SKKN hướng dẫn học sinh lớp 9 viết đoạn văn nghị luận văn học triển khai luận điểm

Hướng dẫn học sinh lớp 9 viết đoạn văn nghị luận văn học
triển khai luận điểm
I. PHẦN MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài.
Như chúng ta đã biết, trong chương trình Ngữ văn lớp 9 phân mơn Tập làm
văn đóng vai trị đặc biệt quan trọng. Và trong đó mảng Nghị luận Văn học được
xem là nội dung rất khó ăn điểm đối với các em. Đặc biệt trong cấu trúc đề thi
như hiện nay với 2 phần đó là Phần đọc – hiểu và phần tạo lập văn bản thì phần
tạo lập văn bản chiếm lượng thời gian và điểm số rất cao, thường từ 5 đến 5,5
điểm nhưng trong thực tế đây là một việc làm rất khó đối với các em đặc biệt là
những em có lực học yếu, trung bình - khá. Các em thường đạt điểm số thấp có lẽ
cũng gặp phải khó khăn trong phần tạo lập văn bản đặc biệt là đối với bài văn
Nghị luận văn học.
Trong quá trình giảng dạy và chấm các bài thi của các em tôi thường xuyên
nhận ra rằng các em làm một bài văn chỉ có 3 đoạn văn tương ứng với bố cục 3
phần của văn bản đó là: Mở bài, thân bài và kết bài. Hơn nữa, trong bài văn của
các em không rõ ràng giữa luận điểm và luận cứ, mà trong văn Nghị luận, luận
điểm được xem như là linh hồn của bài văn, chỉ khi đưa ra được các luận điểm,
bằng các luận cứ làm sáng tỏ luận điểm thì khi đó mới làm sáng tỏ được vấn đề
cần nghị luận và thuyết phục được người đọc, người nghe. Đây là một công việc
tuy không dễ dàng nhưng không phải là không làm được.
Trong thực tế giảng dạy, ôn thi tuyển sinh trung học phổ thông và qua tâm
sự các em chia sẽ: Các em không biết viết đoạn văn triển khai luận điểm. Chính
vì thế khi gặp các đề văn nghị luận văn học các em thường diễn xuôi hoặc kể lại
tác phẩm bằng lời văn của mình. Vì thế, qua mỗi lần kiểm tra hay thi cử đặc biệt
là thi tuyển sinh vào lớp 10 chất lượng còn rất thấp.
Nhận thức được khó khăn trên của các em và tầm quan trọng của vấn đề
bản thân tôi luôn mong muốn nâng cao chất lượng cho học sinh nên đã chọn đề

1

TIEU LUAN MOI download :


tài: Hướng dẫn học sinh viết đoạn văn nghị luận văn học triển khai luận điểm đối
với học sinh lớp 9 để thực nghiệm, nghiên cứu và đúc rút kinh nghiệm. Nay xin
được chia sẽ cùng đồng nghiệp qua bài viết này.
2. Mục đích nghiên cứu.
Trong chương trình Ngữ văn trung học cơ sở, nghị luận văn học là kiểu bài
quan trọng nhất. Đây là kiểu bài mà ở tất cả các kỳ thi đánh giá năng lực, chất
lượng giáo dục ở các cấp học thường xuyên sử dụng. Vì vậy, trong giảng dạy và
ơn thi nhận thấy khó khăn của các em khi tạo lập văn bản nghị luận văn học đặc
biệt là viết đoạn văn tôi đã nghiên cứu, thực nghiệm với mục đích giúp học sinh
có kĩ năng viết đoạn văn nghị luận văn học để từ đó biết cách viết bài văn một
cách thành thạo hơn bởi đoạn văn là đơn vị trực tiếp tạo thành văn bản.
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu.
Là học sinh lớp 9 của trường năm học 2021 – 2022.
4. Giả thiết khoa học của đề tài
Thiết nghĩ nếu đề tài được áp dụng thường xuyên và rộng rãi thì chắc chắn
các em sẽ biết viết thành thạo đoạn văn từ đó sẽ biết viết bài văn nghị luận văn
học tốt hơn, hơn thế nữa sẽ tạo ra sự thay đổi nơi chính người học và cả bản thân
người dạy. Các em sẽ tự giác, chủ động, sáng tạo hơn trong học tập, trong quá
trình học các em sẽ tự chiếm lĩnh tri thức đồng thời hình thành và phát triển năng
lực, phẩm chất thông qua thực hiện các nhiệm vụ học tập được giáo viên yêu cầu.
Còn giáo viên trong quá trình dạy học đặc biệt các tiết vận dụng thực hành sẽ tiết
kiệm được thời gian, trong khi dạy có thể uốn nắn, chỉnh sửa kịp thời những hạn
chế của các em,…đồng thời giúp nâng cao chất lượng đại trà.
5. Phương pháp nghiên cứu
- Điều tra học sinh, tìm hiểu đối tượng về khả năng nắm bắt kiến thức và
sự hứng thú đối với môn học
- Tham khảo SGK, sách tham khảo

- Phương pháp quan sát.
- Phương pháp trắc nghiệm khách quan.
2

TIEU LUAN MOI download :


- Phương pháp phân tích, tổng hợp
- Phương pháp điều tra.
6. Dự báo những đóng góp mới của đề tài
a. Đối với giáo viên
- Thay đổi kĩ năng tìm hiểu, tìm kiếm tài liệu
- Năng động, tìm tịi, sáng tạo hơn
- Chuẩn bị bài giảng kĩ lưỡng hơn trước khi đến lớp
b. Đối với học sinh
- Ở nhà chăm chỉ đọc sách, đọc tài liệu nhiều hơn.
- Chủ động tìm tòi, khám phá kiến thức hơn
- Đam mê, hứng thú hơn
- Thay đổi về suy nghĩ, quan niệm về môn học Ngữ văn
- Tích cực, mạnh dạn và rèn luyện được nhiều năng lực, phẩm chất.
- Đoàn kết hơn với bạn bè
- Viết đoạn văn rồi viết bài văn nghị luận văn học khơng cịn là sự vất vả,
nỗi ám ảnh, lo sợ của các em nữa.
II. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
1. Cơ sở khoa học của đề tài
a. Cơ sở lý luận
Như chúng ta đã biết, câu là đơn vị tạo thành đoạn văn, đoạn văn là đơn vị
trực tiếp tạo thành văn bản. được bắt đầu từ chỗ viết hoa lùi vào đầu dòng, kết
thúc bằng dấu chấm xuống dịng và thường biểu đạt một ý tương đối hồn chỉnh.
Đoạn văn thường do nhiều câu văn tạo thành và khi tách ra khỏi văn bản vẫn có

tính độc lập tương đối của nó: nội dung tương đối hồn chỉnh, hình thức có kết
cấu nhất định.
Trong đoạn văn bao giờ cũng có câu chủ đề (câu mang luận điểm của
đoạn văn) mang nội dung khái quát, lời lẽ ngắn gọn, thường đứng đầu đoạn hoặc
cuối đoạn văn, còn các câu khác trong đoạn có nhiệm vụ triển khai và làm sáng tỏ
chủ đề của đoạn.
3

TIEU LUAN MOI download :


Trong văn bản, nhất là văn nghị luận ta thường gặp những đoạn văn có kết
cấu (cách lập luận) phổ biến: diễn dịch, quy nạp, tổng-phân-hợp, song hành, móc
xích; trong đó, diễn dịch và quy nạp là hai cách lập luận thường được triển khai
nhiều nhất.
b. Cơ sở thực tiễn
Trong thực tế giảng dạy tại trường bản thân nhận thấy đại đa số các em
không tự học ở nhà nhiều, đối với truyện ngắn các em rất ngại đọc, không tự học,
soạn văn thì thường lấy sách giải hoặc mở tài liệu trên mạng ra chép, truyện dài
nên ngại và khơng biết cách hệ thống hóa kiến thức, ngại ghi nhớ, không hứng
thú, lên lớp học một cách thụ động, không tập trung nghe giảng, coi thi cử các
môn văn không quan trọng bằng các môn tự nhiên. Đặc biệt các em không nắm
vững hệ thống luận điểm mỗi bài, ngại xây dựng dàn ý và lười viết hoàn chỉnh
đoạn văn từ dàn ý đã lập. Vì thế qua các bài kiểm tra, các bài khảo sát cuối kì,
cuối năm đặc biệt là thi tuyển sinh lên lớp 10 chất lượng cịn thấp.
2. Thực trạng.
Trong mấy năm gần đây (ví dụ như năm học 2018 – 2019 đến 2021 –
2022) tôi thường được nhà trường phân công giảng dạy bộ môn Văn 9 và ôn thi
tuyển sinh vào lớp 10, trong q trình gảng dạy và ơn thi tơi nhận thấy một số
vấn đề khi các em làm văn nghị luận văn học như sau

Thứ nhất, khi viết bài văn nghị luận các em thường khơng có kết cấu rõ
ràng, rành mạch vì các em khơng xác định được hệ thống các luận điểm từ đó dẫn
đến bài viết khơng tách đoạn mà mỗi bài văn chỉ có 3 đoạn văn ứng với 3 phần
của bố cục bài văn: Mở bài, thân bài và kết bài. Đặc biệt trong phần thân bài mặc
dù có nhiều luận điểm, mỗi luận điểm sẽ được triển khai thành một đoạn văn thế
nhưng các em hầu như chỉ viết duy nhất có một đoạn bởi vì các em khơng xác
định được hệ thống các luận điểm và các luận cứ tương ứng để triển khai thành
từng đoạn nhằm làm sáng tỏ vấn đề. Vì thế, các em thiếu kĩ năng tạo lập đoạn
văn triển khai luận điểm.

4

TIEU LUAN MOI download :


Thứ hai, nếu em nào biết tách thành đoạn văn thì đoạn văn đó cũng khơng
phải là đoạn triển khai luận điểm bởi các em không viết được câu chủ đề (mang
luận điểm) rồi bằng hệ thống các luận cứ làm sáng tỏ luận điểm mà chỉ trình bày
các luận cứ mà thơi nên đoạn văn khơng có ý, khơng có giá trị.
Thứ ba, khi viết thành đoạn các em lại không biết liên kết câu trong đoạn
lại với nhau mà lại viết rất rời rạc kiểu liệt kê các ý hoặc dạng đặt câu vậy, nên
đoạn văn khơng có tính liên kết và khơng thuyết phục.
Một lỗi nữa là các em khơng có từ ngữ, câu văn chuyển đoạn, chuyển ý
nên bài văn thiếu sự thống nhất, mạch lạc.
*Kết quả khảo sát trước khi áp dụng đề tài
Qua giảng dạy và các bài kiểm tra khảo sát chất lượng tôi thống kê được
thực trạng qua bảng số liệu sau đây:
Tổng
Thời gian

Lớp số
học

Kết quả
Giỏi

Khá

T.bình

Yếu

TS %

TS %

TS

%

TS

%

0

2

20

62,5

10

31,25

sinh
Trước khi áp 9D

32

0

6,25

dụng đề tài
3. Ngun nhân
Theo tơi có rất nhiều ngun nhân dẫn đến thực trạng đáng báo động trên
tuy nhiên với phạm vi nội dung đề tài bản thân tôi xác định một số nguyên nhân
trọng tâm như sau:
a. Đối với giáo viên
Mặc dù hầu hết giáo viên đều nhiệt tình, say sưa, tận tụy với công tác
giảng dạy, chăm lo quan tâm đến học sinh tuy nhiên vẫn còn nhiều mặt hạn chế:
- Giáo viên thực sự đầu tư phần soạn bài, chuẩn bị nội dung tiết dạy chính
khóa và cả nội dung tiết dạy ơn tập ngồi chính khóa.
- Hầu hết các giáo viên khi lên lớp kể cả dạy chính khóa lẫn ngoại khóa
chủ yếu là truyền đạt kiến thức.
5

TIEU LUAN MOI download :

- Thiếu giáo viên, năng lực chuyên môn nghiệp vụ sư phạm chưa đồng
đều, thời gian và chất lượng trao đổi, bàn bạc đi đến thống nhất trong chuyên
môn để tạo tính thường xuyên liên tục, kế thừa và phát triển chưa cao.
- Chưa đổi mới các hình thức, phương pháp dạy học cũng như kiểm tra
đánh giá.
b. Đối với học sinh
- Hầu hết các em lười học, ngại đọc, ngại viết nên có sự đối phó.
- Các em khơng có ý thức tự học, sau khi học xong các tác phẩm thường
khơng có thói quen và kĩ năng hệ thống hóa kiến thức văn nghị luận văn học bằng
hệ thống luận điểm, luận cứ để ghi nhớ phục vụ cho viết đoạn văn và bài văn
nghị luận.
- Khi gặp các đề ra các em ngại lập ý và ngại viết.
- Hầu hết các em ngại đọc thêm tài liệu tham khảo để tăng vốn từ và khả
năng diễn đạt.
c. Gia đình, xã hội
- Với tư tưởng “Trọng tự nhiên khinh xã hội” họ thường hướng cho con
mình theo học các môn tự nhiên nên ảnh hưởng rất lớn đến tư tưởng của con em
mình.
- Gia đình rất đơng con nên thật sự không quan tâm, không tạo điều kiện
về vật chất và tinh thần cho các em vì thế sách tham khảo của các em cịn ít, việc
học thêm mơn học này cịn hạn chế.
- Xã hội ngày càng xuất hiện nhiều địa điểm vui chơi giải trí có sức thu hút
rất mạnh đối với các em.
4. Các giải pháp giải quyết vấn đề.
4.1. Củng cố, hệ thống kiến thức lý thuyết
Thứ nhất, trong quá trình giảng dạy và ôn tập giáo viên hệ thống lại kiến
thức có liên quan đến đoạn văn để nắm vững kiến thức cơ bản.

6

TIEU LUAN MOI download :


Đoạn văn là đơn vị trực tiếp tạo thành văn bản. được bắt đầu từ chỗ viết
hoa lùi vào đầu dòng, kết thúc bằng dấu chấm xuống dòng và thường biểu đạt
một ý tương đối hoàn chỉnh. Đoạn văn thường do nhiều câu văn tạo thành.
Đoạn văn thường có từ ngữ chủ đề và câu chủ đề. Từ ngữ chủ đề là các từ
ngữ được dùng làm đề mục hoặc được lặp lại nhiều lần nhằm duy trì đối tượng
biểu đạt. Câu chủ đề mang nội dung khái quát, lời lẽ ngắn gọn, thường đủ hai
thành phần chính và đứng ở đầu hoặc cuối đoạn văn. Các câu trong đoạn văn có
nhiệm vụ triển khai và làm sáng tỏ chủ đề của đoạn.
Giáo viên nhấn mạnh để học sinh biết rằng công việc của người làm văn
nghị luận không phải đơn giản chỉ là tìm ra luận điểm, luận cứ mà quan trọng là
phải biết trình bày thành một đoạn văn có nội dung trọn vẹn, lập luận chặt chẽ,
diễn đạt trơi chảy và đảm bảo đúng hình thức.
Thứ hai, khi giảng dạy các văn bản giáo viên phải hệ thống kiến thức bằng
các luận điểm, luận cứ dưới dạng sơ đồ tư duy để các em khắc sâu kiến thức bài
học, sau này phục vụ cho viết đoạn văn, bài văn nghị luận.
4.2. Hướng dẫn xây dựng hệ thống các luận điểm.
Trong văn nghị luận, luận điểm được xem là linh hồn của bài viết, khơng
có luận điểm đúng cơ sở khoa học, đúng tin cậy thì sẽ khơng làm sáng tỏ được
vấn đề. Tìm được hệ thống luận điểm đúng thì sẽ giúp học sinh làm tốt bài văn
nghị luận của mình. Tùy thuộc vào từng đối tượng học sinh để có những yêu cầu
khác nhau, đối với học sinh tại trường tôi với đại đa số là học sinh yếu và trung
bình khá nên tơi sẽ u cầu các em xây dựng hệ thống các luận điểm cho từng
văn bản theo từng mảng chủ đề cụ thể ví dụ: Văn học trung đại có truyện trung
đại và thơ trung đại; văn học hiện đại có truyện hiện đại và thơ hiện đại. Cứ mỗi
văn bản cho học sinh thuộc lòng hệ thống các luận điểm đã xây dựng.

Ví dụ 1: Khi học xong bài Lặng lẽ Sa Pa của Nguyễn Thành Long tôi sẽ
yêu cầu các em xây dựng hệ thống luận điểm cho đề bài: Suy nghĩ về vẻ đẹp của
anh thanh niên trong “Lặng lẽ Sa Pa” của Nguyễn Thành Long.
Luận điểm 1: Hoàn cảnh sống và làm việc đặc biệt.
7

TIEU LUAN MOI download :


Luận điểm 2. Lịng u nghề, có tinh thần trách nhiệm cao trong cơng việc
và ln hồn thành nhiệm vụ.
Luận điểm 3. Một người có tinh thần lạc quan và yêu tha thiết cuộc sống.
Luận điểm 4. Một con người chân thành, cởi mở, chu đáo và hiếu khách.
Luận điểm 5. Một con người khiêm tốn.
Làm như vậy, các em sẽ xác định được phần thân bài cần viết 5 đoạn văn
tương ứng với 5 luận điểm chính trên.
Ví dụ 2: Khi dạy xong văn bản: Đồng chí của Chính Hữu tôi yêu cầu các
em xây dựng hệ thống luận điểm khi phân tích tác phẩm này. Cụ thể:
Luận điểm 1. Cơ sở hình thành tình đồng chí. (7 câu thơ đầu)
Luận điểm 2. Những biểu hiện và sức mạnh của tình đồng chí. (10 câu thơ
tiếp)
Luận điểm 3. Biểu tượng cao đẹp của tình đồng chí. (3 câu thơ cuối)
Như vậy, nếu phân tích bài thơ đồng chí thì có 3 đoạn văn với 3 luận điểm
trên.
Ví dụ 3. Dạy xong văn bản:Viếng lăng Bác, tôi cùng các em hệ thống lại
với các luận điểm sau:
Luận điểm 1. Cảm xúc của nhà thơ trước khi vào viếng lăng Bác.
Luận điểm 2. Cảm xúc của nhà thơ trước dòng người vào lăng viếng Bác.
Luận điểm 3. Cảm xúc của nhà thơ khi ở trong lăng Bác.
Luận điểm 4. Tâm trạng lưu luyến và khát vọng được ở bên Bác của nhà

thơ trước khi rời lăng Bác.
Trước khi viết bài tôi luôn yêu cầu các em làm công việc này – viết hệ
thống các luận điểm ra giấy nháp để hình dung mình cần viết mấy đoạn văn trong
bài để tránh bị sót luận điểm.
4.3. Hướng dẫn cách xây dựng hệ thống các luận cứ và lập luận.
Luận cứ là lý lẽ và dẫn chứng đưa ra làm cơ sở cho luận điểm. như vậy để
làm sáng tỏ luận điểm các em cần sử dụng hệ thống các luận cứ, sắp sếp theo một
trình tự hợp lý để viết thành đoạn văn triển khai luận điểm. Việc xác định luận cứ
8

TIEU LUAN MOI download :


là việc làm rất quan trọng đòi hỏi các em cần nhớ chính xác để làm rõ từng luận
điểm. Dựa vào kiến thức trong bài giảng để các em tìm dẫn chứng, tìm dẫn chứng
rồi phải đưa ra những nhận xét, đánh giá của mình về từng chi tiết. Trong mỗi
buổi dạy ôn, sau ra đề văn cho các em, tơi thường đưa ra các luận điểm sau đó
u cầu các em thảo luận để xây dựng hệ thống các luận cứ, đây là cơ sở để viết
thành đoạn văn.
Ví dụ 1: Khi phân tích vẻ đẹp nhân vật anh thanh niên, tôi đưa ra luận điểm: Anh
là một người có tinh thần lạc quan và yêu tha thiết cuộc sống, tôi sẽ hướng dẫn
các em xây dựng hệ thống luận cứ như sau:
- Anh biết tạo ra niềm vui trong cuộc sống của mình bằng việc trồng đủ các lồi
hoa rực rỡ để làm đẹp cho ngơi nhà mình ở; nuôi gà, nuôi ong để làm giàu nguồn
lương thực cho mình.
- Ln tự trau dồi bản thân bằng cách đọc qua sách, để nâng cao hiểu biết và chất
lượng cuộc sống.
- Không chỉ sắp xếp, tổ chức công việc một cách khoa học, mà ngay trong cuộc
sống anh cũng thật gọn gàng, ngăn nắp: Một căn nhà ba gian sạch sẽ khiến ông
họa sĩ phải trầm trồ và bất ngờ.

=> Nhận xét: Tinh thần lạc quan đã làm điểm tựa vững bền giúp anh chủ động
vượt lên hoàn cảnh cịn nhiều khó khăn cả về vật chất lẫn tinh thần và tìm được
niềm vui , ý nghĩa của cuộc sống.
Hoặc luận điểm: Anh thanh niên là một người rất khiêm tốn. Tôi hướng dẫn các
em xây dựng hệ thống luận điểm như sau:
- Công việc của anh đang làm góp một phần quan trọng cho những bước chuyển
mình của đất nước: phục vụ sản xuất và phục vụ chiến đấu. Nhưng anh lại cho
những đóng góp của mình là vô cùng nhỏ bé so với bao người khác.
- Khi ông họa sĩ ký họa chân dung về mình anh đã từ chối và còn giới thiệu
những người xứng đáng hơ: "Không, không, đừng vẽ cháu! Để cháu giới thiệu
với bác những người khác cho bác vẽ hơn".

9

TIEU LUAN MOI download :


* Qua những nét phác họa của Nguyễn Thành Long, anh thanh niên hiện lên thật
chân thực, sinh động, đẹp đẽ. Giữa thiên nhiên im lặng, hắt hiu, giữa cái lặng lẽ
muôn thuở của Sa Pa đã vang lên những âm thanh trong sáng, những sắc màu
lung linh của những con người lao động mới như anh.
Ví dụ 3: Cho luận điểm: Cơ sở hình thành nên tình đồng chí, đồng đội
(7 câu đầu):
- Tình đồng chí bắt nguồn từ sự tương đồng về hoàn cảnh xuất thân.
- Cùng chung chí hướng, lí tưởng cách mạng cao đẹp.
- Cùng trải qua những khó khăn, thiếu thốn.
4.4. Hướng dẫn học sinh cách viết câu chủ đề và triển khai đoạn văn
bằng một số cách lập luận thường gặp.
Khi đã có hệ thống luận điểm, mỗi luận điểm đã có hệ thống các luận cứ
chúng tôi sẽ lựa chọn cấu trúc cho đoạn văn tức là lựa chọn mơ hình thích hợp

cho đoạn văn. Có nhiều cách lập luận tùy thuộc vào từng đối tượng học sinh để
yêu cầu các em luyện viết, mặc dù tôi luôn tôn trọng sự lựa chọn và sáng tạo của
mỗi em tuy nhiên đối với đối tượng học sinh trường tôi, tôi sẽ hướng dẫn các em
lựa chọn một trong hai cách lập luận đó là diễn dịch hoặc quy nạp. Để cho các em
luyện viết tôi thường ra các dạng đề như:
- Cho câu chủ đề hãy triển khai thành đoạn văn diễn dịch hoặc quy nạp.
- Cho hệ thống các luận cứ rồi viết thành câu chủ đề.
- Từ đoạn văn đã xây dựng hãy chuyển đoạn văn diễn dịch thành quy nạp
hoặc chuyển đoạn văn quy nạp thành diễn dịch bằng cách chuyển vị trí câu chủ
đề.
Ví dụ 1. Cho câu chủ đề: Ngồi sự gan góc, lịng dũng cảm và
hồn thành tốt nhiệm vụ thì ở Phương Định, ta cịn thấy thường trực một
tình cảm đồng đội, đồng chí nồng ấm. Sau khi đưa ra câu chủ đề này tôi sẽ
hướng dẫn các em triển khai câu chủ đề thành đoạn văn hồn chỉnh.
Gợi ý với các luận cứ sau:
- Cơ ln yêu thương trìu mến và quan tâm đến đồng đội.
10

TIEU LUAN MOI download :


- Cô lo lắng cho chị Thao lên cao điểm chưa về đến nỗi "nói như gắt vào
máy" khi đại đội trưởng hỏi tình hình.
- Cơ vỗ về và chăm sóc cho Nho tận tình như một cơ y tá khi Nho bị
thương lúc phá bom: "moi đất, bế Nho đặt lên đùi mình", "rửa cho Nho bằng
nước đun sơi trên bếp than", "tiêm cho Nho" rồi "pha sữa trong cái ca sắt". Sự
chăm sóc tận tình của Định đã giúp Nho khỏe lại nhanh chóng.
- Ba cơ gái thanh niên xung phong tuy với tính cách khác nhau nhưng họ
yêu thương nhau và đối xử với nhau như chị em ruột thịt.
- Cơ cịn dành tình cảm trân trọng, yêu mến của mình cho những người

chiến sĩ đang trực tiếp cầm súng chiến đấu trên chiến trường. Trong suy nghĩ của
cô, "những người đẹp nhất, thông minh, can đảm và cao thượng nhất là những
người mặc quân phục có ngơi sao trên mũ."
Ví dụ 2: Cho hệ thống các luận cứ sau hãy viết thành câu chủ đề:
- Vũ Nương thay Trương Sinh làm tròn bổn phận của một người con: chăm
sóc mẹ chồng khi già yếu, ốm đau“Lấy lời ngọt ngào khôn khéo khuyên lơn,
thuốc thang, lễ bái thần phật”.
- Khi mẹ chồng mất, nàng hết lòng thương xót “Phàm việc ma chay tế lễ
như đối với cha mẹ để mình”.
- Lời trăn trối của mẹ chồng trước khi mất đã khẳng định long hiếu thảo,
tình cảm chân thành và công lao to lớn của Vũ Nương: “ Xanh kia quyết chẳng
phụ con, cũng như con đã chẳng phụ mẹ”.
=> Câu chủ đề: Bên cạnh là người vợ yêu chồng, hết mực thủy chung
Vũ Nương còn là người con dâu hiếu thảo.
Sau khi học sinh hoàn thành đoạn văn xong tơi u cầu các em thay đổi vị
trí câu chủ đề để chuyển từ đoạn văn diễn dịch sang đoạn văn quy nạp và ngược
lại.
Ví dụ: Ở Phương Định, ta cịn thấy thường trực một tình cảm đồng
đội, đồng chí nồng ấm. Cơ ln u thương trìu mến và quan tâm đến đồng đội.
Cô lo lắng cho chị Thao lên cao điểm chưa về đến nỗi "nói như gắt vào máy" khi
11

TIEU LUAN MOI download :


đại đội trưởng hỏi tình hình. Cơ vỗ về và chăm sóc cho Nho tận tình như một cơ
y tá khi Nho bị thương lúc phá bom: "moi đất, bế Nho đặt lên đùi mình", "rửa cho
Nho bằng nước đun sôi trên bếp than", "tiêm cho Nho" rồi "pha sữa trong cái ca
sắt". Sự chăm sóc tận tình của Định đã giúp Nho khỏe lại nhanh chóng. Ba cơ gái
thanh niên xung phong tuy với tính cách khác nhau nhưng họ yêu thương nhau và

đối xử với nhau như chị em ruột thịt. Cơ cịn dành tình cảm trân trọng, yêu mến
của mình cho những người chiến sĩ đang trực tiếp cầm súng chiến đấu trên chiến
trường. Trong suy nghĩ của cô, "những người đẹp nhất, thông minh, can đảm và
cao thượng nhất là những người mặc quân phục có ngôi sao trên mũ." (Đoạn văn
diễn dịch)
Chuyển đoạn văn:
Phương Định ln u thương trìu mến và quan tâm đến đồng đội. Cô lo
lắng cho chị Thao lên cao điểm chưa về đến nỗi "nói như gắt vào máy" khi đại
đội trưởng hỏi tình hình. Cơ vỗ về và chăm sóc cho Nho tận tình như một cơ y tá
khi Nho bị thương lúc phá bom: "moi đất, bế Nho đặt lên đùi mình", "rửa cho
Nho bằng nước đun sơi trên bếp than", "tiêm cho Nho" rồi "pha sữa trong cái ca
sắt". Sự chăm sóc tận tình của Định đã giúp Nho khỏe lại nhanh chóng. Ba cơ gái
thanh niên xung phong tuy với tính cách khác nhau nhưng họ yêu thương nhau và
đối xử với nhau như chị em ruột thịt. Cơ cịn dành tình cảm trân trọng, u mến
của mình cho những người chiến sĩ đang trực tiếp cầm súng chiến đấu trên chiến
trường. Trong suy nghĩ của cô, "những người đẹp nhất, thông minh, can đảm và
cao thượng nhất là những người mặc qn phục có ngơi sao trên mũ." Ở Phương
Định, ta còn thấy thường trực một tình cảm đồng đội, đồng chí nồng ấm.
(Đoạn văn quy nạp)
4.5. Hướng dẫn học sinh tạo liên kết trong đoạn văn.
Trong quá trình trực tiếp giảng dạy và chấm các bài kiểm tra tôi nhận thấy
những đoạn văn các em viết thường rất rời rạc, thiếu mạch lạc, các câu văn không
phục vụ chủ đề chung của cả đoạn, các đoạn văn không phục vụ chủ đề chung

12

TIEU LUAN MOI download :


của cả bài tức là khơng có tính liên kết. Trong chương trình Ngữ Văn lớp 9, các

em đã học bài Liên kết câu và liên kết đoạn văn.
- Về nội dung:
+ Các đoạn văn phải phục vụ chủ đề chung của văn bản, các câu văn phải
phục vụ chủ đề chung của đoạn văn (liên kết chủ đề)
+ Các đoạn văn và các câu phải được sắp xếp theo một trình tự hợp lý.
(liên kết lơgic)
- Về hình thức: Các câu, các đoạn văn phải được liên kết với nhau bằng
một số biện pháp chính như:
+ Phép lặp: Lặp lại ở đầu câu đứng sau từ ngữ đã có ở câu đứng trước.
+ Phép thế. Sử dụng ở câu đứng sau từ ngữ có tác dụng thay thế từ ngữ đã
có ở câu đứng trước.
+ Phép nối. Sử dụng ở câu đứng sau những từ ngữ biểu thị quan hệ ở câu
trước.
+ Phép đồng nghĩa, trái nghĩa và liên tưởng: Sử dụng ở câu đứng sau các từ
ngữ đồng nghĩa, trái nghĩa hoặc cùng trường liên tưởng với từ ngữ đã cho ở câu
trước.
Vì thế, tơi sẽ hướng dẫn các em vận dụng kiến thức về liên kết câu và liên
kết đoạn văn vào trong quá trình viết đoạn văn. Đặc biệt là cần viết những câu
văn có tính liên kết giữa đoạn văn trên với đoạn văn dưới để tránh tình trạng các
đoạn văn rời rạc, bài văn không mạch lạc.
4.6. Và giải pháp cuối cùng là giáo viên cung cấp các đoạn văn mẫu.
Sau khi các em viết đoạn văn, được bạn bè, giáo viên góp ý xong thì tơi sẽ
chiếu các đoạn văn mẫu liên quan đến yêu cầu đã ra trước đó cho các em. Đây là
một công việc rất quan trọng và thiết thực bởi lẽ chỉ khi được trực tiếp đọc các
đoạn văn mẫu triển khai luận điểm thì các em mới có thể học hỏi được cách dùng
từ liên kết, cách viết câu chủ đề, cách sắp xếp các luận cứ, cách lập luận và quan
trọng nữa là các em có cái nhìn tổng quát hơn về việc vận dụng các phương pháp
cụ thể trên vào trong mỗi một đoạn văn cụ thể.
13

TIEU LUAN MOI download :


Ví dụ. Đoạn văn triển khai luận điểm: Vũ Nương còn là người con dâu
hiếu thảo, một người mẹ đảm đang, yêu thương con hết mực
Diễn dịch. Vũ Nương còn là người con dâu hiếu thảo, một người mẹ
đảm đang, yêu thương con hết mực. Chưa vun vén được với chồng bao lâu thì
phải xa cách vì chồng ra trận. Được một thời gian thì nàng sinh ra một đứa cọn
trai đặt tên là Đản. Vừa phụng dưỡng mẹ già, vừa chăm sóc ni dạy con thơ, lại
đơn cơi gối chiếc nhưng nàng vẫn cố gắng hoàn thành nhiệm vụ của một người
con dâu tốt. Tới khi mẹ chồng già yếu, ốm đau, nàng "hết sức thuốc thang", "ngọt
ngào khôn khéo khuyên lơn". Lúc mẹ chồng qua đời, nàng đã "hết lời thương
xót", việc ma chay tế lễ được lo liệu, tổ chức rất chu đáo "như đối với cha mẹ đẻ
mình". Chỉ bấy nhiêu đấy thơi, ta đã thấy trong Vũ Nương cùng xuất hiện ba
phẩm chất tốt đẹp của người phụ nữ: nàng dâu hiếu thảo, người vợ đảm đang
thủy chung, người mẹ hiền đơn hậu. Đó là hình ảnh người phụ nữ lí tưởng trong
xã hội phong kiến ngày xưa.
Quy nạp. Vũ Nương là người con gái đức hạnh, mẫu mực nên nàng ln
biết gìn giữ hạnh phúc gia đình. Tuy chồng xa nhà đầu quân đi lính nhưng nàng
ln làm trịn bổn phận dâu con. Trở thành trụ cột của cả nhà, bàn tay nàng một
mình ni bé Đản lớn khơn, chăm sóc mẹ chồng tới nơi tới chốn. Với đứa con
nàng dành hết tình yêu cho nó và hành động chỉ bóng mình trên vách bảo cha
Đản cũng vì nàng muốn dỗ dành con khỏi khóc. Với mẹ chồng, vì mong mỏi nhớ
thương con trai nên khơng may bà đã lâm bệnh. Có thể nói đây là cơ hội để
chứng tỏ và thể hiện phẩm chất đáng quý trong con người Vũ Nương. Nàng đã
luôn lo lắng thuốc thang, tận tình, chu đáo mong mẹ sớm khỏi bệnh. Những lời
nói an ủi, động viên mẹ cũng đều xuất phát trong sâu trái tim đứa con dâu. Đến
lúc bà qua đời, nàng đau xót vơ cùng, lo ma chay tế lễ như cha mẹ đẻ mình vậy.
Và sự ngoan ngoãn, nết na của nàng cũng dược ngợi ca qua lời mẹ dặn trước khi
lâm chung: Xanh kia quyết chẳng phụ con.... Từ đây cho thấy ranh giới mẹ chồng

nàng dâu đã khơng cịn tồn tại trong gia đình nàng. Như vậy Vũ Nương thật sự
xứng đáng là người mẹ hiền, dâu hiếu thảo.
14

TIEU LUAN MOI download :


5. Hiệu quả của đề tài.
Trong thời gian thực nghiệm đề tài, đặc biệt là trong quá trình yêu cầu các
em viết đoạn văn triển khai luận điểm tôi nhận thấy các em đã viết được câu chủ
đề, biết đặt câu chủ đề vào các vị trí tùy thuộc cách lập luận của từng đoạn văn;
bên cạnh đó các em xây dựng hệ thống các luận cứ, từ đó biết viết thành thạo
đoạn văn có tính liên kết, đảm bảo đúng hình thức và nội dung.
Trong q trình ơn thi học sinh lớp 9, bản thân thôi thường xuyên cho các
em luyện viết đoạn văn để từ các đoạn văn đó hồn thành bài văn hồn chỉnh tơi
thấy các em tiến bộ hẳn đặc biệt qua các lần thi thử các em đã từng bước nâng
cao chất lượng đại trà. Cụ thể, sau khi áp dụng các giải pháp trên tôi đã ra một đề
bài cụ thể để các em viết các đoạn văn và đã thu được kết quả đáng khích lệ sau:
Tổng
Thời gian

Lớp số

Kết quả
Giỏi

Khá

T.bình

Yếu

TS %

TS %

TS

%

TS

%

32

0

0

2

20

62,5

10

31,25

32

2

6,25 17

học
sinh
Trước khi áp 9D

6,25

dụng đề tài
Sau

khi

áp 9D

53,13 10

31,25 3

9,38

dụng đề tài
Qua bảng trên khi so sánh, đối chiếu giữa kết quả trước khi áp dụng và sau
khi áp dụng đề tài chúng ta có thể nhận thấy chất lượng có sự thay đổi rất nhiều
theo chiều hướng tích cực. Trước khi áp dụng đề tài số lượng học sinh khá giỏi
rất ít cịn số lượng trung bình yếu thì rất nhiều nhưng sau khi áp dụng đề tài thì

thấy kết quả ngược lại: Số lượng học sinh khá giỏi tăng còn số lượng học sinh
trung bình yếu giảm đặc biệt là số lượng học sinh yếu giảm rất mạnh. Và điều
quan trọng nữa là các em khơng cịn sợ các tiết viết đoạn, viết bài, luyện đề thi.
III. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ.
1. Kết luận

15

TIEU LUAN MOI download :


Hướng dẫn viết đoạn văn triển khai luận điểm mặc dù khơng cịn xa lạ đối
với giáo viên giảng dạy môn Ngữ Văn đặc biệt là các giáo viên trực tiếp dạy môn
văn 9 và ôn thi tuyển sinh tuy nhiên khơng phải giáo viên nào cũng có cách thức
hiện giống nhau và đạt hiệu quả như nhau được đặc biệt đối với đối tượng học
sinh ở mức yếu, trung bình và khá thì thiết nghĩ đây là những giải pháp rất hữu
ích và cần phải được sử dụng thường xuyên.
Bản thân tôi đã trực tiếp vận dụng vào trong q trình giảng dạy và ơn thi
nên nhận thấy những phương pháp trên rất bổ ích đối với học sinh đặc biệt là đối
với đối tượng học sinh trường tôi với đại đa số là học sinh yếu, trung bình và
trung bình khá.
Và thiết nghĩ nếu đề tài được áp dụng thường xuyên và rộng rãi thì chắc
chắn sẽ tạo ra được nhiều sự thay đổi lớn. Các em sẽ tự giác, chủ động, sáng tạo
hơn trong học tập, trong quá trình học các em sẽ tự chiếm lĩnh tri thức đồng thời
hình thành và phát triển năng lực, phẩm chất cũng như rèn luyện được kĩ năng
diễn đạt. Còn giáo viên trong quá trình dạy học đặc biệt các tiết học là truyện
ngắn thì sẽ tiết kiệm được thời gian, trong khi dạy có thể uốn nắn, chỉnh sửa kịp
thời những hạn chế của các em.
Bản thân tôi khẳng định đây là hình thức dạy học rất hiệu quả. Qua quá
trình nghiên cứu và thực hiện đề tài trong năm học 2019 – 2020, 2020 – 2021 và

đến học kỳ I năm học 2021 -2022 bản thân tôi đã thu được rất nhiều kết quả như
mong đợi. Chính vì vậy tơi đã mạnh dạn trình bày giải pháp này.
Dù đã rất cố gắng nhưng tôi tin giải pháp trên đây của bản thân cịn mang
tính chủ quan, khơng tránh khỏi những thiếu sót rất mong Hội đồng khoa học góp
ý để bài viết được hồn thiện và áp dụng rộng rãi hơn.
2. Kiến nghị     
a. Đối với ngành giáo dục
- Thiết nghĩ giáo viên sẽ học tập, trao đổi với nhau đặc biệt là có thể lắng
nghe và học hỏi được nhiều từ các giáo viên cốt cán cho nên lãnh đạo ngành

16

TIEU LUAN MOI download :


thông qua các buổi chuyên đề, tập huấn tổ chức cho giáo viên trao đổi để nâng
cao trình độ kiến thức và chuyên môn nghiệp vụ.
b. Đối với nhà trường
- Khuyến khích động viên và tạo thêm nhiều điều kiện thuận lợi cho giáo
viên.
- Phân cơng thời khóa biểu một cách hợp lý để giáo viên có sự đầu tư, tìm
tịi, học hỏi.
- Tổ chức thi giáo viên giỏi trường, các buổi chuyên đề trao đổi chuyên
môn.
c. Đối với giáo viên.
- Phải thật sự có sự đầu tư, tìm tịi tài liệu, học tập đồng nghiệp.
- Chia sẽ chuyên môn với đồng nghiệp thường xuyên để nâng cao tinh thần
tự học.
- Tự nghiên cứu và học tập các hình thức, kĩ thuật, phương pháp dạy học
mới để sử dụng hợp lý và kết hợp nhuần nhuyễn trong các tiết dạy.

d. Đối với học sinh
- Chủ động tự học, tự tìm kiếm tài liệu ở nhà thường xuyên và nắm vững
kiến thức cơ bản của các văn bản đã học.
- Đọc SGK, sách tham khảo nhiều
- Có tinh thần học hỏi, có trách nhiệm cao khi được giao nhiệm vụ.
đ. Đối với phụ huynh
- Quản lý chặt thời gian học ở nhà của các em.
- Tạo điều kiện cả về vật chất lẫn thời gian để các em yên tâm học tập
Tôi xin chân thành cảm ơn!

17

TIEU LUAN MOI download :


TT

Nội dung

Trang

1

I. ĐẶT VẤN ĐỀ

1

2

1. Lí do chọn đề tài

1

3

2. Mục đích nghiên cứu

2

4

3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu.

2

5

4. Giả thiết khoa học của đề tài

2

6

5. Phương pháp

2

7

6. Dự báo những đóng góp mới của đề tài

3

8

II. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ

3

9

1. Cơ sở khoa học của đề tài

3

10

a. Cơ sở lý luận

3

11

b. Cơ sở thực tiễn

4

12

2. Thực trạng

4

13

3. Nguyên nhân

5

14

4. Các giải pháp giải quyết vấn đề

6 - 14

15

5. Hiệu quả của giải pháp

14 - 15

16

III. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ

15 - 17

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. SGK Ngữ Văn 8 tập 1, 2
2. SGK Ngữ Văn 9 tập 1, 2

3. Tài liệu ôn thi tuyển sinh

18

TIEU LUAN MOI download :