Tài liệu Báo cáo "Điều khiển lũ ở tứ giác Long Xuyên " ppt

TAP CHi KHOA HOC VA
CONG
NGHE
Tap 47, s6 5, 2009 Tr. 109-127
DIEU KHIEN LU
(^
TU'
GIAC LONG XUYEN
NGUYEN
SINH
HUY,
HG
VAN
CHIN
1.
TONG QUAN
1.1.
Mddau
Lien tiep trong nhCrng nam dau thap ki 90 tren dong bang s6ng Ctru Long (DBSCL) da xuat
hien nhtrng tran lu ldn gay thiet hai dang ke cho san xuat, tai san, ca sd ha tang va tinh mang con
ngudi. Dae biet tran
IQ
nam
1996
da tan pha nang ne ca sd ha tang trong vting ngap lu, lam bpc
16 nhieu nhugc diem trong quy hoaeh san xuat n6ng nghiep, xay dung cac c6ng trinh ca sd ha
tang. Vi vay, viec xay
dimg
quy hoaeh lu cho DBSCL trd thanh van de bu'c bach.
Nhieu cupc Hpi thao trao d6i y kien ve d6i sach d6i vdi
ICi

lut d DBSCL va c6ng luan hau
nhu th6ng nhat vdi quan diem tim cac bien phap nham kbai thae t6i da mat lgi ich, ban che mat
hai
ctia Iti
lut.
Tai Hpi nghi ve chong lii lut d DBSCL trong 2 ngay 9 va 10 thang 1 nam 1996 Thu tudng
Vo Van Kiet da phat bieu: LU lut d DBSCL phdi
duffc
coi nhu la mgt tdi nguyen cdn lai dung,
khai thdc triet de mat lai cua no, xem
Id
lut
Id
mot quy
lugt
cda
tif
nhien, mgt yeu to cau tgo
nen mdi trwang Chien
Iwac
phong chdng
IQ
lut phdi dug'c thuc hien mgt cdch todn dien,
diiy
du, todn viing, biet lgi dung vd hgn che, ne trdnh, biet khai thdc tiem ndng chir khong
phid "triet tieu
Id".
Ngay 9 thang 2 nam 1996 Thu tudng Chinh phu ra quyet dinh 99/TTG ve dinh hudng dai
han va ke
hoaeh

5 nam
(1996
- 2000) phat trien thtiy lgi, giao thdng va xay dung vting DBSCL.
Dugc
sir
khuyen khich cua Bp N6ng nghiep va Phat trien n6ng th6n va
ctia
Trung tam
Khpa hpc tu nhien va Cong nghe quoc gia (nay la Vien Khoa hpc va Cong nghe Viet Nam), tap
the khoa hpe chung tdi da de xuat vdi Bp Khoa hpc, C6ng nghe va M6i trudng va dugc Bp giao
nhiem vu thuc hien mpt Du an nghien cuu ve dieu khien lu d Ttr giac Long Xuyen. Tren ca sd
cac ket qua nghien ctru, trong ban Du an chtmg t6i da de xuat cac bien phap c6ng trinh dieu
khien
ICi
nham thoat lu d Tu giac Long Xuyen ra bien Tay. Thang 6 nam 1997 Bp Khoa hpc,
Cong nghe va Mdi trudng da thanh lap Hpi d6ng nghiem thu Du an. Sau khi dugc Hpi d6ng
nghiem thu, Du an da trd thanh ca sd khoa hpc cho viec xay dung he thong cong trinh dieu
khien lu khu vuc Tu' giac Long Xuyen. He th6ng c6ng trinh do da dugc Bp N6ng nghiep va Phat
trien n6ng th6n thiet ke, thi c6ng va bat dau van hanh ttr cu6i nam 1998. Hon 10 nam qua he
th6ng c6ng trinh dieu khien lu d Ttr giac Long Xuyen, gpi tat la cac c6ng trinh thoat lu ra bien
Tay, da hoat dpng co hieu qua.
Bai bao nay trinh bay tom tat cac ket qua nghien euu trong Du an.
1.2. Cac cong trinh nghien
ciru
ve lii lut DBSCL da cd tur trudc
Viec nghien ctru lu d DBSCL da dugc bat dau ttr nhti'ng nam dau
ctia
thap ki 60. Co the
luge ke cac cdng trinh nghien ctru co gia trj nhu sau:
109

- Nghien cuu
ctia
Cdng ty SOGREAH (Phap)
\%Q
- Nghien ctru
ctia
Cdng ty Tai nguyen va phat triln (My) 1968.
- Nghien
ctiu ctia
doan Chuyen gia Ha Lan vl
phat
triln nong nghiep cua DBSCL 1974.
- Nhung nghien
ctiu ch6
dp lu va su tmyln lu tren song Mekong
ctia T6ne cue
Kbi tugng
thuy van va trudng Dai hpc Thuy Igi trong Chuang trinh dilu tra ca ban DBSCL dot I (1978 -
1980).
- Nhung nghien cuu che do lu va ngap
lut
DBSCL thuoc Chuang
trinb
dilu tra ca ban tong
hpp Nha
nudc dot
II
va
111
(60-02;

603)
1980-1986.
- Nghien ctru
ctia
Uy ban song Mekong nam
1978
va 1987.
- Nghien ctru cua Phan vien Khao sat quy hoaeh thtiy lgi Nam Bp
(1976
- 1994).
- Nghien
ctiu ctia
Cdng ty C6 van kT thuat NEDECO trong Quy hoaeh t6ng the DBSCL
nam 1990- 1993.
- Quy
hoaeh
lu DBSCL Vien Khao sat quy
hoaeh
thuy lgi Nam Bp 1998.
1.3. Pham vi vung nghien
ciru,
noi dung
nghien ciru ' -
Vting ngap lu
ctia
DBSCL bao gdm: vting D6ng Thap Mudi (DTM), Ttr giac Long Xuyen
(TGLX), vting
trQng
Tay sdng Hau (TSH) va vting kep gitra hai s6ng
Ion.

Thoat IQ ra bien Tay la thoat
IQ
true tiep cho vung TGLX - mot vting kinh te quan trpng,
bao gom dat dai cua 2 tinh An Giang va Kien Giang, mpt phan tinh Hau Giang.
Lupng
IQ
thoat ra bien Tay so vdi lupng lu
din
tren toan bp dong bang ehi chiem mpt ti le
rat be (khoang 6%). Chting ta thiy trude ring viec thoat
IQ
ra biln Tay theo cac phuang an cai
tao cung se kh6ng thay d6i dugc cue dien cua
IQ
tren toan bp d6ng bing. Spng
vi^c
lam do van
CO
nhirng y nghTa nhit djnh nlu chting ta bilt gin vin de thpat lu vdi lgi
dung
lu de cai tao
yiing
dat
CO
lu di qua, dem
IQ din
cho nhung vung thilu
IQ,
lgi dung dung tich trong de dieu tiet lu,
giam ap luc cho dong chinh, dilu khien lu eo lgi cho san xuit ndng nghiep va cac boat dpng

khac.
Vi the van de thoat lu ra bien Tay da dugc nghien
ciiu
mpt
each
toan dien.
Nhung nguyen tic doi hoi mpt du an can
thi
bien la: Bao dam tinh khoa hpc; bao dam tinh
ke thtra; bao dam tinh hieu qua, kinh tl va kha thi. - -
Be dam bdo tinh khoa hgc mgt quy
hogeh
lit
phdi dug'c
xem xet theo nguyen tiic
qiiy
hogeh
tir thuang luu xuong hg lwu, tir ngodi vdo trong. Bdo
diim
tinh he thdng: Tieu
viing
vdi
todn
viing, ngi dong vdi song ldn, vai biin. Mdi quan he qua lgi vd tdc dgng
twang
ho.
Quan trpng nhit trong bai toan kilm soat
IQ
tran la ngdn va thodt hpp li dl kh6ng lam denh
nudc len thupng luu (phia Campuchia), dpi nudc len phia sdng Hau.

Bid todn quy
hogeh
lu phdi
dirac
xem xet mgt cdch todn dien: gdn kit thuy lgi
v&i nong
nghiep - giao thong -
xiiy
du-ng.
Kiem
socit Id
trdn nen
dug'c
xem la cong viec
birc
xdc can ldm
trw&c
mdt mang
tinh ngdn
hgn,
do do cdn xem xet tinh thong
nhdt giira
nhiem vu
trw&c
mdt vd lau ddi
1.4. Cach tiep can van de kilm soat lii d DBSCL
Dong bang song
Ctiu
Long nam d phin cuoi cua luu vuc s6ng Mekong, mpt con song ldn
CO

chieu dai song chinh 4200 km.
cha)'
qua 6 nudc (Trung
Qude,
Myamar, Thai Lan, Lao,
Campuchia,
Viet
Nam). Cao trinh binh quan luu vuc 440 m. Phin dien tich d6ng bing thupe dja
no
phan la 39.600 km", chiem 5% dien tich toan bp luu vuc, vdi chieu dai 230 km (khoang 5,4%
chieu dai s6ng Mek6ng).
Vung ngap
IQ
cua DBSCL chiem dien tich 1,9 trieu ha chi bang 38% dien tich toan vting
ngap lu (5 trieu ha) tinh ttr Phnom Penh trd xu6ng.
VCing
ngap lu cua Viet Nam nam d phan cu6i
ciia viing
ngap
kit
noi tren, bao g6m viing Ttr giac Long Xuyen (la mpt canh dong lu hd n6i
thong vdi bien Tay),
viing
D6ng Thap Mudi (la dong
IQ
kin) va vting kep giu'a hai s6ng Idn (khu
giua).
Dia hinh d6ng bang bang phang, vdi nhieu vung thap trung. Phan ldn dien tich co dp cao
dia hinh ttr 0,5 - 1,5 m. Song chinh chay giCra d6ng bang ttr Bac xuong Nam, mang phu sa den
b6i dap cho dong bang chau th6 phat trien. Hudng d6c dja hinh chau th6 hai ben s6ng phan anh

day
dti
quy luat hinh thanh do: thap dan ttr Bac xu6ng Nam (theo hudng s6ng) va tu song chinh
ra hai phia (theo quy luat b6i
tich
ca hpc).
Hang nam song Mek6ng d6 vao dong bang mpt lupng nudc Ion lao gan 500 ti
m\
trong do
90%
lupng nudc tap trung trong 6 thang mua
IQ
(ttr thang 7 den thang
12).
Dinh lu xuat hien vao
thang 9, 10. LQ len xu6ng vdi cudng suat nho (phan
Idn
5 - 7 cm/ngay). Trong
mtia IQ
long s6ng
Mekong khong tai het lugng nudc Idn lao do, nen ttr K6ngp6ng Cham trd ve xu6i hang nam
nu'dc chay tran bd. Udc tinh trong nhung nam nudc Ion co ttr
15
- 20% t6ng lupng nudc
IQ
chay
tran qua bien gidi d6 vao d6ng rupng nudc ta. Dong chay tran nhu da dugc nhieu ngudi noi den,
la nguyen nhan chinh gay nen ngap lut tren nhtrng vung dat n6ng nghiep
r6ng
Ion,

ngap lau, keo
dai (co no'i den 5-6 thang), ngap sau (co nai den 3-4 m). Cung phai noi rang Dong Thap
Mudi va Tti' giac Long Xuyen la nhung dudng phan lu tu nhien co tac
d6ng
giam nhe yeu cau
thoat
IQ
tren s6ng chinh.
Dong chay tran vdi chat lugng nudc xau. ngan can dong nudc mang
phti
sa song Tien, song
Hau vao b6i dap cho npi d6ng, la ngu6n g6c
ctia
su hinh thanh "nhung vung dat doi phu sa" t6n
tai each day ttr hang ngan nam, ngay ben canh nhung dong song mang nang
phti
sa. Giiip cho
thien nhien khac phuc nhu'ng ban che, ma tu ban than no kb6ng khac phuc dugc la b6n phan cua
con ngudi trong cong cupc cai tao.
Nam tren mpt vung thap trung vdi cac ctra s6ng Idn, vdi day s6ng thap hon nhieu so vdi
mu'c nudc bien binh quan DBSCL chiu anh hudng manh me cua thtiy trieu. Trong mua can thtiy
trieu chay ngugc len qua bien gidi. Ngay ca trong mua lu khi luu lupng nude tai Tan Chau len
den 25.000 - 30.000
m^/s,
vdi
mue
nudc cao tren 5 m van ton tai mot vung rpng ldn d ha luu
giap vdi bien D6ng nudc chay hai chieu. Dieu do gay han che Idn d6i vdi van de thoat
IQ.
Su tuong tac giua dong chay nguon ttr tren xu6ng va dong trieu tu dudi len tao nen mpt che

dp chay phtrc tap:
Trpng
mtia
can nude chay hai chieu trong long dan va cac bai ngap trieu;
- Trong mua lu nude chay mpt chieu ttr tren xu6ng, luc dau chay trong long dan, sau
do
la
chay tran.
Ttr trang thai chay trong long dan sang trang thai chay tran, su chuyen hoa dugc thuc hien
qua cac khau trung gian: Tran bd ttr long dan ra cac vung xung quanh, dien trung, lap day cac
dam dia, lung lang, tilp do la chay tran tu tren xu6ng qua bien gidi va cu6i cung la
sir
ngap lut
keo dai tren nhung vung rgng ldn.
Mpt
dae
diem quan trpng trong che dp chay can luu y la:
- Dong Ngu6n chay tu tren xu6ng bang the nang;
Dong Trieu chay tu' dudi len bang dpng nang (chu yeu).
Ill
Trong su gap gd do, dong chay
IQ
co uu
thi
hon trong npi ddng (thuan eho tich tru'). Ngugc
lai,
dong Trieu co uu the ban trong s6ng (thuan cho chuyen dpng).
Nhung dilu kien bit Igi tren day tap ra nhung kho khan to ldn cho viec kbai thae tai nguyen
thien nhien, xay dung ca sd vat chit cho cupc song ma con ngudi phai chap nhan va viec giai
quyet n6 doi hoi phai co su kien tri, tinh tao nhan thtrc.

Nhung lgi ich neu biet khai
thae
tat nhien cQng se rat to ldn.
Lupng mua rai tren d6ng bing kh6ng dang ke so vdi nudc den tu thugng luu, song cung co
the gay anh hudng nhat dinh cho nhtrng vting ngap n6ng.
1.4.1.
Cdc doi sdch doi vdi vdn de
lii
vd ngap lut -
suphdt
trien vd lua chon
Cac ddi sach cua con ngudi trong vung ngap
IQ
co the phan thanh 3 loai:
- Chung s6ng vdi lu hoan toan;
- Chung s6ng vdi lu co kiem soat
IQ;
- Kiem soat lu triet de.
Chung s6ng vdi
IQ
hoan toan la hinh thiie thap nhat:
Tren DBSCL chting ta da bat dau cupc dau tranh vdi thien nhien ttr diem xuat phat dp: khai
thae tai nguyen thien nhien vting ngap
IQ
nhu thuy san, lua trdi (lua
1
vu), eae rung tram, nupng
ray v.v; kh6ng c6 ca sd ha tang; dan cu thua thdt, s6ng va di chuyen theo mua nudc n6i.
Su phat trien cua n6ng nghiep loai trtr dan lua
1

vu, dua bai vu lua D6ng Xuan - He Thu
len ngdi tren quy md ca d6ng bang, danh dau mgt m6c quan trpng trong cong cupc khai thae tai
nguyen.
Mpt nen sinh thai nong nghiep tien bp da thay the hoan toan cho nhQng dieu kien sinh thai
tu nhien, t6n tai trudc do khoang ban mpt thap ki
(1985
- 1995). Cpn ngudi da cd mat khap noi
tren d6ng bang chau thd, kenh muang thuy lgi, cac bd bao, dudng giao tb6ng. Nhirng ca sd ha
tang nay tuy con yeu kem, song da giup con ngudi trong viec khai thae vting d6ng bang ngap lu
mpt each hieu qua.
Se khdng cd gi thay doi trong nip nghi cda con
ngw&i
song a day neu khdng xdy ra cdc
trgn
Id
lan lien tuc gay nen nhirng ton thdt ngng ne ldn
Iwat
vdo cdc ndm:
1991:
thiet hai
2.217
tid6ng;
1994:
thiet hai
2.284
ti
dong;
1996:
thiet hai
2.182

ti
dong;
2000:
thiet bai
3.792
ti
dong.
Su phat trien cang cao thi thiet hai cang Idn, mac du chung ta da canh giac tim mpi each
ban che anh budng cua
IQ
lut. Va chung ta cQng nhan thtrc dugc nhung mau thuin:
Kenh muong cQng gop phan lam cho
IQ din
sdm hon;
Bd bao, dudng giao th6ng lam eho
IQ
khd thoat hon, ngap lut sau ban;
Gang phat trien - cang mau thuan.
1.4.2.
Bdi todn dieu khien lii
112
Tu nhan thuc ve nhung mau thuan tren, chting ta da dat bai toan dieu khien lu mpt
each
toan dien hon, do la Chung sdng vai
Id
cd dieu khien
Id,
dung he thong cong trinh kiem soat
IQ
dl:

- Dam bao chae an hai vu Dong Xuan, He Thu;
- Tang eudng viee lay phu sa cai tao dong rupng;
- Giam nhe ap lue
IQ
cho vung ha luu.
Dung bien phap c6ng trinh ngan
IQ
tran trong thdi ki diu
IQ,
dl thoat
IQ
vao npi d6ng trong
thdi ki
IQ
chinh. Mpt be thong nhu the se gop phan giai thoat cho nhan dan vung nay khoi c6ng
viec dap de ch6ng lu sdm hang nam, khoi ton xang dau cho viec bam tieu, bom vgi nudc kbi vao
vu D6ng Xuan. Thuc chat la giai phong cho ngudi dan khoi each lam an nhd va su phu thupe
vao thien nhien trong cupc s6ng chung vdi
IQ.
- Mpt he tb6ng c6ng trinh hoan chinh se cho phep chung ta dua vao npi dong hang
trieu tan
phti
sa m6i nam, xoa di nhung vung dat chua phen, thieu chat, tang them chieu day dat
canh tac, cai tao d6ng bang de viec khai thae dugc lau dai, ben virng.
- Chung ta dat
mue
tieu so 1 cho c6ng tac kiem soat lu la bao dam chae an hai vu
Dong Xuan - He Thu. Dieu nay la thuc su can thiet, song chua day du y nghTa. Suy rpng ban,
mpt be th6ng eong trinb kiem soat
IQ

hoan chinh cho phep rut ngan thdi gian ngap lut trung binh
khoang ttr b6n thang xudng cdn khoang hai thang den hai thang rudi, cupc song cua ngudi dan
vung ngap
IQ
se bdt khd khan hon, tien tdi rut ngan hon nua thdi gian ngap lut, khi chting ta co
the cai tao nhiing dudng thoat lu t6t hon.
- Cac qua trinh sinh hpc trong
viing
ngap
IQ
se nang dpng bon. M6i trudng se thay ddi
CO
lgi cho su phat trien lau dai cua con ngudi va van vat.
/.
4.3.
Tgi
sao trudc mdt chua nen nghi
den
viec dap de chdng
lii
triet de cho todn viing?
Viec cb6ng lu cho tung d6i tugng nhu khu dan cu, vudn cay an trai la viec lam can thiet
de bao ve con ngudi, ca sd vat chat cua xa hpi, cac vung dat co gia tri kbai thae eao.
Viec
dap de chdng lu triet di cho todn viing ngap lit hien tgi chwa nin vi nhiiu le:
DBSCL la mpt d6ng bang tre. Trong vung ngap lu cua d6ng bang gan 50% dien tich la dat
phen. Khong cd nuac lit thi dat phen thdnh dat chit. Nwac lit can cho vi sinh dong ruong. LQ
va ngap lut cQng cdn cd nhieu lgi ich to ldn khac: Ngu6n thuy san, nhung vung sinh thai ngap
nudc phong phu hap dan d6i vdi con ngudi ve mat du lich, van de can bang nudc, nudc ngam.
La mpt eanh d6ng bang phang nam d phan cuoi cua mot luu vuc ldn nhu da noi d phan

tren, chting ta chju mdt ap luc rat ldn cua nudc
IQ
ttr thupng luu. Udc tinh t6ng lugng nudc chay
tran qua DTM va TGLX trong nam
IQ
cao nhat khoang 50 ti m , vdi tong luu lupng
IQ
ldn nhat
khoang 14-
15.000
m^/s.
Trong mua lu hai ben s6ng Tien, song Hau la nhimg bien nudc menh m6ng, ngap sau co
nai den 3 - 4 m. Se rit khd dip de tap trung lupng nudc ldn lap do vao trong song hoac mpt
bang thoat
IQ
de tranh cho d6ng bang bai ben kh6ng bj ngap. Mat khac, nen dat sdng Tien, s6ng
Hau rat yeu. Trong dieu kien chay phan tan nhu hien nay, bd s6ng Tien, song Hau con bj sat
Id
khap nai, neu tap trung lugng nudc tran
Ion
lao tren day vao trpng long song va kh6ng che bang
de thi cac bd sdng Ctru Long kho ed the chju dung noi.
113
Viec dip de ven song theo trinh tu, phai dugc tien banh ttr tren xuong dudi, phai cd
sir
thong nhit giua cac nudc nim trong khu vuc. Hien tai do
sir
phat trien kh6ng ddng deu tren luu
vuc nen viec dap de ven s6ng la dieu kho th6ng nhat.
Cd

thi
trong tuong lai khi nhung canh d6ng trung dit phen hien tai da dugc
phti
sa boi dap
cao them, hoac theo mgt qua trinh nao do cac bien dpng cua bien se bat lgi ban. Cd the vdi dieu
kien xay dung hien dai va dilu kien kinh tl cho phep nghT
din
chuyen dip de ven song Tiln,
song Hau (hoac mpt dai thoat lu rpng ban) dl dap
ting
viec yeu eiu bao ve toan bp d6ng bang
trudc nhung biln dpng ldn. Spng theo y ehung toi vao luc dd chua phai la viee lam trudc mat.
Hien tgi thi
phwefng
chdm song chung
v&i
lii cd kiim sodt
IH
theo cdc mirc do
tir
thap den
cao cd thi
Id
doi sdch
hgrp
li nhat.
1.
MOT SO DAC DIEM TlT NHIEN VA KINH TE XA HOI VUNG
DlT
AN

2.1.
Dae diem ty nhien
2.1.1.
Vi
tri dia
li,
dia hinh
Vung nghien ctm nim d phia bd phai sdng Hau, la mdt
vfing
trQng keo dai, kha bang
phing, doc din theo hai hudng: Tay Bae - Dong Nam va ttr sdng chinh vao ndi d6ng. Dp doc
binh quan khoang
0,01%.
Vung cao nhat d phia tren thupe hai huyen Tri T6n, Tinb Bien vdi cap
trinh mat dit ttr 2 m trd len. Vung thap nhat d phia Tay Nam dpe theo song Cai Ldn.
Theo tinh chat ngap
IQ
co the chia vung trQng nay thanh ba tieu vting:
- Vung phia Bac
16
Cai San la TGLX (eu).
- Tieu vung Ttir giac Ha Tien (TGHT).
- Vting
thii
ba la dai dat keo dai ven bien phia Tay ttr Rach Gia den Ha Tien. '•
2.1.2.
Ddt
dai
Vting TGLX
CO

sau nhom dat, trong dd vung ngap nudc chiem nam nhdm la dat co ngu6n
g6c thuy thanh da dang.
Loai dat t6t nhat la dat phu sa, phan b6 dpc bd phai sdng Hau ttr Chau Ddc den nga ba Ld
Te thanh mpt dai rpng tu 4 -
10
km, la nai san xuat ndng nghiep thuan lgi.
Dat phen phan b6 tren dien tieh rpng ldn, nam d vting phia trong eua bai tinh An Giang,
Kien Giang, song vung dat phen cua tinh An Giang tiep giap vdi vung dat phu sa hai ben kenh
Ba The dugc b6i dap hang nam, eo du nudc ngpt va dugc eai tao thudng xuyen nen cQng dugc
trd thanh vung dat san xuat co nang suit cao.
Dat than
btin,
phan b6 d mot s6 vung trQng dpc theo kenh Tra Su, Tam Ngan, nai dja hinh
thap,
ngap nudc keo dai 7 - 8 thang trong nam. Tang than bun chiia nhieu dpc t6 nen chua dugc
str dung trpng n6ng nghiep.
2.1.3.
Dgc diem khi tugng
Khf hau vting TGLX mang
dae
dilm chung cua kbi hau vung DBSCL
la
nhiet ddi gio mua,
mua la yeu t6 chinh phan kbi hau vung TGLX mpt nam thanh hai
mtia
ro ret: mua mua va
mtia
khd. Lugng mua vung TGLX vao loai cao d DBSCL, cao nhit d Kien Luong:
2.120
mm, Rach

114
Gia: 2.087
mm.
Ha Tien: 2.046 mm.
Q
Chau D6c lupng mua giam ban, chi con 1.374 mm.
Lugng mua trong mua mua (tu thang
5-11)
chiem 82 - 90% lugng mua ea nam, trong mua kh6
chiem 10 -
18%
lupng mua ca nam. T6ng s6 ngay mua ttr
171
- 195 ngay trong nam. Mua kho
chi bien dpng tu
124
-
134
ngay trong nam.
2.1.4.
Dgc diem thiiy vdn
Che dp nudc vung TGLX chju anh hudng cua che dp nude eae bien khdng chl:
- Che dp nude sdng Hau (td bgp cua ngudn song Ctm Long vdi trieu bien D6ng);
- Che dp trieu bien Tay;
- Mua, b6c bai trong npi d6ng va cac hpat dpng thuy lgi, n6ng nghiep trong vung.
Che do nudc sdng
Hdu:S6ng
Hau chay qua vting TGLX tren mpt chieu dai 78 km. Luu
lupng binh quan
Qbq

tai Chau D6c khoang 2.240
mVs,
be nhit vao thang 4 vdi
Qbq
= 330
mVs
va
ldn nhat vao thang
10
vdi
Qbq
=
5.480
mVs.
Phia dudi Vam Nao song Hau dugc b6 sung mpt lupng nudc dang ke, ldn hon 2 -
3
lan luu
lugng quan trae tai Chau Ddc trong
mtia IQ
va gap 3 - 4 lan trong
mtia
can. Nhu the, nai co
nguon manh nhat la doan s6ng kh6ng che cac dau kenh ttr Tri Tdn, Ba The - Mudi Chau Phu.
Thiiy trieu bien Tdy: Trieu bien Tay co dang nhat trieu (chu yeu). Bien dp trieu tren bien
Tay nho hon rat nhieu so vdi bien dp trieu tren bien Dpng, ldn nhat vao thang 6 (tren I m) va
nho nhat vao thang
10
(0,2 - 0,3 m). Nhung dao dpng ldn cung xay ra ddng thdi vdi thdi ki trieu
cudng d bien Ddng. O bien Tay trong ngay cQng cd hai chu ki trieu, song dao dpng ldn chiem uu
the ve bien dp va thdi gian, nen song trieu mang tinh nhat trieu.

Dudng qua trinb trieu trong cac thang mua
IQ
cho thay dinh tai Rach Gia ed xu the cao ban
Ha Tien do anh budng lu. Pha trieu cQng cham dan
tCr
ctra len dinh vjnh.
2.1.5.
Tmh hinh ngap lii tren DBSCL vd khu
viec
nghien
cieu
LU
sdng Mekdng trudc khi vdo
DBSCL:Lu
s6ng Mek6ng eo ngu6n g6c chu yeu ttr mua tren
vung thugng nguon va trung du dudi tac dpng
ciia
gid mua Tay Nam, cua ap thap nhiet ddi va
bao do bp vao Viet Nam tren vung ba luu cua luu vuc. Bp phan luu vuc sinh dong chay ldn nhat
chti
yeu d vung trung luu, do nudc
IQ
ttr ta ngan d6 vao song chinh. Cang ve xu6i lu on dinh hon
do tac dpng dieu tiet eua bien H6 va cac vting trQng tu K6ngp6ng Cham trd xudng.
Suot tu Kdngp6ng Cham ra den bien, song Mek6ng chay trong cac day de tu nhien (gidng
ven song) ngan each vdi cac vung trung d hai phia. Cac khu trQng nay n6i vdi dong chinh bang
cac s6ng rach nb6 cat ngang qua cac gi6ng vdi mpt che dp chay gi6ng nhau. Tai K6ngp6ng
Cham nudc bit diu tran bd tu cao trinh 8 m. Qua trinh phan luu dien ra d ca hai phia bd trai va
bd phai sdng Mek6ng tao nen vung ngap
IQ

rpng ldn trude khi tran qua bien gidi do vao lanh tho
Viet Nam.
Dien biin
ciia
lii trong viing DBSCL: Trong thdi ki
IQ
ehinh, nudc
IQ
chay vao dia phan
nudc ta theo s6ng Tiln, s6ng Hau (chay trong s6ng) va hai vet tran chinh: ben bd trai s6ng Tien
vao DTM va ben bd phai song Hau vao TGLX. Con mpt khoang tran nho nam giira song Tien va
s6ng Hau.
Tai lieu do
dae
trong mua
IQ
nam
1996
ebo thay:
Luu lugng nudc ldn nhdt dd vdo ddng bdng:
Luu lugng trung binh ngay ldn nhat tai Tan Chau: 22.600
m^/s
(do ngay 2 thang 10);
Luu lugng trung binh ngay ldn nhit tai Chau Ddc:
8.160
m^/s
(do ngay 7 thang 10);
115
- Luu lugng trung binh ngay ldn nhat cua ca Tan Chau va Chau Ddc: 30.600 m /s (do
ngay 4 thang 10);

- Luu lugng trung binh ngay ldn nhat cua song Mekong chay vao Viet Nam (qua Tan
Chau, Chau Doc va chay tran) la 46.200
mVs
(do ngay 5 thang 10), trong dd Tan Chau va Chau
Doc chilm ti le
66,3%,
tran qua bien gidi chilm ti le 33,7%.
Tdng luong nudc ldn nhdt dd vdo
DBSCL:!\x
ngay 28 thang 9 den ngay
16
thang
10
nam
1996
(ung vdi
mue
nudc tai Tan Chau br 4,5 m trd len): tong lupng nudc
chay
vap Viet Nam
68,86 ti
m",
trong do lugng nudc qua Tan Chau va Chau D6c la 48,57 ti
m^
(chiem 70,5%), tran
qua bien gidi 20,28 ti
m^
(chilm 29,5%) t6ng lupng nudc vap.
Cung thdi gian tren, tdng lupng nudc tran vao TGLX la 4,63 ti
m^

(chiem 6,7%); tdng
lugng nudc tran vao DTM la
15,65
ti
m^
(chilm 22,1%) t6ng lupng nudc vao.
Tu' ngay 9 thang 8
din
ngay 15 thang
11
nam 1996 tong lugng nude chay vao DBSCL la
261,4 ti
n\.
Trong do lugng nudc chay Tan Chau va Chau D6e chiem 80,2%, tran vao TGLX
4,9%,
tran vao DTM
14,5%
va tran vao khu giu'a hai song 0,4%).
LQ thoat ra biln Dong theo song Tiln, song Hau khoang 92%), ra bien Tay khoang 5% va
mpt phin nhd ban khoang 3% thoat ra sdng Vam Co Tay.
Ddng Thdp Mudi vd TGLX
Id
nhimg
ducmg
phdn lit tu nhien:C6 the ndi cac vung trQng
tren d6ng bing bai nudc Campuchia va Viet Nam dong vai trd trtr
IQ
va phan lu tu nhien cho
dong chinh. Dd la nhung vung dong bang thap da va dang dugc kbai thae manh me vao
mue

dich nong nghiep. NhCrng boat dpng dd dtrt khoat se lam thay ddi dja binh eua dudng thoat lu va
phan
IQ,
anh hudng manh me den ti le nudc chay tran va chay trong s6ng, lam gia tang t6e dp
chay, su tan pha eua lu va ngap lut. Dieu dd chung ta can thay trudc de tranh viee xay dung cae
kien
true
ha tang co anh hudng bat lgi den su thay ddi tinh the eua
IQ.
Hien trgng dia bdn ngap lii (vimg TGLX)
Dudng giao thdng - Cdc bien khdng che dia bdn ngap lii
Vung TGLX nhu da trinh bay, co the xem nhu mdt eai bd dugc vay ttr bdn phia bdi cac con
dudng vugt
IQ,
d dd nude vao - ra qua cac cau cdng.
Bdng I.
MoX.
s6 dae trung cua cau c6ng thoat
IQ
vung TGLX
Tuyen
Chau Doc - Ha Tien
Chau D6e - Tinb Bien
Tinh Bien - Ha Tien
Long Xuyen - Chau D6c
Rach Gia - Ha Tien
Eg Te - Rach Gia
Tinh
16
90 (dpc Mac Can Dung)

Nui Sap - Cd Td
Chieu dai tuyen
L(km)
90
20
70
60
80
60
40
35
S6lugng
eau
cdng tren tuyen
41
10
31
18
" ~
T
••
35
43
4
4
Tdng chieu dai
cau cdng Zl (m)
766
358
408

444
439
392
100
100
Il/L
(m/km)
8,5
17,9
5,8
7,4
5,49
6,53
2,5
2,8
16
Trong cac tuyen n6i tren thi cac tuyln Chau D6c - Ha Tien va Long Xuyen -
Cii
, •
kh6ng che dau vao (nudc
din
vung TGLX), hai tuyln Rach Gia - Ha Tien va Lp Te - Rach
Giu
kh6ng chl diu ra (thoat
IQ).
Trong do, tuyln Rach Gia - Ha Tien khong chl lupng lu thoat
uiic
tiep ra bien Tay.
Theo tai lieu do
dae

IQ 1996
ctia
T6ng cue Khi tupng thuy van, t6ng luu lupng Ion nhit
chay vao vung TGLX, tmg vdi thdi diem xuat hien
mtic
nudc dinh
IQ
tai Chau Doc la 2.966 mVs
(do ngay 7 thang
10),
trong dd t6ng luu lupng:
Qua tuyen 7 cau la
1.979
mVs
(tuong duang 67%));
- Qua tuyen eau Huu Nghj den VTnh An la
461 mVs
(tuong duang
15%);
Ttr s6ng Hau vao la 526 mVs (tuong duong
18%).
T6ng lugng dong chay d6 vao vung TGLX qua tat ea eae cua ke ttr ngay 9 thang 8 den
ngay
15
thing
11
(109 ngay) la 12,8 ti
m\
Theo tai lieu quan trae tong luu lupng ldn nhat
tir

TGLX chay qua Tay sdng Hau va bien
lay
la 3.840
m^/s
(ngay 18 thang 10 nam 1996 sau ngay xuat hien dinh lu tai Chau D6c la 11
ngay),
con s6 nay ldn ban nhieu so vdi t6ng luu lugng ldn nhat ehay vao vung kh6ng che.
Huang thodt lu: Trong thdi ki
IQ,
nudc trong vung TGLX ehay mpt chieu ra bien Tay, su
truyen
IQ
tCr tren xu6ng noi chung la thuan lgi, thdi gian truyen nhieu dpng cua s6ng
IQ
chi cd
11
ngay (so vdi DTM la 29 ngay). Theo tai lieu do dae, tdng lupng nudc rut khdi vung TGLX trong
7,
22 ngay (tu ngay 13
thanglO
den 3 thangl 1) la 6,8 ti m , trong dd cd
76,1%
rtit
ra bien Tay
(5,17
ti
m^),
23,9% rut qua s6ng Hau (1,63 ti
m^).
Bdn dd ngap lu viing

TGLX:
Tren ea sd tai lieu dieu tra
IQ
ed b6 sung va chi tiet hoa tai lieu
tinh toan theo m6 hinh thuy luc, chung t6i xay dung ban d6 ngap lut cho toan vung ngap IQ nam
d phi'a Tay s6ng Hau.
Can ctr vao dieu kien ngap lut, dp sau ngap lut va anh huong cua ngap lut tu su hinh thanh
moi trudng, cd the chia toan vung nay thanh ba vung ngap lut khae nhau:
- Vung TGLX tinh den duong Rach Gia - Ha Tien: day la vung true tiep vdi lu,
IQ
den sdm, ngap sau va trung binh;
Vung Bac Ha Tien: la vung
IQ
den muon, phan ldn la ngap
IQ
kh6ng sau va thoat lu
cham, khd khan;
- Vung phia Tay
16
Rach Gia - Ha Tien: thuc te la mpt vung ehua co lu.
Vting TGLX do anh hudng cua hai tuyen giao thdng vat ngang qua khu truyen IQ, dugc
chia thanh ba tieu vung vdi
miic
dp ngap lut khac nhau.
Thdi gian ngap lu sdm nhat d cac vung tren ttr ngay 5-15 thang 8, cham dan tu D6ng Bac
xuIng
Tay Nam, cham nhat la Hon Dat - Ha Tien.
Dien tich bi ngap 426.637 ha (87,2% dien tieh tu nhien) dugc chia ra theo dp ngap:
Ngap dudi 0,3 m: 47.422 ha, chiem
11%

dien tich bi ngap;
Ngap tu 0,3 m den dudi 0,6 m: 77.667 ha, chiem
18,21%)
dien tich bj ngap;
Ngap tu 0,6 m
din
dudi 1 m: 97.812 ha, chiem
22,93%
dien tich bj ngap;
Ngap ttr
1
m
din
dudi
1,5
m: 98.292 ha, chiem 23,04% dien tich bj ngap;
Ngap tu 1,5 m
din
dudi 2 m:
67.152
ha, chilm
15,74%o
dien tich bj ngap;
117
-
Ngap tren
2 m: 38.292 ba, chiem 9,08% dien tieh bi ngap.
Nhu vay, dien tich ngap sau tren 0,6 m co
din
301.540 ba (chiem 70,69% dien tich tu

nhien),
nen trudc day ndng dan chi trong lua mua.
2.2 Tinh hinh kinh te xa hoi vung TGLX
2.2.1.
Ddn cu
Dan s6 toan vung TGLX (tinb
din
ngay 30 thang 12 nam 1994) la
1.572.690
ngudi, chiem
10,32%
so vdi dan s6 DBSCL. Trong do, lao dpng n6ng nghiep
1.242.425
ngudi (79% dan s6).
Ro rang day la vung n6ng thon vdi san xuat ndng nghiep la ehu yeu, ndng nghiep chiem ti trpng
GDP ldn nhat trpng cac nganh kinh te.
Lao dpng xa hpi 754.891 ngudi (48% dan s6), trong do lao dpng ndng nghiep 588.814
ngudi (chiem 78% lao d6ng xa hpi).
Trong vung TGLX co hai thj xa Long Xuyen, Rach Gia va 8 thj tran,
21%
dan s6 TGLX
s6ng trong cae thj tran.
2.2.2. Hien trgng sdn xudt ndng nghiep
TGLX la mpt trong sau vung kinh te n6ng nghiep quan trpng cua DBSCL, vdi tong dien
tich tu nhien 489.203 ha (chiem 12% dien ticb tu nhien cua DBSCL). So lieu su dung dat ttr nam
1987
(la nam bat dau chuang trinh khai thae TGLX) den nam 1994 (tai lieu eua Bp N6ng nghiep
va Phat trien n6ng thpn) cho thay:
- Quy dat huy dpng vao su dung cho cac nganh kinh te qu6c dan nam 1987 la 284.701
ha (58% dien tich tu nhien) va nam 1994 dat 298.662 ha (tang ban 13.961 ha so vdi nam 1987)

do khai thae dat hoang boa, md rpng dice ticb canh tac lua. Nhu vay, dat chua str dung (chti yeu
la dit hoang) biln dpng tu
171.041
-
189.002
ha (34,96 - 38,60% dien tich tu nhien). Day la
vung
CO
dat hoang Idn nhat DBSCL.
- T6ng quy dat str dung cho ndng nghiep chiem ti trpng ldn nhat, tu 41,90 - 46,96%
dien tich tu nhien, d6ng thdi hieu qua su dung ngay mpt tang do tham canh, tang vu, ap dung
tien bp
kT
thuat vao san xuat. So sanh nam
1994
vdi nam
1987
dit n6ng nghiep tang 20.927 ha
(dat cay hang nam tang
19.882
ha, rieng
lua
tang 19.569 ha).
- Ca cau str dung dat n6ng nghiep ngay mpt hoan thien, be sd quay vdng dat cay hang
nam dat 1,75 vong/nam (tang 0,41 vong/nam). Dit
3
vu/nam da len
din
778 ha, dit 2 vu
160.766

ha, tang 94.866 ha so vdi nam 1987 (gip
1,46
lin).
Dat lua chiem ti trpng den 90% dien tich cay bang nam. Viee luan canh
Itia
- mau de
da dang boa cay trdng co ti le thap do ehua cd gi6ng mdi thich hpp, dae biet la thieu thj trudng
tieu thu, hoaeh toan kinh te san xuat lua eo lai cao ban cay tr6ng khac.
- Vung TGLX co dien tich cay lau nam chiem ti le thap {5% so vdi dat n6ng nghiep) vi
nai day bj ngap sau, len lip ti le su dung dat thap. Dieu nay khac biet vdi cac vung dat phen miet
vudn cua Cin Tha, VTnh Long, Tiln Giang,
Bin
Tre.
- Quy dat lam nghiep ngay mpt giam do nan chay rung thudng xuyen de dpa (sau 7 nam
giam 13.236 ba). Viec tr6ng rung can cd vdn dau tu trung ban nhung ngan hang kh6ng cho vay,
rui ro lai ldn nen ndng dan khdng dau tu phat triln. Dilu nay ed anh budng ldn den m6i trudng
vi ti le che phu thip
(10%)
trong khi yeu ciu t6i thilu la 25%.
118
Dat xay dung ca ban (th6 cu, giao th6ng, thuy Igi, xay dung ca ban khac) co ti le 5,70
6,17%), trong khi DBSCL binh quan la
10,8%
va d6ng bing song H6ng la
17%,
chting to ca sd ha
tang chua phat trien. Do vay, trong nhung nam 1996 - 2010 khi tilp tuc hoan chinh thtiy Igi, giao
th6ng, do
thj
hda, ti le dat cho xay dung ca ban se tang len it nhit la

10
-
12%
dien tich tu nhien.
2.2.3.
Hien trgng cdng trinh thuy lgi
Trong vung TGLX cd
15
kenh
true
thuy Igi ldn, mpt s6 dugc dao tu nhung nam 30. Tat ca
cac kenh deu cd nhiem vu tieu thoat nudc npi dong, nudc lu ra bien Tay va cap nudc trong mua
can. He th6ng kenh
true
dugc cai tao dan, dua t6ng chieu dai cac kenh
true
len den 625 km, t6ng
chieu rpng cac ctra lay nudc gan 500 m. Tat ca cac kenh
true
deu thang, ngan, thang goc vdi the
nudc s6ng Hau va thtiy trieu bien Tay nen ehe
d6
thiiy luc t6t.
Vung TGLX cd 13 ctra thpat nudc ra bjen Tay, vdi t6ng chieu rpng cae ctra thoat gan 700 m.
Cac c6ng trinh c6ng th6ng thudng dugc xay dung dudi cac de bao, nham
mue
dfch ch6ng
lu sdm bao ve vu He Thu, nen tac dung
ctia
ehung

cQng
tuong tu nhu de.
Cac de bao dugc xay dung khap nai tren ddng rupng An Giang va phan phia D6ng tinb
Kien Giang ttr Tri T6n xu6ng den kenh Rach Gia - Long Xuyen. Cao trinb de d cac vung dau lu
CLia
tinh An Giang hien la 3,5 m, thap dan xu6ng cac vung dudi (3 - 2,5 m). De bao cd tac dung
nhat djnh trong viec chdng
IQ
thang 8, bao ve lua He Thu, song cd nhirng nhugc diem nhat djnh
trong viee tieu thoat, ve sinh ddng rupng, lay phu sa.
2.2.4. Hien trgng giao thdng
Do nhQng yeu eau kbai thae kinh te cua vung nay d ca hai tinb An Giang va Kien Giang da
sdm hinh thanh mdt mang ludi giao thong da dang va phong phu ve dudng bp lan dudng s6ng.
Thep tai lieu dieu tra cua tinh An Giang cho den ngay 1 thang 12 nam
1993
tren toan tinh
An Giang co
5.177
km dudng giao th6ng, trong do dudng bp co
2.715
km mat dp trung binh la
1,51
km/km^
va 2,67
km/1.000
dan.
Tinh den thang 6 nam
1995
da dugc dau tu nang cap toan mang 4.240 km, trang do dudng
bo la 1.778 km va dudng s6ng 2.462 km. So vdi An Giang, tinh Kien Giang co he th6ng giao

thong dudng bp kem phat trien ban.
Mang ludi dudng bp eon thu hep trong pham vi qude 16, lien tinh 16, chat lupng dudng sa
con thap va xu6ng cap tram trpng. Nhin chung, giao th6ng dudng bp gap nhieu kho khan. T6ng
chieu dai dudng d t6 di dugc la 595 km, trong do dudng nhua, dudng be tdng
150,46
km, mat dp
la 0,095
km/km^
Do he th6ng s6ng rach ching chjt va phan bd dan cu chu yeu dpc theo cac tuyen dudng
giao th6ng nen s6 lugng cau c6ng, ben pha, ben tau, c6ng cae loai rat ldn.
3.
MUC TIEU DlT AN VA GIAI PHAP CONG TRINH
Can ctr cac dilu kien tu nhien, kinh tl, xa hdi, tinh binh ngap lu va djnh hudng phat trien,
cac mue tieu du an va bien phap c6ng trinh dugc de ra nhu sau:
3.1.
Mue tieu Dy an
Viec xay dung he tb6ng cong trinh thoat
IQ
ra biln Tay nham mue dieh kiem soat lu tran ttr
bien gidi vao ddng rudng TGLX nham:
119
- Bao dam an toan cho hai vu lua D6ng Xuan - He Thu.
Giam bdt dp sau ngap lut va thdi gian ngap lut eho vting TGLX.
- Dua nudc lu sdm ve cai tao cac vting dat chua phen, hoang hda
Tii
giac Ha Tien
(TGHT), eai tao chat lugng nude chua luu cuu trong cae kenh rach vung Kien Giang.
- Tang cudng viec lay phu sa s6ng Hau vao cai tao vung npi d6ng TGLX va ngpt hoa
vung ven bien phia Tay.
Viec xay dung c6ng trinh cin dugc tinh toan xem xet de kh6ng gay bau qua ngap lut cho

thugng luu, mat nude ngpt va xam nhap man sau vao ba luu trong mua can.
3.2.
Cac bien phap cong trinh
3.2.1.
Cdc
bien
phdp bao gdm
Kilm soat
IQ
tran bien gidi vao vung TGLX va thoat
IQ
tran ra bien Tay va xudng
vung Tay Nam s6ng Hau;
- Ngan man, gitr ngpt ven bien Tay;
- Kiem spat lu tu s6ng Hau vao vung TGLX.
3.2.2.
Cdc cdng trinh kiem sodt lii bao gdm
Cum cdng trinh sd 1: He tb6ng c6ng trinh kiem soat lu tran qua bien gidi.
- Xay dung tuyen de ngan lu tran qua bien gidi va cac c6ng trinh kiem soat
IQ
tran vao
vung TGLX bao g6m:
• Tuyln de ngan
IQ
tran bien gidi tu Chau D6c den Tjnb Bien va ttr Ba Chuc den dau kenh
Ha Giang. Tuyen de dugc dap phia
bdNam
kenh VTnh Te.
•
Cac c6ng trinh kiem soat

IQ
tran bien gidi g6m cong Tra Su, Tha La de cd the thoat dugc
luu lugng 700
mVs,
cac cdng trinh kiem soat lu dau kenh Mdi, T5, T4, T3, T2, Ndng Trudng va
7 cau d dau cac kenh vting TGHT.
- Nao vet va md rpng kenh VTnh Te vdi chieu rpng day B = 30 m,
Z^ay
= -3 m, dam bao
nudc tudi mua can co luu lugng Q = 37
rrc'ls,
md rpng bai tran dpc kenh VTnh Te ttr
K23-I-600
cho
din K36-t-500
dl thoat dugc luu lupng
IQ
la 1.940
m^/s
(vdi
IQ
1961).
- Xay dung dudng tran ket hgp cau can d phia Bae eau Xuan Td (cau khdng ten) vdi
chieu rpng B = 300 m,
Z^ay
=
-i-l
m de co the thoat dugc luu lugng
Qmax~
1.220

mVs.
Cum cdng trinh sd 2: He thong eong trinb ven bien Tay.
- Nao vet va dao mdi mot s6 kenh thoat
IQ
ttr kenh Rach Gia - Ha Tien ra bien Tay;
- Md rpng cac cau tren QL80;
-
Xay dung be tb6ng de ven bien Tay dai 74 km, cao trinb de
Zjay
=
-i-2
m, chieu rpng
dinh de B = 3 m. D6ng thdi xay dung 20 eong ngan man ven biln.
Cum cdng trinh so 3: Cae kenh thoat
IQ
npi d6ng ra biln Tay.
Xay dung he thong kenh dan nudc, tieu nudc, tieu chua va lay phu sa
(18
kenh true va kenh
cap I). Cac kenh nay hau nhu da cd nhung can cai tao nang cap, trtr mpt vai kenh dao mdi.
120
Ngoiii ccic
cdng trinh noi trin cdn xay dtrng
ccic dw&ng
giao thong huyit mgch
vwgl Id
niim 1961,
ccic
cdng trinh chdng lit di bdo vi cdc thdnh pho, thi xa, thi tran vd cdc tuyin ddn
cw.

Cum cdng trinh so 4:
Cac
c6ng trinh kiem soat lu ttr s6ng Hau vao vung TGLX.
Xay dtrng 8 c6ng ven s6ng Hau dau cac kenh: kenh dao s6 2, Can Thao, Tri Ton, Mudi
Chau Phu, Ba The,
Chae
Nang Gu, Mac Can Dung va Chae Ca Dao.
Trong giai doan 1, du an nay mdi chi de cap den 2 cum c6ng trinh s6
1
va s6 2.
Tat ca cac c6ng trinh noi tren dugc tinh toan kiem tra thuy van, thuy luc c6ng trinh, tfnh
toan thtiy c6ng. Cac hang mue ehfnh cua he th6ng c6ng trinh da dugc xay dung tu nam 1997 den
nam 2000 da boat d6ng t6t qua cac mua lu nam 1998, 1999 va dae biet la tran lu ljch
sii
nam
2000.
4.
KIEM TRA
NHLTNG
HOAT DONG CUA HE THONG CONG TRINH THOAT LU RA
BIEN TAY SAU TRAN
Lt
LICH
SET
NAM 2000
Viee kiem tra nhung boat
d6ng
cua he th6ng noi tren dugc tien hanh vao cac nam 2001
-
2002.

Sau day tdm tat cac nhan xet do.
4.1.
Lu
lut
nam 2000 tai DBSCL
la
dae biet nghiem trong
Ttl'
nhung tai lieu thuc do co the sa bp rut ra mpt s6 nhan xet ve
dae
diem
IQ
nam 2000 nhu
sau;
Lu dau mua nam 2000 tai DBSCL xay ra vao thang 7, (den sdm nhat tu' trudc den nay).
Vao giua thang 7 mue nudc da dat tdi 3,35 m tai Tan Chau va 2,76 m tai Chau D6c.
Dinh IQ sdm tai Tan Chau dat
H^ax
= 4,22 m (ngay
1
thang 8) va tai Chau Doc
H^ax
=
3,81
m
(ngay 2 thang 8, cao nhat tu' trudc tdi nay).
Dudng qua trinh
IQ
phuc tap vdi hai dinh, dinh lu chinh rat cao: tai Tan Chau dinh lu
H,„ax

=
5,06 m (do ngay 23 thang 9) chi kem
IQ
ljch su nam 1961 co 6 cm, tai Chau Doc
H^ax
=
4,90 m
(do ngay 23 thang 9) bang vdi
IQ
nam
1961.
Nudc nit rit cham do anh hudng thtiy trieu. Vao nhung ngay cu6i thang
10
tai vung dau lu
mu'c nudc con den 4,2 - 4,3 m.
LQ
keo dai nhat tu trudc tdi nay. Thdi gian duy tri mtre nudc cao hon 4 m keo dai tren
110
ngay (Tan Chau )
4.2.
Van hanh cong trinh Idem scat Ifl trong tran lu nam 2000
Theo quy dinh kilm soat lu dl chong lu
din
sdm, hai cong Tha La va Tra Su phai dupe
dong vao diu lu, cho
din
khi mtre nudc Chau D6c dat 3,8 m. Sau dd md c6ng thao nude
IQ
vao
TGLX trong lu chinh vu va ddng trd lai khi lu Chau D6c rut xuong dudi 3,5 m (de rut ngan thdi

gian ngap IQ).
4.2.1.
Van
hdnh dap cao su
miia lU
ndm 2000
Dau thang 7 nam 2000 khi mue nudc tren kenh VTnh
TI
dat khoang +1,5 rn, hai dap cao su
dugc bam len vdi ap suit khi trong than dap khoang 1500 mAq.
Vao.thdi
diem do mue nudc
121
con thap, nhiet dp kh6ng khf rat ldn, nen
miic
dp bam kbi nhu vay thoa man viec ngan nudc,
dong thdi dam bao an toan dap. Vao trung tuan thang 7 cae dap dugc bom len vdi ap suat tu
1800 -
2000 mAq, va vao ngay 26 thang 7 nam 2000 cac dap dugc bom them vdi ap suat t6i da
(2500 mAq), cao trinh dinh dap dat cao dp thiet ke la 3,8 m.
Ngay 29 thang 7 nam 2000
mue
nudc thugng luu dat 3,9 m, mpt ldp nude mong tran tren
dinh dap.
Ngay 3 thang 8 nam 2000 mue nudc thupng luu dat mtre cao nhat 4,1 m, sau dd mue nudc
kh6ng tang va giam cham.
Ngay 4 thang 9 nam 2000
mue
nudc tai Tha La d vung thupng luu 4,07 m, ha luu la 1,80
m, chenh lech mtre nudc gitra vung thupng luu va ba luu la 2,27 m. Cung ngay, mue nudc tai

Tra Su d vung thugng luu la 4,1
m.
ha luu la 2,7 m, chenh lech mue nude giua thugng luu va ha
luu la
1,4
m. Sau do ngudi ta tien hanh md c6ng thoat lu vao TGLX.
4.2.2.
Nhiing
nhgn
xet ve qud trinh van hdnh cdng trinh
Do viec ngan cac cua thoat lu doan Chau Doc - Xuan T6 nen trong giai doan dau toan bp
dong chay tran thoat theo kenh VTnh Te va cau Hun
Nghj,
sau do mpt phan theo
19
ctra (tu Cau
Sap den ctra Ha Giang) d6 vao TGLX va mpt cua d6
true
tiep ra Giang Thanh. Trong s6 cac ctra
noi tren co 13 ctra thoat nudc
IQ
mpt chieu, 8 cua thpat ddng chay cue bp. Trpng s6 dp, cac cua
T3,
T4, T5, T6 la cac ctra thoat quan trpng nhat. Luu lugng
Q^ax
ttr tren 100
m^/s
den gan
700 mVs (ctra T5), vdi t6ng lupng thoat ttr khoang
1

ti
m^
den tren 4 ti
m^
trong mua
IQ.
S6 lieu noi tren cho thay hudng thoat ra phia Hon Dat - Kien Luong la thuan lgi nhat vi
dudng thoat ngan va dau nudc cao. Ti luu cua cac ctra nay cQng rat ldn
(qmax
> 4 -
5
mVsm).
Hudng thoat ra phia Giang Thanh cQng can dugc luu y sau nay.
Theo can bang dong chay qua cau can Xuan T6 va cau Hti'u Nghj dp vao TGLX, ta thay
mpt lugng nudc tran
tu'
Campuchia d6 vao bien gidi Viet Nam phfa sau Xuan Td len den gan 7 ti
m\
vdi luu lugng
Q^ax
> 1000
mVs. Trpng tran
IQ
nam
1996
hien tugng nay hoan toan kh6ng co.
Nhu the lupng dong tran tu Campuchia d6 vao TGLX cd xu the ngay eang gia tang va nguyen
nhan chu yeu la do nhu'ng thay d6i dja hinh cue bp phia thupng luu can duge luu y giai quyet.
4.2.3.
Ddng chdy

lii tic
sdng Hdu vdo TGLX
Can ctir vao s6 lieu do dae tai cac cua dpc s6ng Hau ttr
ciia
Long Xuyen
1 (LXl)
den Long
Xuyen 26 (LX26) c6 the phan cac ctra thanh ba nhom:
- Cac ctra chay vao mpt chieu (khi dinh
IQ
d Tan Chau H > 3 m) gom 8 cua tu kenh Dao
den Qng Quyt (thupe vung co dau nudc cao).
- Cac ctra chay 2 chieu (vao - ra) song do nudc
IQ
vao vting Ttir giac la ehinh g6m 8 ctra tu
Binh Hoa den Nguyen Trung True va mpt so ctra d ha luu.
- Cac ctra chay 2 chieu, song thoat ra s6ng Hau la chinh.
Ctra d6 nudc manh nhat vao vung TGLX la VTnh Tre do vao Tri Tdn (lugng nudc W > 2 ti
m^).
Cay Duong do vao Ba The (W >
1,9
ti
m^),
kenh Dao
(V/
>
1
ti
m^).
Tit ca cac ctra nay deu

nam trong khu vuc I thugng luu, vdi ti luu
q^ax
= 5-6 mVsm. Day la khu vuc nen bo tri c6ng
dau kenh de chu dpng khong che
IQ
vao d6ng rupng.
Cac ctra d khu vuc thtr II c6 ddng chay ra, song khdng dang ke. Dd nude manh nhat vao
TGLX la ctra Nguyen Trung
True
(dd vao kenh Rach Gia - Long Xuyen vdi lugng nudc
122
W = 880 trieu
m^).
Mpt s6 cua khac g6m Binh Hoa, Muong Chau, Chae Ca Dao d6 vao TGLX
vdi W > 200 trieu
m^
Ti luu d cac
ciia
thupe khu vuc nay giam bin
(q^ax
=1-2 mVsm).
6
khu III (ha luu) ta thay nhung ctra d6 nudc vao va ra nam xen ke. Cua Hoang Dieu la cua
thao nudc manh nhit ra song Hau (lupng nudc W > 1 ti m ) lai nam tren cung
ctia
khu vuc nay.
Ke do la Cai Sin vdi W = 233 trieu
m^
d vj tri thap nhat cua khu vuc. Cac ctra Tam B6t, Ba
Thtr, Cai San co lupng vao va ra xap xi nhau (thao ra s6ng Hau kh6ng dang ke). Trong s6 nay co

ctra Cai Sao do vao kenh Tron nam d vi tri thap, song d6 nudc vao d6ng dang ke (W >
100
trieu
m').
Ti luu vao ra deu be, trong do ti luu vao ldn hon ti luu ra.
T6ng lugng nudc tu s6ng Hau d6 vao TGLX ttr ngay 3 thang 8 den
31
thang
11
(co gian
doan) udc tinh 9,5 ti
m^,
chiem 33%) t6ng lupng nudc dd vao TGLX.
Neu keo dai tai lieu dong chay cho su6t thdi gian
IQ,
ta co t6ng lugng dong chay d6 vap
TGLX ttr s6ng Hau khoang
11
ti
m^.
So sanh vdi t6ng lupng nudc d6 vao TGLX qua hai ctra
Tha La, Tra Su (khu vuc 7 cau trudc day) la 2,76 ti
m^
ta thay lupng dong chay ttr s6ng Hau d6
vao ldn gap 4,65 lan. Theo do phu sa theo dong chay vao sau trong npi d6ng den tan cac vung
sat bien
ctia
tinh Kien Giang.
4.2.4. Thodt lii ra bien Tdy
LQ thoat ra phfa bien Tay theo cac cua nam dpc theo tuyen Rach Soi - Rach Gia - Ha Tien -

Giang Thanh. Tat ca co 35 cua thoat ra phfa nay dugc chia thanh bai doan: Rach S6i - pha Ha
Giang va pha Ha Giang - Giang Thanh.
Trong s6 35 cua cd 6 ctra tu nhien rpng tren 50 m va dp sau ldn ban ttr 5 - 6 m thaat dugc
nhieu nude. Cua Nguyen Trung True, Vam Rang, Vam Ray thoat dugc gan 2 ti
m^
m6i ctra. Cae
cua
CO
kh6i lugng nudc thoat tren 1 ti
m''
g6m: rach Soi, s6ng Kien, T5, Lung Ldn, Ba Hon. Ctra
pha Ha Giang thoat nude tu kenh dpc (thu gom nudc tu cac dau kenh) rach Gia - Ha Tien va d6
nudc ra ctra Giang Thanh cQng thoat dugc lupng nudc ldn (gan 1,5 ti
m').
Uu the chung cua tat
ca cac ctra la hau nhu trong suot
mtia
IQ nudc chay
m6t
chieu ra phia bien.
4.2.5. Cdn bdng nudc trong
miia
lii vd tinh hinh ngap lut
Can bing nudc dugc tfnh cho thdi doan tu ngay 4 thang 8 den ngay
10
thang
10
nam 2000
(67 ngay) cd tai lieu do dae ddng
b6.

T6ng lupng nudc d6 vao TGLX khoang
21
ti
m\
trong do:
- Nudc tran qua bien gidi chiem
12,98
ti m (62%).
Nudc tu s6ng Hau d6 vao TGLX la 8,01 ti
m^
(38%).
Tong lupng nudc chay ra khdi vung TGLX
11,34
ti m , trong do:
- Thoat ra biln Tay 9,07 ti
m^
(80%).
Thoat xuong vting Tay song Hau 2,27 ti m (20%).
,,
Lupng nudc tich ldn nhat vao npi dong 9,65 d m .
Luu lupng trung binh tuyen vao 3573
m/s.
Luu lupng trung binh tuyen ra
1930
m /s.
Tmh hinh ngap lut: cd
thi
chia TGLX thanh ba vting ngap khac nhau: vting TGLX, vung
TGHT va vung Nam qude
Id

80.
123
So sanh do sau ngap lut trog npi d6ng TGLX trong mpt s6 nam lu ldn cd the thay:
Miic
nudc npi d6ng TGLX giam dugc ttr 20 cm d vung dau
IQ
(npi d6ng An Giang) den 60 cm (vung
Rach Gia - Kien Giang), trong khi d cac vung khac ngoai vung kiem soat
IQ
dp sau ngap lut tang
len dang ke.
Trong tinh hinh dp
mtre
dp ngap lut d vung Bac Ha Tien tang len do khdng du cua thoat
nhu da noi d phan tren.
4.3.
Nhfl-ng
hieu qua eua cong trinh kiem scat lu
1.
Cho
din
nam 2000, nhung hang mue dau tien trong he th6ng c6ng trinh kiem soat
IQ
thuc
sir
mdi dugc thtr thach qua 2-3 mua lu. Ket qua quan trac
IQ
vung TGLX cQng cho thay 2 dap
cao su Tra Su, Tha La, tran Xuan Td da co tac dung rd ret trong viec KSL thang 8 va ha
mtre

nudc lu chfnh vu tu 20 - 25 cm. Thdi gian truyen
IQ
ve ha luu cung co xu the cham
ho'n
ttr
1
- 3
ngay.
2.
C6ng trinh kiem soat IQ vung TGLX gan nhu da bao ve dugc vu He Thu, ch6ng dugc
tran lu som nhat trong ljch su, trong luc d cac vung khac t6n that la nang ne.
C6ng trinh kiem soat lu dugc dong lai vao cu6i mua lu, nhd do nudc trong npi d6ng rut
nhanh, thdi gian ngap lut rut ngan.
Do chua
CO
c6ng trinh kiem soat lu phfa s6ng Hau, nen ddng chay tu sdng vao
n6i
d6ng gia
tang, lam giam tac dung rut ngan thdi gian ngap lut.
3.
Nudc ngpt mang phu sa s6ng Hau vap vung sau trong npi d6ng den tan nhung vung
trudc day nudc chua phen - man ngu tri, cap nudc phuc vu sinh hpat chp ngudi dan, dem lai su
thay doi Idn lao trong cupc s6ng ngudi dan vung Kien Luong - Hon Dat. Nudc chua dugc day
nhanh ra bien.
4.
Nhd do trong nam 1998 ngudi ta khai hoang dugc tren 20.000 ha dat vung TGHT, thu
hep vung trong cay bach dan tu' 43.000 ha xu6ng con 20.000 ha. Ket qua la d vung TGLX san
xuat lua tang ttr
1.125.000
tan nam 1996 len tren 2.500.000 tan vao nam 2002 va gan 3 trieu tan

vao nam 2004.
5.
Nhd
CO
nudc ngpt lan dau tien d TGHT xuat hien ea linh vao mua lu va mot s6 loai ca
trang khac. Tham thuc vat thay d6i, thang 4 nam
1999
lan dau tien trong ljch str ngudi ta thay
xuat hien Seu dau d6 d vung tram Kien Luong. M6i trudng duge eai tao mgt
each
ca ban.
5.
KET LUAN
Du an Dieu khien lu vung TGLX dupe viet xong nam 1997. Sau dd la kl
hoaeh
nghien cuu
chi tiet do cac ca quan thiet ke Bp N6ng nghiep va Phat trien ndng thon tiln hanh. Trong ba nam
1997 - 1999 mpt kh6i lugng c6ng viec rat ldn cae cdng trinh thuy lgi dugc nhanh chdng thuc
hien, va yao nam 2000 c6ng trinh lai dugc thu thach trong mpt tran
IQ
ljch str.
Din
nay hoan toan
CO
the ket luan: c6ng trinh Diiu khiin lit viing
TGLX da
dtrng vung va phat huy tac dung.
Ttr do cho den nay, qua
10
nam khai

thae,
cdng trinh do da ed nhung ddng gop to ldn cho
viec phat trien kinh te n6ng nghiep va cai tao m6i trudng bai tinb An Giang, Kien Giang.
Co dugc mpt c6ng trinh nhu vay, vdi thdi gian thuc bien rit ngin la nhd cdng lao dong gop
ctia
nhieu ngudi. Trudc tien phai noi cong viec do co ngudi chi huy eao nhat, do la C6 Thu
tuong Vo Van Kiet, Thu trudng cac Bp: Thtiy lgi, Giao thdng, Xay dung; cd su tham gia ddng
gop cua nhQng dpi quan Thuy lgi, Giao thong "lanh
nghi"
va nhung ngudi lam khoa hoc.
124
Chung t6i, nhCrng ngudi dugc di theo c6ng viec do ttr dau den cu6i, xin t6 long bilt on sau
sac
ctia
chung t6i doi vdi C6 Thu tudng Vo Van Kiet - ngudi da tin cay va su dung chung toi
vao mpt c6ng viec to ldn va huu ich, xin tp
Ipng
biet an d6i vdi lanh dao Trung tam Khoa hpc va
Cong nghe qu6c gia, nay la Vien Khoa hpe va C6ng nghe Viet Nam da ung hp chting t6i trong
cong
vi^c
va thudng xuyen co su chi dao sat sao dl c6ng viec dugc thanh c6ng my man, xin to
long biet on d6i vdi lanh dao
rac
Bp, lanh dao va nhan dan 2 tinh An Giang, Kien Giang vl
sir
giup dd tan tinh de mpi c6ng viec dugc tien hanh thuan lgi. Dae biet, chting t6i xin cam on cac
dong nghiep da tham gia thuc hien Du an: Nguyin Tit Die - Vien Co hpc ung dung, Cao Tit
Thuan - Vien Khao sat quy hoaeh thuy lgi Nam Bp, Cao Tin Khoan - C6ng ty Tu vin khao sat
thiet ke thuy lgi, Tran

Due
Kham - Vien khao sat QHTL Nam Bp, Nguyen Dinh Phudc - Dai
KTTV khu vuc Nam Bd va Vu Quy Hiln - C6ng ty Tu vin khao sat thilt kl thuy Igi.
Hinh
14
LUU
LUONCS
MAX
VA
J6HG
LUONG
LO
NAM 1996
(Kfe't
quit
til
m6 hinh toin)
3210
,^^
5057
-94-
^*=%
23623
CAM PU
CHIA
J^Ji^^
1
K^E
5.6
Ui

Si
^?^r^
i.»Nc
i
(
1
A
\
(
^•«*D:
/./f I \y
GHICHU
1054 Luu luong
(m3/s)
53
TSng
luBng
(10*9
m3)
Hinh
1.
Luu lugng max
va
tong lugng lu nam
1996
125
Hinh
21
BAN CO QUY HOACH LU VUNG
Tfl

GlAC
LONG XUYEN
PHI/ONG AN • IIC
He
Ihirp c6n5 kJni wit
Kl
y.^t
BIEN
TAY
GHICHU
3fl Te
npOi.
ti ^i r»th '•^^•
"ivrH lim
fi|
ll.
n|
bt
0
RiWlBBjnW
fl»npjitiuytn
-
flanri^n*
Titm
b<w,
c6ns
«*
f-*
i
•

etl «& nui
MH
.
Wn mi
fiwU
to
K*T'.
dulAnMs n*
•;—
S*
^olri
m*n
" •"
' ''
CSn9
nB*n
min
i*J
ki(n
Q_,
Bbig
trin
Cl ^
///nA
2.
Ban do quy
hoaeh viing IQ
Ttr giac Long Xuyen
TAI LIEU THAM KHAO
Quy hoaeh thuy lgi d6ng bang s6ng Ctru Long - Phan vien khao sat quy hoaeh thuy lgi

NamBg,
1990.
Quy
hoaeh IQ
d6ng bang s6ng Ctru Long - Phan vien Khao sat quy hoaeh thuy lai Nam
Bg,
1995.
Dae diem thuy van vung
IQ
- Phan vien Khao sat quy hoaeh thuy lgi Nam Bp, 1995.
Quy hoaeh t6ng the tinh An Giang - Uy ban nhan dan tinb An Giang,
1990.
Quy hpach t6ng the tinh Kien Giang - Uy ban nhan dan tinb Kien Giang, 1991.
Quy hoaeh t6ng the dnh D6ng Thap - Uy ban nhan dan tinb D6ng Thap,
1991.
Quy hoaeh tong the tinb Long An - Uy ban nhan dan tinh Long An,
1991.
SUMMARY
Major tasks of the flood control in the Long Xuyen Quadrangle was to master floods
crossing from the Cambodian border by a system of dikes, channels, and viaducts. Flows into
126
the acid sulfate soils areas of Ha Tien Quadrangle has reclaimed this vast land area, from which
flooding water flushes out to the West Sea by the shortest route.
The restriction of flows crossing the Cambodian border into the Long Xuyen Quadrangle makes
favourable conditions for the sediment-rich water of Hau river to enter the Quadrangle and
enrich this land area.
In
the disastrous flooding event of 2000, the flood control construction system in the Long
Xuyen Quadrangle remained stable and fully met the previously set-up requirements:
-Ensuring a full harvest of

the
autumn-summer crop for the provinces of
An
Giang and Kien
Giang.
-Reclaiming the acid sulfate soils areas of
Ha
Tien Quadrangle into agricultural lands.
-Lowering peaks of floods, shortening the flooding periods in the Long Xuyen Quadrangle
and reducing flood pressure for constructions in the interior fields.
-Bringing sediment-rich water of
Hau
river to the interior fields.
-The landscape of this area has remarkably been changed.
Dia
chi:
Nhgn bdi ngdy
10
thdng 8
ndm
2009
Vien Dia li va Tai nguyen,
Vien Khoa hpe va C6ng nghe Viet Nam.
127