Tài liệu Thoái hóa sụn - khớp và hướng điều trị pot

Thoái hóa sụn - khớp và
hướng điều trị

Thoái hóa sụn - khớp là bệnh hay gặp của người cao tuổi.
Đây là bệnh mang tính quy luật của sụn khớp và đĩa đệm,
lệ thuộc vào tuổi tác và đặc thù nghề nghiệp.
Đặc điểm sụn - khớp và một số nguyên nhân gây làm
thoái hóa

Khớp bao gồm dây chằng, cơ bắp, gân, sụn, bao khớp (có
màng hoạt dịch lót ở phía trong). Dây chằng có tác dụng gắn
các khớp với nhau và co giãn nhịp nhàng; cơ bắp co duỗi làm
cho các khớp chuyển động; gân gắn xương với cơ thể để
chuyển sức co của cơ vào xương; bao khớp có dịch khớp: tác
dụng bôi trơn khớp, giúp cho khớp hoạt động nhịp nhàng và
dịch khớp còn có tác dụng dinh dưỡng cho khớp. Với tổ chức
sụn là một thành phần lớp đệm bảo vệ, đóng vai trò vô cùng
quan trọng tránh sự cọ xát của hai đầu xương khi vận động,
làm trơn bề mặt khớp và ngăn cản hay phân tán lực tác động
lên bề mặt của sụn, bảo vệ đầu xương.



Đặc điểm của lớp sụn khớp là lớp mô trong suốt vừa cứng
vừa dai và đàn hồi tốt. Sụn khớp được cấu tạo hai thành phần
chính là tế bào sụn và chất căn bản. Tế bào sụn không có khả
năng sinh sản và không có khả năng tái tạo sau tuổi trưởng
thành và do đó không có tế bào mới thay thế tế bào chết.

Chất căn bản có nhiều thành phần khác nhau như: nước,
proteoglycan và sợi collagen. Proteoglycan chứa lõi protein
và các chuỗi glycosaminoglycan ở bên cạnh và chủ yếu là
chondroitin sulfate và keratan sulfate. Các thể proteoglycan
kết nối với acid hyaluronic. Các glycosaminoglycan khác và
các protein liên kết với cấu trúc này đảm bảo tính ổn định và
bền vững của sụn. Trong các chất căn bản thì vai trò quan
trọng nhất là collagen týp 2 (UC-II), chiếm 85 - 90%.
Sụn khớp không có mạch máu hoặc dây thần kinh đi qua, do
đó chúng được nuôi dưỡng nhờ sự thẩm thấu nhờ tổ chức
xương dưới sụn, màng hoạt dịch và dịch khớp. Do vậy, sụn
rất dễ bị thoái hóa âm thầm theo năm tháng mà gần như
không có dấu hiệu báo trước. Thống kê cho thấy có khoảng
trên 50% số người trên 65 tuổi có hình ảnh X-quang thoái
hóa sụn - khớp và lứa tuổi trên 75 thì hầu hết có ít nhất một
khớp bị thoái hóa.
Lời khuyên thầy
thuốc
Cần lưu ý là chỉ
nên lựa chọn 1
Một số nguyên nhân chính làm
thoái hóa sụn khớp được nhắc
đến nhiều nhất là do sự lão hóa.
Bởi vì, ở người trưởng thành các
tế bào sụn không có khả năng
sinh sản và tái tạo, mặt khác khi
tuổi càng cao, cùng với sự lão
hóa của cơ thể, các tế bào sụn
cũng dần dần giảm chức năng
tổng hợp các chất căn bản.

Ngoài ra, có nhiều yếu tố thuận
lợi làm cho tổ chức sụn khớp bị
tổn thương như: chấn thương hoặc vi chấn thương có vai trò
quan trọng làm thay đổi bề mặt sụn. Những chấn thương lớn
gây gãy xương, trật khớp kèm theo tổn thương sụn hoặc phân
bố lại áp lực trên bề mặt sụn khớp.
trong số các thuốc
chống viêm giảm
đau không steroid,
không nên phối hợp
2 hay nhiều thuốc
cùng nhóm vì nếu
kết hợp nhiều loại
sẽ làm tăng nguy
cơ biến chứng
nhưng tác dụng
điều trị thì không
tăng.

Một số bệnh về nội tiết, rối loạn chuyển hóa, bệnh về khớp
hoặc bệnh về máu làm ảnh hưởng đến thoái hóa sụn khớp
thường gặp là bệnh to đầu chi, bướu cổ đơn thuần, phụ nữ
sau mãn kinh, các dị tật bẩm sinh về khớp, viêm khớp nhiễm
khuẩn (thấp khớp cấp), viêm khớp mãn tính, bệnh gout, bệnh
loạn dưỡng xương, bệnh rối loạn đông, chảy máu
(Hemophylia). Ngoài ra còn có thể di yếu tố gia đình (di
truyền) hoặc hay gặp hơn là do nghề nghiệp đặc thù.
Những người đang hoặc có tiền sử lao động nặng nhọc, công
nhân khuân vác, những thợ mỏ có tỉ lệ mắc bệnh thoái hóa

sụn - khớp cao hơn những người làm công việc nhẹ.
Một số triệu chứng điển hình
Đau tăng khi vận động, giảm khi nghỉ. Đau âm ỉ, tăng từng
đợt khi mang vác nặng, sai tư thế, khi mệt mỏi, căng thẳng
thần kinh, thay đổi thời tiết và nổi bật nhất là bệnh hay tái
phát. Đau thường xuất hiện sớm ở những khớp chịu lực (
khớp gối, khớp cổ chân, cổ tay, cột sống thắt lưng, cột sống
cổ). Không hoặc ít kèm các biểu hiện viêm.
Có thể có tràn dịch khớp mà thường gặp ở khớp gối. Hạn
chế vận động, nhất là sáng sớm lúc mới ngủ dậy, điển hình là
khớp gối. Dấu hiệu lạo xạo khi vận động (đặc biệt ở khớp
gối). Nếu bệnh xảy ra với thời gian dài có thể gây biến dạng
khớp mà hay gặp nhất ở NCT là cột sống gây gù, vẹo, co
cứng cơ lưng. Trong trường hợp bị thoái hóa cột sống thắt
lưng thì có thể gây đau thần kinh tọa, teo cơ đùi hoặc cẳng
chân. Nếu thoái hóa cột sống cổ thì gây nên đau vai gáy, tê
tay. Một số trường hợp có thể gây teo cơ do ít vận động.
Điều trị thoái hóa sụn khớp như thế nào?
Có một số nguyên tắc chung trong điều trị thoái hóa sụn -
khớp là điều trị triệu chứng đau và điều trị duy trì. Cần dùng
thuốc giảm đau nhưng phải hạn chế đến mức tối đa thuốc có
tác dụng phụ đến hệ thống tiêu hóa (dạ dày) và hệ thống tim
mạch. Thuốc giảm đau có thể là các thuốc chống viêm giảm
đau, các thuốc giảm đau đơn thuần, các thuốc điều trị chống
co cứng cơ. Điều trị duy trì gồm các loại thuốc giảm đau và
thuốc làm thay đổi các cấu trúc sụn. Loại thường được dùng
là loại thuốc chống viêm giảm đau không steroid. Đây là
nhóm gồm nhiều thuốc, có tác dụng chống viêm, giảm đau và
hạ sốt. Khi dùng liều nhỏ các thuốc chống viêm giảm đau này
sẽ giảm nguy cơ tác dụng phụ trên ống tiêu hóa.

Các thuốc chống viêm kinh điển hoặc các thuốc chống viêm
giảm đau ức chế COX1, COX2 đều có thể chỉ định điều trị
thoai hóa khớp. Tuy nhiên thuốc ức chế chọn lọc COX2 ít
nguy cơ gây biến chứng viêm, loét, chảy máu hoặc thủng dạ
dày tá tràng hơn COX1. Cần lưu ý là chỉ nên lựa chọn 1 trong
số các thuốc chống viêm giảm đau không steroid, không nên
phối hợp 2 hay nhiều thuốc cùng nhóm vì nếu kết hợp nhiều
loại sẽ làm tăng nguy cơ biến chứng nhưng tác dụng điều trị
thì không tăng. Bên cạnh đó, khi dùng các loại thuốc này cần
phải có phối hợp thêm các thuốc bảo vệ niêm mạc dạ dày,
thuốc ức chế bơm proton (omeprazole 20mg/ngày) hoặc
misoprostol (200mg/2lần/ngày).
Việc dùng thuốc để tái tạo sụn khớp rất cần thiết. Vì vậy,
người ta áp dụng Glucosamin sulfat trong điều trị thoái hóa
sụn - khớp. Thuốc này có tác dụng tăng tổng hợp các tinh
chất sụn proglycan và glucosaminoglycan làm tăng tính đàn
hồi của tinh chất sụn, thay đổi cấu trúc sụn khớp. Thêm vào
đó còn được sử dụng loại Glucosamin sulfat kết hợp
chondroitin sulfat được coi là chất dinh dưỡng bổ sung, có
thể dùng riêng rẽ hoặc phối hợp thuốc để làm tăng hiệu quả
điều trị
Những bệnh nhân điều trị nội khoa không kết quả hoặc có
ảnh hưởng lớn đến chức năng cử động khớp có thể dùng biện
pháp can thiệp phẫu thuật, nhưng phải tùy theo loại khớp nào
có thể tiến hành được.