SKKN Cách tổ chức cho học sinh thực hành vận dụng kiến thức địa lí 6 bằng thực nghiệm tại địa phương
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (1.88 MB, 45 trang )
SKKN:
Cách tổ chức cho học sinh thực hành vận dụng kiến thức địa lí 6 bằng thực
nghiệm tại địa phương
PHẦN THỨ NHẤT : MỞ ĐẦU
I. Đặt vấn đề :
Trong những năm vừa qua, việc đổi mới phương pháp dạy học và kiểm tra đánh
giá theo định hướng phát triển năng lực của học sinh đã được Bộ, Ngành và các cấp
quan tâm. Hầu hết giáo viên hiện nay đã được trang bị lí luận về các phương pháp và kĩ
thuật dạy học tích cực trong q trình đào tạo tại các trường sư phạm cũng như quá
trình bồi dưỡng, tập huấn hằng năm. Tuy nhiên, việc thực hiện các phương pháp dạy
học tích cực trong thực tiễn cịn chưa thường xuyên và chưa hiệu quả. Việc trình bày
kiến thức trong sách giáo khoa theo định hướng nội dung, nặng về lập luận, suy luận,
diễn giải hình thành kiến thức; hình thức dạy học chủ yếu trên lớp theo từng bài/tiết
nhằm "truyền tải" hết những gì được viết trong sách giáo khoa, chủ yếu là "hình thành
kiến thức", ít thực hành, vận dụng kiến thức.
Hiện nay, giáo dục trong nhà trường phổ thơng khơng cịn dừng lại ở việc giảng
dạy kiến thức phổ thông thông thường mà cùng với định hướng đổi mới giáo dục toàn
diện của Bộ, Ngành - Giáo dục cịn đi đơi với việc hình thành kĩ năng sống, giáo dục
gắn với cộng đồng và thực tế tại địa phương.
Giáo dục phổ thông nước ta đang thực hiện bước chuyển từ chương trình giáo
dục tiếp cận nội dung sang tiếp cận năng lực của người học, nghĩa là từ chỗ quan tâm
Cách tổ chức cho học sinh thực hành vận dụng kiến thức địa lí 6 bằng thực nghiệm tại địa phương
đến việc học sinh học được cái gì đến chỗ quan tâm học sinh làm được cái gì qua việc
học. Để đảm bảo được điều đó, nhất định phải thực hiện thành công việc chuyển từ
phương pháp dạy học nặng về truyền thụ kiến thức sang dạy cách học, cách vận dụng
kiến thức, rèn luyện kỹ năng, hình thành năng lực và phẩm chất; đồng thời phải chuyển
cách đánh giá kết quả giáo dục từ nặng về kiểm tra trí nhớ sang kiểm tra, đánh giá năng
lực vận dụng kiến thức giải quyết vấn đề.
Chương trình Địa lí 6 là phân mơn có nhiều khái niệm trừu tượng, khó diễn giải
bằng lời, địi hỏi trí tưởng tượng phong phú, có nhiều nội dung các em được tiếp cận
trực tiếp nhưng không biết phải diễn giải như thế nào. Trong khi đó học sinh lớp 6 lại là
những đối tượng mới chuyển cấp, còn nhiều bỡ ngỡ, việc tiếp cận kiến thức cịn nhiều
khó khăn. Thời lượng tiết học trên lớp khơng đủ thời gian cho các em thực hành. Vì
vậy, để học sinh có thể vận dụng nội dung bài học vào giải quyết các vấn đề mà các em
được tiếp cận trực tiếp, cuối chương trình giáo viên cần có biện pháp để giúp học sinh
vận dụng và giải quyết các vấn đề đó. Đây chính là lí do tôi chọn đề tài “Cách tổ chức
cho học sinh thực hành vận dụng kiến thức địa lí 6 bằng thực nghiệm tại địa
phương”
II. Mục đích nghiên cứu :
- Khái quát lại một số nội dung cơ bản trong chương trình địa lí lớp 6. Hướng dẫn
học sinh thực hành trải nghiệm vận dụng lí thuyết vào giải quyết các vấn đề ngoài thực
tiễn. Thực hiện tốt nguyên tắc “Học đi đơi với hành”
- Làm rõ hơn, lí giải bằng thực tiễn một số khái niệm trừu tượng mà học sinh được
học trong suốt chương trình địa lí lớp 6.
Cách tổ chức cho học sinh thực hành vận dụng kiến thức địa lí 6 bằng thực nghiệm tại địa phương
- Rèn luyện cho học sinh phương thức hoạt động nhóm có hiệu quả, tăng cường
khả năng quan sát, nhận biết và giải quyết vấn đề.
- Thực hiện tốt nhất mục tiêu lồng ghép giáo dục địa phương trong đổi mới
phương pháp dạy học.
- Rèn luyện các kĩ năng sống, kĩ năng quan sát, phân tích, liên hệ thực tế.
- Hình thành năng lực tư duy logic, xử lí thơng tin, ứng dụng để giải quyết vấn đề,
dự đoán một số hiện tượng...
- Cải thiện mối quan hệ giữa giáo viên với học sinh, giữa học sinh với học sinh,
làm phong phú thêm nội dung, phương pháp học tập.
PHẦN THỨ HAI : GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
I. Cơ sở lí luận của vấn đề:
Thực hành vận dụng hay phương pháp khảo sát điều tra là một phương pháp đặc
thù của việc dạy học địa lí vì đối tượng nghiên cứu của địa lí là các thể tổng hợp tự
nhiên hoặc kinh tế- xã hội theo lãnh thổ. Muốn học sinh hiểu được các thành phần và
các mối quan hệ của các thành phần đó thì giáo viên phải hướng dẫn các em nghiên cứu
trên một lãnh thổ cụ thể - địa phương nơi các em đang sinh sống và học tập. Phương
pháp này nhằm khảo sát điều tra các thành phần của môi trường tự nhiên, môi trường
kinh tế xã hội ở địa phương. Vì vậy, giáo viên cần đề ra những nội dung cần khảo sát,
đồng thời là người tổ chức, hướng dẫn, gợi ý học sinh thực hiện.
Nghị quyết Hội nghị Trung ương 8 khóa XI về đổi mới căn bản, toàn diện về
giáo dục và đào tạo nêu rõ: tiếp tục đổi mới mạnh mẽ phương pháp dạy và học theo
hướng hiện đại; phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo và vận dụng kiến thức, kĩ
năng của người học; khắc phục lối truyền thụ áp đặt một chiều, ghi nhớ máy móc. Tập
Cách tổ chức cho học sinh thực hành vận dụng kiến thức địa lí 6 bằng thực nghiệm tại địa phương
trung dạy cách học, cách nghĩ, khuyến khích tự học, tạo cơ sở để người học tự cập nhật
và đổi mới tri thức, kĩ năng, phát triển năng lực. Chuyển từ học chủ yếu trên lớp sang tổ
chức hình thức học tập đa dạng, chú ý các hoạt động xã hội, ngoại khóa, nghiên cứu
khoa học
Thơng qua việc tiếp xúc, tìm tịi, điều tra thực tế địa phương sẽ cung cấp cho học
sinh những biểu tượng, khái niệm, các mối quan hệ nhân quả về các đối tượng địa lí mà
các em đã được học tại lớp. So sánh kết quả thu thập được với kiến thức lí thuyết để đối
chiếu, tìm ra cái mới cho mình, tập dượt làm quen với nghiên cứu khoa học.
Phương pháp này tạo điều kiện để học sinh tìm hiểu rõ thực tế địa phương (thuận
lợi, khó khăn) - đây là cách thức tốt nhất để giáo dục cho các em về tình yêu quê
hương, đất nước, quan tâm đến môi trường xung quanh và muốn làm gì đó để bảo vệ,
cải tạo mơi trường sống ở địa phương.
II. Thực trạng vấn đề:
Chương trình địa lí 6 cấp THCS cung cấp cho học sinh những kiến thức về địa lí
tự nhiên đại cương như Trái Đất - Các vận động của Trái Đất, cách thức xác định tọa độ
địa lí, xác định phương hướng trên bản đồ; Các thành phần tự nhiên của Trái Đất như:
địa hình, thời tiết, khí hậu, sơng ngịi, đất đai, sinh vật....Tất cả các nội dung đó học
sinh đều được tiếp cận trực tiếp hoặc gián tiếp nhưng để chứng minh được nó thì khơng
hề đơn giản.
Cách tổ chức cho học sinh thực hành vận dụng kiến thức địa lí 6 bằng thực nghiệm tại địa phương
Thời lượng các tiết học không cho phép học sinh được thực hành nhiều, đặc biệt
là thực hành ngoài trời gần như khơng có, giáo viên chỉ có thể dạy nội dung bài học và
kết hợp cho học sinh quan sát các dụng cụ thực hành trên lớp. Trong khi đó, nội dung
địa lí đại cương lại là các vấn đề xảy ra ngồi thực tế. Vì vậy học sinh rất khó để nắm
được bản chất thực sự của vấn đề. Việc rèn các kĩ năng sống, kĩ năng thực hành, quan
sát cho học sinh còn chưa đáp ứng được cho yêu cầu đổi mới phương pháp giảng dạy vì
học sinh ít được tiếp cận trực tiếp, khơng hình dung ra được các nội dung mình đã học
với các hiện tượng xảy ra ngoài thực tế.
Sau khi kết thúc chương trình Địa lí 6, tơi đã tiến hành khảo sát thực tế học sinh
khối 6 (tổng số học sinh 210 em )trường THCS Tô Hiệu, kết quả như sau:
Nội
Biết cách đo Biết cách xác Biết đo nhiệt Biết
dung tính
được Biết đánh giá
khoảng định phương độ, đánh giá đặc điểm lớp tổng qt tự
cách
ngồi hướng
tình hình thời đất
thực địa
ở
địa nhiên của địa
tiết
phương
phương
Thời
Biết về Biết
Biết về Biết
Biết về Biết
Biết về Biết
Biết về Biết
điểm
lí
thực
lí
thực
lí
thực
lí
thực
lí
thực
Số
thuyết
120
hiện
30
thuyết
155
hiện
25
thuyết
163
hiện
32
thuyết
187
hiện
35
thuyết
145
hiện
35
lượng
Tỉ ệ %
57,1
14,2
73,8
11,9
77,6
15,2
89,0
16,7
69,0
29,7
Nhận Số lượng học sinh nắm được kiến thức về mặt lí thuyết tương đối cao, đặc
xét
biệt là ở các lớp chọn, tuy nhiên số lượng học sinh biết vận dụng vào thực tế
còn rất thấp
Cách tổ chức cho học sinh thực hành vận dụng kiến thức địa lí 6 bằng thực nghiệm tại địa phương
Khi học tập trên lớp, các em chưa hình dung ra được mối quan hệ nhân quả của các yếu
tố tự nhiên như: đất, nước, khí hậu... trong phát triển kinh tế- xã hội tại địa phương...
Do đó cần có giải pháp mang tính thiết thực hơn.
Để thực hiện được những điều trên, cần đảm bảo những yêu cầu sau:
- Xác định rõ mục tiêu, nội dung cần học sinh thực hiện.
- Đảm bảo chương trình, nội dung dạy học trên lớp.
- Giáo viên có sự chuẩn bị kĩ lưỡng về: các dụng cụ thực hành, cách thức tiến
hành, các biểu mẫu báo cáo...
- Học sinh cần ôn lại các khái niệm, cách thức tiến hành trên lí thuyết để làm
minh chứng.
III. Các giải pháp đã tiến hành để giải quyết vấn đề:
Nội dung chương trình địa lí lớp 6 có thể chia thành 2 phần lớn là chương về Trái
Đất- Các vận động của Trái Đất và chương về các thành phần tự nhiên của Trái Đất. Vì
chương trình khơng có tiết dành cho thực nghiệm ngồi trời nên giáo viên có thể tổ
chức cho học sinh hoạt động ngoại khóa kết hợp trải nghiệm sáng tạo.
1. Một số nội dung cơ bản
- Đo tính khoảng cách trên thực địa – xác định khoảng cách trên bản đồ nếu biết tỉ
lệ bản đồ.
- Các cách xác định phương hướng khi có la bàn, khi khơng có la bàn.
- Đặc điểm địa hình tại địa phương.
- Cách sử dụng nhiệt kế- đo nhiệt độ khơng khí tại địa phương.
- Cách quan sát các yếu tố của thời tiết, nhận định đặc điểm thời tiết tại thời điểm
thực nghiệm.
Cách tổ chức cho học sinh thực hành vận dụng kiến thức địa lí 6 bằng thực nghiệm tại địa phương
- Đặc điểm thổ nhưỡng của địa phương- giá trị sử dụng ( Có thể cho học sinh đào
một phẫu diện đất để quan sát tầng đất mùn ).
- Đánh giá về sinh vật của địa phương.
- Tổng quan về mối quan hệ của các yếu tố tự nhiên tới phát triển kinh tế ở địa
phương.
Vì các nội dung thực nghiệm xuyên suốt chương trình từ đầu năm học nên giáo
viên cần cho học sinh thời gian chuẩn bị trước, đưa ra các nội dung học sinh được thực
nghiệm để các em chuẩn bị về lí thuyết- nắm lại các định nghĩa, các cách tiến hành mà
các em được học trên lớp. Đây cũng có thể coi như ơn tập lại một số nội dung trong
chương trình. Địa điểm tiến hành thực nghiệm khơng cần q xa, q cầu kì, có thể
ngay trong khn viên trường học hay một vườn cây gần trường...
Hoạt động thực nghiệm có thể chia ra làm 2 lần với 2 phần chính của chương trình
như trên, một lần vào cuối học kì I ( Trái Đất- Các vận động của Trái Đất), một lần vào
cuối học ki II ( Các thành phần tự nhiên của Trái Đất); cũng có thể tiến hành tổng hợp1
lần sau khi học sinh hồn thành chương trình đến bài cuối cùng. Tuy nhiên, để học sinh
có cái nhìn khái qt nhất và khơng tốn q nhiều thời gian thì phương án tổ chức một
lần vào cuối năm học khả thi hơn.
Trước khi tiến hành thực nghiệm giáo viên cần nêu rõ những yêu cầu cụ thể mà
các em cần làm, cách thức thực hiện, chia nhóm và các quy định về việc chấp hành nội
quy buổi thực nghiệm để đảm bảo an tồn. Giáo viên có thể cụ thể hóa yêu cầu đối với
học sinh bằng mẫu báo cáo thực nghiệm. Mẫu tham khảo:
BÁO CÁO KẾT QUẢ HOẠT ĐỘNG THỰC NGHIỆM ĐỊA LÍ 6 TẠI ĐỊA PHƯƠNG
Cách tổ chức cho học sinh thực hành vận dụng kiến thức địa lí 6 bằng thực nghiệm tại địa phương
Nhóm: …….
Gồm các thành viên:
NỘI DUNG BÁO CÁO:
Nội dung
Dụng cụ thực
Cách tiến hành
Kết quả
nghiệm
1. Cách xác định phương
hướng ngoài thực tế
2. Cách đo tính khoảng
cách chiều ngang, dọc dãy
phịng học trên bản đồ nếu
tỉ lệ bản đồ là 1/10000
3. Đặc điểm địa hình
4. Biểu hiện của các yếu tố
thời tiết tại thời điểm thực
nghiệm: nhiệt độ, gió, mây,
mưa….
5. Đặc điểm thổ nhưỡng
6. Đặc điểm sinh vật
7. Đánh giá tổng quát về tự
nhiên tại địa phương:
những thuận lợi, khó khăn
đối với phát triển kinh tếxã hội:
Cách tổ chức cho học sinh thực hành vận dụng kiến thức địa lí 6 bằng thực nghiệm tại địa phương
2. Cách tổ chức các hoạt động:
2.1. Đo tính khoảng cách trên thực địa – xác định khoảng cách trên bản đồ nếu
biết tỉ lệ bản đồ:
- Chuẩn bị : Thước dây dài.
- Thực hiện : Học sinh có thể đo đạc 2 hay nhiều vị trí trong khn viên nhà
trường, dựa vào tỉ lệ bản đồ mà giáo viên yêu cầu để tính ra khoảng cách các địa điểm
Cách tổ chức cho học sinh thực hành vận dụng kiến thức địa lí 6 bằng thực nghiệm tại địa phương
đó trên bản đồ. Ghi chép lại kết quả đo được.
Hình1. Học sinh trường Tơ Hiệu đo khoảng chiều dài, rộng dãy phòng học.
2.2. Các cách xác định phương hướng khi có la bàn, khi khơng có la bàn:
Cách tổ chức cho học sinh thực hành vận dụng kiến thức địa lí 6 bằng thực nghiệm tại địa phương
- Khi có la bàn: Chuẩn bị dụng cụ : La bàn ( 4 Cái)
+ Giáo viên có thể cho một số học sinh biết cách làm thực hiện trước, quan sát,
đánh giá kết quả là đúng hay sai rồi yêu cầu những học sinh còn lại thực hiện theo. Mỗi
em đều được sử dụng để biết cách làm.
Hình2. Học sinh học cách sử dụng la bàn.
- Khi khơng có la bàn: Yêu cầu học sinh quan sát xung quanh và tìm cách xác định
được phương hướng nếu khơng có la bàn: học sinh thảo luận đưa ra giải pháp và tiến
hành quan sát ( dựa vào hướng Mặt Trời mọc và tìm các hướng).
Cách tổ chức cho học sinh thực hành vận dụng kiến thức địa lí 6 bằng thực nghiệm tại địa phương
Hình3. Học sinh học cách xác định phương hướng dựa vào Mặt Trời.
(Khi dựa vào hướng Mặt Trời xác định được các hướng rồi thì các em có thể sử dụng la
bàn để đối chiếu lại xem kết quả có đúng hay khơng).
2.3. Tìm hiểu tình hình thời tiết tại thời điểm thực nghiệm:
- Đo nhiệt độ: Dụng cụ sử dụng: nhiệt kế . Giáo viên hướng dẫn học sinh cách đọc
nhiệt kế. Yêu cầu học sinh nhắc lại cách đo nhiệt độ khơng khí. Học sinh tiến hành thực
nghiệm với dụng cụ:
Hình 4. Học sinh đọc nhiệt kế.
- Quan sát trực tiếp các yếu tố khác của thời tiết tại địa phương như: Gió, mây...kết
hợp với kết quả nhiệt độ đo được, học sinh cần đánh giá về tình hình thời tiết tại địa
phương, có thể thử dự đốn thời tiết trong ngày hơm đó, tại thời điểm này thời tiết ở địa
phương ta đang gặp phải khó khăn gì?...
2.4. Tìm hiểu đặc điểm thổ nhưỡng của địa phương:
Cách tổ chức cho học sinh thực hành vận dụng kiến thức địa lí 6 bằng thực nghiệm tại địa phương
- Giáo viên cho học sinh quan sát trong khuôn viên nhà trường hoặc nơi thực
nghiệm xác định loại đất chính ở địa phương, các em cần ghi chép lại về màu sắc, kết
cấu của đất.... Sau đó giáo viên hướng dẫn các em xác định 2 vị trí có sự khác biệt về
lớp đất trên bề mặt và cho học sinh tạo 2 hố đất nhỏ để quan sát, so sánh về lớp đất trên
cùng của tầng đất (màu sắc, kết cấu của đất ...)
+ Một vị trí dưới tán cây lớn: H5. Học sinh quan sát các tầng đất trên cùng của
lớp đất dưới tán cây:
Hình 5. Học sinh đánh giá lớp đất dưới tán cây.
- Trên cùng là lớp chất mùn có màu xám thẫm, lẫn nhiều cành, lá cây, khá ẩm
ướt.
- Bên dưới là tầng đất thịt màu đỏ vàng.
+ Một vị trí ở nơi trống vắng, khơng có cây cối:
Hình 6. Học sinh quan sát lớp đất ở vị trí
thứ 2:
- Khơng có lớp chất mùn trên bề
mặt.
Cách tổ chức cho học sinh thực hành vận dụng kiến thức địa lí 6 bằng thực nghiệm tại địa phương
- Đất cứng và khơ hơn.
- Sau khi có kết quả quan sát được, học sinh tiến hành thảo luận tại chỗ sự khác
biệt về lớp đất trên cùng của tầng đất tại sao lại có sự khác biệt như vậy. Đánh giá về
vai trò của lớp phủ thực vật đối với thổ nhưỡng ở địa phương. Tầm quan trọng của việc
bảo vệ rừng đối với tài nguyên đất.
2.5. Đặc điểm địa hình tại địa phương:
- Để quan sát được địa hình tại địa phương, giáo viên có thể tận dụng các phòng lầu của
nhà trường và cho học sinh quan sát quy mơ rộng, xem địa phương ta có những dạng
địa hình nào?, nơi em đang đứng địa hình như thế nào?....
2.6. Đánh giá về đặc điểm sinh vật ở địa phương:
- Kết hợp quan sát địa hình, giáo viên yêu cầu học sinh quan sát và đánh giá về lớp phủ
thực vật ở các dạng địa hình đó, kể tên các loài động, thực vật ở địa phương mà em
biết. Phần này, giáo viên có thể yêu cầu học sinh chuẩn bị trước một số loại nông sản
chủ yếu ở địa phương và cho học sinh đánh giá về điều kiện phát triển của các loại
nông sản chủ yếu đó.
H7. Sưu tầm nơng sản ở địa phương : cây
công nghiệp, cây ăn quả, cây lương thực
Cách tổ chức cho học sinh thực hành vận dụng kiến thức địa lí 6 bằng thực nghiệm tại địa phương
Thời gian tiến hành thực nghiệm khoảng 60’, sau khi học sinh đã có được kết
quả của các hoạt động mà các em tiến hành, giáo viên cho học sinh tập trung làm việc
theo nhóm trong phịng học, xử lí những số liệu đo đạc được, thảo luận các kết quả mà
giáo viên yêu cầu, thống nhất đáp án và giải pháp thực hiện. Đánh giá về hiệu quả buổi
thực nghiệm.
H8. Học sinh tổng hợp kết quả thực nghiệm.
Buổi thực nghiệm được coi là thành công khi đa số học sinh nắm được cách thức
thực hiện các thao tác với dụng cụ thực hành, các em đánh giá được mối quan hệ tương
hỗ của các yếu tố tự nhiên như : địa hình, đất, nước, khi hậu, sinh vật. Từ đó rèn luyện
cho các em ý thức bảo vệ mơi trường, bảo vệ tài nguyên thiên nhiên.
Kết quả hoạt động của một số nhóm học sinh :
Cách tổ chức cho học sinh thực hành vận dụng kiến thức địa lí 6 bằng thực nghiệm tại địa phương
Cách tổ chức cho học sinh thực hành vận dụng kiến thức địa lí 6 bằng thực nghiệm tại địa phương
IV. Tính mới của giải pháp:
Với những hình thức dạy học chương trình địa lí 6 của những năm học trước, việc
học sinh nắm vững kiến thức lí thuyết để làm bài kiểm tra vẫn đạt kết quả cao, nhưng
khi vận dụng vào thực tế thì nhiều em cịn bỡ ngỡ, loay hoay với việc sử dụng dụng cụ
trực quan hay tìm ra giải pháp cho các vấn đề xảy ra trong thực tế. Sau khi tiến hành,
phương pháp này khác biệt ở chỗ:
- Học sinh được trực tiếp sử dụng các dụng cụ trực quan để đo đạc và khẳng định
một số nội dung đã học trên lớp.
- Các em được trải nghiêm, tiếp cận trực tiếp các vấn đề một cách khoa học hơn.
- Có cái nhìn tổng quan hơn về tự nhiên của địa phương và biết cách đánh giá ảnh
hưởng của tự nhiên đối vơi phát triển kinh tế.
- Phương pháp làm việc nhóm có hiệu quả hơn khi các em phân chia nhiệm vụ và
phối hợp thực hiện.
Tổ chức hoạt động thực nghiệm cho học sinh lớp 6 là con đường ngắn nhất thực
hiện mục tiêu “học đi đơi với hành”. Học sinh nắm lí thuyết trên lớp có thể vận dụng để
giải quyết các vấn đề ngoài thực tiễn. Qua hoạt động trải nghiệm đã được tiến hành tại
đơn vị, tôi nhận thấy đây là phương pháp có hiệu quả giúp học sinh vận dụng kiến thức
lí thuyết, tăng cường hiệu quả của việc sử dụng đồ dùng dạy học, học sinh có điều kiện
để được trải nghiệm, được trực tiếp giải quyết vấn đề.
V. Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm:
Sáng kiến này đã được áp dụng ngay trong năm học 2018- 2019, sau khi hồn
thành chương trình địa lí lớp 6 tại trường THCS Tô Hiệu. Tôi đã tổ chức cho học sinh
Cách tổ chức cho học sinh thực hành vận dụng kiến thức địa lí 6 bằng thực nghiệm tại địa phương
lớp 6 tiến hành thực nghiệm trong khuôn viên trường học trong một buổi. Kết quả cụ
thể sau khi khảo sát tại lớp 6A1, tổng số học sinh 35 em như sau:
Nội
Biết cách đo Biết cách xác Biết đo nhiệt Biết
dun
tính
g
cách
được Biết đánh giá
khoảng định phương độ, đánh giá đặc điểm lớp tổng qt tự
ngồi hướng
tình hình thời đất
thực địa
tiết
ở
địa nhiên của địa
phương
phương
Thời
Trước
Sau
Trước
Sau
Trước
Sau
Trước
Sau
Trước
Sau
điểm
khi
khi
khi
khi
khi
khi
khi
khi
khi
khi
thực
thực
thực
thực
thực
thực
thực
thực
thực
thực
nghiệm
2
nghiệm
30
nghiệm
8
nghiệm
35
nghiệm
5
nghiệm
32
nghiệm
11
nghiệm
35
nghiệm nghiệm
10
35
85,7
22,8
100
14,3
91,4
31,4
100
28,6
Số
lượng
Tỉ ệ 5,7
100
%
Nhận
Tăng
Tăng
Tăng
Tăng
Tăng
xét
Như vậy với việc tổ chức cho học sinh được thực hành trải nghiệm tại địa
phương là một phương thức hoạt động có hiệu quả, đặc biệt đối với những đối tượng
học sinh yếu, không có nhiều hứng thú với bộ mơn. Cách làm này sẽ thu hút được học
sinh tham gia nhiệt tình hơn, u thích mơn học hơn.
Cách tổ chức cho học sinh thực hành vận dụng kiến thức địa lí 6 bằng thực nghiệm tại địa phương
PHẦN THỨ 3: KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ
I. Kết luận:
Tổ chức hoạt động thực nghiệm địa lí 6 tại địa phương không chỉ giúp cho học
sinh nắm kiến thức một cách khoa học hơn, mà nó cịn là phương pháp để giáo viên
chuyền tải kiến thức nhanh hơn. Đây là giải pháp giúp giáo viên và học sinh có điều
kiện để đối chiếu những lí thuyết học trên lớp thực tế tự nhiên tại địa phương. Thông
qua các hoạt động rèn luyện cho các em sự thân thiện đối với môi trường, sự đồn kết
trong tập thể và trau dồi tình cảm thầy trị.
Việc áp dụng hình thức tổ chức như trên sẽ thực sự mang lại hiệu quả trong công
tác giảng dạy đặc biệt là nội dung chương trình địa lí 6. Tuy nhiên muốn tổ chức tốt,
giáo viên cần có sự chuẩn bị kĩ lưỡng về địa điểm tiến hành, dụng cụ, các hình thức tổ
chức và định hướng cho học sinh tham gia.
II. Kiến nghị:
- Đối với giáo viên bộ mơn: Cần có định hướng xây dựng kế hoạch thực hiện ngay
từ đầu năm học, kết thúc mỗi chương, bài có thể cho học sinh tiếp cận dần phương thức
hoạt động thực nghiệm với các dụng cụ có sẵn trong thiết bị của nhà trường.
- Đối với nhà trường: Cần trang bị đầy đủ các loại đồ dùng, dụng cụ thực hành, thí
nghiêm đối với bộ mơn, có thể xây dựng vườn thực nghiệm nếu có điều kiện, giúp học
sinh và giáo viên hoàn thành tốt hơn nội dung học tập bộ môn.
Trên đây là sáng kiến kinh nghiệm của tôi về việc tổ chức hoạt động thực hành vận
dụng kiến thức địa lí 6 qua thực nghiệm tại địa phương . Kính mong được sự đóng góp ý
Cách tổ chức cho học sinh thực hành vận dụng kiến thức địa lí 6 bằng thực nghiệm tại địa phương
kiến của các đồng chí, đồng nghiệp để đề tài được hoàn thiện hơn và mang lại hiệu quả
cao hơn trong hoạt động giáo dục.
Tôi xin chân thành cảm ơn!
Người viết
Phạm Thị Kim Yến
NHẬN XÉT CỦA HỘI ĐỒNG SÁNG KIẾN
.......................................................................................................................................
...............................................................................................................................................
...............................................................................................................................................
...............................................................................................................................................
...............................................................................................................................................
...................................................................................................
CHỦ TỊCH HỘI ĐỒNG SÁNG KIẾN
Cách tổ chức cho học sinh thực hành vận dụng kiến thức địa lí 6 bằng thực nghiệm tại địa phương
TÀI LIỆU THAM KHẢO
- Công văn Số: 4612/BGDĐT-GDTrH - V/v hướng dẫn thực hiện chương trình
giáo dục phổ thơng hiện hành theo định hướng phát triển năng lực và phẩm
chất học sinh từ năm học 2017-2018
Cách tổ chức cho học sinh thực hành vận dụng kiến thức địa lí 6 bằng thực nghiệm tại địa phương
- Nghị quyết Số: 29-NQ/TW về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào
tạo, đáp ứng yêu cầu cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế thị
trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế.
- />- />- />
Cách tổ chức cho học sinh thực hành vận dụng kiến thức địa lí 6 bằng thực nghiệm tại địa phương
SKKN:
Cách tổ chức cho học sinh thực hành vận dụng kiến thức địa lí 6 bằng thực
nghiệm tại địa phương
PHẦN THỨ NHẤT : MỞ ĐẦU
I. Đặt vấn đề :
Trong những năm vừa qua, việc đổi mới phương pháp dạy học và kiểm tra đánh
giá theo định hướng phát triển năng lực của học sinh đã được Bộ, Ngành và các cấp
quan tâm. Hầu hết giáo viên hiện nay đã được trang bị lí luận về các phương pháp và kĩ
thuật dạy học tích cực trong q trình đào tạo tại các trường sư phạm cũng như quá
trình bồi dưỡng, tập huấn hằng năm. Tuy nhiên, việc thực hiện các phương pháp dạy
học tích cực trong thực tiễn cịn chưa thường xuyên và chưa hiệu quả. Việc trình bày
kiến thức trong sách giáo khoa theo định hướng nội dung, nặng về lập luận, suy luận,
diễn giải hình thành kiến thức; hình thức dạy học chủ yếu trên lớp theo từng bài/tiết
nhằm "truyền tải" hết những gì được viết trong sách giáo khoa, chủ yếu là "hình thành
kiến thức", ít thực hành, vận dụng kiến thức.
Hiện nay, giáo dục trong nhà trường phổ thơng khơng cịn dừng lại ở việc giảng
dạy kiến thức phổ thông thông thường mà cùng với định hướng đổi mới giáo dục toàn
diện của Bộ, Ngành - Giáo dục cịn đi đơi với việc hình thành kĩ năng sống, giáo dục
gắn với cộng đồng và thực tế tại địa phương.
Cách tổ chức cho học sinh thực hành vận dụng kiến thức địa lí 6 bằng thực nghiệm tại địa phương
Giáo dục phổ thông nước ta đang thực hiện bước chuyển từ chương trình giáo
dục tiếp cận nội dung sang tiếp cận năng lực của người học, nghĩa là từ chỗ quan tâm
đến việc học sinh học được cái gì đến chỗ quan tâm học sinh làm được cái gì qua việc
học. Để đảm bảo được điều đó, nhất định phải thực hiện thành công việc chuyển từ
phương pháp dạy học nặng về truyền thụ kiến thức sang dạy cách học, cách vận dụng
kiến thức, rèn luyện kỹ năng, hình thành năng lực và phẩm chất; đồng thời phải chuyển
cách đánh giá kết quả giáo dục từ nặng về kiểm tra trí nhớ sang kiểm tra, đánh giá năng
lực vận dụng kiến thức giải quyết vấn đề.
Chương trình Địa lí 6 là phân mơn có nhiều khái niệm trừu tượng, khó diễn giải
bằng lời, địi hỏi trí tưởng tượng phong phú, có nhiều nội dung các em được tiếp cận
trực tiếp nhưng không biết phải diễn giải như thế nào. Trong khi đó học sinh lớp 6 lại là
những đối tượng mới chuyển cấp, còn nhiều bỡ ngỡ, việc tiếp cận kiến thức cịn nhiều
khó khăn. Thời lượng tiết học trên lớp không đủ thời gian cho các em thực hành. Vì
vậy, để học sinh có thể vận dụng nội dung bài học vào giải quyết các vấn đề mà các em
được tiếp cận trực tiếp, cuối chương trình giáo viên cần có biện pháp để giúp học sinh
vận dụng và giải quyết các vấn đề đó. Đây chính là lí do tơi chọn đề tài “Cách tổ chức
cho học sinh thực hành vận dụng kiến thức địa lí 6 bằng thực nghiệm tại địa
phương”
Cách tổ chức cho học sinh thực hành vận dụng kiến thức địa lí 6 bằng thực nghiệm tại địa phương
II. Mục đích nghiên cứu :
- Khái quát lại một số nội dung cơ bản trong chương trình địa lí lớp 6. Hướng dẫn
học sinh thực hành trải nghiệm vận dụng lí thuyết vào giải quyết các vấn đề ngồi thực
tiễn. Thực hiện tốt nguyên tắc “Học đi đôi với hành”
- Làm rõ hơn, lí giải bằng thực tiễn một số khái niệm trừu tượng mà học sinh được
học trong suốt chương trình địa lí lớp 6.
- Rèn luyện cho học sinh phương thức hoạt động nhóm có hiệu quả, tăng cường
khả năng quan sát, nhận biết và giải quyết vấn đề.
- Thực hiện tốt nhất mục tiêu lồng ghép giáo dục địa phương trong đổi mới
phương pháp dạy học.
- Rèn luyện các kĩ năng sống, kĩ năng quan sát, phân tích, liên hệ thực tế.
- Hình thành năng lực tư duy logic, xử lí thơng tin, ứng dụng để giải quyết vấn đề,
dự đoán một số hiện tượng...
- Cải thiện mối quan hệ giữa giáo viên với học sinh, giữa học sinh với học sinh,
làm phong phú thêm nội dung, phương pháp học tập.
PHẦN THỨ HAI : GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
I. Cơ sở lí luận của vấn đề:
Thực hành vận dụng hay phương pháp khảo sát điều tra là một phương pháp đặc
thù của việc dạy học địa lí vì đối tượng nghiên cứu của địa lí là các thể tổng hợp tự
nhiên hoặc kinh tế- xã hội theo lãnh thổ. Muốn học sinh hiểu được các thành phần và
các mối quan hệ của các thành phần đó thì giáo viên phải hướng dẫn các em nghiên cứu
trên một lãnh thổ cụ thể - địa phương nơi các em đang sinh sống và học tập. Phương
pháp này nhằm khảo sát điều tra các thành phần của môi trường tự nhiên, môi trường
Cách tổ chức cho học sinh thực hành vận dụng kiến thức địa lí 6 bằng thực nghiệm tại địa phương
