Phân tích quan niệm của chủ nghĩa mác lênin về sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân giai cấp công nhân hiện nay còn đảm nhận sứ mệnh lịch sử đó không giải thích và chứng minh

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ QUỐC DÂN
VIỆN ĐÀO TẠO TIÊN TIẾN, CHẤT LƯỢNG CAO VÀ POHE
⁂

BÀI TẬP LỚN
MÔN: CHỦ NGHĨA XÃ HỘI KHOA HỌC
Đề tài: “Phân tích quan niệm của Chủ nghĩa Mác – Lênin về sứ mệnh lịch sử
của giai cấp công nhân? Giai cấp công nhân hiện nay cịn đảm nhận sứ mệnh
lịch sử đó khơng? Giải thích và chứng minh”

Sinh viên thực hiện: Nguyễn Quỳnh Anh
Mã số sinh viên: 11210598
Lớp TC: Chủ nghĩa xã hội khoa học

Hà Nội, 2022


1. Lý luận

1.1.

Khái niệm

Khi sử dụng khái niệm giai cấp công nhân,
C.Mác và Ph. Ăngghen đã sử dụng một số
thuật ngữ khác nhau để biểu đạt khái niệm đó,
như: giai cấp vô sản, giai cấp vô sản hiện đại,
giai cấp công nhận hiện đại, giai cấp công
nhân đại công nghiệp,…Mặc dù vậy, về cơ
bản những thuật ngữ này trước hết đều biểu
thị một khái niệm thống nhất, đó là chỉ giai

cấp công nhân hiện đại, con đẻ của nền sản
xuất đại công nghiệp tư bản chủ nghĩa, giai
cấp đại biểu cho lực lượng sản xuất tiên tiến
cho phương thức sản xuất hiện đại.

Giai cấp cơng nhân là một tập đồn xã hơi ổn
định, hình thành và phát triển cùng với q
trình phát triển nền cơng nghiệp hiện đại với
nhịp độ phát triển của lực lượng sản xuất vật
chất mang tính hoạt động là đại biểu cho
Page | 1


phương thức sản xuất mang tính xã hội hóa
ngày càng cao. Họ là người làm th do
khơng có ngun liệu sản xuất, buộc bán sức
lao động để sống và bị giai cấp tư sản bóc lột
giá trị thặng dư vì vậy lợi ích cơ bản của họ
đối lập với lợi ích của giai cấp tư sản. Đó là
giai cấp có sứ mệnh phủ định chế độ tư bản
chủ nghĩa, xây dựng thành chủ nghĩa cộng
sản, chủ nghĩa xã hội.

Đặc điểm của giai cấp công nhân: họ là đại
biểu cho lực lượng sản xuất và phương thức
sản xuất tiên tiến, có tinh thần cách mạng triệt
để, có tổ chức kỉ luật và có tinh thần hợp tác
tâm lý lao động.

1.2.

Giai cấp công nhận hiện nay so với giai cấp
công nhận thế kỉ XIX vẫn là lực lượng sản
xuất hangf đầu của xã hội, cho nên yếu tố
người lao động trong lực lượng sản xuất trong
chủ nghĩa tư bản trước đây và hiện nay, lực
lượng sản xuất hang đầu vẫn chính là giai cấp
công nhân.

Page | 2


Điểm thứ hai tương đồng đó chính là giai cấp
cơng nhân hiện nay và giai cấp công nhân thế
kỉ XIX vẫn bị giai cấp tư sản của chủ nghĩa tư
bản bóc lột giá trị thặng dư. Chỉ có điều,
phương thức chủ nghĩa tư bản bóc lột giá trị
thặng dư hiện nay có phần tinh vi, phức tạp
hơn so với cách bóc lột thế kỉ XIX. Phong
trào cộng sản và cơng nhân hiện nay vẫn là
lực lượng đi đầu trong cuộc đấu tranh vì dân
sinh, dân chủ và tiến bơ xã hội.

Khác biệt:

Xu hướng tri thức hóa cơng nhân, đây chính
là đặc điểm nổi bật và rất khác biệt so với
công nhân tk xix. Giai cấp công nhân thời
Mác là giai cấp lao động, làm thuê, bị bóc lột
và xuất than chủ yếu từ nông dân và nông

thôn. Nhưng từ những năm 60 của thế kỉ XX
trở lại đây, xu thế đơ thị hóa và đơng đảo cư
dân đơ thị đã bổ sung một lượng lớn vào
nguồn nhân lực của giai cấp công nhân. Ở các
nước đang phát triển và phát triển ở trình độ
cao, từ những năm 60 thế kỉ XX trở lại đây,
Page | 3


nguồn nhân lực cho cơng nghiệp hóa có một
bộ phận lớn và ngày càng tang, được tuyển
mộ từ nhóm cư dân đô thị. Cơ cấu xuất than
của công nhân cũng đa dạng hơn: họ xuất
than từ gia đình cơng nhân truyền thống, từ
gia đình trí thức – cơng chức, tiểu thương,
dịch vụ,…

Cơ cấu đa dạng của giai cấp công nhân hiện
đại cũng làm nảy sinh những nhu cầu bổ sung
nhận thức mới. Trình độ mới của sản xuất và
dịch vụ cùng với cách tổ chức xã hội hiện đại
cũng làm cho cơ cấu của giai cấp công nhân
hiện đại đa dạng tới mức nội hàm của nó liên
tục phải điều chỉnh theo hướng mở rộng: theo
lĩnh vực (công nghiệp – nơng nghiệp – dịch
vụ) theo trình độ cơng nghệ (bộ phận công
nhân áo xanh – công nhân của công nghiệp
truyền thống; áo trắng – cơng nhân có trình độ
đại học cao đẳng chủ yếu làm công việc điều
hành quản lý sản xuất; áo vàng – công nhân

của các ngành công nghệ mới; áo tím – cơng
nhân dịch vụ - lao động đơn giản như gác cầu
thang, vệ sinh đô thị…); Phân loại cơng nhân
theo sở hữu (có cổ phần, có tư liệu sản xuất
và trực tiếp lao động tại nhà để sống và,
khơng có cổ phần). Phân loại cơng nhân theo
chế độ chính trị (cơng nhân ở các nước phát
triển theo định hướng xã hội chủ nghĩa, ở các
nước G7, ở các nước đang phát triển)…
Page | 4


Cũng vì vậy, đã có hang chục khái niệm để
chỉ giai cấp cơng nhân và có nhiều điểm khác
biệt về nội hàm khi so sánh các khái niệm ấy
với nhau. Sự mở rộng nội hàm ấy đã khiến
cho chỉ còn đặc điểm lao động và bị bóc lột
sức lao động (được dùng từ thời C.Mác) là có
thể chấp nhận được. Cịn các tiêu chí – phẩm
chất khác như gắn liền với máy móc cơng
nghiệp, lao động mang tính xã hội hóa, có
tính tổ chức, kĩ luật và triệt để cách mạng, có
tinh thần quốc tế và bản sắc dân tộc… trong
nhiều trường hợp cụ thể, là tương đối khó
nhận diện.

2. Sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân

Trong suốt những năm qua, giai cấp công nhân Việt
Nam đã khẳng định được vai trị của mình, xứng

đáng là bộ phận của giai cấp công nhân thế giới, tiếp
tục lấy chủ nghĩa Mác – Lê nin và tư tưởng Hồ Chí
Minh là nền tảng tư tưởng. Ngày nay, công nhân
Việt Nam chủ động tham gia giải quyết các vấn đề
là thu hút sự quan tâm hang đầu của Việt Nam nói
riêng và thế giới nói chung. Các vấn đề đó có tính
thời sự cao như dân số, mơi trường, văn hóa, năng
lượng, lương thực,…

Page | 5


Giai cấp công nhân là lực lượng kiên định bảo vệ
Đảng, bảo vệ chế độ xã hội chủ nghĩa, không chấp
nhận chế độ đa đảng, đa nguyên chính trị.

Giai cấp công nhân tham gia đông đảo vào các thành
phần kinh tế, lấy mục tiêu dân giàu, nước mạnh, xã
hội công bằng dân chủ văn minh để phấn đấu.

Giai cấp công nhân là lực lượng tiên phong trong
đấu tranh phòng chống tiêu cực, tham nhũng tệ nạn
xã hội, là lực lượng chính trị - xã hội quan trọng
trong việc bảo vệ tổ quốc, giữ gìn an ninh chính trị,
trật tự xã hội, xây dựng nền quốc phịng tồn dân.

Page | 6


Qua những phân tích nêu trên ta kết luận: Giai cấp

cơng nhân Việt Nam có sứ mệnh lịch sử như sau:

Một là, xóa bỏ chế độ tư bản chủ nghĩa, xóa bỏ chế
độ bóc lột, tự giải phóng, giải phóng nhân dân lao
động và toàn thể nhân loại khỏi sự áp bức, bóc lột,
xây dựng thành cơng xã hội cộng sản chủ nghĩa.

Hai là, phát triển về số lượng và chất lượng, nâng
cao giác ngộ và bản lĩnh chính trị, trình độ học vấn
và nghề nghiệp thực hiện “tri thức hóa cơng nhân”,
nâng cao năng lực ứng dụng cơng nghệ vào sản xuất
nhằm tăng năng suất, chất lượng và hiệu quả làm
việc, xứng đáng với vai trò lãnh đạo cách mạng
trong thời kì mới.

Trên bình diện thế giới hiện nay, hịa bình, hợp tác
cùng phát triển trong mơi trường dân chủ, cơng
bằng, bình đẳng đang là xu thế lớn. Xu thế ấy tạo
điều kiện thuận lợi cho Cách mạng công nghệ 4.0 và
cả sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân.
Page | 7


Xét cho cùng, mọi tiến bộ xã hội trong lịch sử và
gần gũi hơn là những thành quả nhiều mặt của các
cuộc cách mạng công nghiệp gần đây

Xét cho cùng, mọi tiến bộ xã hội trong lịch sử và gần gũi hơn là những thành quả
nhiều mặt của các cuộc cách mạng công nghiệp gần đây cũng chỉ xoay quanh
một vấn đề lớn của nhân loại, đó là làm thế nào để kết hợp hài hòa giữa tăng

trưởng kinh tế với tiến bộ, công bằng xã hội. Hệ giá trị của giai cấp công nhân(10)
với những giá trị cơ bản phù hợp với những tiêu chí cơ bản xã hội hiện đại, như
lao động, cơng bằng, bình đẳng, dân chủ và sự phát triển tự do toàn diện cho mỗi
người… đang được Cách mạng công nghiệp 4.0 tạo điều kiện và cổ vũ hiện thực
hóa.
Quan niệm của chủ nghĩa Mác và những nhận thức mới về chủ nghĩa xã hội thời
kỳ cải cách, đổi mới đã đưa ra một tiếp cận văn hóa và nhìn nhận rằng: “Chủ
nghĩa xã hội là văn minh hóa văn hóa, chứ khơng chỉ giản đơn là sự vận động của
vật chất và phúc lợi vật chất của mọi người… Chủ nghĩa xã hội là chủ nghĩa nhân
văn, không chỉ trên nguyên tắc loại trừ mọi hình thức bóc lột, áp bức, bần cùng
hóa, bạo lực, mà căn bản là các quan hệ xã hội tồn diện và lối sống hàng ngày
xứng đáng với tính người… Chủ nghĩa xã hội là sự bảo đảm tính phụ thuộc biện
chứng và sâu sắc của sự phát triển tự do từng cá nhân với sự phát triển tự do
của mọi người trong xã hội”(11). Quan niệm về chủ nghĩa xã hội đầy tính nhân
văn ấy sẽ làm mới, cập nhật và có điều kiện rộng rãi hơn trong q trình hiện thực
hóa.
Cách mạng cơng nghiệp 4.0 là một thành tựu của văn minh, có những đóng góp,
bổ sung vào nhận thức duy vật lịch sử về các vấn đề trong phát triển. Ở phương
diện xã hội, sát cánh cùng giai cấp sản xuất ra của cải vật chất – giai cấp công
nhân, “đang xuất hiện ngày càng đông đảo tầng lớp/giai cấp sáng tạo trong lĩnh
vực khoa học, cơng nghệ, thiết kế, nghệ thuật, văn hóa, giải trí, truyền thông, giáo
dục – đào tạo, y tế, pháp luật. Cùng với sự phát triển của Cách mạng công nghiệp
4.0 và kinh tế sáng tạo, lao động sáng tạo ngày càng chiếm vị trí chủ đạo trong
lực lượng lao động xã hội, đặt ra vấn đề nhìn nhận lại vai trò của các giai cấp,
tầng lớp trong xã hội hiện đại…”(12). Hệ giá trị của giai cấp công nhân theo đó có
thể được bổ sung những giá trị tuy khá đặc thù nhưng gần gũi của các tầng lớp
Page | 8


khác như trí thức – nhóm xã hội coi sáng tạo, dân chủ như điều kiện môi trường

để lao động và phát triển.
Cuộc Cách mạng công nghiệp 4.0 cũng đặt ra nhiều vấn đề mới, từ quá trình vận
động tự thân và việc bị các thế lực lợi dụng vào những mưu đồ phản tiến bộ,
phản văn hóa. Tuy nhiên, tiến bộ xã hội có đủ sức mạnh để lựa chọn biện pháp tối
ưu để giải quyết. Như GS. K. Sô-áp khẳng định: “Tôi vững tin rằng kỷ nguyên
công nghệ mới, nếu được định hình một cách tích cực và có trách nhiệm, sẽ có
thể là một chất xúc tác cho một cuộc phục hưng văn hóa mới”(13). Cũng có thể
nói như vậy với sứ mệnh lịch sử tồn thế giới của giai cấp công nhân và chủ
nghĩa xã hội ở thế kỷ XXI./.

(1) Klaus Schwab: Cách mạng công nghiệp lần thứ tư, Diễn đàn Kinh tế thế giới,
2016
(2) Klaus Schwab: Cách mạng công nghiệp lần thứ tư, bản tiếng Việt do Nxb.
Chính trị quốc gia Sự thật hợp tác với Bộ Ngoại giao và Diễn đàn Kinh tế thế giới
đồng xuất bản, Hà Nội, 2018, tr. 14 – 15
(3) Xem: Giáo trình Cao cấp lý luận chính trị, Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí
Minh, “Chủ nghĩa xã hội khoa học”, Nxb. Lý luận Chính trị, Hà Nội, 2018, t. 3, tr.
34 – 59
(4) Klaus Schwab: Cách mạng công nghiệp lần thứ tư, Sđd, tr. 24
(5) Báo cáo của Bộ Khoa học và Công nghệ: Cách mạng công nghiệp lần thứ tư,
Hà Nội, 2017
(6) Klaus Schwab: Cách mạng công nghiệp lần thứ tư, Sđd, tr. 26
(7) Klaus Schwab: Cách mạng công nghiệp lần thứ tư, Sđd, tr.162
(8) C. Mác và Ph. Ăng-ghen: Tồn tập, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội, 1995, t. 4,
tr. 619
(9) Báo cáo của Bộ Khoa học và Công nghệ: Cách mạng công nghiệp lần thứ tư,
Hà Nội, 2017
(10) Xem: Nguyễn An Ninh: Để hệ giá trị của giai cấp công nhân Việt Nam trở
thành hệ giá trị của tồn xã hội, Tạp chí Triết học, tháng 5-2008
(11) Nguyễn Trọng Chuẩn và Iu. K. Pletnicốp (Chủ biên): Vận mệnh lịch sử của

chủ nghĩa xã hội, Nxb. Khoa học xã hội, Hà Nội, 2009, tr. 56 – 58
(12) Báo cáo của Bộ Khoa học và Công nghệ: Cách mạng công nghiệp lần thứ tư,
Tlđd
(13) Klaus Schwab: Cách mạng công nghiệp lần thứ tư, Sđd

Page | 9


Page | 10


MỤC LỤC
MỞ ĐẦU……………………………………………………… ….1
A. NỘI DUNG LÝ THUYẾT
I. Khái niệm và ví dụ minh họa của nội dung và hình
thức………………………………………………………….2
1. Khái niệm ……………………………………………….2
2. Ví dụ……………………………………………………..2
II. Mối quan hệ biện chứng giữa nội dung và hình
thức………………………………………………………….3
1. Nội dung và hình thức thống nhất và gắn bó khăng khít
với nhau………………………………………………….3
2. Nội dung quyết định hình thức…………………………..4
3. Hình thức khơng thụ động mà tác động trở lại nội
dung……………………………………………………...5
III. Ý nghĩa phương pháp luận……………………………….....6
B. Ý NGHĨA CỦA VIỆC NGHIÊN CỨU QUAN ĐIỂM BIỆN
CHỨNG DUY VẬT VỀ MỐI QUAN HỆ BIỆN CHỨNG GIỮA
NỘI DUNG VÀ HÌNH THỨC TRONG NGHIÊN CỨU, HỌC
TẬP CỦA SINH VIÊN…………………………………………7

KẾT LUẬN………………………………………………………...9


TÀI LIỆU THAM KHẢO
Giáo trình Triết học Mác – Lê nin (Dành cho bậc đại học hệ không
chuyên lý luận chính trị), NXB Chính trị Quốc gia Sự thật, Hà Nội,
năm 2021.
Giáo trình Triết học Mác – Lê nin, chương trình cao cấp, tập I, Học
viện chính trị quốc gia Hồ Chí Minh, NXB Chính trị Quốc gia, Hà
Nội, năm 1994.
Giáo trình Trung cấp lý luận chính trị - hành chính: Những vấn đề
cơ bản của Chủ nghĩa Mác Lê nin, Tư tưởng Hồ Chí Minh, Học viện
Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh, NXB Lý luận chính trị, Hà Nội,
năm 2014.