Tiểu luận Cổ phần hóa doanh nghiệp ppt

Tiểu luận

Cổ phần hóa doanh
nghiệp p.2



Lời mở đầu
Từ sau Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ VI, nền kinh tế nước ta
đang từng bước chuyển sang nền kinh tế thị trường định hướng xã
hội chủ nghĩa có sự điều tiết của Nhà nước.Trong một môi trường
mới,điều kiện cơ chế quản lý thay đổi,khi hiệu quả sản xuất kinh
doanh trở thành yếu tố sống còn của mỗi doanh nghiệp thì các
doanh nghiệp thuộc khu vực kinh tế Nhà nước đã bộc lộ những yếu
kém và lâm vào tình trạng sa sút và khủng hoảng.Kinh nghiệm từ
nhiều nước trên thế giới cho thấy,Cổ phần hóa có vai trò rất quan
trọng trongviệc đổi mới các doanh nghiệp Nhà nước,nhất là những
nền kinh tế đang trong quá trình chuyển đổi như Việt Nam.Cổ phần
hóa có tác động mạnh mẽ và rấthiệu quả đến việc khai thác,sử dụng
và phát huy các nguồn lực về vốn, tài sản và con người để phát triển
sản xuất kinh doanh,thúc đẩy tăng trưởng kinh tế.
Vì vậy Cổ phần hóa là một chủ trương lớn của Đảng và Nhà

nước ta trong tiến trình đổi mới và phát triển DNNN nói riêng và
kinh tế xã hội nói chung. Tìm hiểu CPH DDNN ở nước ta,để thấy
được những thành công và khó khăn trong quá trình triển khai thực
hiện ,em đã chọn "Đẩy mạnh cổ phần hóamột bộ phận doanh
nghiệp nhà nước ở Việt Nam" làm đề tài cho bài tiểu luận kinh tế
chính trị.
I.Lời mở đầu
Kết cấu bài viết gồm:
II.Nội dung
Phần I : Cơ sở lý luận về cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước


1.Khái niệm,mục tiêu và thực chất cổ phần hóa doanh nghiệp
Nhà nước
Phần II
1.Một số kết quả đạt được
: Thực trạng cổ phần hóa doanh nghiệp Nhà nước Việt
Nam trong thời gian qua
2.Những vấn đề nảy sinh
3.Nguyên nhân
Phần III
I.Cơ sở lý luận về cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước
: Một số giải pháp nâng cao hiệu quả quá trình CPH
DNNN
Cổ phần hóa doanh nghiệp Nhà nước(CPH DNNN) là Nhà
nước bán một phần hay toàn bộ giá trị cổ phần của mình trong
doanh nghiệp cho các đối tượng,tổ chức hay tư nhân trong và ngoài
nước hoặc cho cán bộ công quản lý và công nhân của doanh nghiệp
bằng đấu giá công khai hay thông qua thị trường chứng khoán.
1.Khái niệm, mục tiêu và thực chất cổ phần hóa doanh nghiệp

Nhà nước
CPH là chủ trương đã được thực tế chứng minh là rất đúng
đắn ,có tác dụng rõ rệt nâng cao hiệu quả DNNN.Chủ trương này đã
được quan tâm hoàn thiện,luật hóa và gần đây tập trung chỉ đạo đạt
kết quả khá hơn.Song việc thực hiện vẫn còn chậm và còn khó
khăn,vướng mắc cả trong quá trình tiến hành lẫn sau CPH.Đây là
vấn đề nhạy cảm,đụng chạm đến lợi ích của nhiều đối tượng,nhất là
những người lãnh đạo và quản lý doanh nghiệp;do đó việc thực hiện
phụ thuộc rất lớn vào ý thức,đồng tình hay không của những người
này.Quy trình CPH có nhiều khâu phức tạp,nhất là xác định giá trị


doanh nghiệp,xử lý những vấn đề tồn đọng,cần phải chỉ đạo tính
toán chặt chẽ,nếu không sẽ sơ hở,thất thoát tái sản nhà nước.Để có
thể tìm ra phương thức bổ khuyết cho giải pháp hiện hành,cần phải
nắm vững mục tiêu,yêu cầu và nội dung thực chất của CPH.
Theo Nghị quyết TW 3 (khóa IX) của Đảng và nghị định
187/2004/NĐ-CP ngày 16.11.2004 của Chính phủ về việc chuyển
công ty Nhà nước thành công ty cổ phần,ngoài việc huy động thêm
vốn của xã hội để tăng cường năng lực tài chính,thì mục tiêu của
CPH là nhằm sử dụng có hiệu quả vốn,tài sản của Nhà nước,nâng
cao hiệu quả,sức cạnh tranh của các doanh nghiệp nhà nước và nền
kinh tế nói chung,thông qua việc thay đổi cơ cấu sở hữu,tạo ra động
lực mới và chuyển DNNN sang phương thức quản lý mới năng
động,chặt chẽ hơn.
Nhìn bề ngoài , CPH là quá trình : xác định lại mục
tiêu,phương hướng kinh doanh,nhu cầu vốn điều lệ và chia ra thành
cổ phần,đánh giá lại tài sản của doanh nghiệp,quyết định mức vốn
Nhà nước cần nắm giữ và rao bán rộng rãi phần còn lại.Qua đó làm
thay đổi cơ cấu sở hữu,huy động thêm vốn,xác lập cụ thể những

người tham gia làm chủ,được chia lợi nhuận và chuyển DNNN
thành công ty cổ phần,thuộc sở hữu của tập thể cổ đông và chuyển
sang hoạt động theo Luật doanh nghiệp.
Song để hiểu rõ thực chất của CPH,cần thấy rằng trong công
ty cổ phần,trên cơ sở vốn điều lệ được chia ra thành nhiều phần,thì
quyền lợi và trách nhiệm đối với kết quả sản xuất kinh doanh cũng
được phân ra thành những đơn vị và có cơ cấu xác định tương ứng


với cơ cấu sở hữu.Do đó,sỡ dĩ CPH có thể nâng cao hiệu quả của
các DNNN là do qua CPH,cơ cấu sở hữu của doanh nghiệp được
thay đổi,dẫn tới cơ cấu và cơ chế thực hiện quyền lợi và trách nhiệm
đối với kết quả sản xuất kinh doanh cũng thay đổi theo ; từ đó tạo ra
một cơ cấu động lực có chủ thể rõ ràng và hợp lực mới mạnh mẽ
hơn;đồng thời,chuyển doanh nghiệp sang vận hành theo cơ chế quản
lý mới,tự chủ,năng động hơn,nhưng có sự giám sát rộng rãi và chặt
chẽ hơn.Cho nên,thực chất CPH nói chung chính là giải pháp tài
chính và tổ chức,dựa trên chế độ cổ phần,nhằm đổi mới cơ cấu và
cơ chế phân chia quyền lợi và trách nhiệm gắn chặt với kết quả sản
xuất kinh doanh của doanh nghiệp.Còn CPH theo phương thức hiện
hành là giải pháp nhằm làm thay đổi cơ cấu sở hữu,dẫn tới thay đổi
cơ cấu và cơ chế thực hiện quyền lợi và trách nhiệm từ chỗ chỉ có
nhà nước nắm quyền và chịu trách nhiệm chuyển sang chia sẻ kết
quả kinh doanh,cả quyền lợi và trách nhiệm,lợi nhuận và rủi ro cho
những người tham gia góp vốn,qua đó tạo ra động lực,trách nhiệm
và nâng cao hiệu quả doanh nghiệp.
II.Thực trạng cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước ở Việt nam
trong thời gian qua
Đổi mới,sắp xếp và phát triển DNNN là một chủ trương lớn
của Đảng và Nhà nước ta.Chủ trương này đã được triển khai thực

hiện trong gần 20 năm qua.Mặc dù có nhiều thăng trầm nhưng đã
đem lại những kết quả đáng ghi nhận.CPH DNNN được xem là một
giải pháp cơ bản và quan trọng nhất để cơ cấu lại DNNN.Thực hiện
1.một số kết quả đạt được


chủ trương này,ngay từ tháng 5 năm 1990,Chủ tịch Hội đồng Bộ
trưởng (nay là thủ tướng chính phủ) ra quyết định số 143-HĐBT
cho phép thí điểm chuyển một số DNNN thành công ty cổ phần.Hai
năm sau,ngày 8/6/1992,Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng lại ban hành
chỉ thị số 202/CT về tiếp tục thí điểm chuyển một số DNNN thành
công ty cổ phần.Từ ngày đó đến nay đã 15 năm.Qua 15 năm thực
hiện,đến hết năm 2005,chúng ta đã thành lập được 2987 công ty cổ
phần trên cơ sở CPH DNNN và bộ phận DNNN.Kết quả thực hiện
qua từng năm như sau:
Năm 1990-1992:không có DNNN nào được CPH.
Năm 1993 : 02 đơn vị
Năm 1994 : 01 đơn vị
Năm 1995 : 3 đơn vị
Năm 1996 : 5 đơn vị
Năm 1997 : 7 đơn vị
Năm 1998 : 100 đơn vị
Năm 1999 : 250 đơn vị
Năm 2000 : 212 đơn vị
Năm 2001 : 204 đơn vị
Năm 2002 : 164 đơn vị
Năm 2003 : 532 đơn vị
Năm 2004 : 753 đơn vị
Năm 2005 : 754 đơn vị
Tổng cộng : 2987 đơn vị

Qua những con số trên đây thấy rõ tiến trình CPH đã trải qua
những bước thăng trầm,nhưng nói chung là theo xu hướng mỗi ngày
càng được đẩy mạnh.Từ chỗ thực hiện chậm chạp trong những năm
đầu (mỗi năm vài ba doanh nghiệp đến vài trăm) và cho đến 3 năm
gần đây tiến trình CPH được đẩy mạnh hơn,do đó số lượng doanh
nghiệp được CPH tương đối nhiều.
Theo báo cáo của Ban chỉ đạo đổi mới và phát triển doanh
nghiệp,hình thức CPH phổ biến nhất là bán một phần vốn Nhà nước
hiện có tại doanh nghiệp kết hợp phát hành thêm cổ phiếu ( chiếm
43,4%),tiếp đó là bán một phần vốn Nhà nước hiện có tại doanh
nghiệp (26%),còn lại là bán toàn bộ vốn Nhà nước tại doanh nghiệp
(15,5%) và giữ nguyên vốn nhà nước và phát hành thêm cổ
phiếu(15,1%).Trong số các doanh nghiệp đã CPH,ngành công
nghiệp – giao thông vận tải và xây dựng chiếm tỷ trọng 65,5% ,
thương mại - dịch vụ chiếm 28,7% và ngành nông-lâm-ngư nghiệp
chiếm 5,8%.Nếu phân chia theo địa phương thì tỉnh,thành phố trực
thuộc trung ương chiếm 65,7%,bộ-ngành trung ương chiếm
25,8%,tổng công ty 91 chiếm 8,5%.
Việc sắp xếp lại và CPH các DNNN đã hoàn thành trên 61
trong tổng số 64 tỉnh thành .
Trong các doanh nghiệp đã CPH,30% số các doanh nghiệp
được hoàn toàn độc lập tự chủ trong kinh doanh mà không còn sự
chi phối trực tiếp nào của Nhà Nước (Nhà Nước không nắm giữ một
cổ phần nào,toàn bộ thuộc về tập thể người lao động).


Hầu hết các doanh nghiệp thuộc lại nhỏ,yếu,hiệu quả kinh
doanh thấp,sức cạnh tranh kém đã được đưa bớt ra khỏi hệ thống

các DNNN,như vậy có thêm điều kiện để củng cố các DNNN khác.
Qua CPH,nhiều yếu kém cố hữu đã được giải quyết:nợ xấu,tồn
kho vật tư hàng hóa kém phẩm chất,các trang thiết bị và tài sản cũ
nát…Với các doanh nghiệp đã CPH,bộ máy và phương pháp quản
lý đã thích nghi,năng động và sát với thị trường hơn,phần nào làm
tăng trách nhiệm của người lao động đối với doanh nghiệp,động lực
lao động mới đang dần được tạo ra.Các biện pháp tiến hành cổ phần
hóa ngày càng được hoàn thiện hơn.Cơ chế định giá doanh nghiệp
mới qua các tổ chức tư vấn độc lập(thay vì qua hội đồng định giá
như trước đây) được áp dụng.Nhiều doanh nghiệp đã thực hiện đấu
thầu giá cổ phiếu trên thị trường chứng khoán.
Năm 2005 đã xuất hiện một điểm sáng mới cần được nhấn
mạnh là trong số doanh nghiệp CPH đã có nhiều doanh nghiệp làm
ăn khá,quy mô vốn lớn,hấp dẫn các nhà đầu tư.Có thể kể đến các
công ty như : Công ty khoan và dịch vụ dầu khí,các nhà máy thủy
điện Sông Hinh (Vĩnh Sơn),Thác Bà,Phả Lại.Điện lực Khánh
Hòa,Công ty giấy Tân Mai.Công ty vận tải xăng dầu đường thủy
I,Vinamilk,Công ty Kinh Đô.Giá trị của Vinamilk lên tới 2500 tỷ
đồng,trong đó vốn Nhà nước là 1500 tỷ đồng.Nhà máy thủy điện
Sông Hinh có giá trị 2114 tỷ đồng trong đó vốn Nhà nước là 1253 tỷ
đồng.Một điểm khác biệt nữa ,đó là việc xác định giá trị cổ phần
được thực hiện thông qua đấu giá công khai trên thị trường.Ngay
trong ngày đầu tiên bán đấu giá Vinamilk,bán hết hơn 1,66 triệu cổ


phiếu với giá trung bình cao gấp 4,89 lần mệnh giá.Tính minh bạch
và công khai đấu giá cổ phiếu của công ty Sữa Việt Nam đã thu hút
các nhà đầu tư chiến lược,trong đó có các nhà đầu tư nước
ngoài.Trong số 7 nhà đầu tư,tổ chức mua được cổ phần Vinamilk có
5 quỹ đầu tư nước ngoài và 2 nhà đầu tư chiến lược nước

ngoài.Đáng chú ý là các nhà đầu tư mới chiếm tỷ lệ thắng thầu tới
78,4%/tổng số cổ phần bán ra,các quỹ đầu tư nước ngoài hoạt động
ở Việt Nam chỉ chiếm 21,6%,và số vốn thu hút được từ các tổ chức
mới lên tới trên 450 tỷ đồng.Sau 3 năm chuẩn bị Vinamilk đã hoàn
toàn chuyển đổi từ một DNNN lớn thành công ty cổ phần đại chúng.
Sau 15 năm CPH DNNN,có thể nhận thấy các chuyển biến sau
Thứ nhất,sự chuyển hướng từ CPH các DNNN trong một số
lĩnh vực sang CPH DNNN ở hầu hết các ngành,lĩnh vực,trong cả
kinh tế,dịch vụ và văn hóa,kể cả ngân hàng thương mại,chỉ trừ loại
DNNN trong lĩnh vực dầu khí và an ninh quốc phòng.Thành phố Hồ
Chí Minh còn kiến nghị chính phủ cho phép CPH một số bệnh viện
công.
Thứ hai,chuyển biến từ việc chỉ CPH các DNNN quy mô nhỏ
về vốn và lao động,làm ăn thua lỗ,nay sang cả những doanh nghiệp
làm ăn có lãi với quy mô lớn trong các ngành trọng yếu của nền
kinh tế (như điện lực,xi măng,viễn thông,hàng không),với kết quả
hoạt động sau CPH ngày một tiến bộ .Tiến trình CPH không chỉ
được thực hiện đối với từng doanh nghiệp thành viên mà còn triển
khai đối với toàn tổng công ty.Đến nay đã có quyết định phê duyệt


CPH 5 tổng công ty,trong đó có cả các Tổng công ty Thương Mại-
xây dựng,Điện tử-tin học,Vinaconex và Bảo Việt.
Thứ ba,việc CPH không chỉ nhằm thu hút vốn của các nhà đầu
tư,của những người lao động trong doanh nghiệp,mà còn thu hút cả
vốn của những nông dân cung cấp nguyên liệu cho sản xuất công
nghiệp,chuyển họ thành những cổ đông,gắn bó họ với sự phát triển
của doanh nghiệp.Công ty Mía đường Lam Sơn và công ty Mía
đường La Ngà đã thực hiện CPH theo hướng đó.ở công ty cổ phần
Mía đường Lam Sơn,Nhà nước giữ 46%,nông dân trồng mía và cổ

đông ngoài doanh nghiệp mua 26%(trong đó có 400.000 cổ phần ưu
đãi cho người trồng mía),người lao động trong doanh nghiệp mua
24% cổ phần.ở công ty cổ phần mía đường La Ngà,Nhà nước giữ
35%,nông dân trồng mía và cổ đông ngoài doanh nghiệp mua 25%
(trong đó có 150.000 cổ phần ưu đãi cho người trồng mía),người lao
động trong doanh nghiệp mua 40%cổ phần.Công ty cổ phần Mía
đường Lam Sơn là một doanh nghiệp hoạt động rất có hiệu quả.Sau
5 năm CPH(từ năm 2000 đến 2005) nộp ngân sách tăng từ 10 tỷ lên
38 tỷ đồng và lợi nhuận đạt tới 77,5 tỷ đồng và cổ tức là 20%/năm.
Thứ tư,là việc chuyển từ CPH theo hướng cơ bản khép kín,nội
bộ sang hình thức đấu giá công khai,bán cổ phần ra bên ngoài để thu
hút nhà đầu tư trong và ngoài nước.Đây được coi là sự chuyển biến
"có chất " nhất thể hiện sự thay đổi căn bản quan điểm và chủ
trương về CPH,góp phần tạo ra sức bật mạnh mẽ để đẩy
nhanh,mạnh tiến trình cải cách hệ thống DNNN một cách công
khai,minh bạch và tạo điều kiện cho các thành phần kinh tế trong và


ngoài nước cùng tham gia.Trong đợt đấu giá cổ phiếu đầu tiên của
công ty Sữa Việt nam đã thu hút được các nhà đầu tư chiến lược
nước ngoài và họ đã mua tới 80% tổng số cổ phần bản ra.
Thứ năm, CPH là một xu hướng tất yếu,là giải pháp mang tính
đột phá nhằm chuyển đổi DNNN từ đơn sở hữu sang đa sở hữu.Các
doanh nghiệp quân đội cũng không nằm ngoài xu hướng đó.Khi
triển khai thực hiện CPH các DN đã gặp rất nhiều khó khăn,bởi vì
các doanh nghiệp quân đội vốn chưa thích nghi hoàn toàn với cơ
chế thị trường,bản thân người lao động cũng chưa sẵn sàng cho việc
này,nhưng tính đến thời điểm này,đã có 16 DNQĐ triển khai thực
hiện CPH,trong đó có 9 công ty,xí nghiệp phụ thuộc hoàn thành
xong(đạt 56% kế hoạch).Hình thức phổ biến nhất là giữ nguyên vốn

Nhà nước và phát hành thêm cổ phiếu.
Những chuyển biến nói trên đã nâng cao rõ rệt hiệu quả sản
xuất kinh doanh của các doanh nghiệp CPH trên tất cả các chỉ tiêu
chủ yếu :về vốn,doanh thu,lợi nhuận,nộp ngân sách,số lượng lao
động và thu nhập của lao động,cổ tức.Kết quả các cuộc điều tra cho
thấy :
• Vốn bình quân một doanh nghiệp tăng từ 24 tỷ đồng(năm
2001) lên 63,6 tỷ đồng (năm 2004)
• Có tới 92,5% số doanh nghiệp được điều tra cho rằng có lãi,lợi
nhuận trước thuế tăng bình quân 149,8%,lợi nhuận sau thuế tăng
bình quân 182,3%,mức nộp ngân sách tăng bình quân 26,53%,năng
suất lao động tăng trung bình 63,9%,thu nhập bình quân tháng của


lao động tăng 34,5% so với trước khi CPH,lao động tăng do mở
rộng sản xuất,cổ tức cao hơn nhiều so với lãi suất ngân hàng.
Có thể nói đây là những con số rất có ý nghĩa đối với các
doanh nghiệp,khẳng định CPH là một trong những biện pháp hữu
ích nhất để nâng cao hiệu quả hoạt động kinh doanh của các
DNNN.Một điều có ý nghĩa quan trọng hơn nữa là,kết quả trên sẽ
tạo niềm tin và động lực cho các DNNN khác tiến hành đổi mới
hoạt động kinh doanh của mình một cách tích cực hơn.
CPH tuy đã đạt được một số kết quả tích cực nhưng so với yêu
cầu đổi mới còn chậm.Vốn Nhà nước trong các DNNN đã CPH còn
nhỏ và việc huy động vốn trong quá trình chưa được nhiều,thời gian
tiến hành CPH một doanh nghiệp còn quá dài.Thường xuyên không
hoàn thành kế hoạch đề ra.So với đề án được Thủ tướng Chính phủ
phê duyệt thì số DNNN được CPH chưa đạt 80%.Số lượng doanh
nghiệp được CPH trong năm 2005 tuy đạt con số 754 đơn vị,nhưng
nếu so với yêu cầu của Nghị Quyết Hội nghị lần thứ 9 ban chấp

hành trung ương Đảng khóa IX là phải hoàn thành về cơ bản việc
CPH DNNN vào năm 2005 là chưa đạt.
2.Những vấn đề nảy sinh
Theo báo cáo kết quả khảo sát của dự án hỗ trợ kỹ thuật giám
sát chuyển đổi sở hữu DNNN tại 934 doanh nghiệp đã CPH cho
thấy,thời gian CPH một doanh nghiệp tuy đã giảm từ 512 ngày
(năm 2001) xuống còn 437 ngày (năm 2004) nhưng vẫn còn dài.
Chuyển sang công ty cổ phần doanh nghiệp trở thành đa sở
hữu về vốn.Nhưng thực tế trong số gần 3000 doanh nghiệp đã cổ


phần,thì chỉ có 30% Nhà nước không giữ một đồng vốn
nào,29%Nhà nước giữ cổ phần chi phối trên 51%.Nhà nước đang
còn nắm khoảng 46,5% vốn kinh doanh của các doanh nghiệp
này.Như vậy thực chất mới chỉ có khoảng 8% vốn kinh doanh của
các DNNN đã CPH thuộc về các chủ sở hữu khác-không phải Nhà
nước ( phần lớn là những cổ đông vốn là người lao động trong
doanh nghiệp).Con số này là quá ít.Vì nói đến CPH thì chỉ tiêu chủ
yếu nhất là CPH vốn kinh doanh,do vậy có thể nói rằng CPH các
DNNN được thực hiên rất chậm chạp,chưa nhiều.
Qua số liệu trên ta cũng nhận thấy mặc dù đã cổ phần hóa
nhưng Nhà nước vẫn là cổ đông lớn nhất ,đồng thời phần lớn các
công ty cổ phần được thành lập theo cách này đang được Nhà Nước
nắm cổ phần chi phối.Điều đáng nói là tỷ lệ vốn điều lệ mà Nhà
nước còn nắm tại các công ty cổ phần không giảm mà ngày càng
tăng.Nếu thời kì đầu (1992-1998) tỷ lệ cổ phần mà Nhà nước nắm
trong các công ty cổ phần là 28% thì đến thời kì 2001-2004 tỷ lệ
này lên tới 49,8% và hiện nay bình quân là 46,5%.Việc Nhà nước
đang còn nắm quá nhiều vốn cho thấy sự chi phối,gây ảnh hưởng
của Nhà nước vẫn ở mức độ lớn (dưới các hình thức khác nhau,trực

tiếp hay gián tiếp).Do vậy trong nhiều doanh nghiệp đã CPH chưa
thấy có những thay đổi căn bản về tổ chức và quản lý hoạt động
kinh doanh theo mô hình mới của một công ty cổ phần thực thụ.Các
doanh nghiệp này vẫn chưa có hay rất thiếu những cổ đông mới có
quyền lực mạnh,các cổ đông chiến lược mới.Việc Nhà nước còn
nắm cổ phần chi phối trong nhiều doanh nghiệp đã CPH cũng cho


thấy Nhà nước còn đầu tư dàn trải trên nhiều lĩnh vực và phạm vi
hoạt động kinh doanh,chưa có sự tập trung vốn cần thiết vào các
lĩnh vực,các ngành hay các doanh nghiệp trọng điểm mà ở đó cần có
sự hiện diện của Nhà nước.
Mặc dù có chuyển biến trong năm 2005 là đã có những doanh
nghiệp làm ăn có hiệu quả ,có quy mô vốn lớn và một số tổng công
ty đang CPH,nhưng nhìn chung đại đa số các doanh nghiệp đã CPH
đều có vốn Nhà nước quá nhỏ,điều này chứng tỏ chúng ta mới chỉ
CPH được các doanh nghiệp nhỏ và rất nhỏ.Đó cũng là các doanh
nghiệp chủ yếu do các địa phương quản lý.Trên thực tế các doanh
nghiệp này không có vai trò đáng kể và không thể hiện được vai trò
là những DNNN chủ đạo trong nền kinh tế.Và như thế chúng ta mới
thực hiện được phần dễ nhất trong toàn bộ khối lượng công việc
phải làm.
Số lượng các doanh nghiệp CPH có quy mô vốn Nhà nước
dưới 5 tỷ đồng chiếm tới gần 60%,chỉ có 18,5% số doanh nghiệp
CPH có quy mô vốn Nhà nước trên 10 tỷ VNĐ.Điều đó dẫn đến
tình trạng là về mặt số lượng DNNN đã CPH chiếm tới 53% tổng số
DNNN có tại thời điểm đầu năm 2001,nhưng về vốn mới chỉ chiếm
hơn 10%.Như vậy là số vốn chưa được CPH còn rất lớn(khoảng
270.000 tỷ đồng).Số vốn nay đang nằm trong các doanh nghiệp
lớn.Việc tiến hành CPH các doanh nghiệp này không hề đơn giản

như đã làm trong thời gian qua vì vai trò,tầm quan trọng và phạm vi
kinh doanh,phạm vi ảnh hưởng của các doanh nghiệp này rất lớn và


phức tạp hơn nhiều.Rõ ràng để CPH thành công các doanh nghiệp
này cần phải có những giải pháp thích hợp
Những cản trở đối với quá trình CPH các DNNN trong thời
gian qua : Chiến lược,chính sách và cơ chế quản lý chưa phù hợp,rõ
ràng,không có quy định ưu tiên
CPH đối với doanh nghiệp hay bộ phận kinh tế nào.Công tác
chuẩn bị và hỗ trợ các DNNN thực hiện CPH chưa làm tốt nên
nhiều doanh nghiệp khi tiến hành CPH gặp rất nhiều khó khăn , nhất
là vấn đề giải quyết các tồn tại của DNNN trước đây hay giải quyết
vấn đề người lao động dư thừa khi CPH.Hơn nữa nhiều doanh
nghiệp đang gặp khó khăn nếu không có sự trợ giúp thì rất khó
chuyển
thành công ty cổ phần.Một số nội dung,cơ chế chính sách đưa
ra chưa thực sự bám sát đời sống doanh nghiệp.
Tiến hành CPH DNNN là một giải pháp cải cách mang tính
chất triệt để nhất,cương quyết nhất,cho nên rất cần phải có văn bản
pháp luật có tính pháp lý cao làm cơ sở vững chắc cho việc triển
khai thực hiện.Nhưng trên thực tế vẫn còn thiếu một hệ thống các
văn bản pháp quy có tính pháp lý cao như luật,pháp lệnh về CPH.
Đội ngũ cán bộ chỉ đạo đổi mới DNNN chưa đáp ứng được
yêu cầu đặt ra.Số lượng cán bộ kiêm nhiệm còn nhiều nên ít chú
trọng,thiếu chủ động và kiên quyết trong việc tổ chức triền khai và
đẩy nhanh CPH.Công tác giám sát và đôn đốc của ban chỉ đạo TW
đối với công tác CPH ở các cấp cơ sở chưa được tốt.

Cuối cùng là vai trò của các doanh nghiệp.Dường như vấn đề
CPH vẫn chưa phải là nhu cầu tự thân,nhu cầu nội tại của các
DNNN,thậm chí còn là sự miễn cưỡng.Trong thực tế thực hiện,hầu
hết các chương trình hay kế hoạch CPH đều là của các bộ,ngành,hay
chính quyền địa phương,chưa có (hoặc nếu có thì cũng rất ít) doanh
nghiệp chủ động đề xuất đưa tên mình vào chương trình hay kế
hoạch đó.Điều này chỉ có thể lý giải là đối với các doanh
nghiệp,CPH không hấp dẫn họ.Hầu hết các DNNN vẫn không
muốn,hay né tránh,hoặc tìm cách né tránh thực hiện CPH vì muốn
được an toàn hơn và không muốn bị mất đi lợi ích hay lợi thế đang
có.Một trong những lợi thế đang mang lại quá nhiều lợi ích-lợi
nhuận siêu ngạch đó là sự độc quyền hoặc những ưu đãi mà các
doanh nghiệp vẫn nghĩ chỉ là DNNN mới có được.ở đây Nhà nước
và các DNNN chưa có cùng một suy nghĩ và hành động.Do vậy nếu
còn có sự khác nhau về thái độ và quyết tâm đối với CPH và khi các
DNNN vẫn còn e ngại và nghi ngờ,chưa quyết tâm thì vẫn còn
nhiều trở ngại cho quá trình CPH.

Những nguyên nhân dẫn đến những vấn đề trên được khái quát
như sau:
3.Nguyên nhân
Môi trường kinh doanh đang tiếp tục gặp khó khăn do ảnh
hưởng của cuộc khủng hoảnh tài chính tiền tệ trong khu vực.Các
DNNN đều thiếu vốn nghiêm trọng,công nợ nhiều,kỹ thuật công
nghệ,thiết bị lạc hậu,lao động dư thừa,sản phẩm làm ra không có thị


trường tiêu thụ,sức cạnh tranh kém.Sự hiểu biết về CPH,về chứng
khoán trong công chúng tuy có được cải thiện song vẫn còn nhiều
hạn chế,do nước ta chưa hình thành đầy đủ các loại thị trường và

nền kinh tế nước ta đang trong quá trình chuyển đổi từ cơ chế kế
hoạch hóa tập trung sang kinh tế thị trường.Do đó người lao
động,các nhà đầu tư ít hào hứng mua cổ phần tại các doanh nghiệp
CPH.
Việc lựa chọn các doanh nghiệp CPH ở các bộ ngành,các địa
phưong chưa được nhận thức đúng.Nhiều địa phương,bộ ngành
chọn các doanh nghiệp kinh doanh khó khăn,hiệu quả thấp,thậm chí
không hiệu quả,tình hình tài chính chưa lành mạnh,lao động dôi dư
nhiều,nợ phải trả lớn,nợ phải thu khó đòi lớn hoặc không đủ hồ
sơ,thiếu tài sản vật tư,ứ đọng,kém,mất phẩm chất,lạc hậu về kỹ
thuật để CPH dẫn đến một số doanh nghiệp không hấp dẫn nhà đầu
tư và bị vướng mắc ngay khi triển khai thực hiện CPH.
Vấn đề quyền lợi của các cán bộ quản lý,thu nhập,việc làm của
người lao động,đặc biệt là vị trí của người quản lý trực tiếp tại
DNNN là những vấn đề gay cấn đã làm cho một số cán bộ chủ chốt
chần chừ,ngại CPH,thậm chí không muốn CPH.
Đến ngay khung pháp lý vẫn chưa đầy đủ để tạo lập một môi
trường kinh doanh,cạnh tranh bình đẳng giữa các thành phần kinh tế
dẫn tới nhiều doanh nghiệp còn do dự ,so sánh thiệt hơn khi chuyển
từ DNNN sang hình thức công ty cổ phần.
III.một số giải pháp nâng cao hiệu quả của quá trình CPH
doanh nghiệp nhà nước ở việt nam


Mặc dù đã có nhiều đổi mới quan trọng,có nhiều bước tiến
đáng kể trong nhiều lĩnh vực nhưng hiện tại CPH DNNN còn gặp
phải nhiều khó khăn.Thực tiễn đòi hỏi phải đẩy mạnh CPH nhằm
nâng cao hiệu quả kinh tế xã hội.Để hoàn thành chỉ tiêu CPH cho
các năm tiếp theo,tránh vấp phải một số vấn đề không đang có trong
quá trình CPH,để chương trình cải cách DNNN đạt kết quả tốt,em

xin nêu một số giải pháp.
Mục tiêu của đẩy mạnh tuyên truyền cổ động cho CPH là làm
cho các cấp các ngành,từng doanh nghiệp và từng người lao động
nhận thức sâu sắc về CPH như một xu thế tất yếu và sẽ đem lại lợi
ích lâu dài cho cả Nhà nước lẫn cá nhân.Từ đó tích cực,yên tâm
thực hiện CPH,đẩy nhanh tiến độ thực hiện chủ trương quan trọng
này của Đảng và Nhà nước.Tăng cường giáo dục cho cán bộ Đảng
viên trong các cơ quan Nhà nước và nhân dân hiểu rõ chủ trương
của Đảng,Nhà nước và lợi ích của CPH DNNN.Đây là một công
việc rất quan trọng nhưng từ trước đến nay chưa được quan tâm
đúng mức.
1.Nhận thức đúng đắn về CPH DNNN
Làm cho các cấp, các ngành, các DNNN quán triệt sâu sắc và
có nhận thức đúng đắn về chủ trương,chính sách và các giải pháp
đổi mới và phát triển DNNN.CPH DNNN không thể làm chệch
hướng của nước ta lên CNXH.
Nhà nước cần xem xét,soạn thảo và sớm ban hành một văn
bản pháp lý cao về CPH để thể chế chủ trương CPH với các quy
2.hoàn thành cơ chế chính sách


định rõ ràng,cụ thể về các vấn đề,cổ phần khống chế,tiến trình định
giá,chế độ hỗ trợ doanh nghiệp được CPH,chế độ chính sách đối với
người lao động để doanh nghiệp yên tâm triển khai CPH.Sửa đổi và
hoàn thiện hệ thống cơ chế chính sách phục vụ cho hoạt động CPH
doanh nghiệp,nâng cao năng lực pháp lý của hệ thống chính sách có
liên quan đến hoạt động chuyển đổi sở hữu DNNN,tạo cơ sở pháp lý
vững chắc cho hoạt động chuyển đổi sở hữu và đa dạng hóa doanh
nghiệp.Để có căn cứ pháp lý cho việc CPH DNNN trên diện
rộng,Chính phủ cần xúc tiến nghiên cứu trình Quốc hội ban hành

đạo luật về CPH DNNN.
3.Tổ chức thực hiện có hiệu quả chủ trương CPH DNNN
Việc lựa chọn DNNN sang công ty cổ phần phải tính đến khả năng
tham gia của các cá nhân và các tổ chức có vốn.Họ là người đầu tư
tài chính vì mục tiêu lợi nhuận .Vì vậy không ai mua cổ phiếu ở các
doanh nghiệp thua lỗ.Do đó trước mắt phải nhằm CPH các doanh
nghiệp làm ăn có lãi và tương đối có uy tín trong kinh doanh.
3.1.Lựa chọn doanh nghiệp CPH
Việc lựa chọn DNNN để CPH còn liên quan đến điều kiện kinh tế
xã hội hiện nay của đất nước.Việc CPH các doanh nghiệp có quy
mô vừa và nhỏ là phù hợp với điều kiện thực tế hiện nay.Trong thời
gian tới cần tiến hành CPH các doanh nghiệp có quy mô lớn hơn.
3.2.1.Tăng cương công tác chỉ đạo
3.2Tổ chức thực hiện kế hoạch CPH
Thể hiện quyết tâm mạnh mẽ của Nhà Nước với vai trò chủ sở
hữu ,với những biện pháp quyết liệt hơn,khẩn trương hơn,có lộ trình


cụ thể.Tiến hành mở nhanh những vùng,lĩnh vực kinh doanh đang
còn độc quyền hay mang tính độc quyền,tạo cơ hội cho các doanh
nghiệp thuộc các thành phần kinh tế khác nhau tham gia .Cùng với
đó tập trung chỉ đạo thực hiện nhanh và kiên quyết việc CPH các
DNNN lớn,chiếm giữ một lượng vốn lớn của Nhà nước,đang nắm
nhiều lợi thế độc quyền nhưng chậm đổi mới.Đối với các doanh
nghiệp này,thực hiện CPH còn phải được xác định là một trong
những nhiệm vụ quan trọng nhất của ban lãnh đạo,quản lý doanh
nghiệp.Họ phải có trách nhiệm thực hiện những chủ trương đổi mới
và cải cách,những chiến lược của chủ đầu tư- của Nhà nước.Chỉ có
thực hiện thành công ở các doanh nghiệp này thì mới hoàn thành sự
nghiệp CPH các DNNN.

Tổng điều tra đánh giá hiệu quả thực tế các doanh nghiệp sau
CPH để rút ra những kinh nghiệm về thành công và chưa thành
công của các doanh nghiệp.Qua đó làm cho mọi doanh nghiệp thấy
được lợi ích rõ ràng,những bài học cụ thể từ CPH.Điều nay sẽ có tác
động làm thay đổi nhận thức ,tạo những hiểu biết tốt hơn,từ đó tạo
niềm tin và động lực từ bên trong của doanh nghiệp.Đồng thời có
chiến lược hỗ trợ một cách có hiệu quả về đào tạo nâng cao năng
lực trước,trong và sau CPH.
Nhanh chóng thực hiện những biện pháp giải quyết dứt điểm
những vướng mắc hiện nay về vấn đề đất đai,tài sản và những
vướng mắc về lao động và đảm bảo lợi ích cho người lao động
(không để CPH làm thiệt hại đến lợi ích của người lao động trong
doanh nghiệp).Đặc biệt cần sớm chấm dứt trên thực tế ( không phải


chỉ trên giấy tờ văn bản) sự phân biệt đối xử đối với các doanh
nghiệp thuộc các
thành phần kinh tế khác nhau,nhất là các DNNN đã CPH.Điều này
rất quan trọng và sẽ là một nhân tố thúc đẩy doanh nghiệp tiến hành
CPH có hiệu quả.
Chính phủ cần tăng cường công tác chỉ đạo và thường xuyên
kiểm tra tiến độ triển khai CPH của các bộ.địa phương và các tổng
công ty để kịp thời tháo gỡ khó khăn,vướng mắc cho các doanh
nghiệp.Đông thời biểu dương những đơn vị làm tốt,phê phán những
đơn vị triển khai không tích cực.Kiên quyết xử lý đối với những cán
bộ được giao nhiệm vụ CPH nhưng còn chần chừ,do dự hoặc có
hành vi cản trở tiến trình CPH.Chính phủ cần kiện toàn và củng cố
bộ máy chỉ đạo thực hiện CPH.Phải tạo được nhận thức và xác định
vai trò quản lý của Nhà nước đối với công ty cổ phần.
3.2.2 Tạo lập một môi trường thuận lợi cho việc hình thành và phát

triển công ty cổ phần .
ổn định tiền tệ,giảm tốc độ lạm phát là điều kiện quan trọng
nhất.Tiền tệ ổn định là điều kiện quan trọng cho sự ra đời của của
công ty cổ phần,tiền tệ là yếu tố tác động đến nền kinh tế.Trong nền
kinh tế thị trường,tiền tệ là vật ngang giá chung,có vai trò nối liền
tất cả các loại thị trường và nó chỉ phát huy được chức năng khi có
sự ổn định tiền tệ.Sự ổn định tiền tệ sẽ thúc đẩy sự ra đời các doanh
nghiệp mới trong đó có công ty cổ phần.bên cạnh đó,về thực chất
người mua cổ phiếu là đầu tư tài chính với mục đích lợi nhuận cao
hơn và đều có yêu cầu chung là phải an toàn trong khoản đầu tư


đó.Nếu lạm phát họ sẽ không sẵn sàng mua cổ phiếu của công ty cổ
phần.Lạm phát cao còn hạn chế khả năng phát hành cổ phiếu,trái
phiếu của doanh nghiệp vì lợi tức cổ phiếu,trái phiếu cao doanh
nghiệp không chịu nổi.Do đó lạm phát thấp sẽ thúc đẩy nhanh sự ra
đời và phát triển của thị trường vốn trong nước.Đồng thời nó tạo
điều kiện thuận lợi cho việc phát hành cổ phiếu,trái phiếu và cả
những người đầu tư lĩnh vực này.
Thứ hai,hình thành thị trường chứng khoán để tác động tích
cực góp vốn đầu tư phát triển công ty cổ phần.Khi chấp nhận nền
kinh tế nhiều thành phần khu vực tư nhân được mở rộng,luật doanh
nghiệp được ban hành .Theo luật này công ty cổ phần được phát
hành trái phiếu và cổ phiếu là những mặt hàng cung cấp cho thị
trường chứng khoán,nên thị trường chứng khoán được tổ chức thì
việc mua bán chứng khoán được dễ dàng sẽ đưa vốn vào sản xuất
tốt hơn.Thị trường chứng khoán và công ty cổ phần có tác dụng hỗ
trợ tích cực cho nhau,thị trường chứng khoán là "chợ trao đổi hàng
hóa cổ phần" cho công ty cổ phần.Công ty cổ phần là tiền đề đáp
ứng hàng hóa cổ phần cho yêu cầu của thị trường chứng khoán.Như

vậy qua thị trường chứng khoán người dân có điều kiện được thông
tin đầy đủ hơn để xác định công ty cổ phần hay doanh nghiệp CPH
làm ăn lành mạnh,có hiệu quả để tích cực tham gia mua cổ phiếu
góp vốn vào sản xuất kinh doanh cho yêu cầu ích nước lợi nhà.
Cuối cùng để thúc đẩy tiến trình CPH DNNN,cần tạo sự bình
đẳng giữa các khu vực kinh tế,giữa đầu tư trong nước và nước


ngoài,xóa bỏ bao cấp cho kinh tế quốc doanh dưới mọi hình thức để
không còn chỗ dựa tạo đặc quyền,đặc lợi như trước đây.
3.2.3Nhà nước cần có các chính sách hỗ trợ về tài chính như
miễn thuế lợi tức,thuế thu nhập trong thời gian đầu của doanh
nghiệp CPH để kích thích các thành phần kinh tế tham gia mua cổ
phiếu.
Theo điều 13 NĐ 44/1998/NĐ-CP về chuyển DNNN thành
CPH,khi CPH DNNN được hưởng 6 ưu đãi chính:
- DNNN chuyển thành CPH là hình thức đầu tư mới,được
hưởng ưu đãi theo NĐ của luật khuyến khích đầu tư trong nước.Nếu
không đủ điều kiện trên thì được giảm 50% thuế lợi tức trong 2 năm
liên tiếp từ sau khi chuyển sang hoạt động theo luật doanh nghiệp.
- Được miễn thuế tước bạ đối với việc chuyển nhượng tài sản
thuộc quyền quản lý và sử dụng của DNNN CPH thành sởhữu của
công ty cổ phần.
- Được tiếp tục vay vốn tại Ngân hàng thương mại,công ty tài
chính
- Được tiếp tục xuất nhập khẩu hàng hóa theo các chế độ quy
định hiện hành đối với DNNN trước khi CPH.
- Được duy trì và phát triển phúc lợi dưới dạng hiện vật
- Các khoản chi phí thực tế,hợp lý và cần thiết cho quá tình
chuyển DNNN thành công ty cổ phần được trừ vào tiền bán cổ phần

thuộc vốn Nhà nước theo mức quy định của Bộ Tài chính.


Thực tế tiến hành CPH DNNN cho thấy ưu tiên trên là hợp lý
và phù hợp với thực tiễn của công tác CPH và được sự đồng tình
của các doanh nghiệp.
3.2.4Các giải pháp khác
3.2.4.1.Nhà nước cần có chính sách giúp đỡ để công nhân viên
chức có khả năng mua cổ phiếu ở các doanh nghiệp tiến hành cổ
phần hóa
Nhà nước cho công nhân viên chức vay tín dụng với lãi suất
thấp,thời hạn dài,tương tự như Nhà nước cho nông dân vay vốn để
sản xuất.Đây là kinh nghiệm tốt mà một số nước đã thực hiện trong
quá trình CPH DNNN.
Đối với người lao động thì 2 vấn đề đáng quan tâm lo ngại khi
CPH là việc làm và thu nhập.Khi DNNN chuyển sang công ty cổ
phần rồi họ có bị thải hồi không?Thu nhập trong công ty cổ phần có
bằng hợc cao hơn trong DNNN không?
Về quyền lợi của người lao động trong doanh nghiệp
CPH,điều 14 NĐ 44/1998/NĐ-CP quyết đinh được hưởng nhiều ưu
đãi:
- Được Nhà nước bán với giá ưu đãi cho người lao động trong
doanh nghiệp tùy theo năm công tác của từng người.Mỗi năm làm
việc cho nhà nước được tối đa mua 10 cổ phần với mức giá giảm
30% so với các đối tượng khác.
- Tổng giá trị ưu đãi cho người lao động không quá 20% giá trị
vốn Nhà nước tại doanh nghiệp.


- Người lao động nghèo trong doanh nghiệp được mua cổ phần

theo giá ưu đãi thì được hoàn trả trong 3 năm đầu để hưởng cổ tức
và trả dần tối đa trong 10 năm không chịu lãi suất.Số cổ phần mua
trả dần dành cho người lao động nghèo không vượt quá 20% tổng
số cổ phần Nhà nước bán theo giá ưu đãi quy định tại khoản 1 điều
này.Người sở hữu cổ phần phải trả dần không được chuyển nhượng
khi chưa trả hết tiền cho Nhà nước.
- Doanh nghiệp sau 12 tháng kể từ khi DNNN chuyển thành
công ty cổ phần,nếu do nhu cầu tổ chức lại hoạt động kinh doanh
thay đổi công nghệ dẫn đến người lao động mất việc làm thì chính
sách đối với người lao động này được giải quyết theo quyết định
thực hành của Chính phủ.
3.2.4.2.Đẩy mạnh công tác tuyên truyền để nhân dân,đặc biệt
là những người lao động làm cho họ hiểu rõ mục tiêu CPH là giúp
họ có cơ hội làm chủ doanh nghiệp thông qua việc mua cổ phần.
3.2.4.3Nâng tổng giá trị ưu đãi cho người lao động ở những
DNNN có vốn nhà nước nhỏ,số lượng lao động lớn để đảm bảo ưu
đãi cho người lao động theo quy định.
3.2.4.4.Các chính sách giải quyết lao động đã dư trước và sau
CPH như:khuyến khích người lao động tự nguyện thôi việc,khuyến
khích thành lập các trung tâm đào tạo và tuyển dụng lại lao động đã
dư.Nhà nước cần có các chính sách hỗ trợ cho các hoạt động này.
3.2.4.5.Thay đổi các tiêu chí về lương thưởng đối với người
lãnh đạo,cán bộ quản lý doanh nghiệp cũng như chính sách phân bổ
quỹ lương,quỹ phúc lợi.