Tài liệu Thoái hóa khớp bàn tay Bệnh thường gặp ở người cao tuổi doc

Thoái hóa khớp bàn tay -
Bệnh thường gặp ở người
cao tuổi

Bàn tay con người là sản phẩm vĩ đại của sự tiến hóa.
Người xưa có câu "Giàu hai con mắt, khó hai bàn tay".


Khi con người đứng thẳng trên đôi chân, hai chi trên được
giải phóng. Bàn tay rất khéo léo, linh hoạt và là một công cụ
lao động vô cùng hiệu quả. Tuy nhiên, thoái hoá khớp (THK)
bàn tay là một trong các bệnh khớp thường gặp ở người có
tuổi, gây đau, ảnh hưởng nhiều đến chức năng vận động và
đời sống sinh hoạt hàng ngày của bệnh nhân. Ở Việt Nam,
THK bàn tay chiếm tỷ lệ 14%, đứng hàng thứ tư trong các vị
trí THK thường gặp.


Thoái hóa khớp bàn tay gây đau ở người cao tuổi
Ai hay bị THK bàn tay?
Đầu tiên, THK thường đi kèm với người cao tuổi. Tuổi trung
bình của bệnh nhân THK bàn tay là 60 - 65 tuổi. Tuy nhiên
từ độ tuổi 55 đã bắt đầu xuất hiện các biểu hiện của THK bàn
tay. Tỷ lệ THK tăng dần theo tuổi, cao hơn ở nhóm tuổi từ 60
trở lên và cao nhất ở nhóm 70 - 79 tuổi. Tuổi cao là yếu tố
nguy cơ cao nhất của THK, có thể nói rằng tuổi càng cao,
lượng máu đến nuôi dưỡng vùng khớp bị giảm sút, sự lão hoá
sụn càng rõ, làm cho sụn kém chịu đựng được các yếu tố tác
động có hại lên khớp.

Ngoài ra, người già vẫn phải làm việc để kiếm sống, chăm lo
các công việc trong gia đình như giặt giũ, bế cháu, các công
việc nội trợ khác, họ lao động chân tay là chủ yếu, tạo điều
kiện cho THK phát triển. Thứ hai, bệnh cũng thường gặp ở
nữ giới (75%). Số lượng bệnh nhân nữ mắc THK bàn tay
nhiều gấp 3 lần so với nam giới. Nguyên nhân có thể là do sự
thay đổi hormon như estrogen dẫn đến thay đổi tế bào sụn
khớp. Thứ ba, những người béo phì cũng dễ bị THK bàn tay.
Có tới 1/3 bệnh nhân THK bàn tay bị béo phì. Thứ tư là THK
bàn tay thường xuất hiện sau một số bệnh lý bàn tay như sau
chấn thương, gãy xương khớp, hoại tử xương, viêm khớp
dạng thấp, gút mạn tính, đái tháo đường

Nhận biết
THK bàn
tay
Bàn tay phải
hay bị thoái
hóa hơn vì
đa số trong
chúng ta đều thuận tay phải, dùng nhiều tay phải hơn trong
cuộc sống, lao động và sinh hoạt. Trong số 5 ngón tay thì các
ngón cái, ngón trỏ, ngón giữa (ngón I, II, III) hay bị thoái hóa
nhất do các ngón này phải hoạt động tích cực nhất khi cầm,
nắm, mang, vác hay xách đồ vật. Còn trong các vị trí khớp
của từng ngón tay thì khớp ngón xa hay khớp ngón gần, khớp
gốc ngón tay cái hay bị THK nhất, liên quan đến việc sử
dụng các khớp này nhiều nhất khi cầm nắm đồ vật.

Hạt heberden mọc ở khớp ngón xa
trong giai đoạn muộn của thoái hóa khớp
Đặc biệt, khớp gốc ngón tay cái có hình yên ngựa, đảm
nhiệm chức năng cầm, nắm đồ vật của bàn tay, do đó dễ bị
tổn thương hơn. Hiện nay người ta đã chứng minh vai trò
chắc chắn của yếu tố nghề nghiệp trong THK gốc ngón tay
cái ở phụ nữ. Người bệnh than phiền đau khớp bàn tay 1 bên
hoặc cả 2 bên, đau kiểu cơ học, tức là đau khi vận động và
giảm khi nghỉ ngơi. Đau tăng lên khi mặc quần áo, khi cài
khuy áo; đau khi nắm bàn tay lại, đau khi rót nước vào ly và
đỡ đau khi nghỉ ngơi. Đau thường chỉ ở mức độ nhẹ và trung
bình.

Vào buổi sáng, khi thức dậy, người bệnh thấy khớp bị cứng,
khó cử động, kéo dài từ 15 - 30 phút. Cứng khớp sau khi nghỉ
ngơi cũng thường gặp. Đó là dấu hiệu phá rỉ khớp. Dần dần
bàn tay trở nên khó làm các động tác sinh hoạt thường ngày
hơn, phát tiếng lạo xạo khi cử động, các cơ bàn tay teo nhỏ.
Ở các giai đoạn muộn, có 1/3 bệnh nhân có các ngón tay bị
biến dạng. Đó là do sự có mặt của các chồi xương, mọc ở
khớp ngón xa (hạt Heberden) hay ở khớp ngón gần (hạt
Bouchad), gây ảnh hưởng đến thẩm mỹ.

Có khoảng 50% số bệnh nhân THK bàn tay gặp khó khăn khi
thực hiện các công việc tự chăm sóc bản thân, nội trợ và các
công việc trong sinh hoạt hằng ngày khác như chải đầu, giặt
giũ, mặc quần áo, ăn uống, chăm sóc con cháu, bế cháu. Các
xét nghiệm máu thường bình thường. Có thể sử dụng thêm
chụp Xquang bàn tay để chẩn đoán THK bàn tay. Đây là kỹ

thuật đơn giản, ít tốn kém, được sử dụng để đánh giá mức độ
tổn thương của THK trong nhiều năm nay. Có 4 dấu hiệu cơ
bản của THK bàn tay là gai xương, hẹp khe khớp, đặc xương
dưới sụn, hốc xương.