Tài liệu Nhà Moong – nét độc đáo của người Cơ Tu docx

Nhà Moong – nét độc đáo
của người Cơ Tu

Vét kiến trúc đơn giản nhưng không kém phần độc đáo bên cạnh các khu vườn tươi
mát, những ngôi nhà Moong thật sự xứng đáng là nhà để chơi của đồng bào Cơ tu.

Thú vị kiến trúc nhà Moong Cơ tu

Bên cạnh ngôi nhà ở truyền thống, người Cơtu còn làm thêm một ngôi nhà nữa
nằm bên cạnh hoặc phía trước ngôi nhà sàn của mình để nghỉ ngơi, vui chơi, tiếp
khách, ăn uống khi có dịp lễ hội và cũng là nơi gặp gỡ, hẹn hò của đôi lứa.
Một khu vườn rộng rãi, từ trên cao nhìn xuống, gần mặt đường là điều kiện lý
tưởng để bố trí ngôi nhà Moong của gia đình. Tuy nhiên, tùy thuộc vào điều kiện
kinh tế, số lao động trưởng thành, diện tích, không gian cư trú mà mỗi gia đình xây
dựng những ngôi nhà Moong khác nhau.
Kiến trúc nhà Moong rất phong phú, bởi nó được mô phỏng, cải biên từ nhiều kiểu
nhà truyền thống của người Cơtu như nhà sàn để ở hằng ngày, nhà làng, nhà kho,
nhà rẫy… Đôi lúc nó lại giống với ngôi nhà ở thu nhỏ với nhiều hàng cột và mái
hình mu rùa; có khi lại giống với ngôi nhà làng (gươl) với mái cao, hơi giống nhà
rông Tây Nguyên; hoặc như bản sao của choong gươl, nhà làng của cư dân Cơtu
vùng thấp với mái hình chóp nón.

Trong các kiểu nhà ấy, có lẽ đặc sắc nhất là kiểu nhà moong một cột, mái hình
chóp nón với chiếc cầu thang nhỏ để lên. Thăm nhà Moong của đồng bào Cơ tu,
chúng ta vẫn nhận ra nét kiến trúc truyền thống, độc đáo của ngôi nhà. Các ngôi
nhà có nét kiến trúc chủ đạo là loại Gươl biến thể không có cột cái, chỉ có một cửa
nhỏ và đơn giản. Tuy nhiên, không vì thế mà nhà Moong trở nên đơn điệu.
Moong được làm từ các vật liệu có như: mây, gỗ, tre nứa, lồ ô, lá nón hoặc lá

tranh, lá mây…
Nét độc đáo của nhà Moong thể hiện ở khối óc sáng tạo và đôi bàn tay khéo léo
người Cơ-tu cải biên từ ngôi nhà Gươl, ngôi nhà ở truyền thống, và cả nhà kho.
Mái nhà Moong có dáng hình mu rùa, đôi khi lại có dáng dấp của ngôi nhà Gươl là
tùy ở sở thích và cách tạo dáng ngôi nhà của mỗi người đã sáng tạo ra nó.
Đặc biệt, các nhà Moong mái hình chóp nón thường trang trí chim tring trên nóc.
Đó là loại chim mang tính hình tượng mình to, cánh rộng, mỏ dài làm cho kiến trúc
ngôi nhà thêm phần sinh động và mang màu sắc núi rừng.

Moong thường không có cột cái mà chỉ có 16 cột phụ xung quanh và chỉ có một
cửa duy nhất. Xung quanh ngôi nhà Moong được che vách bằng những tấm phên lồ
ô đan theo kiểu nan long mốt theo chiều cao của từng ngôi nhà.
Tuy nhà Moong đơn giản nhưng nó mang trong mình loại kiến trúc nhà ở độc đáo,
sáng tạo mang sắc thái đặc thù truyền thống tạo văn hóa vật chất quan trọng liên hệ
mật thiết đến chất lượng sống, không gian sinh hoạt văn hóa, phong tục tập quán,
lễ hội…
Nhà Moong là công trình manh tính sáng tạo nghệ thuật cao và quý giá của đồng
bào Cơ tu. Đồng thời, nó là dịa điểm dừng chân không thể bỏ qua của những ai đặt
chân đến các làng Cơ tu.