Bài giảng Luật Hình sự Việt Nam - Bài 2: Tội phạm trong Luật Hình sự Việt Nam

BÀI 2
TỘI PHẠM TRONG
LUẬT HÌNH SỰ VIỆT NAM
1. Định nghĩa tội phạm
2. Các dấu hiệu của tội phạm
3. Phân loại tội phạm
4. Cấu thành tội phạm


1. Định nghĩa tội phạm
(Xem Điều 8 – BLHS)

• Là hành vi nguy hiểm cho xã hội.
• Được quy định trong BLHS.
• Do người có năng lực trách nhiệm hình sự
hoặc pháp nhân thương mại thực hiện
• Lỗi: cố ý hoặc vô ý.

18


2. Các dấu hiệu của tội phạm
4 dấu hiệu

Tính nguy hiểm
cho xã hội

Tính có lỗi của
tội phạm

Tính trái pháp

luật hình sự

Tính phải chịu
hình phạt


2. Các dấu hiệu của tội phạm
a. Tính nguy hiểm cho xã hội:
Xâm phạm đến
QHXH nào

Hành vi gây ra hoặc
đe dọa gây ra những
thiệt hại nhất định
cho các QHXH được
LHS bảo vệ.

Hành vi nguy hiểm
cho xã hội

Gây ra hậu quả gì?
Cơng cụ, phương
tiện, phương pháp
thực hiện. Thái độ
thực hiện hành vi, …


2. Các dấu hiệu của tội phạm
b. Tính có lỗi của tội phạm:
Lỗi: trạng thái tâm lý phản ánh thái độ tiêu cực

của người phạm tội đối với hành vi trái pháp
luật của mình, cũng như đối với hậu quả của
hành vi đó.

Thái độ chủ quan

Cố ý hoặc vơ ý

Hành vi là kết quả của
sự tự lựa chọn và
quyết định.


2. Các dấu hiệu của tội phạm
c. Tính trái pháp luật hình sự:
• Tính trái pháp luật hình sự của 1 tội phạm bao giờ
cũng bao gồm cả tính phải chịu hình phạt.
• Điều 2 BLHS quy định: “chỉ người nào phạm 1
tội đã được BLHS quy định mới phải chịu trách
nhiệm HS”

d. Tính phải chịu hình phạt:
. Là đặc điểm của tội phạm trong LHS, khơng có một
tội phạm cụ thể nào lại khơng có hình phạt kèm theo.


3. Phân loại tội phạm
Tội phạm ít nghiêm
trọng

• Là tội phạm có tính chất và mức độ nguy hiểm cho xã hội
khơng lớn mà mức cao nhất của khung hình phạt đối với tội
ấy là phạt tiền, phạt cải tạo khơng giam giữ hoặc phạt tù
đến 03 năm.

Tội phạm nghiêm
trọng

• Là tội phạm có tính chất và mức độ nguy hiểm cho xã hội
lớn mà mức cao nhất của khung hình phạt đối với tội ấy là
từ trên 03 năm đến 07 năm.

Tội phạm rất nghiêm
trọng

• Là tội phạm tội phạm có tính chất và mức độ nguy hiểm cho
xã hội rất lớn mà mức cao nhất của khung hình phạt đối với
tội ấy là từ trên 07 năm đến 15 năm.

Tội phạm đặc biệt
nghiêm trọng

• Là tội phạm có tính chất và mức độ nguy hiểm cho xã hội
đặc biệt lớn mà mức cao nhất của khung hình phạt đối với
tội ấy là từ trên 15 năm đến 20 năm tù, tù chung thân hoặc
tử hình.


4. a Khái niệm cấu thành tội phạm
Cấu thành tội phạm là

tổng hợp những dấu
hiệu chung, có tính
đặc trưng cho 1 loại
tội phạm cụ thể được
quy định trong Luật
Hình sự.


4. b Phân loại cấu thành tội phạm

2.1. Theo mức độ nguy
hiểm của hành vi phạm
tội được CTTP phản ánh

2.2. Theo đặc điểm cấu
trúc của CTTP


Phân loại theo mức độ nguy hiểm của
hành vi phạm tội được CTTP phản ánh
* Cấu thành tội phạm cơ bản
- Là CTTP chỉ có dấu hiệu định tội – dấu hiệu mô tả tội
phạm và cho phép phân biệt tội này với tội khác.
- Ví dụ: Khoản 1 Điều 168 BLHS quy định Tội cướp tài
sản khơng có tình tiết khung tăng nặng là cấu thành cơ
bản của tội cướp. Nội dung của CTTP cơ bản chỉ bao
gồm những dấu hiệu
định tội.

Phân loại theo mức độ nguy hiểm của
hành vi phạm tội được CTTP phản ánh
* Cấu thành tội phạm tăng nặng
- Là CTTP mà ngồi dấu hiệu định tội cịn có
thêm dấu hiệu phản ánh tội phạm có mức độ
của tính nguy hiểm cho XH tăng lên 1 cách
đáng kể (so với trường hợp bình thường).
- Ví dụ: Tội cướp tài sản (Điều 168)
Khoản 2 (CTTP tăng nặng) phạm tội thuộc trong các
trường hợp: có tổ chức; có tính chất chuyên nghiệp;
gây thương tích …


Phân loại theo mức độ nguy hiểm của
hành vi phạm tội được CTTP phản ánh
•Cấu thành tội phạm giảm nhẹ:
- Bao gồm những dấu hiệu định tội (dấu hiệu
của CTTP cơ bản) và những dấu hiệu khác thể
hiện mức độ nguy hiểm cho XH giảm đi rõ rệt.
- Ví dụ: Tội phản bội Tổ quốc (Điều 108 )
Khoản 2 (CTTP giảm nhẹ) phạm tội trong trường
hợp có tình tiết giảm nhẹ thì bị phạt tù từ 7 năm
đến 15 năm.


Phân loại theo đặc điểm cấu trúc của CTTP
* Cấu thành tội phạm vật chất:
Là CTTP có các loại dấu hiệu của mặt khách quan:
hành vi, hậu quả, mối quan hệ nhân quả. Tội phạm
hoàn thành khi hành vi đã gây ra hậu quả.

Ví dụ: Tội giết người (Điều 123)
• CTTP tội giết người.
• Hậu quả: chết người xảy ra
29


Phân loại theo đặc điểm cấu trúc của CTTP
* Cấu thành tội phạm hình thức
• Là CTTP có 1 dấu hiệu của mặt khách quan là hành
vi nguy hiểm cho xã hội.
• Ví dụ: Tội cướp tài sản (Khoản 1 Điều 168)
Người nào dùng vũ lực, đe dọa dùng vũ lực ngay tức
khắc hoặc có hành vi khác làm cho người bị tấn cơng
lâm vào tình trạng khơng thể chống cự được nhằm
chiếm đoạt tài sản, thì bị phạt tù từ ba năm đến mười
năm.
30


Phân loại theo đặc điểm cấu trúc của CTTP
* Cấu thành tội phạm cắt xén
Là CTTP mà mặt khách quan chỉ có dấu hiệu hành vi
là dấu hiệu bắt buộc.
 Tội phạm hoàn thành khi hành vi được thực
hiện mà khơng địi hỏi phải thực hiện đầy đủ
hành vi.
Ví dụ: Tội hoạt động nhằm lật đổ chính quyền nhân
dân (Điều 79)
31