Giáo trình Gia đình học: Phần 2 - TS. Nguyễn Thị Hồng Nga

Chu'dng3
,.

,.

,.,,

XU HUONG PRAT TRIEN
GIA DINH VI:ij;T NAM

. 1. Nhung ye'u

t6 tac d(mg den stf phat triin cu a

g1a dinh Vi~t Nam

I.I · Su. b"'
· diin h V"
ten d''·
ot gia
iet N am · s a lua c
nh ·
·
·
ling hinh tluii gia dinh trong licli sit
. Cac hinh thai gia dinh tu the' ky XV de'n cuoi the' ky XIX
cuu

Tu truck the' ky' XV chua tim thay tai lieu nao nghien
"
,

.
ho:;,c ghi chep cac hinh thai gia dinh Viet Nam.

d' Co tni)t so hinh thai gia dinh Viet Nam n6i bat la: gia
~nh nho giao va gia dinh quan lai gia dinh nong dan (biln

no

de':g, :rung nong, dia chu)
Cach mang thang

ve can· ' ban khong thay d6i cho

s.

C , . C
truce

Och rn <;Ing thang
, 8
t

Trang thci ky nay gia dinh nha nho chiem

vi trf

quan

c~~ng trong xa hoi, gia dinh nha nho quan tam nhieu de'n

tnh trj c6 XU huong di tim dudng cuu nuoc. Cuoi the' ky
TRUCING OAI
•
. HOC
. LAO o6NG
.

xA HOI.

181


Gilio trinh Gia dinh hc;,c

XIX, thcti ky Phap thuoc xuat hien nhung hinh thai gia
dinh moi nhu:

Gia dinh c6ng chirc (co chilng hoac con lam viec c~o
chinh quyen thuc dan Phap); gia dinh tu san; gia dinh tieu
tu sari; gia dinh tiJu thuong.
Nhung nam dilu cua thi).p ky XX, do Ian s6ng Au ho~
phat triJn manh, phong trao narn nu binh quyen xuat
hien. Vi th€, vai tro cua nguoi phu nu trong mot so gia
dinh thanh thj da c6 su thay d6i.
- Cac hinh thai gia dinh tu sau Cach mang thang 8 den
nay.
Cac hinh thai gia dinh nhu gia dinh ke SI, gia dinh
c6ng nhiin, gia dinh quy t(lc duce thay d6i bang hinh thai

gia dinh khac nhu: gia dinh c6ng nhiin; gia dinh c6ng chuc;

gia dinh b(l d(li, gia dinh can b(l, gia dinh tiJu tti san, gia
dinh tiJu thuong ...
Hinh thai gia dinh can b(l la nhung gia dinh lam vi~c
trong cac co quan c6ng quy€n. Thcti ky d6 khuynh huong
b~t con cai phai theo Sl,f s~p d(it cua cha m~ tU vi~c hQC
hanh den hon nhiin - Gia dinh can b(l nhin chung song
d?m b?c va song theo che d(l tem phieu bao cap.

0

n6ng th6n tu sau cai each ru(lng dat xuat hi~n m(lt
hinh thai gia dinh d6 la gia dinh xii vien, do n6ng dan dii
182

TRUONG O~I HQC LAO OQNG . XA HQI


Chuong Ill. Xu hUcing phat trien gia dinh Vi~t Nam

h~p tac hoa, moi nguoi lam chung va chia san ph~m theo
cong di~m lao dong.
. Hien nay, trong XU the phat tri~n cua xa hoi hien dai,
gi~ dinh Vi~t Nam co nhirng ten goi moi nhu gia dinh trf
thuc ' gia diin h d oanh nhan, gia dinh quan chuc
, ...
. Van de nam nu binh quyen diroc hien phap c6ng nhan,
VJ tn Xii hi_\i CUa nguoi phu nu trong gia dinh dliQC thay d6i.

l.2. Nhilng van de' diit ra do'i v<1i gia dinh Viet
Nam h"'

i~n nay

.

.

Yeu t6 truyen thong tac di_\ng den gia dinh Vi~t Nam
Xii h9i sari xuat nong nghiep thlidng dliQC g9i la xii hoi
truyen th''
.
, xuat
,, nong
,
ong va gia dinh trong
xii h91. san
nghiep
'
d ucc g91. l'a gia
. diin h t ruyen
,, th,.,
· cun g th uong
orig.
h'· Do quy luat phat tri~n kh6ng d6ng deu, c6 nhung xii
~l dii chuyen tu nen van minh n6ng nghi~p sang nen van
nnnh c'ong ngh1~p
·, va h~u c6ng ngh1~p
., trong kh.In h-ling xah'"
\ll khac moi dat dude hoac moi b~t d:iu chuy~n sang nen
van m· h

.
.
.
.
,
c,
In c6ng nghi~p, Ir:ii do quy lu~t g1ao thoa, Ian toa
ua
· h ma nhieu
· xii h6i d' trong tm
· h t r1:1ng t'on t f:!I·
, van mm
2
dongth'·'
· nen
· van mm
·hkh'ac h an
d1 ca hai tham chi ba
nhauT''t h.,'
.
,.d, h.
, ,,"
dot" .. _a n, Ien ,trong nhung XU h91 0 t lidng C~ S!f ~U~g
· giua cac nen van minh va s\l dan xen ton tr:i1 cua
hhieu h'm h thai gia dinh.
TRL!ONG O~I HQC LAO OQNG · XA HQI

183

(

Gicio trinh Gia dinh hoc
Trong thoi ky qua do len chu nghia xii h9i, cac dieu
kien d~ hinh thanh gia dinh mdi khong xuat hien va CO t~C

dung dil.y du ngay l~p tuc ma chi c6 th~ hoan chinh dan
tung bucc. Luc dil.u xii hoi moi con t6n tai nhiiiu gia dinh
'
.
.
'
duce tao li;ip tu xii h9i cu, nhieu yeu t6 cua gia dinh cil con
' h h ucng
'
, tang
,
, d ung gl. a dinh
an
trong cac
lop dan cu. Xay

mdi bat dil.u tu viec cai tao nhung gia dinh cu theo ti~h
thil.n cua chu nghia xii h9i, g~n li6n voi viec giao dvc lop

thanh nien den vci tinh yeu va hon nhan tien b9.
Do xii h9i con nhieu thanh phan kinh te va cac gial
ca'.p khac nhau, viec chuy~n bien hinh thanh yeu tfJ gla
•

'

?

'

g

dinh moi se i'J muc d9 khac nhau trong cac gia dinh el tun_

lo:;i.i dan Cli. Tuy vi;ly, trong thcli ky qua d9 len chu ngn;a :a
h9i, vfin ciin thiet de ra nhiing d/nh huang chu
dljng gia dinh moi.

yeu de xaY

G"la d'm h mel1
,. cua
' chu' nghia xii h91
,. ra del1
, . t re'n stl· . k8
,.,
thua nhung net d~p gia dinh truyen th6ng, d6ng thcli ueP
thu nhung tien b9 cua thcli d:;i.i ve gia dinh.

D'e xay
, dljng gia dinh moi phai ngi'tn chiftn n hi\' n g hien
;
tuqng tieu cljc, manh dan hta chon va xti ly dung d~-~
·

·
·
·
, · b1et
nhung yeu t6 moi nay sinh va quan trong heln, la phal . ,,,
,,
'
·
, , , t1eP
t.iep
thu nhu· ng n91
,. d ung tien
. ,, b9 cua
' t h"
el1 d :;i.1.. X"u ly va , n"
thu nhung va'.n de cua thcli d:;i.i khong phai la "each ta
184

TRl!ClNG O~I HQC LAO OQNG -

XA HQI


ChLIO'ng Ill. Xu hu6'ng phat trien gia dinh Vi?t Nam

gian don, ma phai phu hop vdi truyen thong cua dan toe,
cua gia dinh va su phat tri€n chung cua xa hoi,
Phuong huong quan trong ct€ hinh thanh ngay cang
nhieu cac gia dinh mdi la viec thuc hien hon nhtin tie'.'! bt).
Hon nhan tien bi_\ coi tinh yeu la co scJ tinh than chu

yeu, la yeu t6 quyet dinh nhat cua hon nhan.
;

Hon nhan tien bi_\ con bao ham nguyen tiic tu nguyen.
Hon nhan tV nguyen bao darn t6i da cho tinh yeu tien toi
hon nhan mot each hien thuc. D€ cho narn nu tu do tim
hi6u, de'n voi nhau c6 nghia la d€ ho tu dinh doat lfty tuong
lai hanh phuc.
Xay dung gia dinh van hoa moi, ke't hop truyen thong
voi hi~n d0i, la rn9t trong nhung rnvc tieu phat tri6n xa
h9i cua Dang va Nha nuoc. Trong thdi ky chuy6n di.\i tu
m9t xii h9i quan lieu bao cap sang xa h9i tieu dung cao
moi chlia hinh thanh, hoan thi~n, cac gia trj CU dang (lliQC
sang l9c, nhung bat c~p thai qua xay ra. Hang lo:;it cac tac
nhan xii h9i moi, lam giam slj lien ket trong gia dinh, giua
vq va ch6ng nhu: ph:;im vi ho:;it d9ng rnd r9ng, vai tro cua
Phv nu thay di.\i, tarn ly chu9ng hinh thuc, s]!'. chuy6n djch
cua moi trudng s6ng va lam vi~c. Van hoa gia dinh ciing
chuy6n di.\i tu truyen th6ng sang hi~n d0i, theo djnh
huong: binh dfrng, diin chu, quyen con ngudi.
TRlfdNG O~I HQC LAO OQNG -

XA HQI

185


Giao trinh Gia dinh noc

Trong nen van hoa lau doi cua dan t9c Viet Nam, ,gia

dinh d6ng vai tro nen tang giu gin cac gia trj truyen th6n!:
su thuy chung cua VO chong, long hieu thao CUa con cai VOi
cha me da trc'J thanh gia tri nhan van. Tat
nhirng die_u
nay da di sau vao tiem thirc va tinh cam d;10 due con ngli~l
Vi$t Nam. D6 la sue manh ngiin chan su tac dong cua nen
kinh te thi truong' Va su bang hoai d\10 due.

ca

Su chuyiin tiep tu gia dinh truyen thong sang gia din~
hi$n dai dii b:it diiu tu lau, truoc het cJ cac thanh thi.
Trong thoi gian giin day, qua trinh nay duce di\y nhanh
chua tung thay va lan ra ca cac vung n6ng th6n rong lon.
Tu ch6 gia dinh la m9t don vi san xuat (chu yeu la n6ng
nghi$p va phiin nao thu c6ng nghi~p), nay n6 chi con duy
tri chuc niing kinh te trong linh Vl)'.C thu nhip Va ti~U
dung. Tu chil gia dinh Ian kiiiu gia tntcJng, n6 diin dan
chuyiin thanh gia dinh h\lt nhan. Cac thanh vien trong gia
dinh c6 nhung moi quan he doi voi nhau khac trlioc: tinh
d9c l*p CUa nglidi VQ Va
cua con cai tiing len; cac quan
h$ hon nhan dl)'.a tren co scJ tv nguy$n hon la bi ap d~t;
kh6ng khi "dil.n chu" va "binh d&ng" trong gia dinh cJ nuoc
ta da duqc, cac qua trinh each m\lng va khang chien thuc,
di\y Sl)'. chuyJn bien nay CUa gia dinh, m~c du nen kinh te
cua xa h9i chua c6 nhung bien d6i ve chat.

ca

Thiet che gia dinh duqc ph\J.c h6i trc'J l\li: trong thcJi ky
d6i m{Jj v{Jj tat Ca nhung tiem niing Von c6 sau may Ch\J.C
186

TRlfONG o,;1 HQC LAO OQNG -

xA

HQI


Chuong Ill. Xu hu6'ng phat trien gia dinh Vi~t Nam

mo

narn bi lu
va bo quen trong nen kinh te' quan lieu bao
cap duy y chi, cac chuc nang dac biet la chuc nang kinh te'
cua gia dinh duce phuc h6i da giup cho gia dinh Viet Nam
thoat khoi nguy co khung hoang do bi dut UO\\n voi truyen
thong. Vi trf nen tang cua gia dinh trong quan h$ vdi xa
h9i Uli(JC kh£ng dinh trO lai. Kinh te' gia dinh la CO SO tao
nen su g/in b6 Va moi quan he tinh cam, tinh than dac biet
giua cac thanh vien trong gia dinh (tinh nghia thuy chung
vo chong, yeu thuong dum boc anh em, ho hang, long hieu
thao cha me, t6 tien. ). Gia dinh la mot thiet che dij.c thu,
mang nhieu dnu an tinh cam cho nen viec thuc hien cac
chirc nang cua gia dinh vua thi'i hien trach nhi$m gia dinh
doi voi xa h9i vita thoa man tinh cam ma cac thanh vien
cua gia dinh danh cho nhau. Kh£ng dinh chuc nang cua

gia dinh Vi$t Nam la bao v¢, cham s6c, xa h9i hoa tre em
va nu6i duang ngliQuy m6 gia dinh nho, tv do ca nhan duqc kh:'mg djnh.
Ph6 bie'n la gia dinh h\\t nhan t\\O dieu ki¢n thuc diiy qua
trinh dan chu trong gia dinh va kh£ng djnh t\]' do ca nhan.
Sv ap dij.t hon nhan cua cha m() da suy giam dang ki'i.
Trong doi song vc;J ch6ng, S\i thoa man ve doi song tam
sinh ly du9c de cao.
Xay d\fng gia dinh moi c&n khiic phvc va lo\\i tru t¢
ll\l,n Ctfdng ep Va quan diilm "bo m() dij.t dau COn ng5i day"

TRUONG DAI
DONG
. HOC
. LAO
'
.

XA HOI.

187


Giao trinh Gia dinh noc
trong hon nhiin. Tat nhisn, trong xii h9i moi, hanh phuc
lua doi rat can su huong d§.n, khuysn nhu cua ngudi than,
, va quyet. diin h van
., dg dude
.
ban

be de, ho. c6 the, tim hieu
·
phu hop nhat,
Hon nhan tien bo la hinh thuc gia dinh mot v(/ rn9"t
.
' 't
chdng. Hon nhan tu do tien b9 pha! duoc dam bao ve l'Ill/phap ly.
3

Cac thanh vien trong gia dinh c6 quan h binh dan~,
thuo
ã va' co' t rac
' h n hiiern
• voi
'" n h au, qua day
u. ng yeu
a cung chia
se, ganh vac Cong viec gia dinh,
Day ciing la m9t phudng huong Ion cua xay d\fng gia
dinh rndi. Trong van dg nay, truoc he't phai n6i toi qu~n
h¢ vo ch6ng. Quan h¢ vo - chong nay c6 y nghia va ,tac
d9ng lon de'n cac quan h¢ khac trong gia dinh. Binh d~ng
va ton tr9ng nhau la net di;tc trung cua quan h¢ v(/ chong
trong gia dinh moi. Vq ch6ng c6 quygn lqi va nghia _vv
ngang nhau vg m9i mi;tt trong deli song gia dinh. Vq chong
duqc tv: do l\fa ch9n nhung va"n dg rieng, chinh dang
(nghg nghi¢p, vi¢c tham gia c6ng tac xii h(>i ... ) va thil~~
nhat giai quye't nhung van dg chung (ndi d, t6 chuc ddl
"'
) t ren

• cd sd' cung
'
, 1 91,· hanh
song...
n h au ban bl).c ve, quyen
.
phuc cua ca gia dinh. Trong gia dinh di;tc bi¢t phai quan
tam de'n di;tc di~m vg gioi tinh d~ tao digu kien phu hcho vq ch6ng hoan thanh duqc nhi¢~ vv gia dinh va c6ng

188

TRlfONG O~I HQC LAO DONG - XA HQI


Chu'Cmg Ill. Xu hu6'ng phat triffn gia dinh Viiffet Nam

tac xa hoi, Chung thuy la yeu t6 quan trorig dJ gia dinh
c6 hanh phuc viirig ben.
Quan h¢ b6 me va con cai cung mang tinh tluiri miti. B6
me yeu thuong va khong phan biet d6i xi't voi cac con, ton
trong va hudng diin nhung nhu cilu chinh dang cua con.
Nuoi day cac con thanh ngucJi c6 ich cho xii hoi la nhi¢m
V\J, cua b6 me. Cac con phai biet on, kinh trong, nghe lcJi
khuyen nhu cua b6 me va khong ngung hoc hoi vuon len
giu vimg truyen thong t6t dep cua gia dinh. Quan h¢ b6
me va cac con trong gia dinh con la hinh anh chung cua
quan h¢ the h¢ ngoai xa h9i.
Trong gia dinh, cdn xay d(lng nhftng m6'i quan h~ t6't
gifta anh chi em vrJi nhau.

Tren co sd gia dinh hoa thu:\(n, xay d(lng t6't ccic quan
h? vthan t9c, thong gia, lang XOID ho~C dcJn V\ dan Cli khac
nhau ncJi gia dinh d ... )
Doan ket tuong tr9, giup da liin nhau la trach nhi¢m
cu.a nguiJi than, cu.a ba con x6m gieng. D9ng vien nhau
th~c hi¢n chinh sach chung cu.a xa h9i va nhung quy dtnh
chung CU.a t:\(p thJ cung nhli nhung t:\(p t\J,C tien b9 cu.a
dong h9, la vfln de dlicJC quan tam cu.a xay d~ng gia dinh
trong xa h9i.
TRVONG O~I HQC LAO OQNG -

XA HQI

189


Giao trinh Gia dinh hoc

Trong nhirng phudng hudng xay dung gia dinh moi cua
chu nghia xii hoi, con otin. de bdo ddm quyen fl.J do ly hon.
Cong nhan quyen ly hon la mot bucc tien thuoc v€ n<)i
dung giai ph6ng phu nu va bao dam nhan quy€n n6i
chung. V.I. Lenin vict: "Thitiu quyen tu do ay la mot s\f UC
hiep 16n d6i voi gioi bi ap buc, d6i vdi phu nu".
Chi nhung trucng hop ly hon chinh dang mdi la m<)t
mat cua che de) hon nhil.n tu do tien be). Mac du dii qua
nhung bucc hoa giai, duoc xii hoi, nguui than he't long vun
d:ip cho su dean tu gia dinh, neu tinh yeu vc;J chong kh6ng
con nira, thi ly hon hie do la cil.n thiet, se la dieu hay cho ca

doi hen ciing nhu cho xii h<)i. Tuy nhien, ly hon nao ciing
dJ ]:;ii h?U qua, nhi€u khi tac h:;ii rat n~ng ne, nhfft ]a d6i
voi ph9- nu va nhung dua con.
Gia dinh d nuoc ta hinh thanh trong S\f ke' thua va chju
anh hudng trljc tie'p cu.a gia dinh truyin thong.
S\f phil.n c6ng lao d<)ng trong gia dinh va dja vj xii h9i.
Duoi tac d(lng cua truy€n th6ng ve cac phong trao giai
ph6ng ph9- nu va nil.ng cao dja vj kinh te' xii h(li cua ph9- nu
dii CO S\f thay d6i

C!i vi! nh?n

thuc va hanh di_lng cua Xii hi_li

Va cac C~p Vc;J ch6ng trong tucJng quan ve gioi voi phil.n c6ng
lao d(lng trong gia dinh. S\f thay d6i nay dien ra mf!.nh me

6

cac gia dinh tre va

190

o cac vung do thj va

thanh ph6 ]on.

TRlfONG OJ!,I HQC LAO OQNG. XA HQI

Chucmg Ill. Xu hu'dng phat trien gia dinh Vi<# Nam

H9 ket hon muon, gianh thoi gian cho lap nghiep, song
binh d£ng va thuc te hon, ho chu y den chidn luoc song .
ket qua tuong hop binh d£ng cua hai vq chiJng - t:;10 dieu
kien cho nhau va cho gia dinh phat tri~n ben vung.
Thoi dai kinh te th] truong nay sinh hien tuong lay
chong vi tien khong k~ tu6i tac, lay chong nguoi nuoc
ngoai Va cac dich V\]. moi gioi hon nhan, cac duong day
buon ban phu nu cung Ia van de n6i corn trong xa hoi,
1.3. Nhi1ng kh6 khan, th.acli tluic d{i'i v&i gia dinli
Vift Nam va nhiing van de' hluu:
Giang nhu nhieu nuoc kern phut tri~n, xa hoi Viet Nam
dang chuyen minh d~ trcJ thanh mot xa h9i hien dai, Rieng
m9t qua trinh chuyen tu truyen thong sang hi$n d<).i ay
cung gay ra biet bao dao l9n trong d6i song xa h9i. Do d6,
cung khong th& tranh khoi nhung dao l9n, nhung d6 va vf)
th~ che gia dinh. Them vao d6, m9t qua trinh chuy6n bien
khac c6 y nghfa quan tr9ng khong kem cung lam cho gia
dinh bien d6i ghe gom: tu kinh te t:\lp trung quan lieu sang
kinh te thi trUdng va khong chi trong Hnh V\J'.C kinh te.
Khong thay het boi canh d6, kh6ng th~ ban toi van de giao
dvc gia dinh t:\ln goc duqc.
Gia dinh hi$n d:;ti xuat hi~n voi nhieu miiu thuftn, do
d6 c6 th6 nhin thay tinh tr0ng lo0n cUdng (amonie) cua n6.
TRlfdNG D';\I HQC LAO OQNG - XA HQI

191

Gieo trinh Gia dinh hoc

Cac thanh vien gia dinh d:ln dan tham gia hoat d9ng san
'
xuat Xa hoi d ben ngoai khu6n kh6 gia dinh va chinh su
"md cua" ay da dern lai mot su XaO tron Ve quan h~ gia
dinh kh6ng th~ tranh khoi. "T:im vdi'' cua con nguoi trd
nen r9ng Ion hon, chuc nii.ng xa h9i hoa cua gia dinh duong
nhu bi thu hep (chu yeu o tu6i au tho va nien thieu ). Cac
th~ che xa hoi khac - goi la cac th~ che thu sinh
(institutions secondaires)- nhu truong hoc, noi lam viec,
noi giao dich ... ngay cang chiern mot vai tro quan trong
hon, N6i chung, ve mat van hoa va nghe nghiep, gia dinh
kh6ng con giu vai tro chu yeu trong qua trinh xa h9i hoa, d'
nhung lua tu6i vj thanh nien nhu truoc. Nhieu b6 m~
kh6ng du sue "ren cij.p" con cai. Uy tin cua b6 m~ bj uy tin
CUa trlidng h9c Va ndi lam viec
"canh
tranh" , vi d6 ]a
.
.
nhung ndi bao dam cho S\f tien than CUa m6i nglidi nhieu
hdn. Dij.c bi~t dang chti y la trong m6i trudng d6 thj, nha't
]a Cac do thj Ion, ft ai biet ai, S\f ki~m soat CUa gia dinh d5i
voi con cai bj bu6ng long ...
Nhung hi~n tuc;ing g:ln nhu tat yeu ay, cang kh6ng the'
ngan chij.n m9t each duy y chi. Van de la lam sao d~ gia
dinh v:'i.n giu duqc chuc nii.ng xii h9i hoa cua n6 ding voi
truelng h9c va ndi lam vi~c. Ngoai nhung quan h~ khac,
(kinh te, Xii h9i Va ca chfnh trj nua), gia dinh con CO mi_l.t

tam linh cua n6, b~t ngu6n tu huyet th6ng, dong d6i ma
con nguoi cam thay la thieng lieng. Vi~c tho cting t6 tien,
192

TRUONG O':'I HQC LAO OQNG . XA HQI


Chuang Ill. Xu hU6"ng phet trien gia dinh Vi~t Nam

SUa sang m6 ma cha ong ... dang di6n ra, ve CO ban, la mot
hien tli<;lng tich cue, Neu so sanh qua trinh hinh thanh gia
dinh hien dai i!J nuoc ta vdi nhieu nuoc khac, c6 th& thay do
la mot uu the kh6ng di\ gi tao duoc.
Tinh trang btit cgp cua gia dinh trong qua trinh bien
d6i tu xa hoi truyen thong sang xii. hoi hien dai nhu vira
n6i la net chung cua cac nuoe dang phat trien, bi!Ji vi
khong phai moi cai truyen thong deu dang bi tu bo, cung
nhu kh6ng phai moi cai duoc coi la hien dai deu dang tiep
nhan. Van d6 i!J day la d.n c6 su chon loc khi tiep nhan cai
rnoi va loai bo cai cu.
Ngoai ra, d nude ta hien dang dien ra m<)t tinh tr:;ing

hdng hl!,t d nhieu gia dinh trong qua trinh chuy&n tu kinh
te "quan lieu baa cap" sang kinh te thj tructng. Ve thVc
chat, diiy la sv thay the h$ gia trj nay b&ng h~ gia trj
khac. Dua den hi$n tli(;lng de cao tV do ca nhan, gia dinh
da th:;tt S\f b9c )9 ClliQC quyen UY ClOi VcJi con Cai ClO la S\i ra
quyet djnh vi) nghi) nghi$p, tlicJng lai cua con cai.
Tren the gi6i, ngucti ta da n6i nhieu toi "khung hoang
gia dinh", g~n v6i nhung bicn d&i m:;inh me cua cac quan

h~ hon nhiin - gia dinh di6n ra trong khoang 20 - 25 niim
g:in diiy, g9i d6 la nhung "bicn ct6i d1ch m:_ing".
Tinh chat "toan d.u hoa" cua nhfing qua trinh bicn ci&i
trong dcti song con nglicti la m<)t stf th:;tt hi6n nhien. Nhli
lRlfdNG 01;11 HQC LAO OQNG - XA HQI

193


Giao trinh Gia dinh hoc
da thay, nhirng bien d6i ve van hoa va sinh heat cua con
nguoi c6 sue manh "lay lan" rat ldn.
M(lt hien tuong mia ciing duoc chu y; so cap v<;l ch6ng
ly than tang manh, Trang nhung narn 1980, so cap ly than
g6m 6 trieu ngu:oi (bang 2/5 so vu ly h6n chinh thuc).
Viec ke't hon 11:1-i cling kha ph6 bien, chiern khoang 1/4
so ke't h6n hang narn, nhu:ng thuong kh6ng lau ben vi
nhieu van de rndi nay sinh (nhu nu6i nhirng dua con
kh6ng phai ruot ra ... ).
C6 nhieu nguyen nhar; rat khac nhau dil.n tdi khung
hoang th€ che' gia dinh. Theo cac nha nghien cuu, m(lt
trong nhung nguyen nhfin hang di\.u cua tinh trang giarn
d(l ben h6n nhan la tinh d(lc lap ve kinh te' cua gioi nu tang
len: nam 1970, so ph\l nu tich eve tham gia ho1:1-t d(lng lao
d(lng la 39%, nam 1989 ti 1~ d6 tang len 59%. Hai xu
hu:ong hi\.u nhu: song hanh tu cuoi the' ky tru:oc: tinh d(lc
l~p ve kinh te' cua ph\l nu tang len cung voi ty 1~ ly h6n
cung tang len. Sv tham gia ho1:1-t d(lng lao d(mg cua ph\l nu
la m(lt hi~n tu:qng tie'n b9, n6 lam cho nhan each ph\l nu
phat trit'\n va tro nen phong phu hdn, cung nhu: lam bie'n

d6i Cd cau CUa Cac quan h~ gia dinh, cac chuc nang truyen
thong cua gia di~h.
M9t nguyen nhan khac anh hu:ong toi d9 ben cua gia
dinh ]a theli gian V<;l ch5ng gil.n gui nhau hang ngay giam

194

TRlfONG 01?,I H9C LAO OQNG - XA HQI


Chuong Ill. Xu hucing phat trien gia dinh Vi(fet Nam

di. Them vao d6 la each nhin dii d6i khac ve tmh due
C'cach mang tinh due"): du luan xii hoi ft khat khe hen ve
quan h$ tinh due trudc hon nhan va ngoai hon nhan.
Mliu so chung cua nhung hinh mau nhan each cu la
lay nha nude lam chiJ dua. Con mau so chung cua cac hinh
mliu nhan each dang hinh thanh la lay nang luc ca nhiin
cua ban than minh lam ch6 dua. Tu do h$ gia trj gia dinh
Cung bion d6i theo.
Gia dinh Vi$t Nam dang dung truce nhung kh6 khan
khong nho do tac d9ng cua nhung bien d6i kinh te xii h9i
trong thcJi ky cong nghi$p hoa, hien dai hoa. Cac cau true,
chuc nang, cac mrii quan h$ gia dinh, dinh hudng gia trj se
c6 nhirng thay d6i. Qua trinh nay se lam xuat hicn m9t so
loi/-j hinh gia dinh mdi khong theo truyen thong, ti/-O nen
tfnh da di/-ng cua cau true va ciic khuon mliu gia dinh. D~c
bi$t la chuc nang c6 nhung thay d6i, m(lt so chuc nang suy
giam, m(lt so chuc nang khac dU9c tang cUcJng, nhU v~y se
di~n ra tinh tr:;mg kh6ng 6n djnh cua gia dinh.

Tu6i ket hon trung binh cua ca nam va nu c6 chieu
huong du9c niing cao nhung tinh tr~ng tao hon vlin con
h" b ,
p O ien d mien nui, vung siiu, vung xa.
Hang tri$u cu(lc hon nhiin khong dang ky.
Quan h$ tinh d9-c trUdc hon nhan lien quan den sue
khoe va loi song vj thi:mh nien dang ngay m(lt ph6 bien
TRUONG D.1;11 HQC LAO OQNG -

XA

HQI

195


Giet: trlnt: Gia c!inh h',!r:
kh6ng ch] 6 thanh thj rn8_ r~B ~i nfinrr thrm. Ci1r flfi tr] v8 su

trong tr:ing, trinh tict chun.. thuy cb bi coi nhe.
T\', lf cfic vu ly h61-t tf111g len nhnuh qua
bi(,t (j ~llC thanh phfl lun.

c{1r:

118.rn d~c

Bao luc gioi trong gia dinh la van de dang lo ng:;t:
khong chi (j 11rti.ing gia dinh lao C1')t1g ma xav ra trong C~
nhung gia dinh tri t!n:tc dttcli nhieu hinh thuc (bao Ive ve

tinh thil.n, ve thil xac ... ).
T$ nan xii h9i xarn nhi,p vao gia dmh vii toi pham tre
em c6 nguyen nhan t.ir pLit< gia dinh ,:ia tiing d)c bi(,t tre'
vi thanh vien vi ph,1m phfip lu(it tiing nhanh trong nhi.ing
niim ghn day.
Tam ly chu9ng con trai vim con ph6 bif;n lilm mf1t can
b~ng gicli trong xii h9i, diiy la m9t hi~n tudng d{rng bao
d9ng.
Qua trinh h:;tt nhan hoa gia dinh VOi vi~c dam bao CUQC
song cho nguiJi cao tu6i !ii van de cua xii h9i hi~n d:;ti.
NguiJi gia co ddn khilng ndi nudng tva du9c de c~p de'n
nhieu tren cac phucJng ti¢n thong tin d:;ti chung.

s,1 ncli long ki6m so,\t ci'1a gia dinh vii trach nhi(\m cua
l,6 lll/f di\i v{Jj Vi?C f'.if10 d,1c con cai da Jam gia tang cfic hi~n
ttl\Jng tre em cl6i giao tiep, r6i nhieu cam xuc va roi nhieu
hanh vi.
.19(;

TRlfCJNG 0~1 HQC LAO flQNG •

XA HQI

-


Chuang
Ill. Xu /1u611u1;!~a~_trien
---~--·
·----~··--------

gia dinh Vi¢t Nam

Ti8rn 118.ng phat tr1e'u k10J...
l11) gin dinh (_/J nhieu h0-11
che trong boi canh h(,i ul,i.tp kt1d1 ;;t, lil Lliu vuc quoc
do

sv suy thoai kinh

te

te toun c[;ll :inlt J,,1,J11g.

S1J Jech cb11i\n vii.n boa
CU:1 tn) em bieu hien \/\
va hanh vi xi\ hoi.

S\1

''fl suv thofi.i nhRn each
sn i ]€•ch t1 Olli'° himh vi c{1 nhi\n

giCl clin],

2. Xu hu'ong hie11 dfli V<' <;i{1 t.-j <:/{11 truc V,I gift trj
clnro niing cu a gi::i d in h Vi~t N,,m

Trnng Iich si'.i phat tri/:n, nlum inai dii trai qua ri\t nhi/iu

thoi ky khfrc nh.iu nl11i11,, ,,i11.1 cLu:1;; c
danh dau riJ net t1/cJng un« v,\ b,, r,fa, v/in rninh, clt1 Ju nen
Vi\n mi11h nfmg llf;ht',P, :;/., v;\n

,1)

iu1 ci,1,g nghii;p
,,;{111 1ni11b Lilt

Neu v[,~1 m,;,L 1,,,nr: m:,J ,J

::

i:

vu

nen

h(t·).

·,;;o khoang 8000

lli\rn tnidc ciJng ngu;fot v:'1 :;, lii;•i : n L,,•n t.rf1i tH{t den ni'.in

cuoi theky tl11'.i XVII. XV!Jl r;r;,,o

! '/\iiJ

thui)c nen V,\11 miJ11J tJ'''' •
''.1'. '. :,:', "'. ,i;{t ]h crl C.(1 kinh tc'\,
dctisongvan h6,1, 61111]'0(' :•i:i ,i,,.,.
,.,l"i:il·1 1rj. ('u()C' c;;f{nf;
d
'
uc;ic to ch{!" trong ph:_m, n ; ,
:'.1t ph,111
c(mf', \;io
.
d9ng Rian drJn chihn till r.,,i;_ :,,,, 1,:
thuii,1g ·'110
. I
- l .
.
.
, u . c E~Ql n xa .191 tnivc,1 P
.

·, kVONt; UJ:\l lH.JC LAU

m.mc Y,A

HQI

.

197

Ghio trinh Gia dinh noc

h9i san xuat n6ng nghiep ciing thuong duce goi la gia din~
truyen thong. Do quy luat phat tri~n kh6ng dong' deu, co
nhung xii h9i dii chuyen ht nen van minh n6ng nghiep san~
nen van minh c6ng nghi$p va hau c6ng nghiep, trong k~J
nhung xii· h9i khac rnoi dat duqc hoZic moi bil.t dib chuyen
sang nen van rninh c6ng nghi$p, 1<1-i do quy luat giao thoa,
lan toa cua van minh ma nhieu xii h6i d trong tinh tr'/-ng
t6n tai d6ng thoi ca hai, th~m chi ha. nen van minh khac
hin nhau. Tat nhisn, trong nhiing xii h i d6 thuong c6 ~\1
9
"xung d9t" giua Cac nen Van minh Va su dari xen t6n tai cua
nhieu hinh thai gia dinh khac nhau.
Nhin
· dim h trong xii ho:
' xu a'· 't n6ng
1 c h ung g1a
91 san
nghi$p truyen thong CO XU hudng nhat th~ hoa ve cflu true
(khac vdi tinh da cau true, da khu6n mfiu cua gia dinh
trong xii h9i c6ng nghi$p hoa).

sv d6ng d'/-ng cua cau true gia dinh truyen th5ng co c~
Sd tfr S\f giong nhau trong phudng thuc sinh s5ng cua d(ll
b9 phi).n cac ddn vi san xuat - gia dinh trong xii h9i truyen
th6ng la deu lam ru9ng va song n6ng than. D6 la phi.id~g
thuc san xuat n6ng nghi$p, hinh thanh nhung gia dinh d1a
chu va d'/-i dia chu.

a

Phudng thuc san xuat n6ng nghi$p ma Cac Mac phiin
tich la phtidng thuc san xuat c6 tinh tv cung ti,t ci'lp.
198

TRL!CJNG 0~1 HQc LAO OQNG - xA HQI


Chuong Ill. Xu hU'6ng phat trien gia dinh Vi~t Nam

0 xii h(>i Vi$t Nam truyen thong, phuong thuc san xuat
n6ng nghiep t6n tai ph6 bien va n6ng dan chism tren 90%
dan so... Bit dfiu tu the ky thu XVIII va dac biet la buck
sang the ky XIX, vdi su giai thil cua dai b9 phan cac c6ng
xii n6ng th6n, ruong dat duoc chia nho ra duoi su chiern
hiru cua cac gia dinh n6ng dan,
Nhu vay, gia dinh truyen thong Viet Nam mac du c6
mot so bien thil khac nhau nhung v€ can ban n6 la con de
cua nen sari xuat n6ng nghiep tu cung tu cap khep kin
trong do m6i gia dinh la mot don vi sari xuat d(>c lap. Gia
dinh truyen thong c6 nhirng dac dii\m chung rat ph6 bien.
Hai dac dii\m quan trong nhat v€ chuc nang va Cd cau cua
gia dinh trong san xuat n6ng nghi$p truy€n thong d6 la:
tfnh da chuc nang cua gia dinh va sv coi tr9ng moi quan
h$ gia dinh theo chi€u doc.
Gia dinh trong xii h(>i san xuat nong nghi$p truy€n
thong la gia dinh da chuc niing. Trang ca.c xii h(>i san xuat
n6ng nghi$p truy€n thong, gia dinh la m9t trong nhung
thiet che quan tr9ng nhfft, hdn nua la m9t thiet che Cd Sd

cu.a xii h9i. Nha nuoc va ca.c t6 chuc c(>ng d6ng dVa vao thiet
che Cd Sd la C8.C gia dinh di\ tien hanh san xuiJ.'t, duy tri CUQC
Song, thvc hi$n C8.C nghfa V\l, giu gin Va chuyi\n giao C8.C gia.
trj Van hoa. tu the h$ nay sang the h$ kha.c. Trang the gioi
quan cua ca.c tri€u d~i phong kien phuctng Dong, "nuoc"
TRUONG DAI
•
. HOC
. LAO DONG
.

XA HOI.

.

199


Giao trinh Gia dinh hoc

cung chi du<_Jc quan niem nhu su md r9ng cua "nha". Xii h(\i
cung chi la mot gia dinh Ion, dung d:iu la 6ng vua va b(i
may quan lai. Vua va quan la cha me cua dan,
Doi vdi cac ca nhan, gia dinh la c9ng d6ng lao d9ng va
c9ng d6ng sinh heat, la khuon kh6 t6n tai va tructng
thanh, Chuc nang cua gia dinh vua phan anh nhirng nhu
c:i u cua xii h9i doi voi thie't che' gia dinh vua phan anh
moi quan h~ giua gia dinh Va ca nhan, cac thanh vien cua
gia dinh.
Trang boi canh xii h9i nhu vay, gia dinh truyen thong

la m9t thie't che' xii h9i di[tc thu dam nhiern rat nhieu chuc
nang. Vi v& can ban, gia dinh trong cac xii h9i n6ng nghi¢p
la nhung don vj tv thoa man.
Trang xii hi_li truy&n thong, gia dinh h:iu nhu la noi duy
nhi\t bao dam cui_lc song cho m6i con ngudi tu hie sinh ra
cho de'n khi v& gia.
Mai quan h¢ gia dinh theo chieu d9c la moi quan h¢
giua cac the' h¢ trong gia dinh, trong d6 quan h¢ giua cha
ill\) - con cai (quan h¢ than tu) la moi quan h¢ chu ye'u.
Moi quan h¢ theo chi&u doc thi! hien truoc tien ct quy&n
Ive chi phoi cu.a cha m'? doi v8i con cai va sv ph1,1c tung cu.a
con cai doi voi cha ill(;. Trang gia dinh truy&n thong bo m'?
kh6ng chi s&p d!it hon nhiin cho con cai ma con s&p di).t

ca

200

TRUONG 0~1 H9c LAO OQNG • XA H(>I


Chuong Ill. Xu hU'6'ng phat trien gia dinh Viet Nam

viec ly hon cua con cai. Ngoai viec sap dat hon nhan, cha
rne cung quyet dinh nghe nghiep va phan chia tai san cho
con cai, Viec con cai c6 di hoc hay khong di hoc, hoc d.e'n
diiu va lam nghe gi deu do cha me quyet dinh. Thong
thuong nhung nguci lam ruong, lam nghe thu Cong hay
buon ban ... thi con cai ho ciing lam nghe d6. Con gai it
diroc truyen nghe vi nguci ta so khi vi' nha chong se dem

theo bi mat nghe nghiep sang cho mot dong ho khac.
Quan he. cua gia dinh theo chieu doc
. con thii hien
. (j su.
ton sung dao hieu. N6 nhan manh nghia vu, due hy sinh,
su phuc tung cua COn cai diJi vdi cha me, ong ba, t6 tien.
Cu thii la su phuc tung cua nguoi con d6i voi ngurri cha,
khong lam dieu gi trai voi y cha. Con nguiJi hie'u d~ thi bao
gici Cung lam vua long cha anh, khong bao gici du'QC nh(\n
xet, danh gia hanh vi cua cha m~, khong cai l::ii ma phai
Vang lcii.
ThiJ phvng t6 tien, n6i doi tong duiJng la vi$c khong thii
thie'u du9c trong quan ni$m ve d:;to hie'u. Mu6n v(iy, phai
sinh du'<;Jc con trai vi chi c6 con trai moi lam du'<;Jc cai vi¢c
thiJ ph\mg t6 tien, n6i d6i tong du'cing.
M6i quan h$ gia dinh theo chieu d9c cua gia dlnh
truyen th6ng Clu'QC xay dsfng d\fa tren che' di_J ph\l h$ gia
trui'Jng. Ngudi dan ong gia trui'Jng niim quyen chi huy d6i
Voi tat ca cac thanh vien trong gia clinh nh1J VQ,

TRVONG O~.I HQC LAO OQNG ··

XA HQI

COil

trni,

201

\


Gieo trinh Gia dinh hoc

con gai, chau trai, chau gai va nhung ngudi khac so'ng
chung trong gia dinh. Che d9 phu h~ gia truong xay dung
gia dinh theo mot ton ti trat tu rii rang, m6i ngudi phai Y
thuc ve phan vi, S\i X\J Va hanh d9ng theo dung than phan
cua minh. Nho giao day: "Phu phu, ti':i ti':i, huynh huynh, d~
d~, phu phu, phu phu, nhi gia dao chinh'' (cha ra cha, con
ra con, anh ra anh, em ra em, ch6ng ra chong, v(J ra v(J,
the la gia dao chinh),
De cao m6i quan h~ cha me - con cai theo chieu doc dii
chi ph6i quan h~ Vhon nhan la sinh de chir khong nharn thoa man tinh yeu
ca nhan, Trong gia dinh truyen th6ng nghla V\J- duoc d?t
len hang d:iu. Hon nhan duban la hon nhan khong tinh yeu. Ly hon la dieu hiem thiiy
trong xii h9i truyen th6ng.
Gia dinh Vi~t Nam truyen tho'ng du c6 nhung bien the,
khac nhau song ve Cd ban la m9t cau true nhat th~ hoa. N6
dutruyen tho'ng Ia m9t c9ng d6ng san xuat, c9ng d6ng sinh
ho::it, c9ng d6ng van hoa. M6i thanh vien s6ng vi gia dinh
Va hy sinh cho gia dinh, de Cao trach nhi~m, nghia V\J- hdll
!Qi ich ca nhan.
Tinh da khuon muliu cua gia dinh trong xii h9i cong
nghi~p hoa: Cu9c each m::ing cong nghi~p !:in d:iu tien pha
202

TRUONG 0~1 HQC LAO OQNG - XA HQI


Chuong Ill. Xu hu6'ng phat trie'n gia dinh Viet Nam

vd S!J thong nhftt CU.a san xuat Va tieu dung, tach san xuat
ra khoi tieu dung. Xii h9i c6ng nghiep ciing phan doi con
nguoi ra thanh nguoi san xuat va nguoi tieu dung.
Xii hoi c6ng nghiep phan biet "sari xuat d~ tieu dung"
(san xuat tu cap tu tuc) voi "san xuat d~ trao d6i" (san
xuat. hang hoa). Trang xii h9i c6ng nghiep, sari xuat tu
cung tu cap bi diiy lui, nhuong ch6 cho sari xuat hang hoa,
Phan c6ng lao dong xii h9i phat trien, m6i nguoi chi lam ra
mot loai sari pham, tharn chi mot b9 phan cua san pham
nhung lai tieu dung nhieu san pham hon truce day. Cuoc
song cua moi nguoi ngay cang phu thuoc vao hang hoa va
djch vv do ngueii khac san xuilt ra.
Qua trinh phi n6ng nghi~p hoa dii di chuy~n ngay cang
nhieu lao d9ng tu d6ng ru9ng va nha

a sang nha may, xi

.-

nghi~p, co quan. Thanh nien dii di ra khoi nhung h9 gia
dinh cu.a bo ill{:) d~ tham gia vao nhung c9ng d6ng lao d9ng
moi. Ta"t ca nhung dieu nay dii tac d9ng du d9i den dbi
song gia dinh, lam thay d6i ca"u true gia dinh, nhung moi
quan h¢ va nhung chuc niing ben trong gia dinh.

Cong nghi¢p hoa dii anh huong den tinh thuiin nha't
cua cau true gia dinh, lam xua't hi¢n nhieu ki~u lo::ii gia
dinh khong theo truyen thong. N6 kh6ng xoa bo truyen
thong nhung n6 lam cho gia dinh truyen thilng viln la m9t
khu6n miiu va chuii'n muc duy nha"t ph6 bien trong xii h9i
TRlfdNG O~I HQC LAO DQNG - XA HQI

203

•·•

'


Gieo trinh Gia dinh hoc
n6ng nghi$p gi6 day chi con la mo]. trong nhiYng hinh thuc

gia dinh ben canh nhfing hinh tlnrc gia dinh k hac trong xii
hi)i c6ng nghi$p. D6 1,\ tinh lien tuc vii su bien dfli cua cil'.u
true gia dinh,
M6 hinh gia dinh truyen thong viin tiep tuc t6n tai
trong xii hi)i c6ng nghiep do qua trinh c6ng nghiep hoa

dicn ra dfrn dan. 6 nhung vung n6ng than cfmg nhu d6 thi
gia dinh viin tiep tuc hoat di)ng nhu nhfi"ng don vi kinh ti\
Chung trong GO V(:J, chong, con cai Va tat Ca cac thanh vien
CU.a gia dinh deu CO trach nhiom doi vui su tlrinh Vli(:Jng
•
•
I •

cua gia dinh.
/
Ben canh su tiep tuc nguyen mftu gia dinh truyen
thflng, duoi tac di)ng cua c6ng nghi$p hoa tren thuc te dii
xuil'.t hi~n nhieu lo?i hinh gia dinh phi\n finh tinh nghe nghi$p vi\ cft.c hlnh thuc lao di)ng moi.
C6 nhieu gia dhh t0m g9i la gia dlnh nii·a truyiin th61ig

hay mta n6ng nghi{jp. D6 la nhung gia dinh si\n xuilt n6ng
nghi$p, song chong (tht((!ng la ch6ng) thoiit ly n6ng thou, lam cfic c6ng
vice ngoai n6ng nghi~p. H9 c6 thil lit c6ng nhan Jam viec i'J

c6c nhii miiy, xi nghiep, can b{\ dlng ch(tc li\rn vii)c cJ cac cd
quan, c6ng si'J, giao vien trong cflc tn16ng hqc, quiin nhiin
trong qu{\n d,)i hay nhfing ngt(,Ji Fun 11ghii tlj do
nl11t tl111,11,r; JJ!Jii,,, tlH} !J1i'1 cDng, tln\y Lhucic, ngh(, si, nha
phi}"

V\1

- -- ----------~----------·1 PUOfJG DAI
HOC
.. XA HOI
"
. LAO DONG
.
.
.

. C/Jlf()~1J]_lll. Xu hu6ng
phat trie11 gia di11h Viefil Nam
--·---·- ----------- -----·-· -------- --·· --- -------·----····---------·· .

..

van, nhn brio ... Diiy la nhung gia dinh pha n Um do vo
ch6ng c6 thoi gian chung song bi ngil.t quiing. Su phiin tan
khi nhung nguoi thoat ly nay chuyen vo con (Iioac chong
Con) va gia dinh CU.a ho cJ nong thou ra lam an sinh song cJ
do thi vii. nguoc Iai.
Mot loai hinh gia dinh kha ph6 bien trong xii hoi c6ng
nghiep la gia dinli hat nluiri hai the' h$ hay con gqi la gia
tlinh. U(i ch6ng bao g6m vr;i chong' vii nhirng th'ia con chua
den tu6i tnicJng thanh cung chung song. Loai gia dinh nay
hinh thanh do qua trinh di cu' nong thon ra thanh pho' tirn
kic'm cong an viec lam, hoc t~r,, lap nghiep rCJi khong quay
vii n6ng thbn niia. Ho kct hon vbi nhfing ngt(iJi thirnl1 pho
ho::tc nhling ngt(/Ji c6 cung hoan canh, hinh thanh nhling
gia dinh nh6, song tlfcJng doi d:9c l~p v6i h~ thong quan h~
than t9c r9ng riii so voi gia dinh trong xii h9i san xuftt
n6ng nghi¢p 6 11611g th6n. Gia dinh lwt nhiin duc1c m9t so
nha xii h9i h9c coi la c6 tinh cd d9ng cao, d~ thich ung voi
xii h9i th/Ji ky d~u cbng nghi~p h6a.
Lo[!.i hinh gia dinh nay c6 m9t so bien th§. Thu nhftt la
gia dinh h::it nhan chi c6 ch6ng di lam con v() 6 nha nubi
con va lam c6ng vi¢c 119i tr(). M9t bien thJ khac cu.a gia
dinh !wt nhiin trong xii h9i c6ng nghi$p t0m g9i la gia
dinh ni'ia h,_1t nhan hoii. D6 la nhfing gia dinh v() ch6ng

song d9c li:tp voi con cai cua hQ nhung trong nhung th/Ji
--·-·· -

TRlJONG O,'.\I HQC LAO OQNG · XA HQI