TÌNH HUỐNG CHIẾC THUYỀN NGOÀI XA

Dàn Ý Phân Tích Nghệ Thuật Xây Dựng Tình Huống Truyện Trong Chiếc Thuyền
Ngoài Xa
1. Mở bài
Giới thiệu khái quát về tình huống truyện Chiếc thuyền ngồi xa
2. Thân bài
- Tìm hiểu về Tình huống truyện:
+ Tình huống truyện là sự kiện, hồn cảnh của câu chuyện. Tình huống truyện
thường chứa đựng những nghịch lí nhằm thể hiện nội dung tư tưởng truyện.
+ Có ba loại tình huống truyện đó là tình huống tâm lý, tình huống hành động, tình
huống nhận thức.
--> Chiếc thuyền ngồi xa thuộc loại tình huống truyện nhận thức.
- Tình huống truyện Chiếc thuyền ngồi xa:
+ Phùng về một bãi biển miền Trung để chụp ảnh cảnh biển cho bộ lịch ngày tết.
+ Phát hiện ra khung cảnh trời cho: Cảnh biển sáng sớm
+ Chứng kiến cảnh bạo lực của gia đình người hàng chài.
- Nhận xét về tình huống truyện:
+ Bất ngờ
+ Tình huống truyện được tạo nên từ nghịch cảnh giữa vẻ đẹp thiên nhiên và sự
thật ngang trái trong cuộc sống.
- Từ tình huống truyện tác giả đã gửi gắm nhiều thông điệu sâu sắc:
+ Quan niệm về mối quan hệ giữa nghệ thuật và cuộc đời: Nghệ thuật phải gắn liền
với đời sống.
+ Đặt ra trách nhiệm của người nghệ sĩ: Phải gắn bó với cuộc đời, đồng cảm với
nỗi khổ đau của con người.
+ Về điểm nhìn nghệ thuật: Cần nhìn sâu, nhìn tồn diện để thấy được những góc
khuất trong cuộc sống.
3. Kết bài
Đưa ra kết luận chung.
I. Mở bài
- Giới thiệu tác giả tác phẩm và nêu bật được tình huống truyện độc đáo trong tác
phẩm là gì.

II. Thân bài
1. Giới thiệu chung


Nguyễn Minh Châu là nhà văn giàu tâm huyết, luôn trăn trở về một nền văn học
xứng đáng với tầm vóc dân tộc và với sự kỳ vọng của nhân dân.
Từ cảm hứng sử thi lãng mạn, huyền ảo đã từng tạo nên vẻ đẹp rực rỡ trong các tác
phẩm thời kì chiến tranh, cảm hứng của ơng dần dần chuyển sang tính chất triết
luận về những giá trị nhân bản đời thường, khám phá ý nghĩa bản chất con người
trong cuộc mưu sinh, trong hành trình nhọc nhằn kiếm tìm hạnh phúc và hồn
thiện nhân cách. Hai tập truyện ngắn “Người đàn bà trên chuyến tàu tốc hành”
(1983) và “Bến quê” (1985) đã đưa Nguyễn Minh Châu lên vị trí “Người mở
đường tinh anh và tài năng” (Nguyên Ngọc) của văn học nước ta từ sau năm 1975.
Truyện ngắn “Chiếc thuyền ngoài xa” được in lần đầu tiên trong tập “Bến quê“,
sau được tác giả lấy làm tên chung cho cả tuyển tập truyện ngắn của mình, in năm
1987. Trong thiên truyện ngắn này, Nguyễn Minh Châu đã tạo dựng được một tình
huống truyện vơ cùng đặc sắc.
2. Phân tích tình huống truyện trong "Chiếc thuyền ngồi xa"

a. Định nghĩa tình huống truyện:
- Là hồn cảnh được tác giả tạo dựng bằng một sự kiện đặc biệt để từ đó thể hiện
được chủ đề, tư tưởng của tác giả.
b. Tình huống truyện trong “Chiếc thuyền ngồi xa” được xây dựng qua việc phát
hiện ra những nghịch lý của Phùng, một nghệ sĩ nhiếp ảnh săn tìm cái đẹp ở ngoài
bãi biển và ở toà án huyện
– Ở ngoài bãi biển
Phát hiện thứ nhất đầy thơ mộng: Bức tranh thiên nhiên tồn bích của chiếc thuyền
lưới vó đang tiến gần bờ trong buổi sớm mai “trước mắt tôi là một bức tranh mực
tàu... tơi tưởng chính mình vừa khám phá cái chân lý của sự hồn thiện...”. Trong
đơi mắt người nghệ sĩ khát khao cái đẹp thì đó là “cảnh đắt trời cho” chứa đựng

chân lý sự hoàn thiện, khiến tâm hồn anh như được gột rửa, thanh lọc.
Phát hiện thứ hai đầy nghịch lý, phi nghệ thuật: Cảnh tượng xấu xí: người đàn bà
xấu xí, mệt mỏi, người đàn ông cục mịch, hung bạo. Thiếu tính người: người
chồng đánh đập vợ thô bạo, đứa con bảo vệ mẹ, đánh lại cha => Người nghệ sĩ cay
đắng nhận ra: đằng sau cái đẹp cảnh “đắt” trời cho là khung cảnh xấu xí, chứa
đựng sự thật tàn nhẫn - nạn bạo hành gia đình.
– Trong tồ án huyện
+ Người đàn bà dù bị đánh đập, bị nguyền rủa mỗi ngày bởi người chồng vũ phu
nhưng khi tòa khuyên bà bỏ chồng thì bà lại van xin “q tịa bắt tội con cũng
được, phạt tù con cũng được, đừng bắt con bỏ nó”. Với bà “người đàn bà trên một


chiếc thuyền khơng có đàn ơng” là rất khó khăn. Dù người đó có vũ phu thì cũng
cần đến những lúc sóng gió ngồi biển khơi.
Niềm vui của bà là được ngắm con cái ăn no, ngủ say và chờ đợi những đơi lúc
“vợ chồng con cái hịa thuận vui vẻ”, người đàn bà trên thuyền sống vì con.

Câu chuyện người đàn bà khiến Phùng và Đẩu một lần nữa nhận thức sâu hơn về
cuộc đời:
Cuộc sống mưu sinh có thể làm người hiền lành trở nên thô bạo.
Đằng sau vẻ xấu xí kia thì người đàn bà lại nhân hậu, vị tha, hiểu đời.
Vị chánh án nhận ra cuộc sống hôn nhân không dễ dàng giải quyết được bằng cách
dứt khoát như anh nghĩ.
Nhà nhiếp ảnh nhận ra nghệ thuật thì đẹp đấy nhưng cuộc đời sinh ra nghệ thuật
vẫn nhiều khiếm khuyết. Hình thức bên ngồi của người đàn bà khơng nói lên
được lịng vị tha, nhân hậu và nỗi đau bên trong. Người cán bộ đôi khi lại chưa thể
thấu hiểu vì cịn thiếu trải nghiệm.
3. Ý nghĩa tình huống truyện:
– Tư tưởng và chủ đề của tác phẩm được thể hiện qua tình huống truyện: Đó là
những phát hiện sâu sắc của người nghệ sĩ về cuộc đời, con người, sự gắn kết giữa

nghệ thuật và đời sống.
Cuộc đời vốn là bức tranh nhiều màu sắc, nhiều nghịch lý mà khi nhìn vẻ bề ngồi
khó lịng mà đánh giá. Từ cái nhìn của chánh án Đẩu, tác giả cho ta cái nhìn đa
chiều, tồn diện.
Đơi khi thiện chí khơng là chưa đủ để giúp đỡ ai đó, cần phải gắn liền với thực tế
để trải nghiệm, thấu hiểu họ.
Mỗi chúng ta cần nhìn lại bản thân để hồn thiện nhân cách.
Nghệ thuật khơng thể tách rời cuộc đời, nó phải có cội rễ từ đời sống và phản ánh
đời sống chân thật nhất.
– Tình huống truyện còn mang ý nghĩa nền tảng để nhà văn xây dựng thành công
nhân vật:
Người đàn bà hàng chài với nỗi khổ cả thể xác lẫn tâm hồn thế nhưng vẫn ngời lên
đức tính tốt đẹp của người phụ nữ.
Người chồng là kết quả của cuộc sống túng thiếu, bế tắc.
Phùng – người nghệ sĩ tha thiết với cuộc đời, Đẩu - chánh án có lịng tốt nhưng cả
hai cịn thiếu kinh nghiệm sống.
– Tình huống truyện cịn lơi cuốn người đọc bởi nhiều sự vỡ ra, bất ngờ.
– Tình huống truyện chứa đựng giá trị hiện thực và giá trị nhân đạo sâu sắc của nhà
văn:


Giá trị hiện thực: Cuộc sống đói nghèo lạc hậu tăm tối là nguyên nhân dẫn tới nạn
bạo hành gia đình. Cuộc chiến đấu bảo vệ quyền sống của cả dân tộc trải qua bao
hy sinh gian khổ nhưng cuộc đấu tranh bảo vệ quyền sống của từng con người cịn
đầy cam go, lâu dài, cần có sự quan tâm của cách mạng, của cộng đồng.
Giá trị nhân đạo: Sự chia sẻ cảm thông của tác giả với những số phận đau khổ tủi
nhục của những người lao động vô danh đông đảo trong xã hội. Lên án, đấu tranh
với cái xấu, cái ác vẫn còn tồn tại trong từng gia đình. Phát hiện, ngợi ca những
phẩm chất tốt đẹp của người lao động.
III. Kết bài

Tình huống truyện là một thành cơng lớn của truyện ngắn nói chung và của tác
phẩm “Chiếc thuyền ngồi xa” nói riêng.
Với tình huống truyện độc đáo sẽ tạo ra tài năng của tác giả.
II. Bài Văn Mẫu Phân Tích Nghệ Thuật Xây Dựng Tình Huống Truyện Trong
Chiếc Thuyền Ngồi Xa
Tình huống truyện chiếc thuyền ngồi xa - Mẫu 1
Nam Cao đã từng có một quan điểm nghệ thuật rất hay và sâu sắc rằng: “Chao ôi!
Nghệ thuật không cần phải là ánh trăng lừa dối, cũng không nên là ánh trăng lừa
dối mà nghệ thuật chỉ có thể là những tiếng đau khổ kia thốt ra từ những kiếp lầm
than. Và nhà văn khơng được trốn tránh sự thật mà phải đứng trong lao khổ mở
hồn ra để đón lấy những tiếng vang động của đời”. Quan điểm ấy của nhà văn Nam
Cao đã cho chúng ta những cảm nhận sâu sắc về mối quan hệ giữa nghệ thuật và
cuộc đời, mà có thể tổng kết bằng mấy chữ ngắn gọn - “nghệ thuật vị nhân sinh”.
Cùng với quan điểm ấy, nhà văn Nguyễn Minh Châu trong các sáng tác của mình
đã thể hiện rất rõ lập trường của bản thân khi liên tục tạo ra các tác phẩm làm rõ
khởi nguồn của nghệ thuật thơng qua số phận có phần bất hạnh của các nhân vật.
Trong tác phẩm Chiếc thuyền ngoài xa, mối quan hệ giữa nghệ thuật mà cuộc đời
cũng như giá trị nhân văn của tác phẩm đều xuất phát từ tình huống truyện đặc sắc,
được tác giả xây dựng vơ cùng ấn tượng.
Tình huống truyện có thể hiểu là hồn cảnh, bối cảnh của một câu chuyện mà trong
đó có một hoặc một vài sự kiện đặc biệt xảy ra, mà theo như Nguyễn Minh Châu
đó là “tình thế của câu chuyện, là khoảnh khắc mà trong đó sự sống hiện ra rất đậm
đặc”. Và chính tình huống truyện đã trở thành chìa khóa then chốt, là điểm tựa để
tác giả dễ dàng làm nổi bật cuộc sống cũng như cá tính của tồn nhân vật, đồng
thời cũng là cách để tác giả bộc lộ những tư tưởng, những suy nghĩ của của mình.
Và trong truyện ngắn Chiếc thuyền ngồi xa tình huống truyện ở đây là một tình
huống mang tính nhận thức thơng qua hai bức tranh, một là bức tranh ở bãi biển
sáng sớm và bức tranh thứ hai chính là bức tranh ở tịa án của huyện. Điểm chung
là chúng đều chứa đựng những nghịch lý bất ngờ, từ đó để lại cho nhiếp ảnh
Phùng, cũng như độc giả những nhận thức mới mẻ về mối quan hệ giữa nghệ thuật

và cuộc sống.


Tình huống truyện đầu tiên diễn ra trên bãi biển, bắt đầu với chuyện nhiếp ảnh gia
Phùng được giao nhiệm vụ chụp lấy một bức ảnh đẹp về cảnh biển buổi sáng
sương mù để in làm bộ lịch nghệ thuật. Với tâm thế của một nhà nghệ thuật chân
chính khao khát cái đẹp, Phùng đã mai phục ở bãi biển này đến cả chục ngày, tuy
nhiên vẫn chưa chụp được bức nào thật sự đáng giá. Trong khi người nghệ sĩ quyết
định chọn một bức ảnh trong số ảnh đã chụp được làm kết quả báo báo, thì bất ngờ
anh lại gặp được một cảnh “đắt” trời cho, cảnh mà suốt đời cầm máy Phùng chưa
bao giờ thấy được mà người nghệ sĩ đã xuýt xoa ví như “một bức tranh mực tàu
của một danh họa thời cổ”. Hình ảnh chiếc thuyền lưới vó dưới ánh bình minh mờ
ảo, với những gam màu hồng hồng của ánh nắng bình minh tạo nên một “vẻ đẹp
thực đơn giản và tồn bích”, mà đứng trước cảnh tượng ấy người nghệ sĩ thấy trái
tim mình thắt lại, bối rối, rồi đưa máy lên chụp “liên thanh” hết cả một phần tư
cuốn phim. Thậm chí người nghệ sĩ đã nhận định rằng bản thân đã “khám phá ra
chân lý của sự toàn thiện, khám phá ra khoảnh khắc trong ngần của tâm hồn”. Đây
có thể nói là sự phát hiện của một người nghệ sĩ chân chính, người có thể hiểu,
khám phá và chỉ cần lướt qua cũng đã có thể nắm bắt được cái thần của bức tranh,
nắm bắt được linh hồn của sự vật. Và cũng từ tình huống truyện thơng qua phát
hiện thứ nhất của nghệ sĩ Phùng, nhà văn Nguyễn Minh Châu đã khéo léo bộc lộ
quan điểm của mình về cái đẹp “bản thân cái đẹp là đạo đức”. Thế nhưng đối lập
hoàn toàn với cái cảnh “đắt” trời cho, với bức tranh tồn thiện, tồn mỹ, thì bước
xuống từ chính con thuyền ấy lại là hai con người đọng lại như một nỗi ám ảnh,
trên con thuyền đó cũng có những mảnh đời bất hạnh, những nỗi khốn khổ của một
gia đình làng chài lênh đênh trên sóng biển ẩn dưới cái vẻ đẹp thơ mộng đến không
thực trong mắt người nghệ sĩ. Tiếng thét của người đàn ơng dường như đã xé tan
cái bức họa tồn bích “Cứ ngồi nguyên đấy. Động đậy tao giết cả mày đi bây giờ”.
Bóng người hiện rõ hơn, đó là một người đàn bà xấu xí, thơ kệch, mặt đầy rỗ, trông
mệt mỏi sau một đêm dài thức kéo lưới, người đàn ơng đi sau mái tóc tổ quạ, chân

đi hình chữ bát, ánh mắt độc dữ nhìn chằm chằm vào tấm lưng người đàn bà. Rồi
một cuộc bạo hành gia đình diễn ra ngay trước mắt Phùng, gã đàn ơng rút thắt lưng
quất liên tiếp vào vợ, miệng rít lên những tiếng căm hận “Mày chết đi cho ông nhờ.
Chúng mày chết hết đi cho ông nhờ”, những tưởng chỉ có kẻ thù mới đối với nhau
như thế chứ khơng phải là một cặp vợ chồng. Người đàn bà im lặng, nhẫn nhục
chịu đựng, không chống trả cũng không chạy trốn. Tất cả những sự việc kinh
hoàng ấy diễn ra nhanh quá, khiến Phùng chưa thể phản ứng lại được, bởi chỉ mới
5, 10 phút trước nó cịn là một cảnh “đắt” trời cho, còn bây giờ lại là một cảnh
khủng khiếp, Phùng khơng thể hiểu nổi những gì đang xảy ra trước mắt. Chỉ kịp
vứt máy ảnh chạy đến ngăn cản, rồi anh chàng lại chứng kiến tiếp cảnh đứa con
trai vì thương mẹ mà đánh lại cả bố, nó lại căm thù bố như kẻ thù, như ác quỷ.
Cuối cùng những con người ấy rời đi chỉ để lại một bãi cát mênh mơng và hoang
vắng, khơng cịn bóng dáng của một cảnh “đắt” trời cho mà người nghệ sĩ chộp
được ban nãy. Như vậy tổng kết lại tình huống truyện trên bãi biển mở ra bằng một
bức họa tuyệt diệu, tồn bích, sau đó bị phá vỡ bởi cảnh tượng gia đình tan hoang,
thù ghét lẫn nhau cũng bởi chính những con người bước xuống từ chiếc thuyền
trong sương sớm. Và cái phát hiện tưởng như trong sáng, tổng hợp vẻ đẹp chân
thiện mỹ ấy hóa ra lại ẩn chứa những điều ghê gớm và đáng sợ.


Tình huống truyện thứ hai diễn ra trong tịa án huyện, trước những nhận thức của
mình về gia đình của người đàn bà làng chài, Phùng và Đẩu (chánh án của tồ án
huyện) đã có ý muốn giúp chị ly hôn. Thế nhưng trái với những mong đợi về việc
người phụ nữ này có thể thốt khỏi cảnh bạo hành, thì chị lại khăng khăng khơng
muốn ly hơn: “Con lạy quý tòa, quý tòa bắt tội con cũng được, phạt tù con cũng
được, đừng bắt con bỏ nó,...”. Phản ứng ấy của người đàn bà làng chài khiến cả
Phùng và Đẩu vơ cùng khó hiểu, gian phịng trở nên ngột ngạt và khó chịu vơ
cùng. Cũng từ đây Phùng bắt đầu nhận thức được nỗi lòng của người đàn bà, hóa
ra chị cam chịu nhẫn nhục từng ấy năm, rốt cuộc cũng chỉ vì một chục đứa con
đang chờ ăn trên chiếc thuyền của hai vợ chồng chị. Qua lời lý giải của người đàn

bà, Đẩu cũng hiểu ra rằng mình khơng hiểu nỗi khốn khổ của một người đàn bà,
đặc biệt lại là người đàn bà làm nghề chài lưới mà khơng có người đàn ơng chèo
chống những ngày mưa bão, trở trời. Mình bản thân chị khơng thể nào gồng gánh
nuôi nấng từng ấy đứa con mà không có chồng, những nỗi vất vả ấy cả Phùng và
Đẩu sẽ chẳng bao giờ hiểu được bởi họ không phải là chị, khơng phải là một người
đàn bà có số kiếp bất hạnh và chịu đựng hy sinh vì con cái. Và trong cuộc đời khổ
cực của người đàn bà làng chài cũng có những lúc chị cảm thấy hạnh phúc khi
được nhìn thấy các con ăn no, chỉ bấy nhiêu đấy thôi cũng đáng để cho chỉ đánh
đổi bằng những trận đòn, sự nhẫn nhục, chịu đựng chung sống với gã chồng vũ
phu. Ngay lúc này đây trong đầu Phùng và Đẩu mới vỡ ra một lẽ rằng cái có lý nó
tồn tại ngay trong nghịch lý của cuộc sống, sự cố chấp không ly hôn của người đàn
bà nếu chỉ nhìn từ vị trí khách quan của hai người thì đó là nghịch lý đến khó hiểu,
thế nhưng đứng vào vị trí của người phụ nữ đó thì nó lại trở nên có lý. Rốt cuộc
phụ nữ hy sinh, chịu đựng cũng chỉ vì con cái, vì muốn con được ăn no, được lớn
lên, và được có một gia đình đầy đủ cả cha lẫn mẹ. Khơng chỉ vậy xét từ vị trí của
người đàn bà làng chài, thì sự vũ phu của chồng cũng chỉ vì khổ quá, chị hiểu
chồng và bênh vực chồng, người đã có ơn với chị, và chị trân trọng gia đình, mái
ấm của mình, khơng muốn nó sự xáo trộn nào cả.
Như vậy thơng qua hai tình huống truyện ở bờ phá và ở tòa án huyện, tác giả
Nguyễn Minh Châu đã cho chúng ta những nhận thức rõ nét hơn về cách nhìn nhận
cuộc đời và con người. Chúng ta khơng thể chỉ nhìn nhận sự vật một cách phiến
diện, mà phải có cái nhìn đa diện nhiều chiều, khơng thể chỉ muốn thu lấy một vẻ
đẹp tĩnh mà bỏ qua sự tồn tại của con người, cũng khơng thể vì tôn thờ nghệ thuật
tuyệt đối mà bỏ qua những sự thật, những éo le bất công đang tồn tại đằng sau nó,
mà khi làm nghệ thuật quan trọng nhất người nghệ sĩ phải đi sâu vào cuộc đời để
thấm thía, để cảm nhận vẻ đẹp thật sự không ở đâu xa trong chính tâm hồn của con
người. Bởi nghệ thuật thì xa nhưng cuộc đời thì gần. Đồng thời tình huống truyện
cũng cho chúng ta những cảm nhận rõ ràng hơn về vẻ đẹp tâm hồn của người đàn
bà làng chài.

Nguyễn Minh Châu là một nhà văn tiên phong trong thời kỳ đổi mới, người được xem là
“không thể thay thế” cho giai đoạn văn học này. Hành trình sáng tác của ông trải qua
hai thời kỳ chống Mỹ và thời kỳ đổi mới sau 1975. Ở thời kỳ đổi mới Nguyễn Minh Châu
được coi là “người mở đường tinh anh và tài năng”, truyện ngắn “Chiếc thuyền ngoài
xa” là một truyện ngắn đặc sắc của ơng. Truyện xốy sâu vào bức tranh hiện thực đời
thường của người lao động ở một vùng ven biển miền Trung sau chiến tranh. Thể hiện
cái nhìn sâu sắc của tác giả về cuộc sống và băn khoăn về thân phận con người.
Thành công và nghệ thuật nổi bật của Nguyễn Minh Châu trong tác phẩm là xây dựng
tình huống truyện vơ cùng độc đáo.
Đối với truyện ngắn, tình huống truyện giữ vai trị là hạt nhân của cấu trúc thể loại, nó
chính là cái hồn cảnh riêng (thời gian, khơng gian, sự việc diễn ra trong thời gian,
khơng gian đó,...) được tạo nên bởi một sự kiện đặc biệt khiến cho tại đó, cuộc sống
hiện lên đặc sắc nhất và tư tưởng của tác giả cũng được bộc lộ rõ nét nhất.
Có ba loại tình huống phổ biến trong truyện ngắn: tình huống hành động, tình huống
tâm trạng và tình huống nhận thức. Tình huống hành động nhằm hướng tới hành động
có tính bước ngoặt của nhân vật, tình huống tâm trạng chủ yếu khám phá diễn biến tình
cảm, cảm xúc của nhân vật và tình huống nhận thức chủ yếu cắt nghĩa giây phút “giác
ngộ” chân lý của nhân vật. Tình huống trong “Chiếc thuyền ngồi xa” thuộc loại tình
huống nhận thức.

Một bơng hoa đẹp khơng chỉ cần có màu sắc mà cần đến cả mùi hương, một bài
hát hay không chỉ cần giai điệu đẹp mà còn cần đến lời hát ý nghĩa. Cịn đối với
một tác phẩm truyện ngắn ngồi những giá trị nhân đạo, hiện thực hay thẩm mỹ
nghệ thuật thì đơi khi cịn thành cơng và hấp dẫn người đọc bởi tình huống truyện
độc đáo. Chiếc thuyền ngồi xa là một tác phẩm như thế. Truyện ngắn không chỉ
thành công bởi ý nghĩa sâu sắc, nội dung phong phú hình tượng nghệ thuật mà cịn
thành cơng bởi tình huống truyện.
Tình huống truyện là gì?. Bàn về tình huống truyện giáo sư Nguyễn Đăng Mạnh
có viết: "Tình huống truyện giống như một thứ nước rửa ảnh để làm nổi hình,

nổi sắc nhân vật, nổi bật vấn đề tư tưởng của tác phẩm, sáng tạo tình huống
trở thành nơi thử thách tài nghệ của nhà văn". Có ba loại tình huống truyện đó
là tình huống tâm lý, tình huống hành động, tình huống nhận thức. Trong đó chiếc
thuyền ngồi xa thuốc loại tình huống truyện nhận thức. Cụ thể là nhận thức của
nghệ sĩ Phùng khi chứng kiến cảnh đẹp trời cho sau đó lại là cảnh tượng đánh đập
dã man.


Câu chuyện được nhìn từ tự sự của Phùng cho nên trở nên gần gũi và khách quan
hơn. Phùng là một nhiếp ảnh gia nổi tiếng và anh thích chụp những cảnh đẹp nghệ
thuật. Vào năm ấy anh được cử đi công tác tại vùng biển để chụp bức ảnh thuyền
và biển in vào trong bộ lịch năm ấy. Phùng đã đến vùng biển trong buổi sáng sớm
tinh sương. Anh bắt gặp một cảnh tượng gần gũi mà như xa lạ, thực mà như mơ.
Đó là cảnh tượng bầu trời đầy những sương giăng, ánh mặt trời hãy còn nhạt nhịa
chưa lên nắng, một chiếc thuyền ngồi khơi xa in những nét lòa nhòa trong sương
sớm. Phùng tưởng chừng đây là một cảnh trong tiên mờ ảo chứ không phải cảnh
thật nữa. Nó giống một bức tranh mực tàu của họa sĩ thời cổ. Thế rồi Phùng chợt
nhận ra nghệ thuật chính là đạo đức, ngắm nhìn cảnh biển anh cảm thấy lịng mình
trong sạch tâm hồn như được thanh lọc vậy. Đây quả là một cảnh đắt hiếm có. Anh
nhanh tay chụp lấy cảnh đẹp nghệ thuật ấy và n trí rằng bộ lịch năm nay sẽ có
cảnh đẹp mê li.
Thế nhưng bất chợt khi chiếc thuyền gần lại về phía bờ, Phùng trơng thấy một
người đàn ơng cao to lực lưỡng và một người đàn bà thô kệch đi đằng sau. Dáng vẻ
người đàn bà ấy lầm lũi vô cùng. Người đàn ông dừng lại bên cạnh một chiếc xe
tăng ngay cạnh đó. Rồi khơng nói năng câu gì ơng ta tháo chiếc thắt lưng ra đánh
tới tấp vào người đàn bà ấy. Một cảnh tượng hãi hùng khiến cho Phùng trợn mắt
không thể tin được. Đằng sau một cảnh thuyền và biển đẹp đến mê hồn lại có một
cảnh tượng bạo lực như thế này. Người đàn bà khơng hề có một chút phản kháng
nào vẫn đứng im nín đau để mặc cho chồng mình hành hạ, liên tiếp quất những lần
thắt lưng vào người. Khi ấy có một thằng bé cầm con dao lao tới nó dường như

muốn lấy mạng người đàn ơng mà nó gọi là bố. thế nhưng nó bị ơng ta tát cho một
cái văng ra rồi bỏ đi. Người đàn bà ôm lấy con mình mà khóc. Những giọt nước
mắt chảy đầy những nốt giỗ chằng chịt trên gương mặt khắc khổ của bà.
Tình huống truyện được tạo nên từ nghịch cảnh giữa vẻ đẹp của chiếc thuyền ngoài
xa với cái thật gần là sự ngang trái của trong gia đình thuyền chài, gánh nặng mưu
dinh đè trĩu trên vai hai vợ chồng. Vì hồn cảnh nên ơng chồng trở nên vũ phu và
đánh đập vợ con chứ thật ra ngày xưa ông là một anh cắt cỏ hiền lành chăm chỉ.
Không những thế khi người đàn bà mặt giỗ kia mất bố mẹ lại ế chồng, ông đã dang
tay che chở cho cuộc đời của bà ấy. Tuy nhiên cuộc sống đã làm cho ơng thay đổi,
chính vì nghèo khó mà lại lắm con cho nên ông đã trở thành một người hồn tồn
khác. Cịn người đàn bà làng chài ấy, cũng vì số phận mà phải theo chồng lênh
đênh trên biển. Vì các con bà nhẫn nhịn để cho ơng chồng của mình đánh đập chỉ
mong ơng ta ngi cơn giận để tiếp tục cùng nhau ni con. Đó là một sự hi sinh
có ý nghĩa, bà đâu cam chịu một cách ngu ngốc chẳng qua bà vì các con của bà mà
thơi. Cịn đứa con kia cũng chính vì thương mẹ bảo vệ mẹ nên sẵn sàng cầm dao
đâm vào người bố vũ phu. Sự thật nghiệt ngã ấy khiến cho Phùng khơng thể nào
chấp nhận được vì thế cho nên anh quyết định nhờ đến sự giúp đỡ của chánh án
Đẩu để giúp cho người đàn bà khốn khổ kia thốt khỏi cuộc sống đau khổ đó.
Từ tình huống truyện ấy chúng ta có thể rút ra được ý nghĩa mà nhà văn muốn gửi
gắm tới bạn đọc. Qua câu chuyện của người đàn bà hàng chài trong tòa chánh án


Đẩu và Phùng hiểu thêm về cuộc đời và con người. Từ chỗ bay bổng với cảm giác
tìm thấy cái đẹp tồn bích để rồi nghệ sĩ Phùng lại phẫn nộ với sự thật phũ phàng
về một gia đình làng chài sau khi cảnh đẹp kết thúc và cuộc sống mưu sinh của
một ngày mở ra. Câu chuyện mà người đàn bà hàng chài kể về cuộc đời mình cũng
như gia đình bà khiến cho nghệ sĩ Phùng từ chỗ thương hại bất bình đến chỗ thấu
hiểu và chia sẻ. nếu trước đó anh cứ thuyết phục chị bằng được phải bỏ ơng chồng
vũ phu kia đi thì đền giờ anh lại thấu hiểu được chị cần một chỗ dựa như thế nào
trong cuộc sống này. Hành trình nhận thức của Phùng cũng là hành trình nhận ra

biết bao nhiêu điều trong cuộc sống xung quanh ta.
Từ những nghịch lý ấy Nguyễn Minh Châu đã gửi cho bạn đọc một thông điệp về
sự khám phá phát hiện mối quan hệ giữa nghệ thuật và đời sống. Cái đẹp chính là
sự hài hòa giữa chân thiện mỹ, bản thân cái đẹp chính là đạo đức. nghệ thuật phải
gắn liền với đời sống, không thể rời xa cuộc sống này được.
Không những thế người nghệ sĩ phải có cái nhìn đa chiều về cuộc sống bởi xung
quanh ta các hiện tượng sự vật luôn tồn tại những mặt đối lập. Cuộc sống không
đơn giản xuôi chiều mà chứa đựng nhiều điều nghịch lý. Đừng bao giờ nhìn nhận
cuộc đời con người một cách dễ dãi. Hình ảnh người đàn ơng đánh vợ trên chiếc xe
già phá mìn khiến chúng ta liên tưởng so sánh rằng trận chiến chống tha hóa đạo
đức, chống bạo lực gia đình, bảo vệ thiên lương cịn gian nan hơn cả trận chiến
chống quân xâm lược.
Đồng thời nhà văn mở ra cái nhìn khám phá về con người. Nhà văn đã khám phá
sau vẻ xấu xí thơ kệch của người đàn bà hàng chài là cả một sự hi sinh thầm lặng
chịu đựng vì con cái. Có thể nói bà quả là một người mẹ điển hình cho những
người mẹ Việt Nam. Nguyễn Minh Châu đã tìm thấy hạt ngọc ẩn dấu trong tâm
hồn con người. qua đó nhà văn muốn nhắn nhủ ban đọc rằng đừng nhầm lẫn giữa
hiện tượng và bản chất, đừng vội đánh giá qua cái nhìn bề ngồi.
Như vậy ta thấy tình huống truyện của tác phẩm chiếc thuyền ngoài xa được nhà
văn Nguyễn Minh Châu dày công xây dựng đã mang lại những hiệu quả lớn trong
việc truyền tải ý nghĩa nội dung tác phẩm. Vẫn biết rằng văn học là một chỉnh thể
thẩm mỹ hồn chỉnh nhưng đơi khi vẫn cân lắm những tình huống truyện nhỏ bé để
làm nên sức hấp dẫn và truyền tải ý nghĩa một cách sâu sắc của tác phẩm.

chiếc thuyền vào tới bờ thì một sự thật trần trụi phơi bày trước Phùng, một
sự thật bi thương, đó là hình ảnh những con người lao động nghèo khổ, xơ
xác, như khơng hề có chút niềm vui, hạnh phúc nào cả. Phùng nghe tiếng
anh hàng chài quát vợ "Cứ ngồi nguyên đấy. Động đậy tạo giết cả mày đi
bây giờ" rồi nhìn cảnh anh hàng chài "mặt đỏ gay, lão rút trong người ra
một chiếc thắt lưng của lính ngụy ngày xưa... quất tới tấp vào lưng người

đàn bà, hắn vừa đánh vừa thở hồng hộc, hai hàm răng nghiến ken két, cứ


mỗi nhát quất xuống lão lại nguyền rủa bằng cái giọng rên rỉ đau đớn: "Mày
chết đi cho ông nhờ. Chúng mày chết hết đi cho ông nhờ!"trong khi đỏ thì
người đàn bà nhẫn nhục cam chịu tất cả những sự việc ấy diễn ra làm cho
Phùng "kinh ngạc đến mức, trong mấy phút đầu tôi cứ đứng há mồm ra mà
nhìn...". Điều làm cho Phùng càng kinh ngạc sững sờ hơn khi nhìn cảnh
thằng Phác lao vun vút đến chỗ bố nó, giằng lấy cái thắt lưng trong tay bố
nó "liền rướn thẳng người vụng chiếc khóa sắt quật vào giữa khn ngực
trần vạm vờ cháy nắng có những đám lơng đen như hắc ín, loăn xoăn từ
rốn mọc ngược lên" của bố nó để bảo vệ mẹ nó. Tình huống truyện này đã
đưa ra những vấn đề đầy nghịch lý, nghịch lý giữa cái đẹp của nghệ thuật
với sự trần
Nghịch lý giữa người vợ tốt bị hành hạ nhưng vẫn không bỏ chồng, nghịch lý giữa
sự vũ phu tàn bạo của anh hàng chài với vợ nhưng không bỏ vợ. Với tình huống
của truyện, nhà văn Nguyễn Minh Châu đã đặt ra một vấn đề rất quan trọng để
người đọc suy nghĩ, đó là mối quan hệ giữa văn chương, nghệ thuật với cuộc sống.
Nghệ thuật là một cái gì xa vời như chiếc thuyền ngồi xa trong màn sương sớm
mờ ảo, cịn cuộc sống thì rất cần như con thuyền khi đã vào tới bờ. Hay nói một
cách khác, Nguyễn Minh Châu cho rằng nghệ thuật trước hết phải gắn liền với
cuộc sống, phải phản ánh chân thật cuộc sống và góp phần cải tạo cuộc sống, làm
cho cuộc sống ngày càng tốt đẹp hơn. Quan điểm này của Nguyễn Minh Châu rất
gần với quan điểm của nhà văn Nam Cao "nghệ thuật không cần phải là ánh trăng
lừa dối, không nên là ánh trăng lừa dối, nghệ thuật chỉ có thể là tiếng đau khổ kia,
thốt ra từ những kiếp lầm than... (Trăng sáng)".
Nghịch lý giữa người vợ tốt bị hành hạ nhưng vẫn không bỏ chồng, nghịch lý giữa
sự vũ phu tàn bạo của anh hàng chài với vợ nhưng khơng bỏ vợ. Với tình huống
của truyện, nhà văn Nguyễn Minh Châu đã đặt ra một vấn đề rất quan trọng để
người đọc suy nghĩ, đó là mối quan hệ giữa văn chương, nghệ thuật với cuộc sống.

Nghệ thuật là một cái gì xa vời như chiếc thuyền ngoài xa trong màn sương sớm
mờ ảo, cịn cuộc sống thì rất cần như con thuyền khi đã vào tới bờ. Hay nói một
cách khác, Nguyễn Minh Châu cho rằng nghệ thuật trước hết phải gắn liền với
cuộc sống, phải phản ánh chân thật cuộc sống và góp phần cải tạo cuộc sống, làm
cho cuộc sống ngày càng tốt đẹp hơn. Quan điểm này của Nguyễn Minh Châu rất
gần với quan điểm của nhà văn Nam Cao "nghệ thuật không cần phải là ánh trăng
lừa dối, không nên là ánh trăng lừa dối, nghệ thuật chỉ có thể là tiếng đau khổ kia,
thoát ra từ những kiếp lầm than... (Trăng sáng)".

Một tình huống truyện khá độc đáo nữa mà Nguyễn Minh Châu đã tạo ra trong
truyện ngắn này đó là khi người đàn bà được Đẩu (Bao Công của cái chuyện ven
biển này) mời đến huyện để khuyên người đàn bà ly hôn với chồng. Sau khi dùng
các biện pháp giáo dục, răn đe người chồng không có kết quả, Đẩu với tư cách là
thẩm phán huyện - đã khuyên người vợ nên ly hôn với chồng để khỏi bị hành hạ,
ngược đãi, để sống một cuộc sống cho ra con người. Đẩy tin giải pháp của mình là


hợp lý, đúng đắn, thể hiện lịng tốt của mình. Nhưng sau buổi nói chuyện với
người đàn bà thì mọi lý lẽ, mọi suy nghĩ của anh đều bị người đàn bà chất phác,
lam lũ từ chối, không chấp nhận. Người đàn ấy đã nhìn thấu suốt cả cuộc đời mình,
những điều mà Đẩu và cả Phùng chưa bao giờ nhìn thấy được: "lịng chú tốt nhưng
các chú đâu có phải là người làm ăn...cho nên các chú đâu có thể hiểu được cái
việc của các người làm ăn lam lũ, khó nhục...", " là bởi các chú khơng phải là đàn
bà, chưa bao giờ các chú biết như thế nào là nỗi vất vả của người đàn bà trên một
chiếc thuyền khơng có đàn ơng...", "Đàn bà ở thuyền chúng tôi phải sống cho con
chứ không phải sống cho mình như ở trên đất được! Mong các chú lượng tình cho
cái sự lạc hậu. Các chú đừng bắt tơi bỏ nó!".
Những lời lẽ của người đàn bà khiến "Một cái gì mới vừa vỡ ra trong đầu vị Bao
Cơng của cái phố huyện miền biển". Đẩu chợt nhận ra rằng lịng tốt của
anh hóa ra phi thực tế. Anh bảo vệ luật pháp bằng sự thông hiểu sách vở nhưng

trước thực tế đa dạng, muôn nỗi, anh trở thành kẻ ngây thơ.
Những lời lẽ của người đàn bà đã giúp Đẩu nhận ra những nghịch lý của đời sống những nghịch lí buộc con người phải chấp nhận một cách chua chát "trên thuyền
phải có một người đàn ơng dù hắn man rợ, tàn bạo". Từ đây, Đẩu có thể đã bắt đầu
hiểu ra rằng muốn con người thoát ra khỏi cảnh đau khổ, tăm tối, man rợ cần phải
có những giải pháp thiết thực chứ khơng phải chỉ là lịng tốt, thiện chí hoặc các lí
thuyết đẹp đẽ nhưng xa rời thực tế.
Tình huống này cùng với tình huống trên của truyện, Phùng đã nhận ra rằng để
hiểu được sự thật đời sống khơng thể nhìn một cách đơn giản, phải đi sâu vào thực
tế cuộc sống để hiểu được thực tế cuộc sống, những nghịch lý nhưng cổ lý của
cuộc sống.
Tóm lại, trong truyện ngắn Chiếc thuyền ngoài xa nhà văn Nguyễn Minh Châu đã
tạo nên những tình huống truyện khá độc đáo, tạo cho người đọc sự suy nghĩ về
mối quan hệ giữa nghệ thuật và cuộc sống và đặt ra một vấn đề hết sức quan trọng
của xã hội là khi nhìn cuộc sống chúng ta phải có cái nhìn đa chiều, chúng ta mới
hiểu cuộc sống sâu sắc hơn. Nếu nhìn cuộc sống một cách hời hợt, theo cảm tính,
theo sách vở... thì chúng ta chưa thể hiểu hết được những nghịch lý nhưng có lí của
thực tế cuộc sống.
Tình huống truyện chiếc thuyền ngoài xa - Mẫu 4
Sau năm 1975, văn chương trở về với cuộc sống thường nhật. Và Nguyễn Minh
Châu cũng là một trong số những nhà văn đi đầu đổi mới. Ơng khám phá nghệ
thuật ở bình diện thế sự, làm cho người đọc ý thức hơn về những vấn đề phức tạp
của đời sống. Từ đó, con người ý thức hơn về cuộc sống. Từ “Mảnh trăng cuối
rừng” cho đến “Chiếc thuyền ngồi xa” là một q trình thay đổi khơng chỉ
về quan niệm nhân sinh mà cịn về cả về quan niệm nghệ thuật. Tình huống
truyện trong Chiếc thuyền ngoài xa đã thể hiện rõ quan niệm của Nguyễn Minh


Châu về nghệ thuật và văn học. Cùng phân tích tình huống truyện chiếc thuyền
ngồi xa.
Trước khi tìm hiểu và phân tích phân tích tình huống truyện chiếc thuyền ngồi xa,

chúng ta cần nắm được những nét chính về tác giả cũng như tác phẩm.
Nguyễn Minh Châu là nhà văn của quân đội. Ông sinh năm 1930 mất năm 1989,
quê ở Thanh Hóa. Nguyễn Duy tên thật là Nguyễn Duy Nhuệ. Ơng hăng say tham
gia cách mạng cùng góp sức trong công cuộc kháng chiến chống Mỹ. Năm 1965,
ông từng làm tiểu đội trưởng tiểu đội dân quân trực chiến tại khu vực cầu Hàm
Rồng.
Năm 1966, ông nhập ngũ tham gia chiến đấu nhiều chiến trường ác liệt nhất của
cuộc kháng chiến. Sau khi giải ngũ, làm việc tại Tuần báo Văn nghệ thuộc Hội Nhà
văn Việt Nam và là Trưởng Đại diện của báo này tại phía Nam. Ơng là một trong
những nhà văn tiến phong của thời kỳ đổi mới. Nguyễn Minh Châu luôn đi sâu
khám phá đời sống ở bình diện thế sự.
Phân tích tình huống truyện chiếc thuyền ngoài xa, ta thấy tác phẩm mang đậm dấu
ấn phong cách tự sự triết lý của ông. Truyện ngắn này được in trong tập truyện
cùng tên xuất bản năm 1987. Chiếc thuyền ngoài xa là truyện ngắn tiêu biểu cho
hướng tiếp cận đời sống từ góc độ thế sự của Nguyễn Minh Châu ở giai đoạn sáng
tác thứ hai.
Đối với truyện ngắn hay tùy bút, tình huống truyện chính là yếu tố then chốt, có
vai trị quan trọng trong việc thể hiện tư tưởng và nội dung của tác phẩm. Tình
huống truyện cũng là cơ sở để tác giả xây dựng câu chuyện một cách độc đáo cũng
như thu hút sự chú ý của người đọc.
Nhìn chung tình huống truyện được chia thành ba loại cơ bản là tình huống hành
động, tình huống tâm trạng và tình huống nhận thức. Nếu tình huống hành động
chủ yếu nhằm tới hành động có tính bước ngoặt của nhân vật trong truyện, tình
huống tâm trạng thì chủ yếu khám phá diễn biến tình cảm hay cảm xúc của nhân
vật, thì tình huống nhận thức lại chủ yếu cắt nghĩa giây phút “giác ngộ” trong chân
lý của nhân vật. Phân tích tình huống truyện chiếc thuyền ngồi xa, ta thấy nó
thuộc tình huống nhận thức.
Tình huống truyện theo Nguyễn Minh Châu chính là “Đơi khi người ta nghĩ ra một
cái tình thế xảy ra câu chuyện thật hay và thế là coi như xong một nửa. Nó là cái cớ
chắc chắn hết sức cụ thể và mang tính riêng ở đó cốt truyện và nhân vật nương tựa

vào nhau để thực hiện đắc lực tất cả ý định của tác giả”.
Đối với truyện ngắn, tình huống truyện tạo nên các sự kiện đặc biệt gây tác động
mạnh mẽ đến đời sống nhân vật và ở đó quan niệm nhân sinh của tác giả hiện lên
rõ nét. Phân tích tình huống truyện chiếc thuyền ngồi xa, ta thấy tình huống


truyện là một hồn cảnh đầy éo le. Đó là tình huống nhận thức của nhân vật để dẫn
đến những giây phút giác ngộ sau này của nhân vật. Tình huống truyện nằm ở hai
phát hiện của nhân vật Phùng – đặc biệt ở cảnh Phùng và Đẩu gặp lại người đàn bà
ở tịa án huyện.
Có thể thấy, phân tích tình huống truyện Chiếc thuyền ngồi xa, ta thấy nó gắn liền
với hai phát hiện của người nghệ sĩ và sự “vỡ ra” của chánh án sau khi nghe câu
chuyện của người đàn bà hàng chài.
Phân tích tình huống truyện chiếc thuyền ngoài xa đầu tiên cần đề cập đến vẻ đẹp
của con thuyền ngoài xa. Phùng là một nghệ sĩ nhiếp ảnh được phân công nhiệm
vụ đến một vùng biển để chụp ảnh chuẩn bị cho bộ sưu tập năm sau. Anh đã phục
kích mấy buổi sáng nhưng vẫn chưa chụp được tấm nào vừa ý. Sau gần một tuần lễ
suy nghĩ, tìm kiếm, Phùng quyết định thu cảnh đánh cá vào lúc bình minh. Và đó
cũng là lúc Phùng phát hiện vẻ đẹp của chiếc thuyền ngoài xa.
Ở cự ly xa, đó là một chiếc thuyền lưới vó trong cảnh biển mờ sương. Là một
người nghệ sĩ, Phùng đánh giá khung cảnh ấy rất đẹp, rất quý và cũng rất hiếm
gặp. “Có lẽ suốt một đời cầm máy chưa bao giờ tôi thấy được cảnh “đắt” trời cho
như vậy: trước mặt tôi là bức tranh mực tàu của một danh họa thời cổ”.
người đọc thấy Phùng đang đứng trước một bức tranh thiên nhiên không chỉ mang
vẻ đẹp cổ kính mà đó là một vẻ đẹp khơng thể gặp lại lần thứ hai. Bức tranh ấy có
sự hài hòa giữa đường nét, ánh sáng cho đến màu sắc. “Mũi thuyền in một nét mơ
hồ lòe nhòe vào bầu sương mù trắng như sữa có pha đơi chút màu hồng do ánh mặt
trời chiếu vào”, chỉ với vài đường nét phác họa, tác giả đã vẽ ra một khung cảnh
tuyệt vời như những bức tranh cổ thi.

Khơng chỉ có hình ảnh thiên nhiên, trong bức tranh ấy cịn có sự xuất hiện của con
người “Vài bóng người lớn trẻ con ngồi im phăng phắc như tượng trên chiếc mui
khum khum”. Con người cũng như cảnh vật đều im lặng, con người như cũng
muốn hòa cùng cảnh vật và cũng khơng muốn phá vỡ bầu khơng khí n tĩnh này.
Con thuyền đang chuyển động nhưng dường như lại đứng yên trong giây phút nó
xuất hiện trước mắt Phùng.
Điều đặc biệt đó là khung cảnh ấy “được nhìn qua những cái mắt lưới và tấm lưới
nằm giữa hai chiếc gọng vó” giống hệt “cánh một con dơi”. Các từ láy kết hợp với
hình ảnh so sánh đã góp phần cho thấy vẻ mơ hồn, huyền ảo, tinh khơi và sự hài
hịa giữa con người và thiên nhiên. Vẻ đẹp ấy làm người nghệ sĩ phải rung động.
Đối diện với hình ảnh “chiếc thuyền ngoài xa” với vẻ đẹp “đơn giản và tồn bích”
khiến cho Phùng cảm thấy “bối rối, trong trái tim như co cái gì bóp thắt vào”.


Đây là trạng thái vừa xao xuyến vừa căng thẳng đến nghẹt thở khi lần đầu
tiên anh phát hiện cái đẹp quý giá đến thế. Anh liên tưởng đến câu nói “bản thân
cái đẹp chính là đạo đức” và tưởng như chính bản thân mình đã vừa khám phá ra
“chân lý của sự toàn thiện, khám phá thấy cái khoảnh khắc trong ngầm của tâm
hồn”.
người đọc dễ dàng nhận ra với Phùng, cái đẹp hướng con người đến những giá trị
đạo đức, những điều thanh cao trong sạch “chân – thiện – mỹ”. Cái đẹp ấy cịn có
thể thanh lọc tâm hồn con người, gột rửa đi những lấm lem của đời sống.
Vì ý thức được vai trị của cái đẹp đối với đời sống con người, Phùng đã cố gắng
thu giữa hết lấy mọi khoảnh khắc ấy để dâng tặng cho đời. Chính vì vậy, anh đã
“bấm liên thanh một hồi hết một phần tư cuốn phim, thu vào chiếc Praktica” cái
đẹp tuyệt đỉnh ấy. Sau này, bức ảnh chiếc thuyền ngồi xa của Phùng có mặt “trong
các gia đình sành nghệ thuật”.
Đây có thể được xem là một phần thưởng cao quý, một cách khẳng định tài năng
của những người làm nghệ thuật đều khát khao. Qua việc Phùng phát hiện bức ảnh
tuyệt bích của thiên nhiên trong cảnh sương mờ ấy, tác giả muốn nhấn mạnh vai

trò, chức năng của nghệ thuật. Nghệ thuật phải hướng con người đến cái đẹp,
“chân – thiện – mỹ” ở đời. Và người nghệ sĩ phải là người phải biết phát hiện, rung
cảm và dâng tặng cái đẹp ấy cho đời.
Phân tích tình huống truyện chiếc thuyền ngồi xa cịn thể hiện ở bi kịch của gia
đình người đàn bà làng chài. Khi tiếp cận chiếc thuyền ở cự ly gần, Phùng lại
phát hiện ra thêm bao điều. Đó là những xấu xí trong cuộc sống của một gia đình
ngư dân. Chưa kịp ngắm nhìn kiệt tác thiên nhiên thì bỗng chốc “chiếc thuyền đăm
thẳng vào chỗ Phùng đang đứng”. Từ trên thuyền bước xuống một người đàn ông
và một người đàn bà.
Hai nhân vật này đều có vẻ ngồi hồn toàn đối lập với khung cảnh nên thơ. Người
đàn bà “trạc ngồi bốn mươi”, thân hình “cao lớn với những đường nét thơ kệch”.
Cịn khn mặt người đàn bà thì rỗ mặt, “tái ngắt” và “mệt mỏi sau một đêm thức
trắng kéo lưới”. Cịn người đàn ơng thì xuất hiện với “mái tóc tổ quạ”, “chân đi
chữ bát”, “hai con mắt đầy vẻ độc dữ”.
Phân tích tình huống truyện chiếc thuyền ngồi xa, ta thấy trong tác phẩm khơng
chỉ xuất hiện những con người với vẻ ngồi xấu xí, thơ kệch, mà đó cịn là một
cảnh bạo hành vi phạm đạo đức, sự đảo lộn luân thường đạo lý trong chính gia
đình ấy. Đơi vợ chồng đi về phía bãi xe tăng. Người đàn ông “trút cơn giận như lửa
cháy bằng cách dùng chiếc thắt lưng quật tới tấp vào lưng người đàn bà”. Lão vừa
đánh vừa nguyền rủa bằng một giọng rên rỉ “mày chết … cho ông nhờ”.
Nhưng thằng Phác – con của gia đình hàng chài, đã tìm đến kịp lúc để che chở cho
mẹ mình. “Nó giằng được chiếc thắt lưng” rồi quật vào khuôn ngực của ba nó. Thế


nhưng, lão đàn ơng dáng cho nó hai cái tát rồi bỏ đi về phía chiếc thuyền. Thế
nhưng, khơng chỉ cảnh bạo hành đó khiến Phùng bất ngờ mà cịn chính là sự nhẫn
nhục, cam chịu đến mức nhu nhược của người đàn bà khi bị đánh.
Trước những trận đòn roi của chồng, chị “không hề kêu một tiếng, không chống
trả, cũng khơng tìm cách chạy trốn”. Hay chứng kiến cảnh thằng Phác đánh cha và
bị cha đánh, chị chỉ có thể “ơm chầm lấy nó rồi lại bng ra, chắp tay vái lấy vái

để, rồi lại ôm chầm lấy”. Trước bức tranh hiện thực cuộc sống trần trụi ấy hiện
ra, Phùng đã phải trải qua biết bao thái cực khác nhau của cảm xúc.
Nếu đứng trước chiếc thuyền ngoài xa Phùng cảm thấy rung động và thăng
hoa trước cái đẹp, thì giờ đây chứng kiến chiếc thuyền ngồi xa ấy ở cự ly gần
Phùng lại chỉ có thể “kinh ngạc đến mức (…) há mồm ra mà nhìn”. Rồi sau
đó, anh liền vội “vứt chiếc máy ảnh xuống đất, chạy nhào tới”. Anh kinh ngạc
bởi sự thật quá trớ trêu, nghiệt ngã.
Phân tích tình huống truyện chiếc thuyền ngồi xa, người đọc nhận ra nếu chiếc
thuyền ở ngoài xa là biểu tượng của vẻ đẹp tồn thiện tồn bích hướng con người
đến những giá trị đạo đức, thì giờ đây chiếc thuyền – nhìn từ cự ly gần lại trở thành
hiện thân của sự nghèo đói, bạo hành, là sự thay đổi vị trí đảo lộn luân thường đạo
lý – chồng đánh vợ, con đánh cha.
Hành động “vứt chiếc máy ảnh” của Phùng như nói lên anh khơng cần giữ lại
bức ảnh cảnh đắt trời cho này mà trong giây phút này chuyện quan trọng
nhất đối với Phùng chính là cứu người đàn bà. Chiếc thuyền tuyệt đẹp trong
biển trời mờ sương bỗng chốc là những trái chiều trớ trêu đến mức gần như
Phùng khơng tin vào điều mình vừa tận mắt chứng kiến. Đẹp và xấu, thiện và
ác, giữa tâm hồn trong ngần và những dằn vặt đau đớn, tất cả hòa lẫn vào
nhau trong cùng một khung cảnh.
Đặt Phùng trong tình huống éo le ấy, nhà văn muốn đặt ra mối quan hệ giữa nghệ
thuật và cuộc sống. Nghệ thuật phải vì cuộc sống, người nghệ sĩ phải biết đấu tranh
nhìn nhận đúng đắn về sự vật, hiện tượng. Phân tích tình huống truyện chiếc
thuyền ngồi xa, ta thấy nhà văn không được cực đoan, phiến diện một chiều mà
phải có cái nhìn xa và gần, từ bên ngồi đến bên trong thì mới có thể đánh giá đúng
bản chất của sự vật hiện tượng.
Bên cạnh vẻ đẹp ẩn sâu của con thuyền ngoài xa cùng với bi kịch gia đình của
người đàn hàng chai thì tình huống truyện của tác phẩm còn thể hiện ở câu chuyện
người đàn bà hàng chài kể ở tòa án huyện. Ấn tượng ban đầu của Phùng về người
đàn bà là sự xấu xí, nghèo khổ, cam chịu nhẫn nhục đến đáng thương. Lần đầu,
Phùng gặp người đàn bà ở bãi xe tăng. Đó là người đàn bà xấu xí thơ kệch nhưng

quan trọng hơn đó là sự cam chịu khi bị chồng đánh bà không hề kêu la hay chống
trả. Lần thứ hai, Phùng gặp người đàn bà ấy cũng chính tại nơi chỗ cũ và cũng


trong hoàn cảnh cũ – tự nguyện rút vào bãi xe tăng cho chồng đánh. Lần thứ ba,
gặp lại nhưng trong một hồn cảnh khác – tịa án huyện.
Phân tích tình huống truyện chiếc thuyền ngồi xa, ta thấy vì cứu người đàn bà bị
bạo hành nên Phùng bị thương và được đưa vào trạm xá bệnh viện. Tại đây, anh
tình cờ gặp người đàn bà đến tịa án huyện. Bà đến đây theo lời mời của chánh án
Đẩu để bàn về cơng việc gia đình. Sau bức màn, Phùng im lặng lắng nghe chị một
cách tỉ mỉ. Lúc mới đến, chị “sợ sệt, lúng túng” rồi “tìm đến một góc tường để
ngồi”, đơi mắt chị lúc ngước lên nhìn Đẩu lúc thì khúm núm hướng nhìn xuống
đất.
Nhưng khi nghe Đẩu nói về việc ly hơn, chị lại “chắp tay lạy vái lia lịa” và van xin
“Con lạy quý tòa (…), quý tòa bắt tội con cũng được, bỏ tù con cũng được, đừng
bắt con bỏ nó”. Qua ba lần gặp gỡ, Phùng vẫn mang ấn tượng về người đàn bà vẫn
không đổi – một người đàn bà thât học, thô kệch. Những lời van xin của chị trước
Đẩu làm Phùng cảm thấy “gian phịng ngủ lồng lộn gió biển như bị hút hết khơng
khí, trở nên ngột ngạt”, khơng chịu nổi anh liền vén màn bước ra.
Khi thấy Phùng, người đàn bà cứ ngỡ anh là nhân chứng cho việc bà bị chồng đánh
đập – là chứng cớ để Đẩu bắt chị ly hôn. Nhưng sau khi thấy Phùng và Đẩu khơng
cịn ép buộc người đàn bà ly hơn nữa, bà liền giãi bày câu chuyện đời mình. Qua
câu chuyện của người đàn bà, Phùng hiểu vì tình thương con mà chị không muốn
ly hôn, chấp nhận bị đánh đập và hành hạ để ni con khơn lớn. “Ơng trời sinh ra
người đàn bà là để đẻ con, rồi nuôi con cho đến khi khôn lớn (…) Đàn bà ở thuyền
chúng tôi phải sống cho con chứ không thể sống cho mình”.
Trong q trình phân tích tình huống truyện chiếc thuyền ngoài xa, người đọc thấy
rằng bà hiểu rõ với nghề đi biển này cần một người đàn ông trụ cột “Chưa bao
giờ các chú biết như thế nào là nỗi vất vả của người đàn bà trên chiếc thuyền
khơng có đàn ơng.”, “đàn bà hàng chài chúng tơi cần phải có người đàn ơng chèo

chống phong ba.. để cùng làm ăn nuôi nấng đặng một sắp con”. Phùng hiểu chính
vì tình thương con, trách nhiệm của một người mẹ mà chị sẵn sàng bỏ qua hết tất
cả. Người đàn bà khơng chỉ thương con mà cịn là một người phụ nữ thấu hiểu bao
dung và hết sức vị tha.
Nếu không nghe câu chuyện của người đàn bà, ai sẽ biết được đằng sau vẻ cộc tính
có phần hung bạo của người đàn ông là một người từng “cục tính nhưng hiền
lành”, chấp nhận mọi lầm lỡ trẻ tuổi của người đàn bà. Người đàn bà cũng biết,
cũng hiểu vì sao người đàn ơng lại đánh mình. Vì đó chính là cách ơng giải tỏa nỗi
uất ức, bức bách “bất kể lúc nào thấy khổ là lão xách tôi ra đánh”.
Người đàn bà tự nhận tất cả mọi tội lỗi về mình “cái lỗi chính là đám đàn bà ở
thuyền đẻ nhiều quá, mà thuyền lại chật”. Điều hạnh phúc của người đàn bà cũng
rất bình dị. Người đàn bà nói về những lần vui vẻ hiếm hoi của gia đình mình “Ở


trên thuyền cũng có lúc vợ chồng con cái chúng tơi sống hịa thuận, vui vẻ”, “vui
nhất là ngồi nhìn đàn con chúng tơi được ăn no”.

Nói về những điều đó “mặt chị bừng sáng lên như một nụ cười”. Đây cũng chính là
động lực giúp bà vượt qua mọi khó khăn. Từ câu chuyện ấy, Phùng chợt nhận ra,
người đàn bà tuy vẻ bên ngồi thơ lỗ, q mùa nhưng sâu bên trong là một người
sâu sắc hiểu lẽ đời, giàu tình yêu thương cũng như sự hy sinh.
Khi phân tích tình huống truyện chiếc thuyền ngồi xa, ta thấy nhà văn tiếp tục đặt
nhân vật Phùng vào một tình huống đầy nghịch lý. Đó là phát hiện người đàn bà
hàng chài với những mâu thuẫn giữ dáng vẻ thái độ bên ngồi và tâm hồn bên
trong. Từ đó, Nguyễn Minh Châu đã đặt ra vấn đề về cách nhìn nhận và đánh giá
con người. Con người vốn khơng hề đơn giản mà vô cùng phức tạp. Người nghệ sĩ
cần phải biết lắng nghe hòa nhập vào đời sống.
Phân tích tình huống truyện chiếc thuyền ngồi xa, ta thấy nhà văn Nguyễn Minh
Châu đã xây dựng một tình huống truyện cuốn hút và độc đáo. Phía sau bức ảnh
tuyệt đẹp là những đớn đau, ngang trái trong gia đình người đàn bà. Phía sau vẻ

ngồi xấu xí là một vẻ đẹp tâm hồn bị khuất lấp của người đàn bà. Từ tình huống
đó mà tính cách của các nhân vật và chủ đề tư tưởng của tác phẩm được thể hiện.
Nhân vật Phùng cũng chính là hóa thân của tác giả. Một góc nhìn tinh tế,
khách quan đầy khám phá của nhà văn và cũng là một trái tim cháy bỏng vì
cuộc đời.
Tình huống truyện trong Chiếc thuyền ngồi xa thuộc tình
huống nhận thức, mang tính khám phá, phát hiện về sự thật đời sống – Đây cũng là
đặc điểm chính của tình huống nhận thức. Phân tích tình huống truyện chiếc
thuyền ngồi xa, ta thấy nó đã nhấn mạnh mối quan hệ gắn bó giữa nghệ thuật và
cuộc sống. Qua đó, nhà văn nhắn gửi đến mọi người cần phải hịa mình vào cuộc
sống và có cái nhìn đa chiều để có thể khám phá ra những vẻ đẹp khuất lấp của
cuộc sống và có thể nhìn thẳng vào đúng bản chất vấn đề.
Như vậy thơng qua tình huống truyện trong tác phẩm chiếc thuyền ngoài xa, nhà
văn Nguyễn Minh Châu đã thể hiện rất nhiều thông điệp có ý nghĩa sâu sắc về cuộc
sống và nghệ thuật. Chúng ta không thể đơn giản hay sơ lược khi nhìn nhận đánh
giá về một hiện tượng sự vật mà cần có cái nhìn đa diện đa chiều. Phân tích tình
huống truyện chiếc thuyền ngồi xa cũng giúp người đọc cảm nhận được ý nghĩa
nhân văn của tác phẩm cùng phong cách nghệ thuật của nhà văn.