Tính khách quan chân thật trong hoạt động Báo chí

HỌC VIỆN BÁO CHÍ VÀ TUYÊN TRUYỀN
VIỆN BÁO CHÍ

TIỂU LUẬN
CƠ SỞ LÝ LUẬN BÁO CHÍ
ĐỀ TÀI
TÍNH KHÁCH QUAN - CHÂN THẬT TRONG
HOẠT ĐỘNG BÁO CHÍ

HÀ NỘI, tháng 6 – năm 2021


HỌC VIỆN BÁO CHÍ VÀ TUYÊN TRUYỀN
VIỆN BÁO CHÍ

TIỂU LUẬN MƠN
CƠ SỞ LÝ LUẬN BÁO CHÍ
ĐỀ TÀI
TÍNH KHÁCH QUAN CHÂN THẬT TRONG
HOẠT ĐỘNG BÁO CHÍ

HÀ NỘI, tháng 6 – năm 2021


MỤC LỤC
Trang
LỜI MỞ ĐẦU............................................................................................. 1
NỘI DUNG.................................................................................................. 3
1.

Một số những khái niệm.......................................................................... 3

1.1.
Tính khách quan là gì?..................................................................
3
1.2.
Tính chân thật là gì?......................................................................
3

2.

Các cấp độ đảm bảo tính khách quan chân thật trong báo chí............. 4

3.

Nguyên tắc của tính khách quan, chân thật trong báo chí.................... 7

4.

Vai trị và hệ quả của tính khách quan chân thật trong báo chí......... 10
4.1.
Vai trị của tính khách quan, chân thật..................................... 10
4.2.
Ví dụ về những hệ quả của tính khách quan, chân thật trong báo
chí...............................................................................................
11
4.2.1. Hệ quả tiêu cực của việc thiếu tính khách quan, chân thật
trong hoạt động báo chí...................................................
11
4.2.2. Hệ quả tích cực của tính khách quan, chân thật trong báo
chí....................................................................................
13

5.

Đề xuất những giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả thực hiện nguyên tắc khách
quan và chân thật trong hoạt động báo chí................................ 14


KẾT LUẬN............................................................................................... 17
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO................................................ 18


MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Báo chí khơng chỉ là một phần giải trí trong đời sống hàng ngày của nhân
dân mà quan trọng hơn, báo chí cịn là cơ quan ngơn luận của Đảng và Nhà nước.
Báo chí góp phần hình thành tâm lý và dư luận xã hội. Báo chí cũng góp phần quan
trọng trong việc hình thành thói quen, thị hiếu xã hội.
Trong thực tế, sức mạnh, uy tín và danh dự của cơ quan báo chí phụ thuộc
trực tiếp vào mức độ tính khách quan, chân thật của những thông tin mà họ cung
cấp cho cơng chúng. Thơng tin báo chí nếu thiếu khách quan, chân thực, thông tin
một chiều và áp đặt, trên thực tế khơng những gây cản trở q trình nhận thức và
hành động của cơng chúng xã hội trong q trình hoạt động thực tiễn, mà cịn sẽ bị
cơng chúng xa lánh, tẩy chay. Do đó, vai trị, vị thế xã hội của tờ báo sẽ suy giảm,
năng lực và hiệu quả tác động của báo chí sẽ rất hạn chế. Tuy nhiên, hiểu như thế
nào là khách quan, chân thật và vận dụng nó ra sao trong hoạt động nghề nghiệp lại
là một vấn đề không hề đơn giản, thậm chí thường xun gây nên những tranh luận
khơng có hồi kết.
Có thể nói, đây là một đề tài mang tính cấp thiết, một vấn đề nghiên cứu hấp
dẫn, mang đến nhiều kiến thức, thơng tin bổ ích cho thế hệ những nhà báo tương lai
trong quá trình tác nghiệp sau này. Chính vì vậy “Tính khách quan chân thật trong

báo chí” được lựa chọn để làm đề tài cho bài tiểu luận.

2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
2.1. Mục đích nghiên cứu

5


Trên cơ sở làm rõ những vấn đề xoay quanh tính khách quan, chân thật trong
báo chí. Việc nghiên cứu đề tài sẽ giúp chúng ta cái nhìn đầy đủ và chính xác hơn
về vấn đề này. Từ đó, góp phần nâng cao khối kiến thức cơ sở ngành, giúp sinh
viên báo chí thực hiện tốt nhiệm vụ trong tương lai.
2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
Thứ nhất, trên cơ sở khảo sát, tham khảo tài liệu và các cơng trình nghiên
cứu đi trước, để từ đó hình thành nên khái niệm về tính chân thật và khách quan
trong báo chí.
Thứ hai, phân tích các cấp độ nhằm bảo đảm nguyên tắc khách quan, chân
thật trong báo chí.
Thứ ba, phân tích các ngun tắc, vai trị, của tính chân thật và khách quan.
Thứ tư, đề xuất những giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả thực hiện nguyên
tắc khách quan và chân thật trong hoạt động báo chí.

3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
3.1. Đối tượng nghiên cứu: Bài tiểu luận tập trung nghiên cứu về tính khách quan
chân thật trên các hoạt động báo chí.
3.2. Phạm vi nghiên cứu: Nghiên cứu trong phạm vi Việt Nam.

4. Kết cấu đề tài
Ngoài phần mở đầu, mục lục, danh mục tài liệu tham khảo, nội dung bài tiểu luận
gồm 5 mục chính, 4 tiết và 2 tiểu tiết.

6


NỘI DUNG
1. Một số những khái niệm
1.1. Tính khách quan là gì?
Hiểu theo nghĩa thơng thường, khách quan là “cái tồn tại bên ngồi, khơng
phụ thuộc vào ý chí của con người, trong quan hệ đối lập với chủ quan... nó có tính
chất xuất phát từ thực tế, biểu hiện thực tế một cách trung thực, khơng thiên lệch.”
Cịn trong hoạt động báo chí, khách quan được hiểu là “việc thông tin phản
ánh các sự kiện và vấn đề thực tế với đầy đủ các chi tiết vốn có của nó, khơng thêm
bớt, khơng chênh lệch, thiên vị; thơng tin sự kiện đúng như nó vốn có trong thực
tiễn.”
Hiểu theo nguyên sơ, khách quan có ý nghĩa như vậy, có thể nói khơng có
một cơ cơ quan báo chí nào, khơng một nhà báo nào có thể thực hiện được. Vấn đề
này tồn tại nhiều lý do chủ quan và khách quan. Vì vậy, tính khách quan chỉ là
tương đối. Do sự kiện và vấn đề thời sự rất phức tạp, nhiều chi tiết đan xen và địi
hỏi thơng tin nhanh; do khả năng nhận thức của nhà báo; do mục đích thơng tin và
tiêu chí chọn lựa...

1.2. Tính chân thật là gì?
Theo cách hiểu thơng thường, chân thật là “nghệ thuật phản ánh đúng với
bản chất của hiện thực khách quan.
Trong báo chí, chân thật được hiểu là “những sự thật được nêu rõ bản chất,
có tên người, địa chỉ chi tiết, rõ ràng, cụ thể, nhằm giúp người đọc, người nghe,
người xem có thể tìm đến tận nơi để chiêm nghiệm, học hỏi, đúc kết hoặc rút kinh
nghiệm...”. Mỗi thơng tin địi hỏi tính chân thật ở cấp độ cao, cần sự cố gắng về
7

nhiều mặt của mỗi nhà báo cũng như tòa soạn mới có thể đạt được trong q trình
phản ánh thực tiễn. Bởi thơng tin đúng bản chất tình hình, địi hỏi nhà báo phải hiểu
thực chất tình hình, thực chất vấn đề, biết cách chọn lọc sự kiện và thông tin –
những sự kiện có khả năng nói lên bản chất vấn đề, bản chất tình hình.
Chính vì vậy, có trường hợp thông tin khách quan nhưng không phản ánh
đúng, rõ nét bản chất tình hình hay nói theo cách khác là không chân thật; bởi sự
kiện, thông tin tuy có xảy ra thật nhưng khơng phản ánh đúng bản chất tình hình
của vấn đề và tiến trình phát triển.

2. Các cấp độ đảm bảo tính khách quan chân thật trong báo chí
Để đảm bảo tính khách quan và chân thật của báo chí cần địi hỏi ở người
làm báo sự lao động nghiêm túc, sáng tạo, có kiến thức, kiến thức, kinh nghiệm, trí
tuệ, đạo đức và bản lĩnh nghề nghiệp. Cùng với đó phải có một lập trường vững
vàng để không bị tác động bởi môi trường xung quanh mà làm ảnh hưởng đến tính
khách quan và chân thực của bài viết. Theo giáo trình Cơ sở lý luận Báo chí của
PGS. Nguyễn Văn Dững đã chia tính khách quan, chân thật của báo chí thành 5 cấp
độ như sau:
Cấp độ thứ nhất của tính khách quan chân thật là khuynh hướng chính trị
của cơ quan báo chí đại diện cho lợi ích của ai và đó có phải là xu thế phát triển của
lịch sử; có đại diện cho lợi ích, nguyện vọng và mong đợi của đại đa số quần chúng
nhân dân và công chúng xã hội? Sau đó, mảng thơng tin đề tài mà báo chí ưu tiên,
có phù hợp với nhu cầu, thị hiếu của đông đảo công chúng xã hội, của xu thế vấn
động, phát triển của cuộc sống hay là chỉ nhằm mục đich giật gân, câu khách bởi
những câu chuyện bên lề cuộc sống.

8


Cấp độ thứ hai, khả năng phát hiện và lựa chọn sự kiện, vấn đề thông tin phù
hợp với bản chất tình hình đang vận động và mong đợi của cơng chúng – xã hội.

Điều này địi hỏi báo chí phải bám sát cuộc sống, nắm gọn mạch đi, nhịp thở của
cuộc sống và phát hiện được vấn đề đang đặt ra gắn với vấn đề xã hội, lợi ích của
công chúng, cộng đồng.
Minh chứng rõ nét cho cấp độ này có thể kể đến là 5 đợt lũ vào cuối năm
2020, báo chí đã hồn thành rất tốt việc đưa thơng tin đến cơng chúng. Trong đó
các bài báo chủ yếu đưa tin về những vấn đề trọng tâm mà người dân đang quan
tâm nhất như: Tình hình mưa lũ, tổng số thiệt hại, tình hình cứu trợ,... Hay có thể
kể đến là cơn bão số 2 Koguma sắp đổ bộ vào nước ta trong vài ngày tới. Báo chí
đã thực hiện tốt nhiệm vụ cung cấp thơng tin thời tiết chân thực đến với dư luận,
liên tục cập nhật những cảnh báo, tình hình ứng phó và di tản người dân vùng lũ
đến nơi an toàn trong điều kiện thời tiết cực đoan này. Qua đó có thể thấy, báo chí
biết cách chọn lựa những thơng tin quan trọng, phù hợp với nhu cầu của người dân
theo từng thời điểm, giúp cho người dân cập nhật được tình hình một cách nhanh
chóng, khách quan và chân thực nhất.

Cấp độ thứ ba của q trình bảo đảm tính khách quan, chân thật là vấn đề
lựa chọn góc nhìn, góc độ tiếp cận của nhà báo đối với sự kiện và vấn đề thông tin.
9


Cấp độ thứ tư, lựa chọn những chi tiết, dữ liệu xác thực nào để tác phẩm báo
chí có khả năng nói lên được thực chất cửa sự kiện và bản chất vấn đề. Ở đây
không chỉ là sự kiện và chi tiết nào, mà quan trọng là do ai cung cấp – từ các nguồn
tin nào. Nhà báo viết về một đơn vị hay địa phương, nguồn tin do lãnh đạo đơn vị
hay địa phương cung cấp có thể khác hẳn với nguồn tin do quần chúng nhân dân
thuộc đơn vị, địa phương ấy hoặc các nhà nghiên cứu cung cấp.
Ví dụ có thể kể đến gần đây là “Trang trại cần sa trồng trên bãi giữa sông
Hồng” được cơ quan chức năng phát hiện vào trưa ngày 5 tháng 6 vừa qua. Ngay
lập tức, phóng viên của VTV đã có mặt tại hiện trường vụ việc và tiến hành tác
nghiệp, thu thập thơng tin, số liệu chính xác từ Trưởng Công an phường Ngọc

Thụy, quận Long Biên. Từ đó, cập nhật tin tức khách quan, chân thật nhất đến với
người dân qua chương trình Chuyển động 24h.

Cấp độ thứ năm, là dùng ngôn từ, giọng điệu như thế nào để lột tả được bản
chất, sắc thái của sự kiện. “Để ngôn từ, cách hành văn không gây hiểu lầm, chia
rẽ”, làm ảnh hưởng đến nội dung, thông tin bài viết. Tránh sự dùng ngôn từ giật
gân, gây “shock” để thu hút người xem. Đồng thời, vấn đề thông tin cũng thể hiện
quan điểm của người viết với vấn đề và sự kiện.
Như vậy, để thực hiện nguyên tắc khách quan và chân thật trong báo chí, địi
hỏi người làm báo cần có ý thức tự giác với nghề, yêu nghề, dùng tâm huyết và sự
chân thành để làm nghề. Cùng với đó, người làm báo phải khơng ngừng học hỏi, tự
nghiên cứu, trau dồi kiến thức, để có cái nhìn đa chiều; từ đó đưa ra những ý kiến
khách quan và chân thực nhất trong mỗi bài viết.

10


3. Nguyên tắc của tính khách quan, chân thật trong báo chí
Là phương tiện thơng tin đại chúng thiết yếu đối với đời sống xã hội, báo chí
hàng ngày, hàng giờ chuyển tải khối lượng khổng lồ những thông tin phản ánh cái
thế giới xung quanh của con người đến với con người, họ hiểu được thực tế cuộc
sống hàng ngày đang diễn ra xung quanh họ, và đến lượt họ, họ nhất thiết sẽ thể
hiện kết quả của những hiểu biết đó trong thái độ, trong hành vi tác động vào thực
tiễn nhằm cải tạo thực tiễn.
Nếu những thông tin báo chí chuyển tải tới cơng chúng xã hội là chân thực,
đúng đắn sẽ tác động tích cực tới các tiến trình xã hội, thúc đẩy xã hội phát triển.
Ngược lại, nếu báo chí thơng tin khơng chính xác, cho dù vơ tình hay cố ý, phục vụ
cho những mục tiêu vụ lợi sẽ tác động tiêu cực tới các tiến trình xã hội, kìm hãm sự
phát triển của xã hội. Bổn phận, sứ mệnh, giá trị nhân văn của báo chí và hoạt động
báo chí là giúp cho cơng chúng xã hội hiểu được những gì đang diễn ra trong thế

giới xung quanh họ, giúp định hướng thái độ, hành vi của cộng đồng. Để thực hiện
tốt sứ mệnh ấy, yêu cầu tiên quyết đặt ra là thông tin phải mang tính chân thực,
khách quan. Chính vì vậy, chân thực và khách quan là một trong những nguyên tắc
cơ bản, hàng đầu trong hoạt động báo chí. Nguyên tắc bao gồm:
Thứ nhất, phân biệt sự khác biệt giữa tính chân thật, khách quan của báo chí
và văn học nghệ thuật. Báo chí phản ánh thực tế bằng sự thật cụ thể. Người và việc
được phản ánh trên báo chí là người thật, việc thật. Bức tranh của cuộc sống được
phản ánh trên báo chí phải là bức tranh về thực tế, có thời gian, khơng gian và địa
chỉ mà khi cần có thể kiểm chứng được.
Điển hình có thể kể đến là câu chuyện “Suất cơm nhân ái mùa dịch COVID19” của nhóm Thiện nguyện Tuyết Phong. Theo chuyển động 24h và một số những
trang báo mạng điện tử chia sẻ: Đều đặn 3 buổi 1 tuần, tại căn nhà của bà Cao Thị
Ánh Tuyết trên đường Lê Duẩn tại phường Trung Phụng (quận Đống Đa, Thành
11


phố Hà Nội), nhóm thiện nguyện đã chuẩn bị 150 suất cơm, sẵn sàng phát tặng
người dân vô gia cư và những người lao động nghèo tại khu vực công viên Thống
nhất. Tại những điểm nóng chữa trị, cách ly như Bệnh viện Bạch Mai, Bệnh viện
Bệnh Nhiệt đới Trung ương, chị Tuyết cũng kịp thời hỗ trợ thành 3 đợt, mỗi đợt
100kg hoa quả, 300 chai nước ép hoa quả cho cán bộ, nhân viên, y sĩ, bác sĩ và
bệnh nhân đang điều trị...

Qua ví dụ trên ta có thể thấy, báo chí đã thực hiện rất tốt tính khách quan,
chân thật trong hoạt động báo chí. Bức tranh của cuộc sống được phản ánh trên báo
chí là bức tranh thực tế về hành trình 18 năm thiện nguyện của bà Cao Thị Ánh
Tuyết. Với những con số cụ thể, thời gian và địa chỉ từ thiện chi tiết, cơng chúng
hồn tồn có thể kiểm chứng về tính chân thật của bài viết.

Thứ hai, thơng tin báo chí phải chân thực, khách quan đến từng chi tiết. Để
phản ánh chính xác cuộc sống, việc lựa chọn các sự kiện, hiện tượng để phản ánh

có tầm quan trọng đặc biệt. Tránh phản ánh cái ngẫu nhiên, cái hình thức bên ngoài,
phiến diện, một chiều. Phương pháp lựa chọn các sự kiện, hiện tượng để phản ánh:
biết nhìn nhận và phân tích các sự kiện, hiện tượng của thực tiễn một cách khách
quan với bản tính riêng của chúng trong hệ thống các mối liên hệ giữa chúng với
nhau và giữa chúng với thế giới xung quanh trong sự vận động và phát triển theo
các quy luật nội tại.
12


Thứ ba, phải vận dụng một cách thường xuyên, đúng đắn, linh hoạt, sáng tạo
tính khuynh hướng, tính Đảng, cần làm cho mỗi tác phẩm báo chí có nội dung sát
thực, nuôi dưỡng những tư tưởng... bằng cách để cho các sự kiện, hiện tượng tác
động tới công chúng, dẫn dắt cơng chúng tới mục tiêu.
Ví dụ như trước thời điểm diễn ra bầu cử Đại biểu Quốc hội khóa XV và Đại
biểu Hội đồng Nhân dân các cấp nhiệm kỳ 2021-2026, các trang báo liên tục cập
nhật những tin tức về tình hình chuẩn bị trước bầu cử, thơng báo số lượng đại biểu
tham gia ứng cử... Đặc biệt, VTV Digital - Đài truyền hình Việt Nam đã phối hợp
với ST.319 Entertainment, cho ra mắt bài cổ động “Tôi đi bầu cử 2021” nhằm
mang tới một khơng khí mới mẻ, trẻ trung và cổ vũ cho cuộc bầu cử. Ca khúc được
phát sau khi kết thúc Chương trình Chuyển động 24h và đã có được những tác động
tích cực tới công chúng, ai nấy cũng
bày tỏ sự hào hứng, mong chờ tới
thời điểm diễn ra “Ngày hội toàn
dân”. Thậm chí, theo Báo điện tử
Lao động chia sẻ “Tại nhiều điểm
bầu cử, có tới 100% cử tri đi bầu”.
Qua đó ta thấy rằng, báo chí truyền
thơng đã có những tác động mạnh mẽ tới công chúng, nuôi dưỡng tư tưởng, trách
nhiệm toàn dân, đặc biệt là với thế hệ trẻ ngay từ thời điểm đầu tiên. Từ đó, dẫn dắt
cơng chúng đến với mục tiêu cuối cùng là tham gia bầu cử, thực hiện quyền và

nghĩa vụ của một công dân Việt Nam.

Thứ tư, để đảm bảo tính chân thật, khách quan đòi hỏi nhà báo phải giải
quyết hàng loạt các mâu thuẫn thường xuyên nảy sinh trong hoạt động như: Mâu
13


thuẫn giữa phương tiện và mục đích, mâu thuẫn giữa các yếu tố chủ quan và các
yếu tổ khách quan, mâu thuẫn giữa yêu cầu thông tin nhanh và yêu cầu nghiên cứu
kỹ đối tượng phản ánh trong hoạt động báo chí, mâu thuẫn giữa yêu cầu nhận thức
của nghề nghiệp và khả năng nhận thức có hạn của con người...

Thứ năm, khi mắc khuyết điểm, sai sót trong cách phản ánh, phân tích và
đánh giá các sự kiện, hiện tượng của thực tiễn - cần có thái độ nghiêm túc, thực sự
cầu thị để sửa chữa, không lặp lại gây ảnh hưởng tiêu cực tới công chúng, kể cả
đăng đính chính, cáo lỗi. Cần dũng cảm nhận sai và tiếp thu ý kiến. Tuy nhiên,
không phải bất cứ bài báo nào cũng đều có sự khách quan một cách tuyệt đối. Bởi
tùy từng vấn đề, và tùy từng cách nhận thúc vấn đề của từng nhà báo mà cũng có
thể có những lập luận khác nhau. Điều này địi hỏi, nhà báo phải ln có kiến thức,
có lập trường vững vàng, và có cái nhìn đa chiều về vấn đề để luôn đưa ra những ý
kiến đúng đắn, khách quan và chân thật đến với độc giả. Hơn nữa những bài báo
khi đến với độc giả phải luôn đảm bảo bản thân người làm báo đã tìm hiểu, suy xét
vấn đề một cách chính xác và trung thực nhất. Tuyệt đối không đưa ra những thông
tin một chiều, vô văn cứ rồi vội vàng đưa ra kết luận, như vậy sẽ ảnh hưởng nghiêm
trọng đến dư luận xã hội. Đồng thời điều đó cũng làm mất đi tính khách quan và
chân thực vốn có trong hoạt động báo chí.

4. Vai trị và hệ quả của tính khách quan chân thật trong báo chí
4.1. Vai trị của tính khách quan, chân thật
Thứ nhất, xã hội càng lớn mạnh, phát triển thì nhu cầu tìm hiểu thơng tin của

người dân càng được gia tăng. Chính vì vậy, báo chí ln cần có sự khách quan và

14


chân thật trong mỗi bài báo để có thể đem những thơng tin chính xác và hữu ích
đến với đơng đảo cơng chúng.
Thứ hai, mỗi bài báo nói về những vấn đề trong xã hội khi được đưa đến
công chúng sẽ có hàng trăm, hàng nghìn thậm chí là hàng triệu người cùng đọc,
cùng xemm và tạo nên nhiều phản ứng xã hội khác nhau. Chính vì vậy, tính khách
quan, chân thật trong báo chí sẽ có vai trị định hướng thái độ cộng đồng.
Thứ ba, tính chân thật và khách quan trong hoạt động báo chí nếu như được
phát huy và phát huy đúng lúc sẽ tạo nên những nguồn sức mạnh to lớn trong cộng
đồng xã hội.

4.2. Ví dụ về những hệ quả của tính khách quan, chân thật trong báo chí
4.2.1. Hệ quả tiêu cực của việc thiếu tính khách quan, chân thật
Trong thời kỳ kháng chiến xưa, báo chí là tập hợp sức mạnh của tồn dân tộc
và trong thời đại hiện nay vẫn luôn phát huy sức mạnh đó. Ngược lại, nếu như báo
chí đưa sai thơng tin, sai sự thật thì đó cũng là một vấn đề nghiêm trọng, điều này
không chỉ tạo nên những làn sóng phẫn nộ trong dư luận, mà cịn ảnh hưởng
nghiêm trọng đến đời sống nhân dân và hơn cả đó là phá vỡ đạo đức và nguyên tắc
người làm báo. Ví dụ về việc “Báo điện tử Dân Trí đưa thơng tin sai lệch về bệnh
nhân COVID-19” là minh chứng rõ nét gần đây nhất cho hệ quả của việc thiếu tính
khách quan, chân thật trong hoạt động báo chí:
Vào ngày 2 tháng 6 vừa qua, Sở Thơng tin và truyền thơng cho biết đã có văn
bản gửi Thanh tra Bộ Thông tin và truyền thông đề nghị xử phạt vi phạm hành
chính đối với báo điện tử Dân Trí về hành vi đăng thơng tin sai sự thật về việc
"Nam sinh 22 tuổi tử vong sau khi mắc COVID-19" vào lúc 12h24 ngày 1 tháng 6.
Kết quả xác minh và kiểm chứng nguồn tin tại Bệnh viện Bệnh nhiệt đới Thành

15


phố Hồ Chí Minh cho thấy thơng tin báo điện tử Dân Trí đăng nêu trên là sai sự
thật.
Bài viết có nội dung sai sự thật, khơng chỉ gây ảnh hưởng đến tâm lý của
những người thân trong gia đình bệnh nhân, mà cịn ảnh hưởng nghiêm trọng đến
cơng tác phịng, chống dịch tại Thành phố Hồ Chí Minh nói riêng và của cả nước
nói chung. Thơng tin này gây nên tâm lý hoang mang, tiêu cực cho dư luận, nhất là
trong giai đoạn tập trung 15 ngày cao điểm chống dịch của toàn Thành phố hiện

nay.
Ngay trong chiều 1-6, Thanh tra Sở Thơng tin và truyền thơng có buổi làm
việc với trưởng văn phịng đại diện phía Nam của báo điện tử Dân Trí. Tại buổi làm
việc, đại diện báo điện tử Dân Trí xác nhận bài viết "Nam sinh 22 tuổi tử vong sau
khi mắc COVID-19" là chưa chuẩn xác, bệnh nhân nêu trên vẫn đang được điều trị
tích cực, thở máy. Ngay sau đó, báo điện tử Dân Trí đã phải gỡ bài viết trên, đồng
thời thực hiện việc cải chính cơng khai.
Căn cứ mức độ hành vi vi phạm và những biện pháp khắc phục hậu quả bước
đầu của Báo điện tử Dân trí. Thanh tra Bộ Thông tin và Truyền thông đã tiến hành
xử phạt vi phạm hành chính đối với Báo điện tử Dân Trí về hành vi đăng thơng tin
16


sai sự thật, gây ảnh hưởng nghiêm trọng theo Điểm a, Khoản 5, Điều 8, Nghị định
số 119/2020/NĐ-CP ngày 7/10/2020 của Chính phủ quy định xử phạt vi phạm hành
chính trong hoạt động báo chí, xuất bản. Qua sự việc đáng tiếc nêu trên, Sở Thông
tin và Truyền thông Thành phố Hồ Chí Minh mong muốn các phóng viên, biên tập
viên các cơ quan báo chí cần nâng cao tinh thần trách nhiệm, thận trọng khi tiếp
cận nguồn tin, phải xác minh thơng tin từ cơ quan có thẩm quyền, với đối tượng có

liên quan, nhất là những thơng tin về tình hình dịch COVID-19 trong giai đoạn hiện
nay.

4.2.2. Hệ quả tích cực của tính khách quan, chân thật trong báo chí
Hiện tại, bên cạnh những mặt tiêu cực từ một số “bộ phận phóng viên, nhà
báo”, báo chí vẫn đóng vai trị là một “kim chỉ nam” trong dư luận xã hội. Nhờ quá
trình đưa tin một cách chân thật, khách quan trong từng sự kiện, tin tức về vấn đề
đáng lưu tâm, những vấn đề đang được cảnh báo mà những tấm gương người tốt
việc tốt đã được xã hội chú ý, tơn vinh. Đã có rất nhiều sự kiện, thơng tin lớn - nhỏ
nhờ có sự can thiệp, đưa tin của báo chí mà đã nhanh chóng được giải quyết. Hàng
loạt các vụ án những vấn đề xã hội nhờ có sự giúp đỡ, phối hợp của báo chí mà đã
nhanh chóng được đưa ra ánh sáng, kịp thời được cơ quan chức năng xử lý.
Điển hình gần đây nhất là câu chuyện về “Mực thối ngâm hóa chất” tại chợ
hải sản Long Biên được phóng viên Chuyển động 24h bí mật ghi lại trong nhiều
ngày đã khiến cho người tiêu dùng vô cùng bức xúc. Nhằm góp phần làm tăng
thêm tính khách quan, chân thật của thơng tin, một camera bí mật đã được gắn
24/24 phía trước cơ sở này để theo dõi hành trình của mực bẩn và trong vai người
đi mua mực với số lượng lớn về chế biến cho bếp ăn, phóng viên đã tiếp cận được
với những người làm thuê cho cơ sở kinh doanh hải sản Minh Phát. Cùng với đó,
theo chân một tiểu thương mua hàng tại cơ sở này, những con mực được ngâm tẩm
17


đầy hóa chất đã được bày ra, sẵn sàng bán cho người dân tại khu vực chợ Khâm
Thiêm với mức giá tăng lên gấp đôi. Đặc biệt, điểm đến tiếp theo của 10kg mực

bẩn là một nhà hàng tại địa chỉ 198 phố Xã Đàn, Hà Nội – nơi được rất nhiều thực
khách ghé đến ăn thường ngày.

Qua câu chuyện ta có thể thấy, báo chí đã phản ánh một cách khách quan,

chân thật, nhanh chóng, chính xác với những video trực quan, đem đến cho người
dân cái nhìn tồn cảnh, chân thực nhất về vụ việc. Nếu như không có sự điều tra,
can thiệp, tác động mạnh mẽ của báo chí, có lẽ người dân vẫn chưa ý thức được
mức độ nghiêm trọng của vấn đề và họ cũng không biết rằng bản thân cũng đang là
nạn nhân của những mánh khóe, chiêu trị, của những cá nhân ham lợi nhuận mà
“bán rẻ” sức khỏe người tiêu dùng. Và nếu như khơng có báo chí thì có lẽ sẽ vẫn
còn tồn tại và tiếp diễn một vài câu chuyện đáng tiếc như vậy.

5. Đề xuất những giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả thực hiện nguyên tắc
khách quan và chân thật trong hoạt động báo chí.
Hiện nay, chúng ta đang sống trong “một thế giới phẳng” với nhu cầu truyền
thông của công chúng hiện tại cũng thay đổi về cả hình thức lẫn nội dung. Thơng
tin giả cũng đang trở thành vấn nạn trên mạng internet, khiến báo chí bị ảnh hưởng
không nhỏ. Nhu cầu của công chúng với báo chí hiện nay khơng chỉ là nhu cầu biết
18


nhanh các thông tin mà quan trọng hơn là nhu cầu được tiếp nhận thơng tin chính
thống, có kiểm định, kiểm chứng, khách quan, đúng sự thật. Tính chính thống và có
kiểm chứng đúng sự thật của thơng tin báo chí vẫn là mơt giá trị mà mạng xã hội
khó có thể cạnh tranh được. Bởi vậy, việc đưa ra những giải pháp nhằm nâng cao
hiệu quả thực hiện nguyên tắc khách quan và chân thật trong hoạt động báo chí là
rất cần thiết!
Thứ nhất, nâng cao chất lượng, bồi dưỡng và đào tạo cán bộ.
Người làm báo luôn cần học hỏi, cần trau dồi kinh nghiệm, kiến thức, cần có
sự trải nghiệm thực tế. Trước hết là chúng ta cần tự học, học hỏi kinh nghiệm của
các nhà báo thế hệ trước, học hỏi từ đồng nghiệp, biết tự tìm tịi tài liệu, các tác
phẩm tiêu biểu, các thơng tin mang tính giá trị cao để tự học tập, tự đúc rút kinh
nghiệm từ các thế hệ trước và phát huy khả năng của bản thân, để có thể luôn đem
đến cho độc giả những bài báo hay bổ ích và sát thực tế. Chúng ta cần “trẻ hóa” bộ

máy làm việc của báo chí. Trẻ trong tư duy, nhanh nhẹn trong cách nắm bắt và nhận
thức thông tin, vấn đề một cách khách quan, chân thật. Cùng với đó, cần mở thêm
các lớp học nâng cao chun mơn và nghiệp vụ cho các phóng viên, nhà báo, nhằm
đảm bảo chất lượng của các phóng viên, nhà báo khi tiến hành tác nghiệp.
Thứ hai, đưa ra các hình thức khen thưởng và kỷ luật đối với từng đơn vị
Các đơn vị cần có các quy chế về việc khen thưởng các tấm gương có thành
tích tốt và kỷ luật riêng đối với các cá nhân sai phạm. Nếu như vi phạm nguyên tắc
nghề, coi thường sự thật thì phải có chế tải xử phạt và kỷ luật thích đáng.
Thứ ba, phối hợp chặt chẽ cùng cơ quan chức năng để xác thực thơng tin
Báo chí cần có sự kết hợp chặt chẽ với các cơ quan chức năng trong việc tìm
hiểu sự việc, thơng tin. Nhờ sự kết hợp với cơ quan chức năng để có thể bám sát

19


đời sống nhân dân địa phương, từ đó để đưa ra những bài viết chân thật, chính xác
và khách quan nhất.
Điển hình là chuyên án 920G - Triệt phá đường dây mua bán 200 triệu lít
xăng dầu kém chất lượng, được cơ quan chức năng triệt phá vào đêm ngày 6 tháng
2 năm 2021. Cơ quan báo chí đã nhanh chóng tiến hành tác nghiệp tại tỉnh Đồng
Nai, với sự phối hợp của lực lượng chức năng và thành viên Ban chuyên án 920G.
Phóng viên đã thu thập được rất nhiều thơng tin cùng số liệu thống kê chính xác về
đường dây mua bán xăng dầu kém chất lượng. Từ đó, cập nhật liên tục tới cơng
chúng những tin tức mới, mang tính khách quan, chân thật nhất về chuyên án đặc
biệt này.

Thứ tư, bản thân người làm báo cần có trách nhiệm, khách quan, trung thực
bình tĩnh, sáng tạo trong q trình thực hiện nhiệm vụ.

KẾT LUẬN

Ngun tắc tính chân thật và khách quan trong hoạt động không phải là vấn
đề mới của báo chí, mà là vấn đề thiết thực trong hoạt động báo chí. Cơ quan báo
chí có trách nhiệm đưa lên những thơng tin, tin tức có tính trung thực. Nếu khơng
20


thực hiện nguyên tắc về sự khách quan, chân thật thì báo chí đang làm mất đi trách
nhiệm của chính mình. Bởi vậy, người làm báo khơng được làm mất đi nguyên tắc
cơ bản nhất trong quá trình tác nghiệp. Nhất là trong thời kì phát triển và đổi mới,
báo chí càng phải thể hiện được chức năng của mình, khơng phụ sự kì vọng của
Đảng, Nhà nước và nhân dân.
Cố nhà báo Hữu Thọ cũng đã từng viết: “Bác Hồ dạy chúng ta rất nhiều,
nhưng tôi tâm đắc nhất hai điều, một là trung thực, hai là chừng mực. Trung thực là
có thế nào nói thế ấy, khơng vì u ghét, lợi ích mà bẻ cong ngịi bút. Cịn chừng
mực là khen chê phải đúng đắn, có mức độ. Và ở bất kỳ thời điểm nào cũng phải
trung thực và giữ chừng mực”. Như vậy, để bảo đảm được tính chân thật, khách
quan của báo chí, liên quan tới rất nhiều vấn đề mà xuyên suốt, bao trùm lên tất
thảy là liên quan đến năng lực, trình độ chính trị, nghiệp vụ và đạo đức nghề nghiệp
của người làm báo. Chúng ta cần nhận thức rằng sự tin cậy cơng chúng là lẽ sống
cịn của mỗi cơ quan báo chí, mỗi tác giả. Nhà báo cần có nhận thức tự giác về
nghề, về lý tưởng và tinh thần, thái độ phục vụ cơng chúng và nhân dân; có quan
điểm và thái độ hành nghề đúng; có kiến thức, kinh nghiệm thực tế và phương pháp
hành nghề phù hợp; có hệ thống kỹ năng hành nghề và tích lũy được những ngón
nghề; cách thức lựa chọn thơng tin sao cho phù hợp, khách quan và chân thực nhất.

21


DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO

1.

PGS. TS Nguyễn Văn Dững: Báo chí truyền thơng hiện đại (Từ hàn lâm đến
đời thường, Nxb.Đại học Quốc gia Hà Nội, H.2011.

2.

PGS.TS Nguyễn Văn Dững: Báo chí và dư luận xã hội, Nxb.Lao động,
H.2011.

3.

PGS.TS Nguyễn Văn Dững: Cơ sở lý luận báo chí, Nxb.Lao động, H.2013.

4.

Báo điện tử Dân trí.

5.

Báo điện tử Lao động.

6.

Báo điện tử Nhân dân.

7.

Báo điện tử Quân đội Nhân dân.

8.

Báo điện tử Thanh niên.

9.

Báo điện tử Vnexpress.

10.

Báo điện tử VTV News – Đài Truyền hình Việt Nam.

22