Những ngôi sao xa xôi( phương định )

Đề: Phân tích nhân vật Phương Định

‘’Cơ gái miền q ra đi cứu nước
Mái tóc xanh xanh tuổi trăng trịn
Phải chăng em cơ gái mở đường
Gian khó phải lùi mời em tiến bước’’
Mỗi khi lời bài hát “Cô gái mở đường” của cố nghệ sĩ Xuân Giao
cất lên trong tâm trí tơi lại nhớ về hình ảnh những cơ thanh niên xung
phong trên tuyến đường Trường Sơn thời chống Mĩ với những phẩm
chất tốt đẹp .Họ đã trở thành nguồn cảm hứng bất tận cho các nhà thơ,
nhà văn . Lê Minh Khuê cũng dành lời ngợi ca sâu sắc và gửi gắm
qua truyện ngắn ‘ Những ngôi sao xa xôi’. Trong tác phẩm, nhân vật
Phương Định với nét trẻ trung, năng động , giàu mộng ước, tình cảm
đã để lại ấn tượng sâu sắc trong lòng độc giả.
Lê Minh Khuê quê ở huyện Thanh Gia, tỉnh Thanh Hóa. Bà là nhà
văn trực tiếp tham gia kháng chiến, gia nhập thanh niên xung phong
và bắt đầu viết văn vào đầu những năm 70. Bà là cây bút nữ chuyên
viết về truyện ngắn, về các nữ thanh niên xung phong và cuộc sống
chiến đấu tuổi trẻ trên tuyến đường Trường Sơn .Lê Minh Kh có
biệt bài miêu tả tâm lí nhân và đặc biệt là tâm lí phụ nữ tinh tế và
chính xác .Sau năm 1975, tác phẩm của nhà thơ bám sát vào những
biến chuyển của đời sống và xã hội con người trên tinh thần đổi mới.
Nhưng dù xảy ra trong quá khứ hay hiện tại, những truyện ngắn sắc
sảo ,đôi lúc buồn cô quạnh trong tập truyện của Lê Minh Khuê đều
chịu ảnh hưởng sâu đậm của chiến tranh và sự xâm lăng. ‘Những ngôi
sao xa xôi’ 1 trong số những tác phẩm đầu tay của bà ,viết năm 1971,
lúc này cuộc kháng chiến dân tộc đang diễn ra rất ác liệt. Truyện kể
về những cô thanh niên của tổ trinh sát mặt đường :Nho, chị Thao,
Phương Định . Truyện kể theo ngơi thứ nhất- Phương Định vì thế câu
chuyện hiện lên một cách chân thực, khách quan , đồng thời làm cho
mạch câu chuyện phát triển tự nhiên dưới lăng kính cảm xúc của nhân

vật chính-người trực tiếp tham gia câu chuyện. Câu chuyện ngợi ca
nhân vật Phương Định với tâm hồn lạc quan yêu đời, có tinh thần
trách nhiệm cao với cơng việc và lịng dũng cảm không ngại hi sinh .
Không những thể Phương Định cịn có tình đồng chí đồng đội và lí
tưởng cao đẹp nhưng vẫn giữ được nét trẻ trung , hồn nhiên .Qua


nhân vật Phương Định , nhà thơ đã khắc họa hình tượng tiêu biểu của
thế hệ trẻ Việt Nam trong cuộc kháng chiến chống Mĩ.
Trước hết , đến với tác phẩm , ta ấn tượng ngay với cô gái Phương
Định bởi vẻ đẹp ngoại hình giản dị và có một tâm hồn trong sáng ,
hồn nhiên. Phương định là một cơ gái Hà nội, cịn rất trẻ, mới ra
trường sống cùng mẹ ở thành phố yên tĩnh trong những ngày thanh
bình trước chiến tranh . Những kỉ niệm ấy ln sống lại trong cô khi ở
nơi chiến trường dữ dội. Nó vừa là kỉ niệm khao khát vừa làm dịu mát
tâm hồn trong hoàn cảnh của chiến tranh. Cũng giống như bao cô gái
khác, Phương Định khá nhạy cảm và quan tâm đến vẻ đẹp hình thức
của mình. Cơ tự nhận xét, đánh giá về mình: “Nói một cách khiêm tốn
tơi là một cơ gái khá. Hai bím tóc dày , tương đối mềm , một cái cổ
cao , kiêu hãnh như đài hoa loa kèn” . Cịn đơi mắt của cơ thì các anh
lái xe bảo : “Cơ có cái nhìn sao mà xa xăm!” Đó là vẻ đẹp đầy nữ tính
, mang chiều sâu của tâm hồn của một cô gái trẻ .Cô luôn cảm thấy
sung sướng và tự hào vì mình được nhiều anh pháo thủ và lái xe hỏi
thăm hoặc viết thư tay. Tuy nhiên cô khơng săn sóc , vồn vã khiến
mọi người nghĩ cơ kiêu kì . Chẳng cần nhiều lời lẽ chỉ vài đường nét
về ngoại hình bạn đọc đã cảm nhận một cách dễ dàng thiếu nữ Hà
Thành đang tuổi xuân thì , tuổi trẻ tràn đầy sức sống , cá tính mạnh
mẽ. Là một cô gái trẻ trung , năng động , cơ mang trong mình những
mơ mộng , hồn nhiên của tâm hồn vào giữa cuộc sống nơi chiến
trường máu lửa, khốc liệt. Vào chiến trường đã 3 năm , đã quen với

những thử thách hiểm nguy , ngày ngày phải giáp mặt với cái chết cô
cũng như những người đồng đội của mình vẫn khơng mất đi sự hồn
nhiên , trong sáng và ước mơ về tương lai . Cơ có sở thích rất dáng
u giống như bất cứ thiếu nữ nào, cơ rất thích hát: “Tơi mê hát’’. Cơ
thích từ những làn điệu quan họ đến “Ca chiu sa” của hồng quân Liên
Xô rồi đến dân ca Ý ,các hành khúc bộ đội hay mang trên những ngả
đường mặt trận .Đó đều là những bài ca chứa đựng những khát vọng ,
lí tưởng , mong muốn quê hương hịa bình . Cơ hát khơng chỉ vì cơ
thích hát mà còn là để động viên đồng đội, động viên chính mình .Cơ
hồn nhiên với trận mưa đá, thích thú với kỉ niệm tuổi thơ ùa về .Từng
ấy thôi cũng đủ cho ta thấy một Phương Định lạc quan, yêu đời và mơ
mộng đến nhường nào ! Quả là một cơ gái có cá tính riêng, nhẹ


nhàng, kín đáo !
Nhân vật Phương Định cịn hiện lên rõ nét hơn qua hồn cảnh sống
và cơng việc thường ngày mà cơ phải trải qua .Nó đã làm nổ bật lên
tinh thần trách nhiệm đối với công việc của cô . Cùng với những
người đồng đội trong tổ trinh sát mặt đường , Phương định sống và
làm việc tại một cao điểm của con đường Trường Sơn- tuyến đường
mặt trận . Nơi đây ở ngay dưới chân cao điểm, giữa vùng trọng điểm
đánh phá ác liệt của phản lực Mĩ .Mọi cảnh vật đều bị tàn phá , khoác
lên một màu chết chóc , tàn tạ “đường bị đánh lở loét, màu đất đỏ
trắng lẫn lộn , Hai bên đường khơng cịn lá xanh. Chỉ có những thân
cây bị tước khô cháy. Những tảng đá to, một vài cái thùng xăng hoặc
thành ơ tơ méo mó, han gỉ nằm trong đất” .Tại nơi đây mọi sự sống
đều bị đe dọa, hủy diệt dưới sức cơng phá kinh hồng của quả bom.
Tất cả đều khốc liệt , hoang tàn . Máy bay trinh sát rè rè, phản lực
gầm gào . Hơn thế, chỗ ở của cô cũng thật tồi tàn:“ Đất rơi lộp bộp ,
những mảnh bom như xé không khí lao rít vơ hình trên đầu”. Bom nổ

vang óc, mảnh bom xé khơng khí, đất rung lên. Bom nổ chậm lạnh
lùng…Khung cảnh nơi chiến trường căng thẳng , ác liệt, hiểm nguy
thế nhưng cô gái dũng cảm ấy vẫn anh dũng kiên cường bất chấp
công việc nguy nan, luôn phải đối diện với tử thần. Chỉ giây phút
nghỉ ngơi thoáng chốc nơi hoang đá ấy cũng là những giây phút n
bình hiếm hoi của cơ . Nhiêu đó cũng đủ khắc họa nổi bật hiện thực
cuộc chiến đấu gian khổ và cơ gái can đảm thật đáng ngưỡng mộ.
Hồn cảnh sốc đã khó khăn, khốc liệt như vậy mà cơng việc của cơ
cịn nguy hiểm hơn gấp bội. Phương định làm ở tổ trinh sát mặt
đường. Hằng ngày công việc của cô phải chạy trên cao điểm, quan sát
địch ném bom, khi cần thì phá bom. Mới nghe thơi đã cảm thấy sợ hãi
vì ai biết được bom sẽ nổ lúc nào . Cơng việc ấy cịn đặc biệt nguy
hiểm hơn khi mà nghe thấy tiếng bom là phải chạy lại đo khối lượng
đất đá, lấy đất vun hố bom, đếm bom chưa nổ .Nơi trọng điểm đầy sự
chết chóc ấy cơ đã hồn thành tốt cơng việc của mình dưới sự chỉ huy,
phân cơng của chị Thao. Nói là “ nếu cần” nhưng một ngày họ phá
bom ít nhất 3 lần, nhiều là 5 lần. Con số tưởng chừng nhỏ nhưng thử
thách lại vô cùng lớn. Nếu không có kinh nghiệm thì nguy cơ là sẽ
khó có thể bảo tồn tính mạng bởi thần chết là tay khơng thích đùa, nó


thường lân mình trong ruột nhũng quả bom. Sống giữa nơi đầu tên
mũi đạn, luôn cận kề với thần chết, cô gái ấy luôn trong trạng thái
“thần kinh căng như chão , tim đập bất chấp cả nhịp điệu” .Quả thực
đây là một cơng việc vơ cùng khó khăn, mạo hiểm địi hỏi sự can
đảm, bình tĩnh, tỉnh táo và tinh thần trách nhiệm.
Ở Phương Định còn sáng ngời phẩm chất của nữ thanh niên xung
phong mà trước hết là tinh thần trách nhiệm với công việc. Dẫu biết
quả bom có thể nổ bất cứ lúc nào nhưng Phương Định vẫn ln bình
tĩnh và hồn thành tốt nhiệm vụ được giao. Khi lên cao điểm phá bom

xong cô vẫn tiếp tục ra đường . Nghe thấy máy bay gầm gào tiếng
bom xé, tiếng súng rùng rợn sợ lắm chứ. Nhưng khi mà con người ta
chấp nhận ra đi theo tiếng gọi của Tổ quốc, của hịa bình, độc lập thì
có nghĩa là họ đã sẵn sàng chinh phục mọi hiểm nguy và hồn thành
tốt nhiệm vụ của mình . Để rồi dù biết khó khăn, nguy hiểm thế nào
nhưng cơ gái ấy vẫn hồn thành nhiệm vụ của mình
Chưa dừng lại ở đó, để làm nổi bật Chủ nghĩa anh hùng thời chống
Mĩ, Lê Minh Khuê đã khắc họa phẩm chất can trường, dũng cảm
trong cuộc chiến của Phương Định. Cô bỏ lại sau lưng những trang
sách của tuổi học trị, cuộc sống bình n ở Hà Thành vơ tư bên cha
mẹ với những kỉ niệm ngọt ngào của tuổi đơi mươi mà khi gặp cơn
mưa đá nó lại ùa về trong tâm trí cơ như những hồi ức đẹp đẽ .Tình
u nhà, u làng xóm đã trở thành tình yêu tổ quốc tiếp bước cho cô.
Cuộc sống khốc liệt đã hình thành trong cơ ý chí mạnh mẽ, khơng sợ
hi sinh . Lê Minh Khuê tập trung miêu tả lần cơ phá bom từ đó
Phương Định cịn hiện lên là một cô gái vô cùng dũng cảm . Hôm đó
Phương Định nhận được một nhiệm vụ phá bom dưới lịng đường,
trong điểm chìm trong màn khói bom. Chiến trường trở nên vắng lặng
. “ Vắng lặng đến phát sợ, cây còn lại sơ xác. Quả bom nằm lạnh lùng
trên một bụi cay khô. Một đầu vùi xuống đất, đầu kia có vẽ vịng trịn
màu vàng” .Sau khi nhận được nhiệm vụ của mình , cơ đến gần quả
bom . “ Đất nóng .Khói đen vật vờ từng cụm trong khơng trung, che
đi những gì từ xa .Cơ cảm giác có ánh mắt các chiến sĩ dõi theo mình,
cơ liền không sợ nữa . Cô quyết định sẽ không đi khom vì “ các anh
ấy khơng thích cái kiểu đi khom khi có thể cứ đàng hồng mà bước
tới. Phương Đỉnh dùng xẻng tỉ mì đào đất , “thi thoảng lưỡi xẻng


chạm vào quả bom. Một tiếng động sắc đến gai người, cứa vào da
thịt’’ khiến trái tim cô loạn nhịp. Vỏ quả bom nóng , một dấu hiệu

chẳng lành , cô cảm thấy dường như bản thân làm quá chậm phải
nhanh lên nếu không quả bom sẽ nổ mất. Khi nhận được tiếng còi của
chị Thao, Phương Định cẩn thận bỏ thuốc mìn vào hố và châm ngịi,
cơ liền chạy lại chỗ ẩn nấp . Trong khi chờ đợi bom nổ, Phương Định
cảng thẳng , tim đập không rõ. Sau khi nghe tiếng bom nổ váng óc,
mảnh bom xé khơng khí. Trong lúc này cơ có nghĩ tới cái chết, nhưng
một cái chết mờ nhạt, khơng cụ thể. Cịn cái chính: liệu mìn có nổ,
bom có nổ khơng ? Khơng thì làm cách nào để châm mìn lần thứ hai ?
Thế rồi quả bom nổ, một thứ tiếng kì quái khiến ngực cơ đau nhói, đơi
mắt cay xè mãi mới mở ra được, mùi thuốc súng buồn nôn. Mảnh
bom xé khơng khí , lao và rít vơ hình trên đầu. Quả thực một cuộc
chiến không cân sức , nguy hiểm gần kể mà cô gái đã vượt qua. Đến
đây người đọc cảm nhận được cái gay go ác liệt của cuộc chiến bao
nhiêu thì càng khâm phục tinh thần trách nhiệm, sẵn sàng hi sinh vì
hịa bình của những cơ gái xung phong mở đường bấy nhiêu. Qua đó
ta mới thấy được ý thức, trách nhiệm của những người anh hùng sả
thân vì kháng chiến:
“Chúng tơi đã đi khơng tiếc đời mình
(Nhưng tuổi 20 làm sao khơng tiếc)
Nhưng ai cũng tiếc tuổi 20 thì cịn chi tổ quốc’’
Khơng chỉ vậy bạn đọc còn ấn tượng bởi một phương định với tình
đồng chí đồng đội cao đẹp Với 2 chị em cùng tiểu đội, cơ ln đánh
tình cảm u mến chân thành, cô thấu hiểu và đồng cảm tới suy nghĩ
của từng người .Cô lo lắng cho sự an nguy của đồng đội khi đợi mãi
mọi người chưa về .Với chị Thao cơ u q, khâm phục, ngưỡng mộ
sự bình tĩnh của chị Thao. Cô coi chị như người chị cả .Khi chị Thao
vấp ngã, cơ đã đỡ chị. Cịn với Nho, cô thương mến coi như một cô
em gái .Trong lần nho bị thương khi phá bom, chị Thao đứng bên
cạnh nghẹn ngào, lúng túng như chẳng biết làm gì .Đúng như Phương
Định nói: “ Thường thế, người ngồi cảm thấy đau hơn người bị

thương mà”. Cô làm tất cả để chăm sóc cho Nho .Như một người chị
chăm em , cô rửa chân cho nho bằng nước đun sôi , lau chùi sạch sẽ,
quan tâm chăm sóc, ân cần chu đáo. Cơ lo lắng cho nho hơn chính


bản thân mình Khi chị Thao cuống cuồng bảo Phương Định hát để lấy
lại khơng khó bớt căng thẳng nhưng Nho bị thương khiến Phương
Định khơng hát nên lời. Đó chả phải tình đồng chí đồng đội sâu nặng,
thắm thiếu hay sao . Chính điều đó đã tiếp thêm ức mạnh cho cô ,
giúp cô vơi đi phần nào nỗi nhớ người thân. Họ đã trở thành hình ảnh
tiêu biểu cho thế hệ trẻ Việt Nam anh dũng, kiên cường.
Cũng giống như bao chàng trai, cô gái trẻ khác họ đều mang trong
mình những lí tưởng cao đẹp. Họ đã hi sinh cả tuổi xuân của mình, từ
bỏ quê nhà, góc phố, cuộc sống n bình và những kỉ niệm thời niên
thiếu để ra chiến trường làm việc phá bom mở đường đối mặt với cái
chết vì một mục đích duy nhất : “Giải phóng miền nam thống nhất đất
nước” Và trong suy nghĩ của Phương Định con người đẹp nhất, thông
minh , cao thượng nhất là những mặc quân phục , có ngơi sao trên
mũ:
“ Anh đi bộ đội, có sao trên mũ
Là ngơi sao sáng nhất dẫn đường
Em sẽ là bông hoa trên đỉnh đồi
Là bông hoa thơm giữa đồi hoa thơm”
Từ một cô gái sống ở thành phố nhưng nghe theo tiếng gọi của tổ
quốc cô sẵn sáng từ bỏ cuộc sống ấy để khốc áo lính , tham gia vào
chiến trường. Trong cô mạnh mẽ, một lịng u nước, mãnh liệt đến
cháy bỏng lí tưởng cách mạng
Truyện ngắn kể theo thơi thứ nhất ,điểm nhìn trần thuật đặt vào
nhân vật chính là Phương Định cùng với đó là nghệ thuật xây dựng
tâm lí nơi chiến trường căng thẳng, nhịp kể lúc nhanh lúc chậm tạo sự

căng thẳng cho người đọc .Ngôn ngữ và giọng điệu trẻ trung, sinh
động, giàu nữ tính. Tất cả đã làm nổi bật nhân vật của nữ thanh niên
xung phong nơi chiến trường gợi ta nhớ tới những cô gái mở đường đi
dưới trời khuya vẫn cất cao tiếng hát, những anh lính lái xe Trường
Sơn đi trong mưa bom, bão đạn trên chiếc xe khơng kính, khơng mui,
xe có xước mà khơng ngại khó khăn, gian khổ vẫn vượt qua mọi mặt
trận vì trong xe ln có một trái tim đầy nhiệt huyết, có lí tưởng cao
đẹp. Đó chính là vẻ đẹp của những con người “Xẻ dọc Trường Sơn đi
cứu nước mà lòng phơi phới dậy tương lai”, vẻ đẹp của nhũng con
đường “ đường ra trận mùa này đẹp lắm” với những chiến thắng oanh


liệt, oai hùng. Để rồi vẻ đẹp ấy sẽ được lịch sử mãi mãi khắc ghi .Họ
là những con người mạnh mẽ, mộng mơ đầy nhiệt huyết. Đó khơng
chỉ là vẻ đẹp của một thời lịch sử oai hùng mà còn là vẻ đẹp của dân
tộc Việt Nam, đất nước Việt Nam. Giờ đây ta hiểu tại sao đất nước ta
lại có thể thắng được nhũng đế quốc hùng mạnh khác như :Mĩ,
Pháp… Chắc hẳn Lê Minh Khuê phải hiểu lắm những tâm tư tình
cảm, có những giây phút mơ mộng nhẹ nhàng đầy lãng mạn của
những co thanh niên xung phong, phải trân trọng nhũng vẻ đẹp phẩm
chất của họ, phải có lịng u nước nồng nàn mà hơn thế nữa là trực
tiếp ra chiến trường, khốc lên mình áo lính thì mới có thể xây dựng
được một Phương Định đẹp đẽ, nhẹ nhàng mà tiêu biểu như thế
“ Những ngôi sao xa xôi” đã làm nổi bật nhân vật Phương Định với
tâm hồn trong sáng, mơ mộng, tinh thần dũng cảm dám đương đầu
với thử thách, chấp nhận hi sinh . Đó chính là hình ảnh đẹp, tiêu biểu
cho thế hệ trẻ Việt Nam thời kì kháng chiến chống Mĩ
Tuy truyện ngắn đã kết thúc nhưng truyện ngắn “ Những ngôi sao
xa xôi” và tên tuổi của Lê Minh Khuê đã vượt qua sự sàng lọc khắt
nghiệt của thời gian để sống mãi trong lòng bạn đọc . Ta càng khâm

phục hơn vẻ đẹp phẩm chất của Phương Định: kiên cường, anh dũng,
dám chấp nhận hi sinh nhưng cũng rất đỗi mộng mơ, tin tế Chính
những con người ấy đã đem hết tuổi xuân, sức trẻ cống hiến , bảo vệ
tổ quốc không cần đền đáp như trong lời bài hát của Vũ Hoàng:
“Đừng hỏi tổ quốc đã làm gì cho ta mà phải hỏi ta đã làm gì cho tổ
quốc hơm nay”