Kiến thức cơ bản bài Những đứa trẻ -
M.Go-rơ-ki
NHỮNG ĐỨA TRẺ
Go- rơ-ki
I. Đọc, tìm hiểu chung về văn bản
1. Tác giả - tác phẩm
a) Tác giả
Mác - xim Go - rơ - ki (1868 - 1936) là nhà văn Nga, tên thật là A-lếch-xây Pê-
scốp. Ông sinh trưởng ở thành phố Ni - giơ- ri Nô - vơ - gô-rốt, trong một gia đình lao
động nghèo.
Go - rơ - ki đã trải qua tuổi thơ cay đắng, tủi nhục. Bố mất sớm, mẹ đi lấy
chồng khác, A-li-ô-sa ở với ông bà ngoại. Do cảnh nhà ngày càng túng thiếu, A-li-ô-sa
phải bỏ học, tự kiếm sống bằng nhiều nghề khác nhau. Năm 16 tuổi, A-li-ô-sa đi Can -
đan, ước mơ vào đại học, nhưng vì không có tiền nên lại phải tiếp tục đi làm nuôi
thân.
Các tác phẩm chính: bộ ba tiểu thuyết tự thuật Thời thơ ấu (1913-1914), Kiếm
sống(1915-1916), Những trường đại học của tôi(1923), Người mẹ (1906-1907), Cuộc
đời Clim Xam- ghin (1925-1936)
b) Tác phẩm
Thời thơ ấu gồm mười ba chương, là cuốn đầu tiên trong ba bộ tiểu thuyết nói
trên. Phần này chủ yếu thuật lại quãng đời thơ ấu gian khổ của Go - rơ - ki trong
khoảng thời gian sống cùng ông bà ngoại.
2. Đọc
3. Bố cục
Đoạn trích có thể chia làm 3 phần:
Phần 1 (từ đầu đến “đầu đội chiếc mũ xù lông”): tình bạn tuổi thơ trong trắng.
Phần 2 (tiếp đến “cấm không được vào nhà tao!”): tình bạn vẫn cứ tiếp diễn.
II. Đọc - hiểu văn bản
1. Những đứa trẻ sống thiếu tình thương.
Hai gia đình thuộc hai thành phần xã hội khác nhau, một bên là dân thường,
một bên là quan chức giàu sang nên Ốp-xi-an-ni-cốp không cho những đứa trẻ chơi
với nhau.
- Ba đứa trẻ nhà Ốp-xi-an-ni-cốp: Do A-li-ô-sa từng góp sức cứu đứa nhỏ khi
nó bị rơi xuống giếng nên chúng hiểu được lòng tốt của câu.
- A-li-ô-sa : sống trong cảnh gian khổ, tủi cực nhưng A-li-ô-sa không cảm thấy
xa lạ với những đứa trẻ hàng xóm.
Qua trò chuyện chú biết chúng tuy sống trong cảnh giàu sang nhưng cũng
không sung sướng gì(mẹ chết, sống với dì ghẻ, bị bố cấm đoán, đánh đòn…). Hoàn
cảnh thiếu tình thương giống nhau khiến A-li-ô-sa thân thiết với mấy đứa trẻ kia.
Tình bạn ấy đã để lại ấn tượng sâu sắc trong lòng Go - rơ - ki khiến mấy chục
năm sau ông vẫn còn nhớ như in và kể lại hết sức xúc động.
2. Những quan sát và nhận xét tinh tế
A-li-ô-sa chưa hiểu gì về chúng, thậm chí còn không phân biệt được đứa này
với đứa kia: “Chúng cùng mặc áo cánh, quần dài màu xám, cùng đội mũ như nhau…”
Hình ảnh so sanh chính xác khiến ta liên tưởng đến cảnh lũ gà con sợ hãi co
cụm vào nhau khi nhìn thấy diều hâu. Chi tiết đó thể hiện sụ thông cảm của A-li-ô-sa
đối với nỗi bất hạnh củ những người bạn mới.
Khi đại tá Ốp-xi-an-ni-cốp xuất hiện, mắng, những đứa trẻ lặng lẽ đi vào nhà
khiến A-li-ô-sa liên tưởng chúng giống như những con ngỗng ngoan ngoãn. Đây cũng
là một so sánh rất chính xác, vừa thể hiện dáng dấp bề ngoài của những đứa trẻ, vừa
cho thấy thế giới nội tâm của chúng. Bị bố áp chế, chúng trở nên nhút nhát và cam
chịu. Một lần nữa, A-li-ô-sa tỏ thái độ cảm thông với những người bạn của mình.
3. Chuyện đời thường và chuyện cổ tích
- Chi tiết về mụ gì ghẻ: Khi nghe những đứa trẻ hàng xóm nhắc chuyện dì ghẻ,
A-li-ô-sa liên tưởng ngay đến nhân vật dì ghẻ độc ác trong truyện cổ tích.
-Chi tiết về người “mẹ thật”: A-li-ô-sa nói với lũ trẻ: “Mẹ thật của các cậu thế
nào rồi cũng sẽ về, rồi các cậu xem”. Khi những đứa trẻ thắc mắc, cậu lại nói : “Trời
ơi, biết bao nhiêu lần những người chết, thậm chí đã bị xả ra từng mảng, mà chỉ cần
vẩy cho ít nước phép là sống lại…”.
- Hình ảnh người đàn bà nhân hậu: Bà ngoại của A-li-ô-sa là người rất nhân
hậu.Trong đoạn trích này, mỗi lần A-li-ô-sa nhắc đến bà ngoại là để nói bà thường kể
chuyện cổ tích cho chú nghe. Chú lại đem những câu chuyện ấy kể lại cho các bạn,
chỗ nào quên lại chạy về hỏi bà. Khi đứa con đại tá khái quát: “Có lẽ tất cả các bà đều
tốt, bà mình trước cũng rất tốt…” thì trước mắt chúng ta như hiện lên hình ảnh các
nhân vật bà nội, bà ngoại trong truyện cổ tích.
III. Tổng kết
Trong đoạn trích Những đứa trẻ, bằng tài kể chuyện giàu hình ảnh, đan xen
chuyện đời thường với chuyện cổ tích, Mác - xim Go - rơ - ki đã thuật lại hết sức sinh
động tình bạn thân thiết của ông hồi nhỏ với những đứa trẻ sống thiếu tình thương bên
hàng xóm, bất chấp những cản trở trong quan hệ xã hội lúc bấy giờ.