UNG THƯ vú DI căn não

Ung thư vú di căn não
Trong sách mô tả: Ung thư vú di căn
não là gì, những triệu chứng và
phương pháp điều trị mà bạn có thể
cần đến.

Biên dịch/Translated by: Nguyễn Thị Thạch Hà (Student Master of Translating
and Interpreting, Đại học RMIT– Australia), Tháng 5, 2018.


Ung thư vú di căn não xảy ra khi ung thư nguyên phát (ung thư đầu tiên)
ở vú bắt đầu xâm lấn lên não.
Chúng tôi hy vọng cuốn sách mỏng này sẽ giúp bạn giải đáp một số thắc
mắc và giúp bạn thảo luận các giải pháp liên quan với các bác sĩ điều trị
cho mình.
Chúng tơi khuyến khích bạn nên tìm đọc Thơng tin ung thư vú di căn
có các thơng tin hữu ích từ lúc bạn được chẩn đốn cho đến suốt qua điều
trị và chăm sóc. Tài liệu cũng bao gồm thông tin chi tiết về tác động của
sống chung với ung thư vú di căn lên thể xác lẫn tinh thần của mình.

Ung thư vú di căn não là gì?
Ung thư vú di căn xảy ra khi tế bào ung thư vú lan từ ung thư nguyên
phát (ung thư ban đầu) từ vú ra các bộ phận khác của cơ thể như lên não.
Quá trình di căn có thể xảy ra qua hệ máu hoặc bạch huyết.
Di căn xảy ra có thể vài năm sau khi được chẩn đoán ung thư vú nguyên
phát.
Ung thư vú di căn não khác với ung thư não nguyên phát. Những tế bào
di căn lên não là những tế bào ung thư vú.
Ung thư vú di căn não có thể điều trị được nhưng không thể chữa khỏi.
Điều trị nhằm kiểm soát và làm chậm sự lan tỏa của ung thư, giảm nhẹ
các triệu chứng và mang lại chất lượng sống tốt nhất cho bệnh nhân càng

lâu càng tốt.
Có thể bệnh nhân đã nghe ung loại thư vú di căn này được gọi bằng
những từ như là ung thư vú tiến triển, di căn, ung thư tái phát, khối u thứ
phát, giai đoạn 4.

Tiên lượng
Sau khi được chẩn đoán ung thư vú di căn, nhiều người muốn biết họ có
2


thể sống được bao lâu nữa. Do có những cải thiện trong điều trị nên ngày
càng nhiều người sống lâu hơn sau chẩn đoán ung thư vú di căn. Tuy
nhiên khó dự đốn được tuổi thọ do mỗi trường hợp là khác nhau và
khơng có hai trường hợp ung thư nào giống nhau.
Bác sĩ của bạn có thể nói cho bạn về diễn biến có thể của ung thư vú di
căn của bạn. Bạn có thể lo lắng nếu như câu trả lời của bác sĩ là mơ hồ
không rõ ràng, nhưng khơng thể dự đốn chính xác bệnh tật của mỗi
người đáp ứng như thế nào với điều trị.

Bộ não
Bộ não là trung tâm điều khiển của hệ thần kinh trung ương, chịu trách
nhiệm điều khiển các chức năng của cơ thể như nói chuyện, di chuyển và
suy nghĩ. Não điều khiển dòng suy nghĩ, cảm giác, cảm xúc và hành vi
của chúng ta. Não còn điều khiển thị giác, phối hợp động tác và giữ
thăng
hiểuchức
đượcnăng
những gì xảy ra xung quanh, học hỏi và ghi nhớ.
Bộbằng,
não và

Cảm giác

Vận động

Vị giác
Tập trung, lên kế hoạch
và giải quyết vấn đề

Nhận biết vị trí
cơ thể
Ngơn ngữ

Lời nói
Đọc
Thị giác

Khứu giác
Thính giác

Điều hịa và phối
hợp những hoạt
động phức tạp

Nhận biết khuôn mặt

Thùy trán
Thùy thái dương

Thùy đỉnh
Tiểu não

Thùy chẩm


Các triệu chứng
Triệu chứng ung thư vú di căn não. Do mỗi phần não khác nhau chịu
trách nhiệm điều khiển những chức năng khác nhau trong cơ thể, (như lời
nói và vận động) nên các triệu chứng của bạn đều tùy thuộc vào bộ phận
nào của não bị xâm lấn. Các triệu chứng có thể từ nhẹ đến nặng, tùy
thuộc vào có bao nhiêu khối u và phần nào của não bị di căn tới. Việc
quan trọng là báo với bác sĩ bất kỳ triệu chứng mới hoặc đang tiến triển
nào.
Các triệu chứng như là:
•

đau đầu

•

buồn nơn (muốn ói) và ói (mửa)

•

thấy yếu và tê bì ở một bên cơ thể

•

hơi chống váng hoặc mất thăng bằng

•

động kinh (ngất đi hoặc co giật)

•

líu lưỡi

•

thị lực giảm sút

•

thay đổi hành vi

•

lú lẫn.

•

hay qn

Mỗi người có triệu chứng khác nhau. Các triệu chứng này sẽ được giải
thích kỹ ở trang sau.

Tơi cần làm những xét nghiệm gì?
Bác sĩ sẽ khám cho bạn và thảo luận với bạn các triệu chứng. Có thể bạn
sẽ cần làm một hoặc nhiều xét nghiệm khác nhau dưới đây để có thể kết
luận chắc chắn ung thư vú đã di căn lên não và giám sát bệnh lâu dài.

4


Thăm khám lâm sàng hệ thần kinh
Thăm khám lâm sàng thần kinh gồm nhiều bước cung cấp thông tin về hệ
thần kinh. Bác sĩ có thể soi đáy mắt của bạn bằng đèn soi đáy mắt để
xem có bị phù nề ở đáy mắt do khối u não ép lên khơng. Bác sĩ có thể
thăm dị chức năng như cảm giác, độ mạnh yếu của tay, chân và xem có
những thay đổi gì trong phản xạ thần kinh khơng. Bác sĩ cũng có thể
thăm dị chức năng giữ thăng bằng và dáng đi.

CT (chụp cắt lớp vi tính)
Bạn có thể phải chụp CT, còn gọi là scan CAT, sử dụng tia X để lấy các
ảnh chi tiết trên toàn bộ cơ thể.

MRI scan (chụp cộng hưởng từ)
MRI sử dụng từ trường và sóng vơ tuyến để tạo ra một loạt các hình ảnh
bên trong cơ thể. MRI khơng làm cơ thể phơi nhiễm với phóng xạ tia X.
Kỹ thuật này cho ra những hình ảnh của não khác với hình ảnh có được
từ chụp CT nên bác sĩ có thể cần bạn chụp cả 2 loại kỹ thuật trên. Nếu
bạn bị hội chứng sợ không gian hẹp, trước khi chụp MRI nên thông báo
với bác sĩ hoặc nhân viên vận hành máy.

Sinh thiết não
Ở hầu hết các trường hợp bác sĩ đều có thể kết luận là bạn bị ung thư vú
di căn não hay không qua đánh giá các triệu chứng và kết quả chụp CT
hay MRI. Nhưng cũng có trường hợp phải cần đến xét nghiệm sinh thiết
não. Sinh thiết não là một thủ thuật y tế lấy một mảnh nhỏ mơ của khối u
tại não khi có gây mê, và mẫu mơ được kiểm tra dưới kính hiển vi.

Xét nghiệm chỉ dấu khối u
Một số người được làm xét nghiệm tìm chỉ dấu khối u, là các protein
được tìm thấy trong máu, có thể cung cấp thơng tin về việc bạn đáp ứng
điều trị như thế nào hoặc liệu ung thư có đang tiến triển hay khơng. Có


tranh biện về độ chính xác của việc đo lường các chỉ dấu khối u nên
không phải tất cả các bác sĩ dùng các chỉ dấu này.

6


Viêm màng não do ung thư
Viêm màng não do ung thư là biến chứng của ung thư vú di
căn lên màng (mô) xung quanh não và tủy sống. Màng não
(leptomeninges) là 2 lớp màng trong cùng của não gồm là
màng mềm và màng nhện.
Các triệu chứng của viêm màng não do ung thư tương tự như
các triệu chứng của ung thư vú di căn não, nhưng không biểu
hiện rõ ràng và rất khó để chẩn đốn. Thường bác sĩ chẩn
đốn qua kết quả chụp cộng hưởng từ, nhưng bác sĩ cũng có
thể phải chọc dị tủy sống thắt lưng của bệnh nhân (dùng kim
chọc dò tủy sống) lấy mẫu dịch tủy sống để kiểm tra dưới
kính hiển vi. Dịch não tủy (CSF) là một chất lỏng trong suốt
bảo vệ não và tủy sống
Điều trị thường sử dụng thuốc kháng viêm steroids xạ trị
và/hoặc hóa trị. Hóa trị có thể sử dụng kỹ thuật hóa trị nội tủy
mạc bằng cách đưa thuốc trực tiếp vào dịch bao quanh não và
tủy sống để điều trị ung thư.
Vì ung thư vú di căn lên những phần khác nhau ở não, hỗ

trợ và chăm sóc giảm nhẹ (kiểm sốt triệu chứng khi ung
thư khơng thể chữa khỏi) là một phần cực kỳ quan trọng
của phác đồ điều trị, có thể cải thiện chất lượng cuộc sống
đáng kể cho bệnh nhân và gia đình.


Tơi sẽ được điều trị bằng phương pháp gì?
Phương pháp điều trị có thể bao gồm:
•

Thuốc kháng viêm steroids

•

Xạ trị

•

Xạ phẫu đích (SRS)

•

Phẫu thuật

•

Liệu pháp hooc mơn (nội tiết)

•

Liệu pháp nhắm trúng đích (sinh học)

•

Hóa trị

Các điều trị này có thể dùng đơn lẻ hoặc kết hợp với nhau.
Khi đưa ra quyết định về điều trị tốt nhất cho bạn, bác sĩ sẽ xem xét
những yếu tố như sau:
•

Có bao nhiêu khối u

•

Phần não nào bị xâm lấn

•

Ung thư có di căn đến phần nào khác của cơ thể hay khơng

•

Bạn có những triệu chứng gì

•

Bạn đã được điều trị như thế nào trong q khứ

•

Đặc tính của ung thư

•

Bạn đã mãn kinh hay chưa

•

Sức khỏe chung của bạn

Các bác sĩ sẽ thảo luận phác đồ điều trị với bệnh nhân và có lưu tâm
đến mong muốn của bạn. Họ sẽ nói chuyện với bạn về các lựa chọn,
giải thích mục đích của điều trị là gì và giúp bạn xem xét và cân nhắc
các lợi ích tiềm tàng so với các tác dụng phụ có thể.
8


Đôi khi điều trị ung thư vú di căn não, bác sĩ nội ung thư sẽ họp hội
chẩn với nhóm đa khoa ung thư-thần kinh. Nhóm này gồm bác sĩ
phẫu thuật thần kinh, bác sĩ nội ung thư thần kinh, điều dưỡng lâm
sàng, nhân viên chụp X quang, là những người chuyên về điều trị u
não.
Phương pháp điều trị bao gồm phẫu thuật thần kinh (mổ) hoặc xạ
phẫu đích (SRS – loại xạ trị trúng đích liều cao). Bạn vẫn được
chăm sóc dưới sự giám sát của bác sĩ nội ung thư vú như bình
thường nhưng có sự tham gia hoặc cố vấn từ khoa khác.

Steroids – Giảm đau, kháng viêm
Steroids được sản sinh tự nhiên trong cơ thể nhưng cũng có thể được

sản xuất nhân tạo và dùng làm thuốc. Thuốc steroids như
dexamethasone chống sưng và giảm áp lực xung quanh vùng não bị tế
bào ung thư vú xâm lấn, giảm đau đầu và buồn nôn. Bác sĩ đôi khi kê
đơn cho bạn trước khi bạn làm các xét nghiệm vì tác dụng giảm nhanh
triệu chứng.
Lần đầu tiên, bạn sẽ uống steroids bằng viên nén, với liều cao. Liều
lượng sau đó tùy theo những triệu chứng và phác đồ điều trị mà tăng
liều hay giảm liều.
Việc quan trọng là bạn không được đột ngột ngưng thuốc steroids,
luôn dự trữ sẵn.
Một số tác dụng phụ thường có khi dùng steroids ở liều cao:
• khó tiêu (do uống thuốc khi đói)
• bệnh tưa miệng (bệnh gây ra do nấm candida)
• ngon miệng
• mất ngủ (nếu uống vào chiều muộn)
• tính khí thất thường
• tăng cân


• nhược cơ
Uống thuốc steroids sau ăn sẽ giúp giảm tác dụng phụ ví dụ như khó
tiêu, và bạn thường sẽ được kê đơn viên nén để bảo vệ niêm mạc dạ
dày. Không uống steroids sau 6 giờ chiều để tránh bị mất ngủ.
Nếu bạn băn khoăn về bất kỳ những tác dụng phụ này, nên thảo luận
với bác sĩ ở bệnh viện hoặc với cán bộ hỗ trợ và chăm sóc giảm nhẹ.

Xạ trị
Xạ trị sử dụng tia X năng lượng cao để tiêu diệt tế bào ung thư. Đây
là phương pháp điều trị phổ biến nhất cho ung thư vú di căn não. Có
thể là xạ trị não tồn phần hoặc xạ phẫu đích.

Xạ trị tồn bộ não
Có thể áp dụng xạ trị lên toàn bộ não nếu có nhiều nốt ung thư vú di
căn ở các phần khác nhau của não, hoặc nếu bệnh liên quan đến
viêm màng não (lớp màng bao quanh não). Đề nghị xem phần viêm
màng não do ung thư.
Có thể xạ trị tồn bộ não sau khi Phẫu thuật hoặc xạ phẫu đích (đề
nghị xem bên dưới). Liều xạ trị một lần/ngày, tiến hành từ 1 - 10 ngày,
nhưng tùy theo từng trường hợp.
Mệt lả (đuối sức) là tác dụng phụ thường gặp ở xạ trị và nhất là ở xạ
trị não. Để biết thêm thông tin về mệt lả, xem trang sau.
Rụng tóc cũng là một tác dụng phụ thường thấy sau khi xạ trị. Tóc sẽ
mọc lại khoảng 3-4 tháng sau khi kết thúc điều trị, mặc dù tóc có thể
mọc lại không giống như lúc trước hoặc mọc lại không đều. Muốn
biết thêm thông tin, đề nghị đọc cuốn Ung thư vú và rụng tóc.
Xạ trị tồn bộ não có thể gây biến đổi mô não. Sau khi điều trị bạn
có những triệu chứng như khó suy nghĩ mạch lạc và khó làm những
việc mà trước đây rất dễ dàng, trí nhớ giảm hoặc lú lẫn. Đối với
nhiều người thì sau một thời gian, những triệu chứng này sẽ giảm.
10


Chuyên viên vật lý trị liệu sẽ giúp bạn làm quen lại với những cơng
việc hàng ngày - bạn có thể hỏi bác sĩ nếu muốn.
Xạ phẫu đích
Xạ phẫu đích (SRS) là xạ trị với độ chính xác cực cao có thể được
chỉ định cho những bệnh nhân chỉ một khối u nhỏ hay chỉ có một vài
nốt ung thư xâm lấn trong não. Có thể kết hợp với phẫu thuật hoặc
xạ trị tồn bộ não.
Xạ phẫu đích cho phép đưa phóng xạ liều cao với độ chính xác cực
cao trúng vào các khu vực tổn thương đồng thời tránh các mơ não

khỏe mạnh xung quanh. Chính vì vậy, phương pháp xạ phẫu đích có
ít tác dụng phụ hơn là xạ trị tồn bộ não. Xạ trị đích có thể là liều
duy nhất hoặc liều chia nhỏ trong vài ngày.
Xạ phẫu đích có thể được thực hiện bằng nhiều loại máy khác nhau,
gồm Gammar Kinife, CyberKnife hoặc máy gia tốc tuyến tính. Xạ
phẫu đích hiện vẫn chưa được phổ biến rộng rãi.
Bác sĩ có thể đề nghị điều trị nếu xạ phẫu đích phù hợp với bạn.

Phẫu thuật
Mặc dù phẫu thuật sẽ không chữa khỏi ung thư vú di căn não, thi
thoảng bác sĩ nội ung bướu sẽ hội chẩn với bác sĩ phẫu thuật thần
kinh (chuyên gia phẫu thuật não, trị những căn bệnh hoặc triệu
chứng ảnh hưởng đến hệ thần kinh). Phẫu thuật sẽ thường được áp
dụng nếu chỉ có một hoặc một vài điểm ung thư vú di căn não mà
bác sĩ phẫu thuật có thể tiếp cận tới một cách an toàn.
Nếu chọn phẫu thuật, bác sĩ sẽ thảo luận về cải thiện tiềm năng nâng
cao chất lượng cuộc sống cùng với đánh giá sức khỏe chung, thể
trạng cân đối khỏe mạnh và mức độ ung thư vú di căn não ảnh
hưởng tới cơ thể bạn.
Phẫu thuật ung thư vú di căn não là điều trị rất đặc biệt và thường
tiếp theo là một đợt xạ trị. Bác sĩ sẽ nói cho bạn biết nếu phẫu thuật


phù hợp với bạn.
Phẫu thuật cũng có thể giúp giải áp cho não.
Hàng rào máu não
Hàng rào máu não là bộ lọc tự nhiên của cơ thể bảo vệ bộ
não khỏi những chất hóa học nguy hiểm. Nó chỉ cho một số
chất nhất định từ hệ máu vào các mô não. Do chức năng
hàng rào máu não là như vậy nên một số thuốc (như hóa trị)

có thể khơng có hiệu quả điều trị ung thư vú di căn não như
điều trị di căn ở các bộ phận khác của cơ thể. Bác sĩ sẽ thảo
luận với bạn.

Liệu pháp hooc môn (nội tiết)
Liệu pháp nội tiết được sử dụng để điều trị ung thư vú được chất nội
tiết oestrogen kích thích phát triển. Ung thư này có các thụ thể trên tế
bào đính với oestrogen, và được gọi là ung thư vú dương tính với thụ
thể oestrogen hay là ung thư vú ER+.
Mô lấy khi sinh thiết hoặc phẫu thuật ung thư vú nguyên phát
thường được xét nghiệm để tìm xem có ER+ hay khơng. Nếu bạn đã
được sinh thiết ung thư vú di căn não thì mẫu sinh thiết này sẽ được
xét nghiệm để tìm xem có ER+ hay khơng.
Nếu bạn muốn tìm hiểu thêm về những phương pháp điều trị này,
đề nghị đọc từng cuốn về Liệu pháp nội tiết.

Liệu pháp trúng đích (liệu pháp sinh học)
Nhóm thuốc này hoạt động bằng cách chặn sự phát triển và lan tỏa
của ung thư. Các thuốc này nhắm trúng đích và can thiệp vào các
quá trình trong tế bào làm ung thư phát triển.
Thuốc dùng phổ biến nhất của liệu pháp nhắm trúng đích cho ung
12


thư vú dương tính với HER2 là trastuzumab (Herceptin là biệt dược
được biết đến nhiều nhất). Trastuzumab phù hợp cho những người
có ung thư vú có mức độ bộc lộ HER2 cao (được gọi là dương tính
với HER2). HER2 là một protein giúp những tế bào ung thư phát
triển. Có nhiều xét nghiệm để đo lường mức độ HER2, sẽ thường
được thực hiện trên mô lấy khi sinh thiết hoặc phẫu thuật ung thư

vú nguyên phát. Nếu bạn đã sinh thiết ung thư vú di căn não thì
mẫu sinh thiết này sẽ được xét nghiệm để xem nó có dương tính
Her2 hay khơng.
Để biết thêm chi tiết đề nghị xem cuốn Trastuzumab (Herceptin).

Hóa trị
Hóa trị là dùng thuốc chống ung thư để tiêu diệt tế bào ung thư (còn
gọi là thuốc độc tế bào), và thỉnh thoảng được dùng để điều trị ung
thư vú di căn não. Nếu chọn hóa trị, bác sĩ sẽ thảo luận với bạn
Muốn biết thêm thơng tin, xin xem cuốn Hóa trị cho ung thư vú
hoặc đọc các quyển sách về từng thuốc hóa chất riêng biệt.

Phương pháp điều trị có sẵn
Khơng phải khi nào phương pháp điều trị ung thư vú di căn đều có
sẵn. Bạn vẫn có thể tiếp cận những phương pháp điều trị bằng cách
khác.
Chúng tôi hiểu là bạn và bác sĩ ung thư sẽ cảm thấy khơng hài lịng
khi phương pháp điều trị có thể giúp bệnh nhân nhưng khơng có
sẵn. Để có thêm lời khuyên và sự giúp đỡ làm thế nào để tiếp cận
phương pháp điều trị, bạn có thể thảo luận với bác sĩ của mình.

Chăm sóc giảm nhẹ và hỗ trợ
Chăm sóc giảm nhẹ và hỗ trợ chú trọng vào kiểm soát triệu chứng và
hỗ trợ. Đó là phần cực kỳ quan trọng của chăm sóc và điều trị cho
những người bị ung thư vú di căn và có thể cải thiện đáng kể chất
lượng sống cho họ và gia đình họ.


Nhiều người thường nghĩ chăm sóc giảm nhẹ gắn liền với điều trị cuối
đời. Tuy nhiên nhiều người muốn được chăm sóc giảm nhẹ tại bất kỳ

giai đoạn nào, cùng với điều trị y tế để giúp ngăn ngừa và giảm nhẹ
các triệu chứng như là đau hoặc mệt lả. Chăm sóc giảm nhẹ cũng có
thể giúp cho tác dụng cảm xúc, xã hội và tinh thần của người bị ung
thư vú di căn.
Bạn có thể được bác sĩ gửi tới chăm sóc giảm nhẹ.

Kiểm sốt những triệu chứng ung thư vú
di căn não
Co giật
Co giật là hoạt động bất thường trong thời gian ngắn trong bộ não.
Thường thì người bệnh sẽ mất ý thức và các cơ của họ sẽ co giật.
Co giật có thể xảy ra bất cứ lúc nào và gây hoảng hốt cho người
xung quanh. Co giật có thể xảy ra mà người khơng di chuyển q
nhiều – người bệnh có thể nhìn chằm chằm vào khoảng khơng hoặc
khơng nói được Có lúc chỉ co giật tay hoặc chân – gọi là co giật
bán phần.
Hầu hết co giật đều diễn ra nhanh rồi kết thúc mà khơng cần phải
cấp cứu. Tuy nhiên, co giật có nhiều ngun nhân khác nhau, vì
vậy nên nói với bác sĩ nếu bạn bắt đầu có những triệu chứng trên.
Thường thì có thể kiểm sốt co giật mà khơng cần đến thuốc.

Buồn nơn và ói mửa
Nếu bạn cảm thấy buồn nơn hoặc ói (mửa), có thể do ung thư vú di
căn não hoặc di căn đến bộ phận nào đó trên cơ thể, do tác dụng
phụ của thuốc hoặc do lo lắng quá.
Việc quan trọng là bạn phải nói cho bác sĩ biết để tìm ra nguyên
14


nhân và kiểm sốt triệu chứng hiệu quả. Bạn có thể giúp bác sĩ

hoặc khoa chăm sóc giảm nhẹ quyết định phác đồ điều trị nào tốt
nhất cho bạn bằng cách có một bảng ghi lại điều gì đã làm cho triệu
chứng này tệ đi hoặc khi nào nó xảy ra. Trong hầu hết các trường
hợp buồn nơn và ói mửa đều có thể kiểm sốt và điều trị bằng
thuốc chống nôn, steroids hoặc benzodiazepines (thuốc hoạt động
bằng cách tác động lên não và dây thần kinh và giúp bạn trầm tĩnh
lại).

Đau
Giảm đau là một phần rất quan trọng trong chăm sóc bất kỳ bệnh
nhân ung thư vú di căn nào. Một khi đau được kiểm soát, rất nhiều
người cảm thấy bớt lo lắng và ăn ngon, ngủ ngon hơn.
Một số người có thể bị đau đầu do khối u ung thư vú di căn ép não.
Đau đầu này khác với đau đầu mà trước đây bạn từng trải qua (có
thể tệ đi, trường diễn mà khơng giảm hẳn).
Tuy nhiên, hầu hết đau đầu có thể giảm nhẹ hoặc kiểm sốt với
steroids và thuốc giảm đau. Nếu khơng kiểm sốt được đau thì bạn
có thể được gửi đến chăm sóc giảm nhẹ hoặc kiểm sốt triệu
chứng.
Có rất nhiều thuốc giảm đau và thường được dùng kết hợp. Việc
quan trọng là được bác sĩ và điều dưỡng thường xuyên đánh giá cơn
đau để kiểm soát tốt hơn. Khi đau thay đổi hoặc tệ hơn thì bạn nên
thơng báo cho bác sĩ. Hãy báo cho nhân viên chăm sóc giảm nhẹ
biết nếu bạn thấy thay đổi chỗ đau trên cơ thể, đau ở chỗ mới, đau
dai dẳng lâu ngày trở nên tệ hơn hoặc khơng giảm đau với phương
pháp điều trị.
Bạn có thể đọc thêm về kiểm soát và theo dõi cơn đau do ung thư vú
di căn trong quyển Thông tin về ung thư vú di căn.

Mệt lả (đuối sức)

Mệt lả liên quan đến ung thư là một trong những triệu chứng phổ
biến nhất mà người bệnh ung thư vú di căn từng trải nghiệm. Thỉnh
thoảng ai cũng có cảm giác mệt mỏi, nhưng mệt lả liên quan đến ung
thư thì tệ hơn nhiều.
Mệt từng cơn hoặc mệt lả liên tục, có thể gây bực bội và buồn nản.
Có nhiều nguyên nhân gây mệt lả, từ nguyên nhân tâm lý như bị
căng thẳng đối diện với kết quả chẩn đốn ung thư của mình, hay do
cơ thể bị tác dụng phụ của phác đồ điều trị, đặc biệt là xạ trị vào não
hoặc ung thư tiến triển.
Mệt lả ảnh hưởng nghiêm trọng đến khả năng chống chọi với ung
thư, tâm tính và các mối quan hệ trong xã hội. Nó cịn ảnh hưởng
đến sinh hoạt hàng ngày và chất lượng sống. Rất nhiều người vì mệt
lả mà khơng làm việc được, không tham gia các hoạt động xã hội và
không sống được cuộc sống mà họ mong muốn.
Thông báo với bác sĩ hoặc bên chăm sóc giảm nhẹ về triệu chứng mệt
lả. Những nguyên nhân do khó ngủ hoặc bệnh thiếu máu thì có thể
điều trị được và cải thiện cảm giác mệt lả.
Ghi lại nhật ký sinh hoạt hàng ngày và mức năng lượng của mình có
thể giúp bạn nhìn thấy sơ đồ của mệt lả Điều này có thể hữu ích khi
gặp bác sĩ hoặc lên lịch sinh hoạt hàng ngày cho mình. Bệnh viện có
thể cung cấp cho bạn cuốn nhật ký mệt lả hoặc trong bạn tìm thấy
mẫu trong quyển Thơng tin về ung thư vú di căn.
Có một số cách giúp bạn kiểm sốt mức năng lượng của mình
để giảm thiểu ảnh hưởng của mệt lả.
•

Lên kế hoạch cho từng ngày để cân bằng giữa các hoạt động và
nghỉ ngơi.

•

Cố gắng có một ít hoạt động thể chất mỗi ngày cho dù chỉ là đi bộ
một đoạn ngắn cũng được

•

Chấp nhận rằng mình sẽ có ngày khỏe, ngày mệt.
16


•

Lên kế hoạch cho những dịp đặc biệt hoặc đi chơi.

•

Cố gắng ăn đủ chất. Nếu nhạt miệng, thì ăn lượng nhỏ lại, ăn
nhiều lần và uống thật nhiều nước để giữ cơ thể không bị
thiếu nước hoặc đến gặp chun gia tư vấn dinh dưỡng để có
thêm lời khun.

•

Chấp nhận sự giúp đỡ từ mọi người để dưỡng sức làm được những
gì mình u thích.

Huyết khối
Bệnh nhân ung thư vú có nguy cơ cao bị huyết khối. Nguy

cơ cao hơn do chính ung thư và một số phương pháp điều trị
ung thư vú gây ra.
Bạn cũng có thể gặp nguy cơ hình thành huyết khối được
gọi là huyết khối tĩnh mạch sâu (DVT). Những người mắc
DVT có nguy cơ phát triển thuyên tắc phổi là khi một phần
của huyết khối vỡ ra và di chuyển tới phổi.
Huyết khối có thể nguy hiểm nhưng điều trị được nên
điều quan trọng là báo bác sĩ các triệu chứng càng sớm
càng tốt.
Nếu bạn bị bất kỳ các triệu chứng nào trong các triệu chứng
sau, hãy liên hệ với bác sĩ ung thư ngay lập tức:
• Đau, tấy đỏ/ biến màu, nóng và sưng phù bắp chân, chân
hoặc đùi
• Sưng phù, tấy đỏ hoặc nhạy với đau ở nơi đường truyền
trung tâm được cấy vào để đưa hóa chất vào khi hóa trị, ví
dụ ở cánh tay, khu vực ngực hoặc ở trên cổ
• Hơi thở ngắn
• Ngực như bị chẹt chặt


• Ho khơng rõ ngun nhân (có thể ho ra máu)

18


Hoạt động thể chất
Mặc dầu có ít nghiên cứu về lợi ích của tập luyện cho những người
ung thư vú di căn não, một vài nghiên cứu đã nhìn vào hiệu quả của
tập luyện đối với nhưng người mắc ung thư vú nguyên phát
Các kết quả là tích cực và nhiều khả năng những người mắc ung thư

vú di căn có thể có lợi ích tương tự từ tập luyện. Tuy nhiên bạn cần
cẩn thận hơn một chút.
Tập luyện đều đặn có thể làm:
• Tăng sự săn chắc cơ thể, khỏe, thể lực ổn định, và linh hoạt
• Kiểm sốt cân nặng (khi được kết hợp với chế độ ăn lành mạnh)
• Tăng miễn dịch
• Giảm huyết áp
• Giảm mệt lả
Những người tập luyện thậm chí nhẹ nhàng trong khi điều trị có thể
dung nạp điều trị tốt hơn và ít bị đau mệt, giấc ngủ tốt hơn và ít mệt
lả hơn.

Tập luyện đều đặn là gì?
Tập luyện đều đặn có thể giúp bạn cải thiện chất lượng sống.
Hướng dẫn gợi ý “tập luyện đều đặn” nghĩa là 30 phút tập luyện
cường độ vừa phải ít nhất năm ngày trong tuần. Lượng tập này có
thể ban đầu là nhiều nếu bạn mới tập, nên trước khi bắt đầu tập
điều quan trọng là thảo luận với bác sĩ. Bạn có thể bắt đầu nhẹ
nhàng và tập tăng dần, không cần 30 phút cùng một lúc. Có nhiều
cách để đưa tập luyện thể chất vào trong cuộc sống hàng ngày nên
tham gia tập gym hoặc tham dự các lớp tập là không cần thiết.
“Cường độ vừa phải” nghĩa là bạn thở hổn hển hơn, người trở nên
ấm hơn và trái tim bạn đập nhanh hơn thông thường. Tuy nhiên bạn


vẫn có thể nói chuyện và khơng cần cố cơng tập quá mạnh làm gì.

Tập luyện và ung thư vú di căn não
Tùy theo điểm di căn trong não, những triệu chứng có thể bao gồm
đau đầu, mệt, hoa mắt, co giật, yếu, loạng choạng. Trong khi

những triệu chứng này có thể khơng ngăn bạn tập luyện, quan
trọng là đảm bảo rằng bạn không cố sức để rồi gây ra chấn thương.
Như đối với bệnh nhân khó giữ thăng bằng thì đạp xe đạp trong
phịng tập tốt hơn là đạp xe trên đường. Nếu bạn bị co giật, không
nên tập luyện một mình.
Để biết thêm thơng tin về tập luyện và ung thư vú di căn đề nghị
xem
Thông tin về ung thư vú di căn.

Sống chung với ung thư vú di căn não
Biết được rằng ung thư đã lan tới não có thể gây ra hàng loạt cảm xúc
Có thể có lúc bạn cảm thấy rất cơ độc hoặc bị chế ngự bởi sự sợ hãi,
bất an, buồn bã, không chắc chắn, trầm cảm hoặc giận dữ.
Các triệu chứng bệnh có thể khơng thun giảm. Bạn cũng có thể
một mình đối mặt với những cảm giác này hoặc với sự hỗ trợ của
những người gần gũi nhất với bạn Một số người muốn hỗ trợ từ
những người có chun mơn – bạn có thể nói chuyện với điều
dưỡng chuyên về ung thư vú, điều dưỡng chăm sóc giảm nhẹ hoặc
các điều dưỡng chuyên chăm sóc tại nhà. Họ có hiểu biết tốt về các
nhu cầu cụ thể của những người mắc ung thư di căn và quen với các
cách thức đối mặt khác nhau với ung thư và quen với chẩn đốn.
Họ cũng có kiến thức chun gia trong việc giúp kiểm sốt đau và
các triệu chứng và có thể bố trí cho bạn nói chuyện với nhân viên tư
vấn hoặc một chuyên gia tâm lý.

20