờ có kế đàn hậc ơng, vào gập Thái Tịng,

khóc mà nói rằng: "Bộ hạ cịn thơ ấu mà Thủ DO thi
quyền át cả vua, xã tác rồi sẻ ra sao? Thái Tông lập tức
lệnh xe ngự đến dính Thủ Độ, bất cả người đàn hạc ấy

đem theo, và nói hết những lồi người ấy cho Thủ Độ

biết, Thủ Độ trả lời: "Đóng như những lời hán nói". Rồi
lấy ngay tiền lụa thường cho người ấy,
Về cơng lao của Trần Thủ Độ trong công cuộc xây

dựng đất nước, o6 thể nêu lên mấy điểm chính như sau.
~ Xây đựng bộ máy nhà nước trung ương tộp quyền

vững mạnh, thống nhất từ trung ương đến cấp cơ sở là
4.

Ngay từ những năm đầu của vương triều Trần, Trần

Thủ Dộ đã đánh đẹp được các thế lực cất cử ở các địa

phương, tập trung quyền lực cho chính quyền trung ương.

Ông đặt ra số trướng tịch để ghi chép danh sách dân.

gian trong xã, thôn, từ quan văn, quan võ, binh lính,

hồng nam, trung lão, tàn tật, người ngụ cư... để nấm

T8


chắc hộ xẻ:

Seah i Si ed
"sên ông thường về tận các địn phương kim tra

=e

Nam Mậu tý (1228)“0ng cho xét định số dinh phủ Thanh.
Thanh
trong
“
4s

Khi xét duyệt đến xã ấy, ông hỏi tên ấy đâu..
mừng rỡ chạy đến. Ông bảo hắn: "ngươi vi of công chúa.

HH:
11534 aedadg

được làm câu đương, khơng thể ví như những
khác được, phải chạt một ngớn chân để phân.

khác". Người ấy kêu van xin mãi, ông mới

Từ đấy không sỉ dám đến xin ông việc riêng
lộ, Mỗi
khẩu,
tay.
Dutt

~ Đề cao tư tưởng pháp trị, định #8 luật lệ, quy chế



eee

va

Nguyên Mông, Tin
niên
Độ là người mở đầu tư tưởng dám đánh và quyết thắng.
eae
onan seg

ee

“Tháng Chạp nàn Dĩnh ty có táng 1 1288)
quên
Mong C6 sau khi tiêu điệt nước Def Ly (Vin Nam), rằm.
c0 tiến vào nước te, thế ah vũ báo? Không nao nứng
trước sức mạnh của sito, ngay từ đầu, Tiều Thả Dộ đã.
cương quyết chủ chiến. Khi hai tên sứ Mông Cổ sang dy
hàng, triều định. ‘de t6ng gam ching vào ngục.

Lac đầu thế giặc mạnh, quân Dại Việt liên tiếp bị
Nam. Trên đường rút hi, vua ngự thuyền nhỏ đến thuyền
thua, vua Thái Tòng phải bỏ Tháng Long rút xuống phía
em ruột là Thái úy Trần Nhật Hiệu hỏi kế. Nhật Hiệu

lấy ngón tay chấm nước viết hai chữ NAđ£ Tổng ð mạn.

thuyền, ý khuyên vua nên chạy sang nhờ và nước Tổng,
‘Vua bon roi thuyền đến hỏi Thái sự.

Thủ độ trả lời:

‘Tha Do. Tan

- Đầu tôi chưa rơi xuống đốt, xin bệ hạn đừng to.

Vio lóc gay go nhất của cuộc kháng chiến, câu th
lời đanh thép ấy đã làm cho vua Trần và triều đỉnh vững
tâm tin tường vào sức mạnh của mình. Cũng nhờ câu
nối bất hà ấy của Trần Thủ Dộ, nhân vật trụ cột của

6


—-—oss

+ Zita, ThA, D0gne OM whe ising, Cltng atm Gitp
{9 (1260, La Gly Den chip tong atch Kidn vn tte

lục như sau: Trần Thủ Dộ sau khí chết, chơn ở địa phận.

xã Phù Ngự, huyện Ngự Thiên, nơi để mà có hổ đế, doi
đá, chim đá và bình phong bằng đá. Chỗ đất rộng đến

hai mẫu, cây cối um tùm, Vê bự điển, trước vấn liệt vào
tet

ae

ete các quan phô, huyện huấn, giáo đến

Gần 80 năm sao, khi quản Nguyên Mông zâm lược
te re

v

oe

etait

ee

ae

câu mới lịch sử vô song ấy của

‘Tran Thủ Độ lại thế hiện ð hội nghị Diên Hồng bàng

quyết tâm: sin đón của các phụ Mo trong ước và ð trong

câu trả lời: Xin bệ họ lây chém đầu thần trước rồi sẽ

"hàng của Hưng Dạo vương Trần Quốc Tuấn.
"Trần Thê Độ thật xứng đáng được xếp vào hàng

những nhân vật kiệt xuất đi đầu trong sự nghiệp dựng

nước và giữ nước thời Trần.

(1) Đại Việt sử ký toàn thư TẢ Nah KHXH, 1983,
tr 359
(B) Dei Vide sử hý tod thu T2 Neb KHXH. 1966.
a7


š

vb ab AÁz át Ke atop
x Si
cm
.

HỆ" ST
sai a

KỈ

S32 SHẾI HN
BAm 2mm) he
S22 0px đã
AE Ng
dâm, tr S67,
điện‘that,“Mietchminđã an
s41 EM
el eh

ne

‘Ty Khanh vd Trin Thi Dung, 66 cde Tran Cink vb
— là œnA em con chứ con bée oi Trin Tha Do. Ngay

so Bi lê làm ous; Thi TOng (1816-1377) phong

“Chúng tơi ghỉ chú them tài liệu này để góp bào vite
fim hiểu hậu duệ của Trồn Thủ Độ mà lêu nay gắn
còn là một khoảng trồng trong nghiên cửu v2 Ong
eA.