Nếu tôi biết được khi còn 20 docx

1


2

Tên sách: Nếu tôi biết đƣợc khi còn 20
Nguyên bản tiếng Anh: What I wish I knew when I was 20
Tác giả: Tina Seelig
Nguời dịch: Hồng Nhật
NXB: Nhà xuất bản trẻ
Ngày xuất bản: Quý I/2012
Số trang: 251 trang
Kích thƣớc: 14x20.5 cm
Giá bìa: 49.000 VNĐ
Ngƣời gõ: picicrazy
Tạo ebook: lilypham
Ngày hoàn thành: 20/11/2012






3

Có những sai lầm rất nhiều ngƣời mắc phải – Hãy đừng nhƣ họ
t c ai mun có mt cuy mu cc cun
sách nàyng thiu nhng công c và l tn dng tc
ca m    Steve Case, Ch tch ca Revolution and the Cáe Foundation,
ng sáng lp AOL
n sách này chc chn không ch dành cho la tui ngay c 

mun bit nht s n cho chúng ta mt ân
hu rt ln bng cách v cho chúng ta m ng
sáng lp Alltop, và tác gi ca quyn sách Reality Check.
i bit truyn cm hng sáng to tt nht mà tôi tng gp. Cun sách này
ca cô không ch  c lý trí chúng ta, mà tht ra là c tâm h   
Geoffrey Moore, tác gi quyn sách Crossing the Chasm.
i c g m 
Nhng nguyên tc trong cun sách ca cô chc chn s làm bt lên nhing mi
mt s là mt cun sách rt cn thit cho th h doanh nhân mi, và cho c
nhn dày trn m David Kelley, nhà sáng lp ca IDEO.







4

MỤC LỤC

- Mua mt, tng hai 6
 Rp xio ln 17
 BIKINI HAY là CHT 31
 Vui lòng ly ví ca bn ra 48
- Bí quyt thành công c 60
- i nào Ngh k  82
- Bic chanh thành tr 96
- Hãy v luôn h 110
- Phn này có thi hay không? 128

- Nhng to tác t thc nghim 140
 152
Phn I: Gii thic 152
Phn II: Tóm tt ni dung 152
PART A 152
PART B 158
Phn III : Cm nhn cá nhân 162
Ph 162






5

Lời cảm ơn
Giới thiệu tác giả
Tina Seelig có bng Ti thn kinh hc tng thi là Giám
 thut Stanford  mt trung tâm h tr duy
nht cng K thut Stanford. Ngoài ra, bà còn tham gia ging dy các khóa hc v
khi nghii mi ti khoa Khoa hc Qun tr và K thuc vin Thit
k u thui hng xuyên din thuyt hoc t
chc các hi tho cho nhiu hành thuc nhic khác nhau, và vit mt s
quyn sách rt ni ting v khoa hc dành cho c i ln và tr em.
Bn có th liên h trc tuyn vi Tina Seelig ta ch
www.harpercollins.com/tinaseelig

6

CHƢƠNG 1 - Mua một, tặng hai

Bn s  kic tin khi tt c nhng gì bn có ch  ng
ht bài tp tôi giao cho sinh viên  mt trong s các lp hc tôi ph trách ti
 i h   i bn nhóm thc hin và m  c nhn mt
t gic ht h có th
dành bao nhiêu thi gian tùy ý cho vic lp k hoch. Tuy nhiên, m 
thì mu ch có hai ting h  có th kic càng nhiu tin càng tt.
Thi h hoàn thành bài tp này là t chiu th n ti Ch nhi
Ch nht, mi nhóm phi gi cho tôi mn k v nhng gì h n th
Hai thì m trình bày d án ca mình vi c lp. T bài tp này, bng
vic tìm ki i, thách thc nhng quan nim truyn thng, bit tn dng và
phân b nhng ngun lc có hn và sc sáng to ca mình, các sinh viên c
c ngun cm hng v vic khi nghip kinh doanh.
Các bn s làm gì nu nhc thách thc này? Khi tôi hi hu ht các nhóm thc hin,
ng s o ra nhng trn
i ln trong lp. Nc hin nhng gi ý này thì chc hn s có ri ro nhiu
c mt phng li thng rt him hoi. Còn nh xut
ph bin tip theo là m mt tim ra xe hoc mt quc bng vic s dng
khon ti   trang b nhng vt dng thit y   t la chn tt cho
nhng ai mun kim mng li t n trong hai gi ng hu

ht các sinh viên ca tôi cuu tìm ra nh  t xa các gii pháp
ng. H c các gi nh truyn th m ra chân tri rng ln
nhu bt kh thi, nhm to ra nhiu giá tr càng tt.
H  nào? Theo quan sát ca tôi, nhng nhóm kic
nhiu tin nht thc cht chng cc. H nhn ra rng tp trugn
vào tin làm cho v tr nên cht hp, nên h quynh tip cn v  khía cnh
r  kim tin nu chúng ta bu bng hai bàn tay
7

trng? H ng kh a mình, tn dn có, và m
rng ca cho s sáng t nhn ra v ng v h 
tri qua hoc thi khác gp phi, là nhng v h có th 
 gii quyt. Nhng v này  
phn thy chúng. Bng vi các v này ra ánh sáng và tìm cách gii
quyt chúng, nhóm chin thi mt sut sinh li trên vn
 n 4.000 phu b ý rng rt nhic s
ng qu nào c, thì bn s nhn ra ngun tài chính ca h là vô tn.
Vy h t c u rt sáng to. Mn ra mt v rt
ph bin  nhii hc  i ta phi xp hàng dài không d chu chút nào  các
nhà hàng ni ting vào ti th By. Nhóm này quynh giúp nhi không mun
xt mình. H ct ch c  mt s 
bán mi ch vng khách hàng s không cn
phi trong hàng dài.
Trong suthc hin d án  nhà hàng thì nhóm này li quan sát thc mt s
chi tit thú v c ht, h nhn ra rng các sinh viên n c ch c
gi vì khách hàng cm thy d chp xúc vi nhng
cô gái tr. Vì th h u chnh k hot ch
c  nhiu nhà hàng khác nhau, còn các sinh viên n  bán
nhng ch   n thy rng c quá trình thc hin có hiu qu tt nht 
nhng nhà hàng phát máy nh cho khách hàng bin

sàng. Vic trc tii máy nhn tin làm cho khách hàng cm th h 
b ti nhc th u hình. H cm thy d chn và máy
nhn tin ca h  i ly chic máy nhn tin mu này còn có mt li ích khác 
 bán nhng chic máy nhn tin mc khi gn tht
ch ca chúng.
8

Mi khác tip cn v  khía c m mt tim sa xe cung
cp dch v kim tra áp sup mic khu vc hi sinh viên. Nu cn h
s ng h i dng các bn
sinh viên, trong khi h có th d n mt tr m xe min phí.
p dch v u tiên, nhóm thc hin d án
nhn ra rng nhng khách hàng ca h tht s rt bi nhanh chóng hiu ra rng
p mt dch v tin dng và có ích, mc dù công vic thc cht r
gin vi nhóm sinh viên, và ngay c p ca h có th n trm
xng ngay g n phí. Sau mt gi ng h, nhóm này n
yêu cn thay vì phi tr mt giá nhnh cho dch v.
T a nhóm không ng nhc nhiu ti
khách hàng có cm giác bit dch v min phí ch 
mình b buc phi tr tin cho dch v i vi nhóm sinh viên này, i
nhóm cung cp ch c  nhà hàng, vic th nghic t nhng
gì h quan sát thy trong sut quá trình thc hin d i kt qu tp. Tin
trình thc hin k hoch linh hot cùng nhi liên tc da trên thông tin phn
hi t c ca
mình mt cách nhanh chóng.
Mi d c hing
rt mnh m cho các bn bè cùng lp ca h. Tuy nhiên, to ra li nhun cao nht (650
t nhóm xem xét ngun lc có sn c hoàn toàn khác.
nh rng tài sn có giá tr nht ca h không ph
gi ng h cho rng ngun tài nguyên quý giá nht ca mình là bài

thuyt trình dài ba phút vào ngày th Hai. H quynh bán nó cho mt công ty mun
tuyn dng các sinh viên trong lp. Nhóm này thc hin mn qung cáo dài ba phút
  i thuyt trình h chiu cho các sinh viên cùng lp xem. Ý
t xut sc. H n ra mình có mt tài sn vô cùng quý giá ch i
c khai phá, khi mà nh  n.
9

i mt nhóm còn lng cách thông minh  kim tin. Trong s 
nhng vi quy chp nh  D hng b 
di tun dành cho các bc Cha M,
và bán áo thun thit k theo ý khách hàng cho các sinh viên trong lp. Mt
tin khi h  bán  San Francisco trong mc thay tri li
t va khng chic ca mình. Và, tt nhiên, mt nhóm
c hin k hoch rt nhóm khác thì m mt quc gii khát,
a h thì li thu so vi mc trung bình.
 t thành công trong vic dy cho sinh viên v 
khi nghip kinh doanh. Tuy vy, tôi vn có cm giác không thoi mái lm. Tôi không
mun truyt v giá tr vi ch c v mt tài chính.
Vì thi mt chút khi giao bài tp này cho sinh viên ln na. Thay cho 5
i nhóm mi cái kp giy. Trong vòng vài ngày ti
các nhóm có bn gi  to ra càng nhit bng vic s dng nhng cái
kp giy.   s m theo bt c cách nào h mun. Tôi ly ngun
cm hng cho bài tp này t câu chuyn c  i bu t mt
chic kp gi c m
Ông dã xây dng mt nht ký trên m ghi li ti d  thúc
y vic kinh doanh ca mình. Và theo tc mc hic mc tiêu
ca mình sau mc kp gi  i ly mt cây bút hình con
c ly mt cái tay nm ca, ri bán chic tay nm c ly
mt cái lò Coleman, và c tip t. Tr giá ca các vt dn lên mt
cách chc chn sau mc ca

mình. Thc nh vi mt chic kp giy, tôi cm thy khá rng
ng khi cho các hc trò ci chic kp giy. Bài tp bu tin hành
vào mt bui sáng th n th Ba tun k tin hn cho các nhóm thuyt
trình d án ca mình.
10

n ngày th By, tôi bu cm thy lo lng rng có l l
p này có th b phá sn b rút ra kinh nghim t mt tht
bng m nào ln mc tiêu tôi mun các sinh viên
c. By nhóm thc hin d u chn nh 
trt nhóm quynh chn kp giy là mng tin m thu
m càng nhiu kp giy càng tt. Mt nhóm khác tìm hiu c k lc v si dây kp
giy dài nht th gii là 22 dm, và h lp k ho phá v k l tp hp bn
bè và các bn cùng phòng, tìm mua kp giy  kh p
mt núi kp giy ni vào vi nhau. Chc hn là các sinh viên trong ký túc xá rt hào hng
vi th thách này, nên h ng lòng cùng nhau thc hin k hoch phá v k lc th
gi khi bài tt thúc. (Tôi khá chc chn rng h  c
k l tt v ngun sinh khí l
o ra.)
Gây hào hng và thú v nht là mn cho lp mn phim ngn vi bài
hát Nhng chàng trai ti t làm rn ràng c n phim quay cnh bn h s
dng các cây kp gi phá  t nh trm tng
cng hàng chm vt dn thong và máy vi tính.
Ch c khi tôi mun ngt xu, nhóm sinh viên mi cho c lp bit rng h ch 
thôi, và h chiu mt n phim khác v nhng gì h c s làm. H bán nhng
chic kp gi ly tm bng dán áp phích qu dng mt sp nh 
mi gi mt tm b
mt, t tht s kinh ngc v nhc. H khu
bng vic mang nhng túi xách cho khách hàng, k n là thu gom nhng vt dng tái
ch ca mt ca hàng qun áo, và cui cùng còn thc hin mt bung não b

giúp gii quyt v công vic cho mi ph n. Và cô y tr công cho h bng
ba chic màn hình máy tính mà cô y không cn.
Nhn tip tc giao bài t cho các nhóm hc trò ca mình,
i nhng vt du: t kp gin các t ghi chú Post-it®, hay các dây
11

cao su hoc. Ln thân h
ngc nhiên v nhc trong khong thi gian và ngun lc có hn.
Chng hn, h  dng mt thùng nh gi to mt d án âm nhc cng
ng, mt chin dch giáo dc mi v bnh tim, và mn phim qung cáo dch
v công cng có tên là Unplug-it v vic tit king. Bài tp này cu
bin thành mt Cuc thi Sáng to (Innovation Tournament) 
n t kh gii[2]. Trong mng ht
cách tip cn th gii xung quanh  nhng góc nhìn hoàn toàn mi và tìm ki
hi  ngay quanh mình. H bit thách thc các quan nim truyn thng, và nh vy h 
c nhng giá tr tht s to ln t khu là không gì c. Toàn b cu
vi nhng tm gic dng thành phim và làm nn tng cho mt b phim
tài liu thc th ng (Imagine It)[3].
Nhng bài tp k n mnh nhic vi nhi
 nhi luôn có rt nhiu trong cuc sng.  bt k thm
nào và bt c  nhìn quanh và tìm ra các v cc gii
quyt. Có nhng v c ch  mt nhà hàng ni ting hay
p. Còn nhiu th u bit, thì lu và có th
n nhng v toàn cng sáng lp Sun Micros
là mt nhà cp vn kinh doanh mo him rng
nh rõ ru v càng ln. S chng ai tr cho bn
ng nào cho vic gii quyt mt v ch
Th hai, dù cho v ln hay nh th a, thì vn có nhng cách thc
sáng t gii quyt v bng vic s dng nhng ngun lc có sn ca bn. Rt
nhing nghip c này: mt doanh nhân là

i luôn tìm kim và xem xét nhng v có th bing thi tìm ra
nhng cách sáng t vn dng các ngun lc có hn ca mình nhc mc tiêu
 ra. Hu ht mu tip cn v  gii quyt
c, nên h không thc nhng gii pháp sáng tc mt mình.
12

Th  mt cách quá cng nhc. Khi nhc
mt th m tin trong hai gi ng h chng hi ta h
u nhanh chóng phn ng theo nhng. H không dng li và xem xét
v  nhng khía cnh ri nht hp thông
ng, bn s tht hy mt th gii rng ln vi nhc m c mt
mình. Các sinh viên tham gia vào nhng d án k c lòng bài hc này. V sau
có rt nhii qu quyt rng h s không bao gi bin minh cho vic tr nên túng
thiu ca mình, vì luôn luôn có mt v ngay g c gii quyt.
Nhng bài tp này xut phát t mt khóa hc tôi dy v vic lp nghip kinh doanh và
sáng to  i hc Stanford. Mc tiêu tng quát ca khóa hc là nhm chng minh rng
mi v u có th c xem là nhi ch c gii quyt bng nhng gii
pháp sáng tu tiên tôi tp trung vào tính sáng to ca tng cá nhân, k n là tính
sáng to trong tp th, và cuo và s i mi trong nhng t
chc lc ht tôi giao cho các hc trò ca mình nhng th thách nh và càng ngày
i cách hong ca lp hc, các sinh viên ngày càng tr
nên thoi mái vi vic nhìn nha nhng gii pháp kh thi, và
cui cùng h rèn luy sn bt c u gì có th xn vi
mình.
c  i h v trí gu hành
 thut Stanford (Stanford Technology Ventures Program 
STVP)[5], thung k thut. Nhim v ca chúng tôi là dy cho các nhà khoa hc
và các k  s khi nghip và cung cp cho h nhng công c cn thi có th t
kinh doanh trong bt c vai trò nào. Dù rng s i hc trên th gii
không ngng v khi các sinh viên ch c trang

b kin thc v chuyên môn và k thu thành công, h cn phi bit cách tr thành
nho kinh doanh trong mng và  mn trong cuc
i ca h.
13

STVP tp trung vào vic dy, nghiên cu hc thung ti các sinh viên, các khoa
khác nhau  i hc, và nhng nhà doanh nghip trên toàn th gii. Chúng tôi c
gng to ra nh -i có kin thc
chuyên môn sâu trong ít nht mc (vch dc ca ch T) và có kin thc rng v
s sáng to và kinh doanh (vch ngang ca ch T). Vi nh có th
làm vic hiu qu vi các chuyên gia   ng ca mình
vào cuc sng thc t[6]. Bt k vai trò ca bn là gì, có m
 gii quyt v, t nh nh mà mp phi
trong cuc sn nhng cuc khng hong ln trên th gi gii quyt chúng
i s quan tâm và n lc ca toàn cu. Trên thc t, vic kinh doanh trau di cho
chúng ta rt nhiu k ng quan trng, t kh o và xây dn
các k ng, sáng to, và ra quynh.
c  Hc vin Thit k Hasso Plattner  i hc
gi vi tên thân mng thit kh v
kêu gi s hp tác ca các nhà giáo dc trên c i hc bao gng K thut,
c, Kinh doanh, và Giáo dc. Hc vinh hình và thành lp b
khí David Kelley ci sáng lp ra công ty thit k IDEO,
ni ting vi vic to ra các sn phm có tính sáng tt phá. Tt c các hóa hc 
c ph trách bi ít nhc khác nhau, và bao
gm nhng m  tài vô tn. N    ng dy  d.sc   i
nghim s hng thú ca vic hng não hiu qu, và làm ra các khuôn mu
u tiên nhanh chóng khi chúng tôi trao cho các sinh viên và chính mình nhng v
ln và rc ri mà không ch có mt câu tr l
Quyn sách t nn tng trên nhng câu chuyn xut phát t các lp hc  ng
 nhng kinh nghia tôi trong vai trò là mt nhà khoa

h   n qun lý, nhà giáo d  i vit sách. Nhng câu
chuyn khác n t nh ng làm vic trên rt nhi c khác nhau,
 doanh nghip, nhà phát minh, ngh i nghiên cu hc
14

thut. Tht may mc quen bit và làm vic vi nhc
nhiu xut sc bng vic thách thc nhm truyn thng, và h luôn sn
lòng chia s nhng câu chuyn v thành công và tht bi ca mình.
Nhic trình bày  c s khác bin mi nghch vi nhng bài
hc dy trong mt h thng giáo dc truyn thng. Tht ra nhng nguyên
tc áp dng  ng hng li khác bit hoàn toàn vi các nguyên tc trong
th gii bên ngoài. S cách bit này gây ra nhng c  khi chúng ta ra
ng và c gng tìm king cho riêng mình. S th ly các
khong cách này mt cách khéo léo và hiu qu nhm gii quyt các v thc t trong
cuc sc cung cp nhng công c n thì chúng
ta hoàn toàn có th .
 ng hn cá nhân
và xp loi h theo mng cong. Nói ngn g n thng thì s có
i khác thua cuu này không ch i hc, mà v
nm  ch nó thc ra không phi là cách hong ca hu ht các t chc. Bên ngoài
ng hng làm vic trong mt nhóm vi cùng mt mc tiêu, và khi h
thng thì tt c mi cùng thng. Trên th gii công ving có nhng nhóm
nh làm vic bên trong các nhóm ln, và mc tiêu chung  mi cp bc trong công vic
n thành công cho tt c mi.
Trong mt lp hng xem công vic ca mình là truyt
thông tin và b não ci hc. Cánh ca vào lp ht và gh ngc gn
vi din vi giáo viên. Sinh viên ghi chép cn thn vì h bit ró
mình s phi làm các bài kim tra. V nhà h phc giao trong sách giáo
khoa và t mình nghin ngm các bài hc sng sau khi
n là giáo viên ca chính mình, có trách nhim tìm ra nhng gì bn cn

bip thông tin, và cách tip thu nó. Tht ra cuc sng nói cho cùng là mt k
thi m.  c m rng và bn có th vn dng tt c nhng ngun lc
15

vô h gii quyt các v còn b ng n công vic, 
bn bè và th gii nói chung. Carlos Vignolo, mng  i hc Chile,
chia s vi tôi rng gi ý cho các sinh viên nên hc vi nhng giáo viên d
nhu này s chun b tt cho cuc sng ca h sau này, khi h không
có nhng nhà giáo dc xut s ng d
 nhng lp lng phi làm nhng bài thi trc nghim vi
ch mt câu tr li câu hi. Và h phn vào nhng ch trng tht cn
thn v d dàng cho vic chm. Bên ngoài cuc sng thì hoàn toàn
c li.  hu ht các tình hung có vô s câu tr li cho mt v, và nhiu
trong s  mt khía ca là tht bi vn
có th c chp nhn. Tht bi thc cht là mt phn quan trng trong tin trình hc hi
ca cuc sng m tin hóa luôn bao gm hàng lot nhng th
nghim và mc li, cuc su nhng khu sai lm và nhng vp
ngã không th tránh khi. Chìa khóa ca thành công là kh c nhng bài
hc t mi kinh nghim và tip tc ti vi nhng kin thc mc.
i vi gt c mi, th git nhiu so vi mt lp
hn hình. Chng th có mt câu tr ln thành công rõ ràng
cho bt c v nào. Và vii mt vi vô s s la chc mt có th tr nên
t quá kh ng ca mn bè và nhi
u có th sn sàng cho chúng ta nhng lng v nhng gì
 bn chi duy nht có trách nhim chn ly m
bn là chính bn. Tuy nhiên, s tn bic rng chúng ta không cn phi
la chu. Cuc sng trao cho chúng ta rt nhi th nghim
và kt hp các k a mình bng nhiu cách mi m 
ngc nhiên.
Nhc trình bày trong cun sách này dã bin nhng khái nim s

nhu hoàn toàn mi. Tôi mong chúng có th to cm hng cho bn nhìn nhn v
16

bn thân mình và v th gii mt ánh sáng mi. Nhng này không phc tp
t thit ch n xut phát t trc giác ca mi. Là mt nhà
giáo dc tp trung vào s i mi và vip tc nhn ra rng
nh ng này rt phù hp vi nhi làm vi   
i dic h phi bit nh
hi, cân bng nhc t tht bng này rt quý giá
cho bt k ai mun rút ra nhp nht t cuc sng cho chính mình.
Trong nhp theo tôi s k các câu chuyn có nhiu ngun gc khác nhau, t
chuyn ca các sinh viên mn nhng chuyên gia dày dn kinh nghim. Hy
vng rng nhng kinh nghim ca h s cng vi bn, cung cp cho bn s hiu
bit sâu sc và ngun cm hng khi bn xem xét v nhng la chn mình phi mt
trong sut cui. V n, mc tiêu ca quyn sách này là nhm trao cho bn mt
nhãn quan m nhìn nhn nhng ngi vt bn gp phi mi ngày khi b
v      a mình. Nó cho phép b t nghi vn v nhng u
i nhng quy lut xung quanh cuc sng ca
mình. Trong mn ca cui, bn s luôn phi mt vi nhu không
chc chc cách mà nhi phó vi các v 
t, bn s c trang b  s t  bing thành s hào hng, và bin nhng
th thách bn gp phi.





17

CHƢƠNG 2 – Rạp xiếc đảo lộn

Ti sao hu ht chúng ta li trong cuc sng hàng
ngày? Ti sao nhng nhóm tham gia các d c k  c phn các
bài tp này mi có th m rng các gii hn cng ca h? V n,
chúng c d nm lc dy r
là nhng th cn phi tránh hoc là nhu d phàn nàn. Trong mt bui din thuyt
 mt hi tho dành cho nhng nhà qui thiu nh n
phim t Cuc thi Sáng to. Chit CEO ca mp tôi và
than th rc quay tr lng vì  c trao cho nhng vn
 m c th thách sc sáng to. Tôi ht sc ngc nhiên khi nghe v nhu
này. Tôi khá chc chn rng mu phi mt vi nhng th thách bên
ngoài cuc sng, nhng th s cn
ra d dàng s liên quan gii cuc sng và công vic ca mình. Anh ta
xem các bài tp ca tôi là nhng gì ch có th xy ra trong mng hc thut và
c ki chút nào.
Mu có th th c la chn quan sát th gii
xung quanh vi nhi hiu
c v i lung ánh sáng mi. Càng si din vi v bao nhiêu thì
chúng ta càng t tin và thun thc by nhiêu trong vic gii quy na,
chúng ta s càng d dàng nhìn nhn vi mình.
 có l là yu t quynh ln nht cho nhng gì chúng ta có th c. Nhng
i thc s ng ci mt trc tip vi v i ta
  nh m truyn thng theo mt cách hoàn toàn khác. Mt ví d
tuyt v minh ch ng hóa cách
thi t chc cuc sng ca mình vi Palm Pilot. Jeff b cun hút vào v
to ra nhng máy tính cá nhân nh d dàng s dng trong ct mc
tiêu li mt vi hàng lot nhc
18

t a nhn rng tr thành mt ch doanh nghing xuyên

i mt vi nhng v ln và phi tìm nhng cách sáng t gii quyt chúng.
V ca Jeff xut hin ngay t rt si sn phu tiên ca
mình, chit bi thm ht bi, Jeff cùng nhng
i cng s c ng chi 
chii th ca Zoomer  chi hi v nhng gì h mong
mun  Zoomer. Các khách hàng cho bit h i sn phm này có th sp xp
c các k hoch làm vic phc tp ca h, và giúp tng hp các lch làm vic thành
mt bn k hom Jeff nhn ra rng chinh
tranh vi l bàn nhii nhng sn phn t khác. Nhng phn hi này
trái vm bau cng st cho c i thc hi
chính vì thp ngun thông tin quý giá cho vic thit k dòng sn phm
th h sau ca h, chic máy tính Palm Pilot vi nhng thành công rc r.
Dn dn Jeff và công ty ca i quyc v c
i s dng s nhp liu vào chic máy nh th h m nào.
Jeff cho rng ngoài mt bàn phím nh, vii s d nhp
liu cc k quan trn bit ch vi
c vic này. Vì vy Jeff và các cng s o ra mt ngôn ng vit mi có tên là
Graffiti, mt ngôn ng mà máy tính có th nhn dng d i b
 t nhiu ý kin phi mnh m vic s dng mt ngôn ng mi,
 tin rng khách hàng ca h s tit kic rt nhiu th làm
nhng vic khác vì thi gian ngc máy tính ch còn rt ít. Graffiti là mt ci cách
tri, thách thc mi quy lui quyc mt v thc t.
Jeff Hawkins là mt ví d hoàn ho v mi gii quyt v luôn sn sàng quan
sát th gii vi mt cp kính mi m. Numenta, công ty mi nht c c xây
d nhng lý thuyt mi nht ca ông v cách b não ho ra
nhii n lc t hc v thn kinh nhm hi
19

ra mt lý thuyt cp tin có tính thuyt phc cao v quá trình x lý thông tin ca v não,
n trong quyn On Intelligence (Trí thông minh nhân to  Nxb Tr).

Có trong tay nhng lý thuyt này, Jeff quyng c
cho vic to ra mt th h  x  não
ng nhiên s i lý lun ri có mt không
hai, và không phi tt c u có th phát trin nhng lý thuyt và phát minh
mang tính ct hu ích khi xem Jeff là mt ngun
cm h i chng t cho chúng ta thy rng các v u có th c gii
quyt ni ta cho phép mình nhìn nhi nh khác nhau.
Ti sao tt c chúng ta không tp trung vào nhi xung quanh mình và nm bt
chúng? Mt d án trong Cuc thi Sáng to ln th ng này. Trong
cuc thi, th thách dành cho nhi tham gia là to ra càng nhiu giá tr càng tt
vi nhng chic vòng cao su. Mng v 
ng ching viên mi hãy làm
nhng trì hoãn. Do Band là mng thông minh ly cm hng t
nhng chic vòng cao su quen thuc m hin s t
v m  c vòng Live Strong (Hãy sng mnh m) ca Lance
Amstrong chng hn. Các nguyên tng dn s d
c vòng này quanh c tay bn và ha s làm m
y nó ra khi b
n li thành công ca bn trên trang web ca Do Band. Mi chic Do Band s
hin ra cùng mt con s in trên nó, nên bn có th tra cc tt c nhng
n cm hng.
i chin m
ng li ta thc s làm nhng gì h mun. Trên thc t Do
Band ch là mt chit th có v 
20

chic vòng cao su nà li là tt c nhng gì cn thi i ta thc s làm mt
 ly khong trng gin dch
Do Band ch kéo dài mng thi gian ngo cm
hng cho mi gn cho m i

bày t lòng bi ci khác bng nhng tm thip c
i b u m  n tp th dc th thao mi. Mi tham gia
chin d dng chi  y m  m tri hè, mt
i khác thì cm thc khích l cho vic liên h li vi nhi bng
t liên lc. Còn mt s n ca cho các t chc t
thin h quan tâm. Tht tuyt vi khi thy rng mt chic vòng cao su là tt c nhng gì
cn thi y t s nhc nh cho chúng ta rng
gia vic không làm gì c  cách nhau mt quyt tâm nh
la chn này có th n hai kt qu hoàn toàn khác bit.
Tôi s dng m vào giao cho các sinh viên mt th n
trong lp, tu kin cho h tri nghim vic nhìn nhn nhng tr ngi trong cuc
si mt góc nhìn mi. Tôi yêu cu h tìm ra mt vng thi chn mi
ng ngng sng c phi tìm cách s
d  giúp gii quyt v  có ý
nim nào v  a cá nhân h, v ng h s chn, hay chuyn gii
quyt v ca h s thành công hay không. Th  ng hp sinh
u tìm ra cách vn dng nh ng ng   gii
quyt mt v ng liên quan gì c.
ng hp chuyn nhà ca mt cô gái tr. Cô y phi di d g ln và
không bi c viu cô gái không th d g 
cô ph nó li    và thy mu còn sót li
sau mt ba tin. À há! Cô n craigslist®, mt bng thông cáo cng
ng trc tuy ngh u vi mt chuyn ch  g ca
mình qua Cu Vnh (Bay Bridge). Ch trong mt vài gi toàn b s  g cu
21

c di chuyu b b i bng nhc bin
thành mt loi tin t có giá tr. Thc ra thì bài tu tr thành tin t,
c là trao cho cô gái kh ng l nhìn nh.
Không có mt gii h ln ca các v bn có th gii quyt. Thc ch

phn các d án trong Cuc thi Sáng tu có mo d xã h
sinh viên s d tip cn mt v xã hi quan trng, ví d
t king, khuyn khích mi sng khe mnh, hay kêu gi nhng
 t cng cho các tr em khuyt tt.
u tiên trong vic gii quyt các v ln là nhn ra chúng. Trong th gii thit
k sn phc gi m nhu ct k  hc hi
c. Thc cht nó là b phc BioDesign Fellows (Thit k
sinh hc)  ng Stanford[8]. Nhng nghiên cc các ngành k c,
và kinh doanh cùng gp g trong m tìm ra nhng nhu cu cn thit trong y hc
t k các sn ph ng nhng nhu c
               
BioDessign[9]. Paul tin rhn bic mt nhu cu cn thit là ADN ca mt phát
c mt v rõ ràng, gii pháp hp
lý s t xut hin.
 quan sát công vic c
và nhn din nhng v    i mt. Nh i thc hin
t k ng thi vi tt c nhi liên quan,
gnh nhân, và nhi qu nhn ra nên bu ci
thin v   chn ra mt s u tìm thy, vi mc
tiêu nhc v ln nht cc gii quyt. Sau khi nhn dc th thách
chính thc ca mình, h bt tay vào thit k và nhanh chóng xây dc nhng mu
u tiên cho hàng lot các gii pháp. Và sau mt tin trình tp trung và lp li, h
22

ng v sn phm mi ca mình vi nh
xem th mình có thc s thành công trong ving nhu cu này hay không.
Miu thú v là trong nhing hp, nhi nm gi các v trí quan trng
nhng quá quen thuc vi các v h gp phn mc h không th
nhc nhng cách tip cn thc t  gii quyt các v.
Paul Yock chia s mt câu chuyn v s phát trin ca phu thut bong bóng (balloon

angioplasty), mt k thut dùng bong bóng chèn vào mng m
nó m rng mch b tc nghi,
hu ht u cho rng cách duy nh gii quyt s tc nghn
ng mch là làm phu thut ni t ng m     ct b các
mch máu b n. Th thui phu thut m tim, và nó chng nhiu
ng k. Khi phu thut bong bóng  mt th thut ít nguy him và ít ct m 
 c gii thiu lu, nó gp phi nhng hoài nghi và chi d di trong gii
c bit là giu thuc xem là nhu rõ nh cách
cha tr nh. Rt nhiu các tr ng hi c mt nhi tiên
phong v th thut này. Chng hn, John Simpson, mt trong nhng nhà phát minh ra th
thut phu thut bong bóng, cui cùng phi ri h n nghiên cu  mt
bnh vii gian tính hiu qu ca phu thuc
công nhn và tr thành chun mc trong cha tr cho hu ht các bnh nhân b tc nghn
ng mt ví d tiêu biu v mng hng truyn thng
bám r quá chn ni nhi gt vi tình hu hình
u gì khác bi
S không nhn bic v t hin  ngành phát trin
sn phm tiêu dùng. Mt ví d n hình  y là máy rút tin t ng ATM (automatic
teller machine). Khi m       ng ng mnh m trong các
ng mc tiêu ca nó. Các nhóm khách hàng ti
c làm th nào dùng mt chi gi tin và rút tin t tài khon thay vì
 thc hin các giao dch vi mt giao dch viên.  thm
23

 ng ra mình có th i thói quen giao dch vi
ngân hàng mt ngy. Th ng chii din
cho mt s ci tin hiu qu và hoàn toàn mi m cho vic giao dch ngân hàng cá nhân,
là mt th mà bây gi hic mình có th sng thiu
nó.
Bng tri qua vic không nhn bic v. Kho

c, anh Mike chng tôi mt chin thong. Vào thm
n tho bin khp mng h hu
dc li, tôi còn cm thy bc bng nó chng khác gì mt
thit b n t làm lãng phí thi gian vô ích. Mike vn khuyn khích tôi th dùng nó
trong mt tun. Và ch   n ra rng tôi không th sng thiu nó.
Trong ít nht hai ting h lái xe t nhà n ch làm m liên lc
vi bng nghip trên sut nhiu v món quà
và vn luôn nh v câu chuyn này khi tôi gp nhng mi có ti
t phá.
 tìm ra nhu cu là nhn bit và ly các khong trng: nhng khong
tri s dng các sn phm, khong trng trong các dch v có sn,
và khong trng trong nhng câu chuyi ta k c phng vn v hành vi ca
i trò chuyn vi Michael Barry, mc tìm
kim nhu cu ti Point Forward. Anh  cho tôi nghe mt câu chuyn tuyt vi v
công vic ca anh vi Kimberly-Clark, công ty sn xut các sn phm Kleenex®, giy
thm Scott®, và tã giy Huggies®. V n Kimberly-Clark rt tht vng v doanh s
bán tã giy ca mình so vi khng l v tã gin
xut Pampers). Vì vy h i làm vic c tìm ra cách ci thin
vic kinh doanh ca mình. Mc hin mt s công vi
ghi nhn chi tit cách thc tã gi p
trên các gói tã giy, và tin hành phng vn các bc cha m mua tã giy cho con mình.
in mm quan trng Kimberly- 
24

vic h bán tã gi chúng là vt dng tng kh cht thi nguy hi
bc cha m li vi h, tã giy là th n cho con
mình cm giác thoi mái. S dng tã giy là mt phn trong quá trình nuôi nng tr em.
Tã gi       i vi tr. Nh      
Kimberly-Clark mc khu tuyt vi trong vic ci thinh
v  qua nhng quan sát t m nh mt

i còn la. Anh thy rng cha m ng tr nên rc
hi rng con ca h c tã git là mt phát hin thú v
mng rt ln cho c cha m ln con cái h n tui cc
dy v  n ph u này. Làm th  tã
giy tr thành mt bing ca thành công thay vì tht bn ý
ng v qun tã Pull-Ups®, mt cu ni gia tã giy và qun lót. Chuyn t mc tã giy
sang chic qun tã Pull-Up là mc ngot quan trng cho c tr em và các bc cha
ma tr có th t mình mc chic Pull-Up và cm thy t hào v thành qu này. S
sáng to thông qua vic tìm hiu sâu s cho Kimberly-Clark c t 
 nhc trong cuc so tài. Sn
phm mc hình thành da trên s t vào vic tìm kim nhu cu,
phát hin ra mt v rõ ràng, và bii.
Trong khóa hc ca mình, tôi s dng mt nghiên cu v Cirque du Soleil[10] (Rp xic
mt tr trao cho hc trò m c các gi nh truyn
thng. Hng ca v là  thp niên 80 ca th k XX khi ngành xigp
i ta tr nên nhàm chán và có th c các v din nên s
ng khán gi n rp xic ging thi vii x vng vt trong rp xic
  là thm t thành lp mt rp
xic mu mà Guy Laliberté, mt ding ph, quyt
nh làm. Guy to dng Cirque du Soleil bng vic thách thc tt c nhng gi nh v
mt rp xi n mt v - mt ngành công nghip gii
t dn  thành mi.
25

Sau khi chiu mt s n trong b phim c At the Circus (
rp xic), tôi yêu cu các sinh viên nói ra tt c nhng gi nh v mt rp xic truyn
thng: mt cái lu to, có thú vt, vé r tin, nh m, nhiu hot
cc trình din cùng lúc, nhc rn ràng, nhng chú h, bi
ng, nhng chic vòng lu h c tt c
mi thng mi th trong rp xic hoàn toàn vi nhng gì h 

u. Ví d, danh sách mi s bao gm: mt chic lu nh, không có thú vt nào c,
gh ngt tim,  mt thm ch trình din mt hot
cnh, nhc tinh t, và không có chú h hay bn ra
nhng th h mun gi li t rp xic truyn thng và nhng th h mui. Kt
qu là mt th h rp xic hoàn toàn mu
trong ln phim t nhng cuc biu din g sinh viên thc tác
ng ca nhp này vi ngành xi
th áp d vào nhng ngành công nghip và t chc khác, chng hn vi các
nhà hàng thnh, khách sn, ngành hàng không, các s kin th thao, giáo dc, và
thm chí c vi vic hn hò và hôn nhân.
Mt khi bu rõ bài tp này thì nó tr thành mt công c bn có th dùng d dàng
 i tt c mi khía cnh trong cuc sng và công vic ca bu quan
trng là bn có th dành th ng gi ng là phn khó
nh ng hp v phu thut bong bóng, các gi 
gn lin vm ca chúng ta v th gin mc khó nhn ra chúng. Tuy nhiên,
ch cn luyn tp mt chút, nó s tr thành mt cách hu dng giúp bn nhìn nhn la
chn ci mt ánh sáng mi.
Có mt s c bit gii trong vic nhnh và thách thc các gi nh. Trong
hành trình tìm kim nhng gii pháp sáng to cho các v  gii
quyc, h t nghi vn v gii hn ca nhng gì có lý và có th thc hic. H
bu li cui mình  nh thc hin các d án có quy mô ln, h
có nhng la cht mi m, và h to ra mng d n