Tải bản đầy đủ (.pdf) (11 trang)

xơ gan bệnh và chữa bệnh

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (133.87 KB, 11 trang )

XƠ GAN
BS Nguy n Thái Bình
B mơn N i t ng h p - Trư ng Đ i h c Y Hà N i
1. Đ I CƯƠNG
Xơ gan ñư c phát hi n năm 1819 do R.T. Laennec, nhà lâm sàng ngư i Pháp đã
mơ t hình nh b nh lý và m t s ñ c ñi m lâm sàng c a b nh.
Xơ gan là m t b nh gan m n tính trong đó t bào gan b thối hố ho i t đư c
thay th b i nh ng ñám t bào gan tăng sinh t o thành các ti u thuỳ tân t o bao b c
b ng nh ng gi i xơ làm cho c u trúc gan b ñ o l n.
Xơ gan là b nh khá ph bi n nư c ta cũng như trên th gi i. T i Vi t Nam xơ
gan ñ ng hàng ñ u trong các b nh lý v gan m t t i khoa N i. H i ngh qu c t nghiên
c u b nh gan ñã th ng nh t xơ gan ñư c xem như m t quá trình lan to v i xơ hố,
đ o l n c u trúc bình thư ng c a gan dãn t i hình thành các c c có c u trúc khơng
bình thư ng.
Ch n đốn xác đ nh xơ gan là ch n đốn mơ h c
Ti n tri n c a xơ gan đư c chia thành 2 giai đo n chính
! Xơ gan cịn bù hay xơ gan chưa có tri u ch ng: giai đo n này có th kéo dài
trong nhi u tháng hay nhi u năm, xơ gan có th phát hi n m t cách tình c khi thăm
khám lâm sàng ho c khi xét nghi m m t cách h th ng
! Xơ gan m t bù hay xơ gan có tri u ch ng: xơ gan thư ng ñư c phát hi n giai
ño n này. Các tri u ch ng hay các bi n ch ng phát hi n b nh gan m n tính thư ng là
- M t m"i g y sút
- C trư ng
- Xu t huy t tiêu hoá, thư ng do v# tĩnh m ch th%c qu n
- Vàng da thư ng ph i h p v i c trư ng hay tri u ch ng xu t huy t tiêu hoá
- B nh não gan, hi m khi ñơn ñ c, thư ng ph i h p v i xu t huy t tiêu hố
Đơi khi trong m t s trư ng h p hi m g p: b nh não gan xu t hi n m t cách ñơn ñ c
là bi u hi n ñ u tiên c a xơ gan. Ngư c l i b nh não gan thư ng xu t hi n sau xu t
huy t tiêu hoá là tri u ch ng phát hi n b nh xơ gan
2. NGUYÊN NHÂN VÀ CƠ CH
2.1. Nguyên nhân:


Hi n nay ñư c phân thành 3 nhóm
Xơ gan v i nhân t b nh căn h c ñã xác ñ nh
Xơ gan v i nhân t b nh căn h c còn tranh cãi
Xơ gan v i nhân t b nh căn h c chưa rõ
1


Chúng tơi ch' xin đưa ra nhi ng ngun nhân gây xơ gan v i nhân t b nh căn ñã
ñư c xác ñ nh:
Xơ gan do viên gan virut
Xơ gan do m t kéo dài:
+ ( m t th phát: s"i m t, giun chui ng m t, viêm chít đư ng m t …
+ ( m t ngun phát: h i ch ng Hanot
Xơ gan do rư u
Xơ gan do ñ ng máu kéo dài:
+ Suy tim: ngư i b nh van tim, h i ch ng Pick
+ Viêm t)c TM trên gan (h i ch ng Budd Chiari), t)c tĩnh m ch gan
+ B nh h*ng c u hình li m ch' g p châu Phi
Xơ gan do ký sinh v t: sán máng, sán lá gan
Xơ gan do nhi+m đ c thu c và hố ch t:
+ Hoá ch t: DDT, methotrexat, 6- mecaptopurin, tetraclorua carbon…..
+ Thu c: INH, methyldopa, sulphamid, aspirin, chlopromazin….
Xơ gan do r i lo n chuy n hoá: r i lo n chuy n hố s)t, đ*ng, porphyrin…
Xơ gan do r i lo i di truy n
+ B nh thi u h t anpha- 1 antitripsin
+ B nh thi u h t b m sinh enzym 1 phosphat – aldolase.
+ B nh tích glycogen trong các b nh tích do thi u máu
Xơ gan lách to ki u Banti
Xơ gan do suy dinh dư#ng.
2.2. Cơ ch

Gan ñư c cung c p máu b i ĐM gan-25% và TM c a-75%. Tu n hồn đư c
chuy n qua gan bình thư ng t, nhánh t n c a tĩnh m ch c a và TM trên gan v i m t
s% chênh áp r t y u. Các xoang trong gan có m t c u trúc ñ c bi t, ñ c trưng b i s%
khơng có màng cơ b n th%c s% và t*n t i r t nhi u c a s th m bi u mô. C u trúc này
cho phép ñ t ñư c s% ti p xúc t i ña gi a t bào gan và máu. Kho ng trư c xoang,
n m gi a các t bào n i mô và t bào gan g i là kho ng Disse.
Trong xơ gan, s- có nh ng thay ñ i gi i ph.u: phá hu/ c u trúc bình thư ng c a
nhu mơ gan v i hi n tư ng xơ hoá và các nodule tái t o, xu t hi n các shunt trong gan,
xu t hi n các màng liên t c xoang, g i là s% mao m ch hoá c a khoang Disse và đó
là lý do ch y u gây nên tăng áp l%c TM c a. S% tăng lưư lư ng máu lách cũng đóng
vai trị quan tr ng trong cơ ch b nh sinh c a tăng áp l%c TM c a
C trư ng ch' xu t hi n khi có đ 2 đi u ki n : tăng áp l%c TM c a, gi l i mu i
và nư c do hi n tư ng suy t bào gan. Trong th%c t tăng áp l%c TM c a là đi u ki n
c n nhưng thư ng khơng ñ ñ t o nên c trư ng;

các BN có bloc t i gan, c trư ng
2


thư ng xu t hi n m c ñ v,a ph i, rong khi đó n u gi nư c và mu i ñơn ñ c
thư ng ch' gây phù 2 chi dư i mà không gây nên c trư ng.
+ Lý thuy t c ñi n ñ t o nên c trư ng, tăng áp l%c TM c a là y u t c n thi t ñ t o
nên c trư ng, nó t o nên hi n tư ng th m nư c và mu i vào trong khoang màng b ng
gây ra s% gi m th tích và th phát là hi n tư ng gi nư c và mu i b i th n
+ M t lý thuy t m i đây có th gi i thích hi n tư ng c trư ng như sau: tăng s n xu t
renine, vai trò c a h th ng renine angiotensin-aldosteron gây ra s% gi nư c khư trú
trong màng b ng do hi n tư ng tăng áp l%c TM c a. C n nh n m nh r ng vi c gi m
albumin máu khơng đóng vai trị ch đ o trong vi c hình thành c trư ng.
2.3. Gi i ph u b nh:
2.3.1. Đ i th : Gan to hay teo, b s)c, m t ñ ch)c, b m t trơn láng hay l n nh n tuỳ

kích thư c nh" hay to c a n t tân sinh, màu s)c thay ñ i tuỳ giai ño n và nguyên nhân
có th màu vàng, xanh ñ m hay hung ñ"..
N t tân sinh có th r i rác trong lịng cũng nhgư b m t gan. N t màu xám tr)ng, nh"
to tuỳ thu c nguyên nhân.
2.3.2.Vi th :T bào gan thoái hoá (thoái hoá m# trong xơ gan rư u…)
Các gi i xơ phát tri n, lan r ng.
N t tân sinh
Tăng sinh các t bào Kupffer, thâm nhi+n các t bào viêm g*m tân bào và tương bào.
Không th y hi n tư ng ho i t t bào gan.
Như v y làm bi n ñ i c u trúc bình thư ng c a ti u thuỳ gan.
3. CH N ĐOÁN XÁC Đ NH
3.1. Tri u ch ng lâm sàng
B nh c nh lâm sàng ña d ng ph thu c vào nguyên nhân, giai ño n c a xơ gan.
3.1.1.Tri u ch ng lâm sàng c a h i ch ng suy t bào gan: tri u ch ng suy t bào gan
r t ña d ng và ph thu c vào lư ng t bào gan b phá hu/
! M t m i: ñây là tri u ch ng khơng đ c hi u nhưng g n như h ng ñ nh, trong
nhi u trư ng h p, m t m"i bi u hi n b ng d u hi u b nh nhân không mu n r i kh"i
giư ng.
! Vàng da: tăng BR liên h p
! H i ch ng não gan: (xem ph n bi n ch ng).
- Đây là m t d u hi u c a suy t bào gan nghiêm tr ng trong trư ng h p xơ gan giai
ño n cu i, nhưng cơ ch c a b nh còn chưa rõ ràng.
- Trong ti n tri n c a b nh xơ gan, h i ch ng não gan có th có y u t kh i phát ho c
là t% phát:
+ Xu t huy t tiêu hoá,
+ Các r i lo n ñi n gi i do dùng l i ti u quá li u,
3


+ Nhi+m trùng ñ c bi t là nhi+m trùng d ch màng b ng,

+ S d ng các thu c an th n ñ c bi t là barbituriques, benzodiazepines và các s n
ph m c a thu c phi n,
+ M t nguyên nhân n a là n i c a ch
! Hơi th có mùi gan: đó là mùi ñ c trưng khi bư c vào bu*ng b nh- mùi gi ng
như mùi táo chính. Nu c ti u cũng có mùi tương t%
! Các bi u hi n da
- Sao m ch: đó là nh ng đám mao m ch dãn dư i da, có hình tháI gi ng như sao bi n,
kích thư c t, 3-5 mm. Sao m ch thư ng xu t hi n m t, chi trên và ng%c
- Lòng bàn tay son: nh ng đám mao m ch dãn ơ mơ cáI và ơ mơ út ngón tay, bàn
chân vì v y tay nh ng b nh nhân xơ gan thư ng nóng
- Ngón tay dùi tr ng: đây là tri u ch ng c đi n nhưng khơng đ c hi u c a suy t bào
gan
- Móng tay có màu tr ng: tri u ch ng này ñư c th hi n b i s% m t màu h*ng bình
thư ng c a đ u ngón tay và thay th đó b i màu tr)ng m .
- Các bi u hi n xu t huy t dư i da: các ñám b m máu t% phát, xu t huy t
mũi có th có xu t huy t n i t ng nhưng ít g p hơn.

h ng và

! Các bi u hi n v n i ti t
- Ph n : m t kinh, vô sinh
- Nam gi i: suy gi m ch c năng sinh d c như b t l%c, teo tinh hồn, vơ sinh, vú to.
! Các bi u hi n tim m ch
- Có s% tăng trương l%c tu n hoàn v i tăng nh p tim, gi m v,a ph i huy t áp tâm
trương và tăng lưu lư ng tim
3.1.2. Tri u ch ng c a h i ch ng tăng áp l c tĩnh m ch c a
Tăng áp l%c TM c a đư c xác đ nh khi có s% tăng áp l%c tĩnh m ch c a trên 15mmHg
hay chính xác hơn là tăng cao s% chênh áp l%c gi a TM c a và TM ch là 5mmHg.
Bi u hi n lâm sàng khi s% chênh áp này là trên 10mmHg
! Lách to

! Tu n hoàn bàng h d ng c a ch : các tĩnh m ch t r n ñi lên kh ng ñ nh s
t n t i c a tăng áp l c TM c a
! HC Cruveilhier Baugramten (do s% t*n t i c a TM c nh r n có ngu*n g c t,
nhánh trái c a TM c a d.n tr%c ti p vào thành b ng r n)
- Tu n hoàn g n r n g i là hình nh t m huy chương. Khi s s- th y rung tâm trương
và nghe th y ti ng th i liên t c m nh thì tâm thu. HC này ít đư c phát hi n trên lâm
sàng mà thư ng ñư c phát hi n qua siêu âm
! C trư ng: thư ng v,a ph i trong trư ng h p khơng có suy t bào gan kèm theo
! Xu t huy t tiêu hoá do v# TMTQ
4


! Dãn TM l c ch : ru t là hay g p nh t, tá tràng ru t non, h*i tràng, ñ i tràng,
tr%c tràng, nh t là trên m nh d dày còn l i c a ph.u thu t n i d dày ru t. Hi m g p
hơn các TM l c ch0 này n m trong màng bungk, ñư ng m t và bàng quang
3.1.3.C trư ng
! Tri u ch ng: xem bài c trư ng
! Các y u t kh i phát c a d ch c trư ng: Viêm gan, ung thư gan ñ c bi t là khi
có xâm l.n TM c a, xu t huy t tiêu hóa, ch đ ăn khơng đúng hay do dùng thu c
3.1.4.Khám gan: m t ñ gan thư ng ch)c, b gan s)c.
3.2. Tri u ch ng c n lâm sàng:
3.2.1.Xét nghi m ch c năng gan
- BR máu: bình thư ng hay tăng nh1
- Men gan, PA, GGT: bình thư ng hay tăng cao
- Đi n di protein huy t thanh: tăng globulin ña dịng 15-25g/l, có hi n tư ng bloc betagâmm do s% tăng IgA
- HC suy t bào gan: TP gi m, albumin máu gi m, cholesterol máu gi m
3.2.2.Gi m ñư ng máu: thư ng g p trong suy t bào gan m n tính
3.2.3.Các xét nghi m v huy t h c
- Thi u máu: do hi n tư ng thi u axit folic, do suy tu/, do ñ c tính c a rư u trên t
bào máu, cu ng lách, do hi n tư ng xu t huy t tiêu hoá

- G'am BC và gi m TC: do hi n tư ng cư ng lách
3.2.4.N i soi: ñây là xét nghi m c n thi t trong trư ng h p có nghi ng xơ gan, nó cho
phép phát hi n các d u hi u c a tăng áp l%c TM c a
- Dãn TM th%c qu n: ñư c chia thành 3 ñ như sau
Đ 1: các TM dãn nh" và bi n m t khi bơm hơi
Đ 2: các TM dãn khi bơm hơI nhưng phân cách nhau b i niêm m c lành
Đ 3: các TM dãn liên t c khơng cịn quan sát th y vùng niêm m c lành
- Dãn TM d dày
- Dãn TM t i các v trí khác
- Các t n thương d dày do tăng áp l%c TM c a: các tr t nông, d dày phù n

huy t,

dãn TM b t thưu ng vùng hang v
3.2.5.Các xét nghi m thăm dị ch n đốn hình thái c a gan.
! Siêu âm gan: xét nghi m này c n ti n hành m t cách h th ng, cho phép nghiên
c u nhu mô gan, và d u hi u c a tăng áp l%c TM c a
- Nhu mơ gan: kích thư c gan bình thư ng hay gi m đi ho c tăng kích thư c, ñ m ñ
siêu âm bình thư ng hay tăng, b gan bình thư ng hay m p mơ, phì đ i gan trái, có
các t n thương khư trú g i ý đ n ung thư gan hay khơng.

5


- D u hi u c a tăng áp l%c TM c a: lách to, c trư ng ph i h p v i thành túi m t dày,
tăng kích thư c c a TM c a trên 12mm, dãn TMMTTT, TM lách, tu n hoàn bàng h
ki u c a ch
! Ch p c t l p và MRI ít có giá tr trong ch n đốn và l i ích c a nó gi ng như
siêu âm.
! Soi b ng:

- M t gan m t tính ch t nh2n bóng, t, l n s n đ n m p mơ do c c u to nh" khác nhau
có th là lo i nodule nh", ho c nodule l n.
- M u s)c thay ñ i t, ñ" nh t ho c vàng nh t.
- B gan m p mơ, m t đ tăng làn gan v nh lên có th nhìn th y m t ph n m t dư i
c a gan.
- Qua soi có th sinh thi t gan làm mô b nh h c.
4. TIÊN LƯ NG VÀ BI N CH NG:
4.1. Tiên lư ng: D%a vào thang ñi m c a Child ñưa ra năm 1982: Child A: 5 –6 ñi m,
tiên lư ng t t; .Child B: 7 – 9 ñi m, tiên lư ng dè d t ; Child C: 10 ñi m tr lên tiên
lư ng x u
Các cho ñi m c a Child
Tiêu chu n đánh giá
Bilirubin huy t thanh(µmol)

1 ñi m

2 ñi m

3 ñi m

34

34,1- 51

> 51
<3

Albumin huy t thanh (g/dl)

3,5


3,5 – 3

C trư ng

Khơng

Có ít or TB

Tri u ch ng th n kinh (HC não gan)

Khơng

Kín đáo

T/ l prothrombin %

> 70

45 – 70

Nhi u

< 45

Trên lâm sàng ñ ñánh giá tiên lư ng xơ gan d%a và m t s tiêu chu n sau
C trư ng dai d3ng, l i ti u ít tác d ng, ch c tháo tái phát nhanh, tiên lư ng x u
Vàng da kéo dài là tri u ch ng tiên lư ng n ng
Tình tr ng tinh th n: Lơ mơ, đáp ng ch m, trí nh kém, ph n x gi m ho c
ngư c l i tình tr ng tinh th n kích đ ng nói nhi u nhưng lú l.n, th m chí la hét gi.y

d a có th d.n đ n hơn mê gan
4.2. Bi n ch ng:
4.2.1. Nhi m trùng d ch c trư ng: không ph i do lao và khơng có
trong b ng.
Ch n đốn

nhi+m trùng

- Lâm sàng

6


+ Đau kh)p c b ng, có th th y xu t hi n d u hi u kích thích màng b ng nhưng
r t kín đáo.
+ S t cao
+ Xu t hi n ñ t m t bù c a xơ gan
+ Khơng có tri u ch ng trong 10% các trư ng h p
- Sinh hoá
+ Tăng BC, thay ñ i ch c năng th n, r i lo n ch c năng gan, gi m ñư ng máu
+ DMB: BCĐNTT>250 t bào/mm3. Tìm th y vi khu n trong DMB qua phương
pháp soi tr%c ti p ho c phương pháp c y, tuy nhiên k t qu dương tính r t ít do
lư ng vi khu n DMB r t ít
4.2.2. H i ch ng gan th n
* HC gan th n là hi n tư ng suy th n ch c năng do hi n tư ng gi m lưư lư ng máu qua th n,
nó x y ra th phát do hi n tư ng co th)t ĐM th n mà cơ ch chính xác cịn chưa đư c bi t
* Bi u hi n lâm sàng và sinh hoá

- Lâm sàng
+ Thư ng g p các trư ng h p suy t bào gan n ng.

+ Nó có th phát tri n t% phát ho c do các y u t kh i phát gây ra: nhi+m trùng,
xu t huy t tiêu hố, đi u tr l i ti u quá li u ho c dùng AINS, ch c tháo DMB quá
nhi u.
+ Kh i ñ u ñ t ng t hay ti n tri n tăng d n th hi n b ng: l i ti u khơng đáp ng
v i đi u tr , nư c ti u dư i 500ml/24 gi
- Sinh hoá: tăng Creatinin máu, gi m Na máu dư i 125mmoles/l, Na ni u dư i
10mmol/24 gi .
4.2.3. V r n
- Đây là h u qu c a loét da

vùng r n, thoát v r n g p trong 15% các b nh nhân xơ

gan có c trư ng, loét da có th theo cơ ch cơ h c ho c do suy t bào gan n ng
4.2.4. Xu t huy t tiêu hoá
- Xu t huy t tiêu hoá do v# TM TQ g p trong hơn 80% các trư ng h p xu t huy t tiêu
hoá b nh nhân xơ gan
- Xu t huy t tiêu hố khơng do t n thương v# TM TQ
+ Dãn TM phình v
+ T n thương niêm m c d dày ch y u là các t n thương ch y máu r' r toàn b
niêm m c d dày
4.2.5 .Bi n ch ng ph i c a tăng áp l c TM c a
- Tăng áp l%c ĐM ph i
- Shunt ph i trái trong ph i ho c do có các c u n i ĐM và TM ph i ho c do c u n i
c a ph i và/ h c do dãn các mao m ch ph i
4.2.6. Hơn mê gan: chia 3 giai đo n c a b nh não gan
7


! Lâm sàng
- Giai đo n 1: có r i lo n ý th c, d u hi u run bi u hi n b ng s% ng,ng -ñ t ño n ñ t

ng t và ng)n c a trương l%c cơ. Có th phát hi n tăng trương l%c ngo i tháp
- Giai ño n 2: h i ch ng l.n l n, co gi t và ngư i b nh thư ng v.n có gi đư c ý th c,
có kh năng nh n th c đư c m i v t xung quanh, ho t ñ ng tâm th n thư ng ch m
ch p, hi m g p tình tr ng tăng cư ng ho t ñ ng tâm th n. Run là h ng ñ nh
- Giai đo n 3: hơn mê t, nơng đ n sâu khơng có t n thương đ nh khu ph i h p v i d u
hi u Babinski hai bên và tăng thơng khí, giai đo n cu i ngư i b n thư ng có các cơn
co gi t và cơn du0i c ng m t não ñó là bi u hi n phù não
! Đi n não đ*: xu t hi n các sóng ch m, s thay đ i theo d ng đơn hình tháI, và các
sóng 3 pha khá đ c bi t th hi n trong b nh não gan
! Amoni)c ĐM: ít có giá tr th%c t
4.2.7.Bi n ch ng ung thư hố: t/ l xơ gan có bi n ch ng ung thư gan hàng năm là 34% và ñi u này địi h"i ph i theo dõi đ u đ n 6 tháng/l n b ng siêu âm b ng và AFP
5. ĐI U TR
5.1. M t s ñi m c n lưu ý trong ñi u tr xơ gan:
Xơ gan là b nh không th ch a kh"i, nhưng n u ñư c ñi u tr ñúng b nh nhân có th
s ng lâu dài.
Giai đo n cịn bù ñi u tr b ng ch ñ ăn u ng, sinh ho t, h n ch s d ng thu c và các
ch t có h i cho gan.
Giai đo n m t bù ch y u ñi u tr ngăn ng,a bi n ch ng.
5.2. Ch ñ ngh! ngơi ăn u ng.
Tránh lao ñ ng n ng, khi b nh ti n tri n c n ñư c ngh' ngơi tuy t ñ i.
Ng,ng dùng rư u bia tuy t ñ i.
Tránh dùng các thu c gây ñ c cho gan
H n ch mu i m# trong kh u ph n ăn. Khi có phù c trư ng c n ăn nh t hoàn toàn.
Đ m b o cung c p ñ năng lư ng cho ngư i b nh (2000 – 3000kcal) trong đó protid
dùng kho ng 1g/kg/ngày.
Ăn nhi u hoa qu , rau tươi vì chúng cung c p nhi u vitamin và kali
5.3. Đi u tr c trư ng.
5.3.1.Đi u tr c trư ng trong trư ng h p chưa có bi n ch ng
- Ngh' t i giư ng 12-15 gi /ngày
- Ch ñ ăn nh t: H n ch lư ng mu i t i thi u ñưa vào trong cơ th (2g/ngày) t, th c

ăn, thu c d ch truy n.
- L i ti u:
+ Các thu c ñư c s d ng: Thu c l i ti u kháng Aldosteron, Furosemide
+ Th%c hành ñi u tr
8


B)t ñ u b ng Spironolacton: 100mg/ngày, nâng d n lên 400 mg/ngày.
N u v.n đi ti u ít, ph i h p v i Furosemid (lasix) viên 40mg, có th dùng 20mg.
+ Theo dõi s%u dung n p và hi u qu ñi u tr b ng thu c l i ti u: gi m tr ng lư ng
500g/ngày, ño vòng b ng, lư ng nư c ti u/24 gi . ĐGĐ làm trư c khi ñi u tr và 1
tu n/l n. ĐGĐ ni u
- Ch c tháo: ch c tháo 3lít DMB, khi ch c tháo DMB c n ph I bù l i b ng cách truy n
albumin 20% (100ml cho 2 lít d ch ch c tháo) ñ tránh hi n tư ng gi m th tích gây ra
suy th n
5.3..2.Đi u tr c trư ng kháng v i các bi n pháp ñi u tr thơng thư ng
- An nh t tuy t đ i:
- Ch c tháo DMB
- Shunt màng b ng - TM c nh
- Ghép gan
M t s phương pháp ñi u tr d ch c trư ng ñ c bi t khác: Truy n l i d ch c trư ng
cho b nh nhân.
5.3.3.Đi u tr nhi m trùng DMB
* Đi u tr tri t ñ
- Truy n Glucose 5% v i dung d ch ñi n gi i, cung c p các vitamin c n thi t
B1,B6,PP
- Kháng sinh: Augmentin, Ciprofloxacin trong 2-3 tu n
- Ch c tháo DMB trong trư ng h p c trư ng căng to
- Đi u tr ngăn ng,a b nh não gan
- Không ñi u tr l i ti u

- Ngăn ng,a XHTH do loét DD-HTT
! Theo dõi
- Lâm sàng: m ch, nhi t ñ , huy t áp, ý th c, lư ng nư c ti u/24 gi , đư ng kính
vịng b ng
- Sinh hố: DMB, CTM
! Đi u tr phịng ng a
- Phòng ng,a th phát: Norfloxacin 400mg/ngày
- Phòng ng,a tiên phát: khi protein DMB<15G/L
! Thay gan
5.4 .Đi u tr tăng áp l c tĩnh m ch c a
5.4.1.Đi u tr ñ t XHTH do v# tĩnh m ch th c qu$n
! C m máu b ng thu c gi m áp l%c tĩnh m ch c a
- Vasopressin: Tiêm TM 10-30 đơn v , có th nh)c al sau 30 phút ho c t t hơn là
truy n trong dung d ch Dextran 0,2 – 0,8 ñơn v / phút. Tác d ng ph là co ñ ng m ch,
gi m Natri máu, suy tim nên không dùng kéo dài và dùng li u cao.
9


- Glypressin: gi ng Vasopressin nhưng có tác d ng kéo dài. Li u dùng 2mg tiêm TM,
có th nh)c l i sau 6 h.
- Somatostatin: truy n trong dung d ch đ3ng trương 4µg/phút.
- Nitroglycerin( Lenitral) viên 2,5mg, ngày 2-4 viên/ngày.
! C m máu b ng ng thơng có bóng chèn: 2 lo i ng thơng thư ng dùng
- 5ng thông Linton: ch y u dùng trong giãn tĩnh m ch d dày ch y máu.
- 5ng thông Sengstaken – Blackmore: ch y u ñ chèn trong các trư ng h p ch y máu
do giãn tĩnh m ch th%c qu n.
! C m máu qua n i soi
- B ng tiêm thu c gây xơ hoá qua n i soi: qua ng soi m m ngoài vi c ch n đốn cịn
có th c m máu b ng các ch t gây xơ hoá tĩnh m ch như: Tetradecyl sulfat,
ethanolamin, polydocanol. M0i mũi tiêm kho ng 1,5 - 3 ml, t i ña 20 - 30ml cho m t

l n tiêm, tiêm nh)c l i sau 2 - 4 ngày
- Th)t TMTQ b ng vòng cao su
- Đi u tr ph.u thu t c m máu
- Ph.u thu t này ñư c ñ t ra nh ng b nh nhân ChildA, th m chí là ChildB do nguy
cơ ph.u thu t và b nh não gan sau ph.u thu t r t cao
- Các BN có ch' đ nh thay gan v sau thì t t hơn khơng nên ti n hành n i c a ch mà
làm n i TMMTTT và TM ch , n i TM th n và lách c a Warren
! Các bi n pháp khác
- Đi u ch'nh huy t ñ ng: truy n máu, truy n dung d ch cao phân t , duy trì huy t s)c
t kho ng 90 g/l
- Đi u tr d% phòng b nh não gan sau xu t huy t: th t tháo cho b nh nhân ngày 2 l n
ho c dùng Duphalac 3 - 5 gói / ngày
- Đi u tr phịng ng,a nhi+m trùng ñư ng ru t: dùng ñư ng u ng Quinolon ho c kilon,
khi có bi u hi n nhi+n trùng dùng kháng sinh ñư ng tiêm Cefa III
5.4.2.Đi u tr d phòng xu t huy t.
! Các phương pháp
- Dùng thu c:
+ Propranolon ñ gi m áp l%c tĩnh m ch c a: Li u dùng là t, 20- 60mg, c 6 gi
u ng m t viên, ch'nh li u sao cho nh p tim gi m xu ng 25%. Có th dùng kéo dài
nhi u năm.
+ isosorbit nitrat (Imdur) 60mg x1-2 viên /ngày
- Qua n i soi: tiêm xơ hay th)t TMTQ
- T o m t ñư ng thông trong gan n i h tĩnh m ch c a v i h th ng tĩnh m ch gan.

10


- Ph.u thu t t o shunt v i h th ng TM c a: n i tĩnh m ch c a v i tĩnh m ch ch
dư i, n i h tĩnh m ch m c treo tràng trên v i tĩnh m ch ch , tĩnh m ch lách v i tĩnh
m ch th n.

! Phòng xu t huy t tiêu hoá th phát: qua n i soi và dùng thu c
! Phòng ng,a tiên phá: dùng thu c và theo dõi n i soi hàng năm
5.4.3.Đi u tr xu t huy t tiêu hoá do v TM d dày
! Trong ñ t xu t huy t tiêu hố: đ t sonde Linton, đi u tr ph.u thu t
! Đi u tr phòng ng,a: dùng thu c
! Đi u tr xu t huy t tiêu hoá liên quan ñ n các t n thưong niêm m c d dày
- B nh d dày huy t: Propranolol
- Tr t nông: anti H2 hay Omeprazole
- Dãn TM b t thư ng: ñi u tr qua n i soi b ng Laser hay ñi n c%c b ng nhi t
5.5. Thay gan
- Xơ gan Child C
- C trư ng trơ v i ñi u hay HC gan th n
- XHTH táI phát
- Ung thư t bào gan có kích thư c nh" dư i 3 cm

11



×