Mô hình ba tuyến công cụ quan trọng cho sự thành công của mọi tổ chức

Bản gốc: />Người dịch: Lê Thịnh Vượng - Đơn vị cơng tác: BVSC
Email: - Zalo: 0386712348
Mình rất mong nhận được các ý kiến phản hồi, góp ý để bản dịch có thể hồn thiện hơn. Trân trọng
cám ơn.

MƠ HÌNH BA TUYẾN – CÔNG CỤ QUAN TRỌNG CHO SỰ THÀNH
CÔNG CỦA MỌI TỔ CHỨC

LỜI GIỚI THIỆU ............................................................................................................................ 1
TẠI SAO QUẢN TRỊ LẠI QUAN TRỌNG? ................................................................................. 1
MƠ HÌNH BA TUYẾN LÀ GÌ? ..................................................................................................... 2
MƠ HÌNH BA TUYẾN GIÚP ÍCH CHO AI? ................................................................................ 2
ĐIỀU GÌ ĐÃ THÚC ĐẨY VIỆC XÂY DỰNG MƠ HÌNH BA TUYẾN? .................................... 3
NHỮNG NỘI DUNG KHƠNG CĨ THAY ĐỔI............................................................................ 4
NHỮNG NỘI DUNG MỚI ............................................................................................................. 4
Các nguyên tắc ....................................................................................................................... 4
Các vai trị trọng yếu được giải thích ..................................................................................... 7
Hiểu biết cơ bản về quản trị ................................................................................................... 8
BIỂU ĐỒ MỚI ................................................................................................................................ 8
ỨNG DỤNG CỦA MƠ HÌNH ...................................................................................................... 10
BA TUYẾN VÀ… ........................................................................................................................ 10
PHẦN KẾT ................................................................................................................................... 13


LỜI GIỚI THIỆU
Quản trị chưa bao giờ trở nên quan trọng hơn bây giờ, khi mà các tổ chức phải ứng phó với sự hỗn
độn của một đại dịch tồn cầu, chuyển đổi cơng nghệ, bất bình đẳng kinh tế ngày càng nới rộng,
địa chính trị, tồn cầu hóa, biến đổi khí hậu và nhiều vấn đề khác nữa. Ban quản trị và ban điều
hành đang vật lộn với những vấn đề liên quan tới môi trường làm việc bị gián đoạn, các thị trường
đang thay đổi và doanh thu bị thiệt hại. Mơ hình Ba tuyến của IIA kịp thời đưa ra câu trả lời cho
các tổ chức đang tìm kiếm một nền tảng quản trị vững mạnh để thúc đẩy những đổi mới nhằm đưa

tổ chức tới thành cơng.
Mơ hình Ba tuyến giúp các tổ chức xác định được cơ cấu tổ chức, xây dựng quy trình và phân công
trách nhiệm để hỗ trợ tốt nhất cho việc hoàn thành các mục tiêu và thúc đẩy quản trị và quản lý rủi
ro một cách vững mạnh. Mơ hình cho thấy vai trò của ba nhân tố thiết yếu trong quản trị: ban quản
trị, ban điều hành và kiểm tốn nội bộ. Đồng thời, mơ hình làm rõ các yếu tổ cần thiết và cơ bản
nhất trong quản trị: tính chịu trách nhiệm; hành động; đảm bảo và khuyến nghị. Về cơ bản, quản
trị chính là những nội dung nêu trên.
TẠI SAO QUẢN TRỊ LẠI QUAN TRỌNG?
Chủ sở hữu đặt niềm tin vào ban quản trị. Tuy nhiên, các thành viên trong ban quản trị thường
không tham gia vào hoạt động kinh doanh, gặp nhau một vài lần trong năm trong khi họ làm các
cơng việc khác; theo đó, ban quản trị thơng thường giao phó việc hành động và các nguồn lực cho
ban điều hành. Điều đó tạo nên 02 cấp độ tách biệt giữa chủ sở hữu và những gì thực sự diễn ra.
Khi xét đến sự phức tạp đến từ bản chất con người, khuynh hướng chủ quan, tư lợi cá nhân, sự bất
định, rủi ro hay thậm chí là gian lận, một câu hỏi hiển nhiên được đặt ra: Làm cách nào ban quản
trị có thể trình bày trung thực với các bên liên quan về những gì đang diễn ra? Ban quản trị có thể
thu được mức độ tin cậy nhất định bằng cách hỏi ban điều hành, nhưng cuối cùng, họ cần có sự
đánh giá độc lập khách quan, một yếu tố cơ bản của quản trị.
Quản trị trong tổ chức đề cập đến những nỗ lực để mang lại lợi ích cho các bên liên quan, bao gồm
cơ cấu tổ chức, chính sách và các thông lệ cần thiết. Quản trị là cần thiết bởi một số các lý do sau:
-

Các tổ chức thường được giám sát bởi một số cá nhân đại diện cho các bên liên quan.

-

Những người được giao trách nhiệm quản trị không được đặt vào vị thế để có được những
hiểu biết trực tiếp về tất cả những công việc được thực hiện bởi ban điều hành.

-

Những nhóm có lợi ích liên quan có thể rất đa dạng, bao gồm cả những người không dễ dàng
xác định được, chẳng hạn như những thế hệ tương lai, những người có thể bị tác động bởi
hành vi của tổ chức.

-

Lợi ích của các bên liên quan có thể khác nhau và khơng ngừng thay đổi.

-

Con người có thể khơng đáng tin cậy, định kiến và vị kỷ.

1


-

Các hoạt động có thể phức tạp và khó có thể hiểu hết một cách thấu đáo.

-

Mọi thứ đều có thể thay đổi và trở nên không chắc chắn.

Quản trị có thể hiểu như là một nỗ lực để giải quyết các vấn đề trên thông qua lãnh đạo, sự minh
bạch và sự liêm chính. Yêu cầu tối thiểu đối với quản trị là có sự phân tách trách nhiệm rõ ràng và
sự gắn kết giữa:
-

Tính chịu trách nhiệm trước các bên liên quan về kết quả thực hiện công việc.

-

Các hành động và việc sử dụng nguồn lực để đạt được các mục tiêu, chấp nhận các rủi ro
kèm theo.

-

Xác nhận và đảm bảo một cách khách quan đối với tất cả các vấn đề trọng yếu, độc lập với
trách nhiệm thực hiện công việc.

Quản trị hiệu quả mang lại sự tin tưởng và niềm tin cho các bên liên quan rằng các quyết định,
hành động và kết quả công việc của tổ chức đều nhằm đáp ứng mục tiêu mong muốn của tổ chức.
Chúng ta biết rằng các bên liên quan mong muốn thành công, nhưng không phải bằng bất cứ giá
nào. Họ đòi hỏi các kết quả thu được về lý tưởng phải hiệu quả, phù hợp với đạo đức và bền vững.
Họ quan tâm đến không chỉ kết quả mà còn ở hành vi, ứng xử, trách nhiệm quản lý… Làm cách
nào để những bên liên quan hoặc ban quản trị có thể biết được điều gì đang thực sự diễn ra nếu như
khơng có sự đảm bảo độc lập, khơng có kiểm tốn nội bộ với vai trị như đơi tai và đơi mắt của họ?
MƠ HÌNH BA TUYẾN LÀ GÌ?
Mơ hình Ba tuyến là một kết cấu tương đối đơn giản, dễ hiểu và dễ giải thích, được bổ trợ bởi một
biểu đồ minh họa đơn giản. Căn cứ vào sáu quy tắc trọng yếu, Mơ hình Ba tuyến khuyến khích các
tổ chức xem xét các vai trò cần thiết đối với một hệ thống quản trị hiệu quả để giúp thúc đẩy thành
công. Thông qua hiểu biết sâu sắc hơn đối với các vai trò nêu trên và cách thức tương tác giữa
chúng để hỗ trợ cho việc thực hiện các mục tiêu của tổ chức, các tổ chức có thể tự quyết định cơ
cấu tổ chức phù hợp. Mơ hình cần liên kết chặt chẽ với các mục tiêu cụ thể, bối cảnh, văn hóa,
nguồn lực… của tổ chức, giống như một cơ sở để xây dựng cơ cấu và các quy trình mà tổ chức cần
đến để quản lý rủi ro và đạt được các mục tiêu.
MƠ HÌNH BA TUYẾN GIÚP ÍCH CHO AI?
Mơ hình Ba tuyến hữu ích cho tất cả những ai quan tâm đến thành công của tổ chức. Cụ thể hơn,
Mơ hình Ba tuyến mang lại lợi ích cho những ai thực hiện công việc liên quan đến quản trị, quản
lý, quản lý rủi ro, đảm bảo bên ngồi, và tất nhiên, kiểm tốn nội bộ. Khơng chỉ giúp các kiểm toán

viên nội bộ nhận thức sâu sắc hơn những mối quan hệ trọng yếu cũng như đóng góp của kiểm tốn
nội bộ cho sự thành cơng của tổ chức, mơ hình cịn có thể được các kiểm tốn viên nội bộ chia sẻ
với những người có ảnh hưởng tới cách thức kiểm toán nội bộ được nhìn nhận, được cấu trúc, được
cung cấp nguồn lực và cách thức kiểm toán nội bộ hoạt động, bao gồm:

2


-

Ban quản trị và ủy ban kiểm toán.

-

Những người làm việc mật thiết với kiểm toán nội bộ, đặc biệt là ban điều hành, các phòng
ban liên quan đến rủi ro, kiểm toán độc lập, và các nhà cung cấp dịch vụ đảm bảo khác.

-

Các nhà cung cấp dịch vụ thuê ngoài.

-

Các cơ quan quản lý, đặc biệt trong lĩnh vực dịch vụ tài chính.

-

Các cơ quan lập pháp, người làm chính sách, những nhà lãnh đạo tư tưởng (thought leader),
nhà giáo dục và tư vấn nghề nghiệp.

-

Những người xây dựng chuẩn mực cho các hoạt động và nghề nghiệp liên quan, đặc biệt là
kiểm toán độc lập, rủi ro, quản trị, kế tốn và quản lý tài chính.

-

Những người thuê kiểm toán nội bộ, bao gồm nhân sự và các dịch vụ tuyển dụng.

-

Các tổ chức và cá nhân trong nước, khu vực và tồn cầu có ảnh hưởng tới các nội dung trên.

ĐIỀU GÌ ĐÃ THÚC ĐẨY VIỆC XÂY DỰNG MƠ HÌNH BA TUYẾN?
Mơ hình Ba tuyến được ban hành vào tháng 07/2020 được rà soát và điều chỉnh từ mơ hình Ba
tuyến phịng vệ đã hơn 20 năm tuổi. Trong khi mơ hình cũ đã phổ biến và được áp dụng rộng rãi
như là một cách đơn giản để giải thích về kiểm tốn nội bộ, địi hỏi cần phải phản ánh tốt hơn các
thông lệ và hiểu biết hiện đại về tổ chức ngày càng trở nên rõ nét.
Có lẽ lý do quan trọng nhất IIA tiến hành rà sốt lại mơ hình cũ từ tháng 01/2019 là việc mơ tả
kiểm tốn nội bộ như là tuyến phòng vệ thứ ba đã trở nên lỗi thời. Nó trở nên khơng tương thích
với định nghĩa của Khung Hành nghề Chuyên nghiệp Quốc tế (IPPF) về nhiệm vụ của kiểm toán
nội bộ: Tạo ra và bảo vệ giá trị cho tổ chức thông qua việc đưa ra các đảm bảo, khuyến nghị và
nhận định khách quan và căn cứ trên rủi ro. Từ “phòng vệ” gợi ra một góc nhìn hẹp hơn so với
trọng tâm thật sự của kiểm tốn nội bộ: nhìn về phía trước, khuyến nghị và tư vấn, và thực hiện
nhiều công việc khác chứ không đơn thuần là chỉ ngăn chặn các vụ việc tồi tệ có thể xảy ra.
Một số phê bình đối với mơ hình cũ cho rằng: khái niệm về rủi ro đã trở nên lỗi thời; việc sử dụng
từ “tuyến” gợi ra những rào cản và những ngăn cách cứng nhắc không thể vượt qua; các tuyến ám
chỉ về các hoạt động theo trình tự - thứ nhất rồi đến thứ hai, rồi mới đến thứ ba; vị trí của ban quản
trị trong biểu đồ khiến ban quản trị trở nên xa cách, nằm trên tổ chức; mơ hình tách riêng kiểm tốn
nội bộ như thể cho rằng: “bạn khơng thể làm điều đó, bạn là tuyến phịng vệ thứ ba”; mơ hình tỏ

ra là khơng phù hợp với những tổ chức nhỏ, khu vực công, và những tổ chức khơng được pháp luật
điều tiết; mơ hình khiến kiểm tốn nội bộ băn khoăn về ranh giới giữa các tuyến và sẽ như thế nào
trong trường hợp trưởng kiểm toán nội bộ đảm trách các nhiệm vụ khác ngoài kiểm tốn nội bộ.
Một nhóm làm việc giàu năng lực đã được thành lập để xác định xem liệu mơ hình có cịn phù hợp
và xử lý các phê bình đã tích lũy lại qua nhiều năm. Nhiệm vụ của nhóm chuyên gia cao cấp này
là xem xét cẩn thận đối với mỗi phản biện và cân nhắc tất cả các khía cạnh liên quan.
3


NHỮNG NỘI DUNG KHƠNG CĨ THAY ĐỔI
Thu thập ý kiến của hơn 2.000 người hành nghề trên khắp toàn cầu và được nghiên cứu sâu hơn
bởi nhóm làm việc, một mơ hình và biểu đồ tốt hơn đã được xây dựng. Một số nội dung khơng có
thay đổi. Mơ hình mới vẫn:
-

Hoàn toàn phù hợp với Khung Hành nghề Chuyên nghiệp Quốc tế IPPF

-

Có căn cứ xác đáng

-

Áp dụng được cho tất cả các tổ chức

-

Được thiết kế để giúp tổ chức lên kế hoạch và cơ cấu nguồn lực và các hoạt động nhằm thúc
đẩy hoạt động quản lý rủi ro mà khơng bị trùng lặp, có khoảng trống hay có sự khơng rõ ràng

-

Đặt trọng tâm vào bên trong tổ chức, mặc dù các bên liên quan bên ngồi cũng được xem xét
đến một phần nào đó

-

Xem xét vai trò và mối quan hệ của ban quản trị, ban điều hành (bao gồm cả các phòng ban
chức năng liên quan đến rủi ro) và kiểm toán nội bộ

-

Duy trì ngơn ngữ và con số quen thuộc: “ba tuyến” vì mục đích nhận thức và có sự tiếp nối

-

Đơn giản và được củng cố bởi một biểu đồ dễ hiểu

-

Căn cứ theo các ngun tắc

NHỮNG NỘI DUNG MỚI
Mơ hình Ba tuyến khuyến khích cách tiếp cận trên cơ sở nguyên tắc để đáp ứng nhu cầu và bối
cảnh của tổ chức. Rõ ràng, tất cả các tổ chức là khác biệt và khơng thể có một cách tiếp cận phù
hợp với tất cả. Điều đó dẫn đến việc xây dựng 6 nguyên tắc được định nghĩa rõ ràng của mơ hình.
Một điểm thay đổi trọng yếu nữa của mơ hình nằm ở việc sử dụng từ ngữ, bỏ đi từ “tuyến” và đưa
vào khái niệm “vai trò”. Định nghĩa các vai trị quan trọng và mơ tả mối quan hệ giữa các vai trị
quan trọng này trong Mơ hình Ba tuyến khẳng định sự phối hợp và nhất quán là thiết yếu để đảm
bảo sự gắn kết trong toàn tổ chức và tránh khỏi những rào cản.

Quan trọng nhất, mơ hình mới mở rộng u cầu cần có sự đảm bảo đối với sự đầy đủ và hiệu quả
của các biện pháp xử lý rủi ro (risk responses), bao gồm cả các kiểm soát, như là một yếu tố cơ bản
của quản trị. Điều đó đạt được thơng qua việc áp dụng các quy trình, chun mơn và đánh giá có
tính hệ thống và kỷ luật từ kiểm tốn nội bộ.
Các ngun tắc
Các ngun tắc của Mơ hình Ba tuyến là trái tim của mơ hình (framework) và cùng nhau đưa ra
cách thức vận hành của một nền tảng quản trị hiệu quả, như được nêu trong Bản công bố Mơ hình
Ba tuyến (Three Lines Model Position Paper).

4


Nguyên tắc 1: Quản trị
Quản trị của một tổ chức địi hỏi cơ cấu tổ chức và các quy trình phù hợp, cho phép:
-

Tính chịu trách nhiệm của ban quản trị trước các bên liên quan đối với việc giám sát hoạt
động của tổ chức đảm bảo sự liêm chính, đường hướng lãnh đạo và sự minh bạch.

-

Các hành động (bao gồm cả việc quản lý rủi ro) bởi ban điều hành nhằm đạt được các mục
tiêu của tổ chức thông qua việc đưa ra quyết định căn cứ trên rủi ro1 và việc sử dụng các
nguồn lực.

-

Đảm bảo2 và tư vấn của chức năng kiểm toán nội bộ độc lập để mang lại sự rõ ràng, tin cậy
và thúc đẩy cải tiến liên tục thơng qua việc tìm hiểu sâu sát và trao đổi chuyên sâu.

Nguyên tắc 2: Vai trò của ban quản trị
Ban quản trị đảm bảo:
-

Các cơ cấu và quy trình phù hợp được thiết lập để đảm bảo quản trị hiệu quả.

-

Các mục tiêu và hoạt động của tổ chức gắn liền với các lợi ích được ưu tiên của các bên liên
quan.

Ban quản trị:
-

Giao quyền và nguồn lực cho ban điều hành để đạt được các mục tiêu của tổ chức, đồng thời
phải đáp ứng được các kỳ vọng về pháp luật, quy định và đạo đức.

-

Thiết lập và giám sát chức năng kiểm toán nội bộ độc lập, khách quan và có năng lực để
mang lại sự rõ ràng và tin cậy trong quá trình hướng tới việc hồn thành các mục tiêu.

Ngun tắc 3: Ban điều hành và vai trò của tuyến thứ nhất và tuyến thứ hai
Trách nhiệm của ban điều hành đối với các hành động (bao gồm cả việc quản lý rủi ro) để đạt được
các mục tiêu của tổ chức bao gồm cả các vai trò của tuyến thứ nhất và tuyến thứ hai3. Vai trò của
tuyến thứ nhất gắn trực tiếp với việc cung cấp sản phẩm và dịch vụ tới khách hàng, bao gồm cả các

Đưa ra quyết định căn cứ trên rủi ro: một quy trình bao gồm phân tích, lên kế hoạch, hành động, giám sát và rà sốt,
và có tính đến các ảnh hưởng tiềm tàng của sự không chắc chắn đến các mục tiêu.
2

Đảm bảo: Xác nhận và đảm bảo độ tin cậy một cách độc lập.
3
Ngôn từ “tuyến thứ nhất”, “tuyến thứ hai” và “tuyến thứ ba” được duy trì từ mơ hình ban đầu để tạo nên sự quen
thuộc. Tuy nhiên, những “tuyến” này khơng nhằm mục đích phản ánh sự khác biệt về mặt cấu trúc mà thể hiện sự khác
biệt về vai trò. Một cách logic, vai trò của ban quản trị cũng tạo nên một “tuyến” nhưng quy ước này không được điều
chỉnh để tránh sự nhầm lẫn. Các con số (“thứ nhất”, “thứ hai”, “thứ ba”) không nên được coi như là một sự ám chỉ về
các hoạt động theo một trình tự. Thay vào đó, tất cả các hoạt động diễn ra một cách đồng thời.
1

5


chức năng hỗ trợ4 giúp cho việc cung cấp nêu trên có thể thực hiện được. Tuyến thứ hai cung cấp
hỗ trợ về quản lý rủi ro.
Các vai trò của tuyến thứ nhất và tuyến thứ hai có thể được trộn lẫn hoặc tách rời. Một số vai trò
của tuyến thứ hai có thể được phân cơng cho các chun gia để bổ sung chuyên môn, hỗ trợ, giám
sát và phản biện cho những người ở tuyến thứ nhất. Vai trị tuyến thứ hai có thể tập trung vào các
mục tiêu cụ thể của quản lý rủi ro, chẳng hạn như: tuân thủ với pháp luật, quy định và hành vi đạo
đức được chấp nhận; kiểm soát nội bộ; an tồn cơng nghệ và thơng tin; tính bền vững và đảm bảo
chất lượng. Nói một cách khác, vai trị của tuyến thứ hai có thể mở rộng ra các vấn đề khác nhằm
mục tiêu quản lý rủi ro, chẳng hạn như quản lý rủi ro doanh nghiệp (enterprise risk management –
ERM). Tuy nhiên, trách nhiệm quản lý rủi ro vẫn nằm trong vai trò của tuyến thứ nhất và trong
phạm vi của ban điều hành.
Nguyên tắc bốn: Vai trò của tuyến thứ ba
Kiểm toán nội bộ cung cấp sự đảm bảo và các khuyến nghị độc lập và khách quan về tính đầy đủ
và hiệu quả của quản trị và quản lý rủi ro (bao gồm cả kiểm toán nội bộ) thơng qua việc áp dụng
các quy trình, chun mơn và đánh giá có tính hệ thống và kỷ luật. Kiểm toán nội bộ báo cáo những
phát hiện cho ban điều hành và ban điều hành để thúc đẩy việc cải tiến liên tục. Trong q trình
thực hiện cơng việc, kiểm tốn nội bộ có thể xem xét sự đảm bảo đến từ các nhà cung cấp bên trong
và bên ngoài khác.

Nguyên tắc năm: Sự độc lập của tuyến thứ ba
Sự độc lập của kiểm toán nội bộ với các trách nhiệm của ban điều hành là rất quan trọng đối với
mục tiêu, quyền hạn và tính tin cậy của kiểm tốn nội bộ. Điều này được thiết lập thơng qua: tính
chịu trách nhiệm đối với ban quản trị; tiếp cận không hạn chế đối với con người, nguồn lực và dữ
liệu cần thiết để hồn thành cơng việc của kiểm tốn nội bộ; và khơng bị định kiến hay can thiệp
trong quá trình xây dựng kế hoạch và cung cấp các dịch vụ kiểm toán.
Nguyên tắc sáu: Tạo ra và bảo vệ giá trị
Vai trò của ban quản trị cùng với những vai trò của tuyến thứ nhất, tuyến thứ hai, tuyến thứ ba cùng
nhau đóng góp cho việc tạo ra và bảo vệ các giá trị khi mà các vai trò gắn kết với nhau và với các
lợi ích được ưu tiên của các bên liên quan. Sự nhất quán trong các hoạt động đạt được thông qua
trao đổi, phối hợp và hợp tác, và giúp thúc đẩy tính tin cậy, gắn kết và minh bạch của thơng tin cần
thiết cho quá trình đưa ra quyết định trên cơ sở rủi ro.

Một số người coi các chức năng hỗ trợ (chẳng hạn như HR, hành chính và dịch vụ tịa nhà) là tuyến thứ hai. Nhằm
mục đích rõ ràng, Mơ hình Ba tuyến coi các vai trị của tuyến đầu tiên bao gồm cả các hoạt động front và back, và vai
trò của tuyến thứ hai chỉ bao gồm các hoạt động bổ trợ chú trọng vào các vấn đề liên quan đến rủi ro.
4

6


Các vai trị trọng yếu được giải thích
Mơ hình mới đề cập đến vai trò của tuyến thứ nhất, tuyến thứ hai… mà không phải là các tuyến
tách biệt, để khẳng định vai trò và các mối quan hệ (cách thức các vai trị được phân cơng, kết hợp,
hoặc tách biệt và các mối quan hệ nội bộ) mới là những thứ được đề cập đến, chứ không phải là cơ
cấu tổ chức. Trong mơ hình cũ, tuyến đầu tiên gợi ra đặc tính cứng nhắc, cơ học. Các chức năng,
đội nhóm, thậm chí là các cá nhân có thể có nhiều vai trị, do đó, thật khó để cho rằng các chức
năng, đội nhóm hay cá nhân ấy nằm ở tuyến thứ nhất hay tuyến thứ hai. Mơ hình cũ cũng không
đề cập đến việc “vượt tuyến” (crossing the line) hay “xóa mờ các tuyến” (blurring the line).
Các vai trị ln ln cần được rõ ràng. Các vai trị có thể được phân cơng theo quyết định của tổ

chức (hoặc theo yêu cầu của các cơ quan quản lý). Các vai trị có thể được tách biệt hoặc kết hợp.
Các cá nhân, đội nhóm và chức năng có thể có đồng thời nhiều vai trị hoặc có vai trị chuyên sâu
hơn.
-

Các vai trò của tuyến thứ nhất được định nghĩa là các vai trò gắn trực tiếp với việc cung cấp
sản phẩm và dịch vụ tới khách hàng, và bao gồm các vai trị có chức năng hỗ trợ như HR,
hành chính, cơng nghệ thơng tin và dịch vụ tòa nhà. Những vai trò ở tuyến thứ nhất này chịu
trách nhiệm quản lý rủi ro.

-

Các vai trò của tuyến thứ hai là những vai trò đặt trọng tâm vào những khía cạnh cụ thể của
quản lý rủi ro, bao gồm: tuân thủ với pháp luật, quy định và hành vi đạo đức được chấp nhận;
kiểm soát nội bộ; an tồn cơng nghệ và thơng tin; tính bền vững và đảm bảo chất lượng; và
các trách nhiệm rộng hơn chẳng hạn như quản lý rủi ro doanh nghiệp (enterprise risk
management – ERM). Tuyến thứ hai bổ sung thêm các phản biện, chun mơn, giám sát và
rà sốt.

Mơ hình mơ tả trách nhiệm của ban điều hành sẽ bao gồm các vai trò của tuyến thứ nhất và tuyến
thứ hai bất chấp cách thức các vai trị đó được phân cơng như thế nào. Có một số cá nhân có cấp
bậc cao hơn tại tuyến thứ hai (ví dụ: trưởng bộ phận quản lý rủi ro) có thể báo cáo trực tiếp cho
ban quản trị để tạo ra một mức độ độc lập nào đó. Tuy nhiên, những vai trị nêu trên vẫn nằm trong
phạm vi trách nhiệm của ban điều hành.
Vị trí độc nhất của kiểm tốn nội bộ, độc lập với ban điều hành và các trách nhiệm của ban điều
hành, chính là tuyến thứ ba. Bởi vì sự độc lập này, tuyến thứ ba có thể cung cấp đảm bảo và khuyến
nghị khách quan.
Mơ hình khẳng định rằng, một cách logic, không thể đồng thời độc lập với ban điều hành và đảm
trách các trách nhiệm quản lý (ví dụ: các vai trị của tuyến thứ nhất và tuyến thứ hai). Trong trường
hợp kiểm tốn nội bộ có các vai trò thuộc tuyến thứ nhất và tuyến thứ hai, sự đảm bảo độc lập đối

với các vai trò nêu trên phải được đưa ra từ các nguồn lực khác.

7


Hiểu biết cơ bản về quản trị
Một thay đổi trọng yếu trong mơ hình mới là mơ hình dựa trên hiểu biết cơ bản về quản trị để phản
ánh cả việc tạo dựng và bảo vệ giá trị, bao gồm cả các khía cạnh tấn cơng và phịng ngự của quản
lý rủi ro, chứ không phải dựa trên quản lý rủi ro và kiểm sốt một cách đơn thuần.
Tầm nhìn đến năm 2030 của IIA là định vị kiểm toán nội bộ như là một phần không thể thiếu được
của quản trị và Mơ hình Ba tuyến chỉ ra cách thức những yếu tố cơ bản quan trọng của quản trị,
bao gồm kiểm toán nội bộ, liên kết với nhau. Điểm quan trọng đối với vai trị của kiểm tốn nội bộ
trong quản trị là sự độc lập, nhưng độc lập khơng có nghĩa là tách biệt. Trao đổi, phối hợp và hợp
tác là vô cùng quan trọng, và hoạt động kiểm tốn nội bộ phải hài hịa với các ưu tiên của tổ chức
và liên kết chặt chẽ với ban điều hành.
BIỂU ĐỒ MỚI
Thoạt nhìn qua, biểu đồ mới cập nhật có vẻ như chỉ là một phiên bản hiện đại hơn của mơ hình cũ.
Nhưng sẽ có một số khác biệt trọng yếu được nhìn nhận thấy khi nghiên cứu sâu hơn và những
thay đổi quan trọng này là cốt lõi để giải thích các yếu tố cơ bản của quản trị.

8


Chịu trách nhiệm trước các bên liên quan về việc giám sát tồn bộ tổ chức
Vai trị của Ban quản trị: Đảm bảo sự chính trực, đường hướng lãnh đạo và minh bạch

BAN ĐIỀU HÀNH

KTNB

Thực hiện các hành động (bao gồm cả QLRR) để đạt
được các mục tiêu của tổ chức

Đảm bảo độc lập

Vai trò của tuyến
thứ nhất: Cung cấp
sản phẩm/dịch vụ
cho khách hàng;
quản lý rủi ro

Chịu trách nhiệm, báo cáo

Vai trị của tuyến
thứ hai: Cung cấp
chun mơn, hỗ trợ,
giám sát và phản
biện các vấn đề liên
quan tới rủi ro

Phân quyền, chỉ đạo, phân
bổ nguồn lực, giám sát

Vai trò của tuyến
thứ ba: Tư vấn và
cung cấp đảm bảo và
khuyến nghị độc lập
và khách quan đối
với tất cả các vấn đề
liên quan tới việc

hồn thành các mục
tiêu

CÁC TỔ CHỨC BÊN NGỒI CUNG CẤP SỰ ĐẢM BẢO

BAN QUẢN TRỊ

Gắn kết công việc, giao
tiếp, phối hợp, hợp tác

Biểu đồ mới định nghĩa về quản trị một cách rõ ràng hơn khi đưa ra yêu cầu về ba yếu tố thiết yếu
cần có của quản trị: Tính chịu trách nhiệm của ban quản trị trước các bên liên quan về việc giám
sát hoạt động; các hành động (bao gồm cả việc quản lý rủi ro) của ban điều hành nhằm đạt được
các mục tiêu của tổ chức; đảm bảo và tư vấn của chức năng kiểm toán nội bộ độc lập để mang lại
sự rõ ràng, tin cậy và thúc đẩy cải tiến liên tục.
Điều chỉnh đối với biểu đồ mới bao gồm cả nhận thức rõ ràng hơn về tầm quan trọng của các vai
trò thực hiện bởi ban quản trị, và việc sử dụng từ ngữ “ban quản trị” thay vì “hội đồng quản trị” để
đảm bảo sự chấp nhận trên khắp thế giới trong cả khu vực công và khu vực tư. Biểu đồ mới cho
phép nhiều tuyến báo cáo giữa ban điều hành và ban quản trị theo yêu cầu thực tế (ví dụ: CEO,
CRO). Bằng cách loại bỏ từ “phịng thủ”, biểu đồ cho thấy phịng thủ khơng phải là vai trị, cũng
như khơng phải trọng tâm của mơ hình và của quản lý rủi ro nói chung.

9


Tối quan trọng, các mũi tên đi theo cả 02 chiều từ những vai trò của ban quản trị đến ban điều hành
và kiểm toán nội bộ, và đi ngang 02 chiều giữa ban điều hành và kiểm toán nội bộ. Điều đó thể
hiện rõ ràng hơn mối quan hệ giữa 03 vai trị và cho thấy phải có sự hợp tác. Trưởng kiểm tốn nội
bộ có thể u cầu các kiểm toán viên nội bộ làm việc với ban điều hành hoặc ủy ban kiểm tốn có
thể u cầu kiểm toán nội bộ dẫn đầu một cuộc điều tra gian lận, cả hai công việc nêu trên đều nằm

trong một cấu trúc quản trị lành mạnh.
ỨNG DỤNG CỦA MÔ HÌNH
Mơ hình Ba tuyến phù hợp với các tổ chức có kết cấu khác nhau. Điều quan trọng cần ghi nhớ rằng
bản thân biểu đồ của mơ hình khơng được thiết kế như một sơ đồ hay một biểu đồ cơ cấu tổ chức.
Biểu đồ được thiết kế để phản ánh rằng các vai trò của tuyến thứ nhất và tuyến thứ hai có thể trộn
lẫn hoặc tách rời, và có thể có nhiều tuyến báo cáo lên ban quản trị (CEO, CRO, CCO) với điều
kiện là những chức năng này có được một mức độ độc lập cần thiết.
Khi cơ cấu theo yêu cầu thực tế, càng có nhiều cá nhân báo cáo trực tiếp cho ban quản trị, điều đó
sẽ giúp đảm bảo một mức độ độc lập liên quan đến tuân thủ và quản lý rủi ro… Với những ai nằm
ở tuyến thứ hai tư vấn, giám sát, đánh giá, báo cáo và cung cấp sự đảm bảo, thực ra họ đang thực
hiện các vai trò của tuyến thứ ba, mặc dù sự độc lập của họ khơng tương đồng. Khi mà cũng chính
những người nằm ở tuyến thứ hai này đồng thời cũng đưa ra các quyết định liên quan đến quản lý
rủi ro – xây dựng và triển khai, xác định các giới hạn, thiết kế chính sách, xác định các mục tiêu…
– họ đang “ở đúng vị trí của mình” và rõ ràng đang thực hiện các công việc thuộc hành động và
trách nhiệm của ban điều hành. Quản lý rủi ro trong mọi trường hợp ln là trách nhiệm của ban
điều hành.
Kiểm tốn nội bộ có sự khác biệt về chất. Khơng chỉ đơn thuần là một tuyến nữa mang chức năng
tư vấn, kiểm toán nội bộ độc lập với những trách nhiệm, quyết định và sự can thiệp của ban điều
hành và chịu trách nhiệm trực tiếp trước ban quản trị.
Tổ chức có thể cấu trúc theo bất kỳ cách thức nào, phụ thuộc vào các mục tiêu, nguồn lực, văn hóa
doanh nghiệp… Các vai trò của tuyến thứ nhất và thứ hai, cho dù được sắp xếp như thế nào, vẫn
nằm trong trách nhiệm của ban điều hành. Kiểm toán nội bộ độc lập với trách nhiệm của ban điều
hành. Các vai trò của tuyến thứ hai và tuyến thứ ba có thể kết hợp? Tất nhiên là được, theo quyết
định của ban quản trị, nhưng những vai trị này khơng được xung đột lẫn nhau: một người không
thể vừa chịu trách nhiệm cho một công việc vừa đưa ra ý kiến độc lập về cơng việc đó. Nếu kiểm
tốn nội bộ thực hiện vai trị đó, kiểm tốn nội bộ phải tìm những người khác để đưa ra một cái
nhìn độc lập.
BA TUYẾN VÀ…
Mơ hình Ba tuyến nhằm hướng tới sự thích ứng khi mà mơ hình đề cao tầm quan trọng của các vai
trị và cách thức chúng có thể kết hợp hoặc phân tách. Các lĩnh vực khác nhau có thể có nhu cầu

10


khác nhau trong việc phân công nhiệm vụ hoặc tạo ra các mối quan hệ liên kết chéo, phụ thuộc vào
việc đâu là cách thức tốt nhất cho cấu trúc quản trị của tổ chức. Tuy nhiên, bất chấp những sắc thái
khác nhau như vậy, kiểm tốn nội bộ khơng thay đổi về bản chất trong một cấu trúc quản trị hiệu
quả.
Sau đây là một vài ví dụ về cách thức mà Mơ hình Ba tuyến và các lĩnh vực khác nhau phải đối
mặt với các thách thức trong việc thiết lập một chức năng kiểm toán nội bộ, nhưng vẫn có thể làm
việc cùng nhau để tích hợp vào quản trị của tổ chức thông qua việc cung cấp sự đảm bảo độc lập,
khách quan.
Quản lý rủi ro doanh nghiệp (Enterprise Risk Management – ERM): ERM là một cách tiếp cận
nhất quán, có cấu trúc chặt chẽ để quản lý rủi ro, mang lại lợi ích cho tồn bộ tổ chức bằng cách
xác định, đánh giá, quyết định về những biện pháp cần thiết, và báo cáo về những cơ hội và nguy
cơ có thể ảnh hưởng tới các mục tiêu của tổ chức. Khi mà ERM được triển khai một cách hiệu quả,
ERM tích hợp và gắn xuyên suốt với hoạt động của tổ chức. Về cơ bản, đó là một ứng dụng chuẩn
chỉ về cách thức mà Mơ hình Ba tuyến có thể và nên được triển khai khi mà một cấu trúc quản trị
vững mạnh được đặt ở trung tâm đối với mỗi quyết định mà tổ chức đưa ra. Các tổ chức tồn tại
không phải để quản lý rủi ro, quản lý rủi ro chỉ là một phần của quản trị. Để ERM hiệu quả và tránh
sự trùng lặp không cần thiết, không rõ ràng hoặc có những khoảng trống , ERM địi hỏi sự rõ ràng
và thông tin mạch lạc giữa các chức năng chủ chốt.
Các dịch vụ tài chính: Kể từ cuộc khủng hoảng tài chính năm 2008, các cơ quan quản lý ngày càng
trở nên cụ thể hơn trong mong đợi của họ đối với các kết cấu kiểm soát nội bộ và các chức năng
quản lý rủi ro của các tổ chức ngân hàng và doanh nghiệp bảo hiểm quy mô lớn. Tuy nhiên, sự tách
biệt rõ ràng giữa khối kinh doanh, các chức năng quản lý rủi ro/tuân thủ và kiểm tốn nội bộ khơng
nhất thiết phải có trên thực tế và không được yêu cầu bởi các cơ quan quản lý đối với các cơng ty
tài chính cỡ nhỏ. Mơ hình Ba tuyến đưa ra tiêu chuẩn dưới dạng các thông lệ tốt nhất, tuy nhiên,
vẫn tạo sự linh hoạt cho các tổ chức để sử dụng các phòng ban nằm giữa các tuyến phục vụ các
nhu cầu riêng biệt. Các phịng ban này duy trì sự độc lập nhưng vẫn có thể thực hiện cơng việc của

tổ chức theo một cách thiết thực. Mơ hình Ba tuyến có thể được xem xét áp dụng trong các công
ty cung cấp dịch vụ tài chính, từ một tổ chức địa phương hay một doanh nghiệp bảo hiểm cỡ nhỏ
cho đến một tổ chức đa quốc gia hay một doanh nghiệp bảo hiểm cỡ lớn.
Khu vực cơng: Kiểm tốn nội bộ trong các chính phủ có sự khác biệt rất lớn, tùy thuộc vào nền tư
pháp. Ví dụ: ở Hoa Kỳ, kiểm toán nội bộ khác biệt ở các cơ quan chính phủ cấp địa phương, cấp
bang và liên bang. Thơng thường kiểm toán nội bộ được đặt trong một ủy ban, báo cáo cho chủ
nhiệm ủy ban. Kiểm toán nội bộ có thể được chia nhỏ trong các tổ chức như Liên Hiệp Quốc và tổ
chức tài chính đa phương khác, nơi mà các nhiệm vụ của kiểm toán nội bộ có thể có các cái tên
như là thanh tra, khắc phục hậu quả, điều tra, định giá hoặc các dịch vụ giám sát. Sự cẩn trọng,
thiếu niềm tin hoặc quan ngại về tính độc lập trong các cơ quan khu vực cơng khiến việc kiểm tốn

11


nội bộ thực hiện các cơng việc khác ngồi việc cung cấp sự đảm bảo trở nên phổ biến. Thông
thường sẽ khơng có một ủy bản kiểm tốn thật sự độc lập, và quản trị chịu ảnh hưởng của chu kỳ
chính trị. Mục tiêu của các cơ quan tập trung vào việc cung cấp dịch vụ công hơn là tối ưu hóa kết
quả tài chính. Trong khi chức danh có thể khác biệt và các kiểm tốn viên có thể khơng báo cáo
cho một trưởng kiểm tốn, việc áp dụng Mơ hình Ba tuyến trong khu vực cơng là tương đồng. Các
ban điều hành có thể so sánh các phát hiện và hiểu được rằng chúng là kết quả thu được của một
quy trình làm việc nội bộ đồng nhất được sử dụng xuyên suốt.
Bền vững: Các khoản đầu tư tác động (Impact investments) để thúc đẩy tích cực xã hội và ngăn
chặn tiêu cực xã hội đang trở nên phổ biến hơn bao giờ hết trong đại dịch. Điều đó có nghĩa là các
ban quản trị và ban điều hành cần phải xem xét tại mỗi khâu không chỉ về rủi ro tài chính mà cịn
cả các vấn đề mơi trường, xã hội và quản trị. Mơ hình Ba tuyến rất cần thiết trong việc cung cấp
sự đảm bảo đúng đắn đối với những tư duy mang tính dài hạn. Được cơ cấu tổ chức một cách hợp
lý nhất, sử dụng Mơ hình Ba tuyến, kiểm tốn nội bộ được đặt ở một vị trí hồn hảo trong tổ chức
để cung cấp sự đảm bảo đối với thông tin phi tài chính và mang đến sự thấu hiểu về các khía cạnh
dài hơi hơn. Ví dụ như General Motors, đã gần như áp dụng ngay lập tức Mơ hình Ba tuyến ngay
khi Mơ hình được cơng bố vào tháng 7/2020 nhằm đạt được sự nhất quán về quản trị ở cấp độ toàn

cầu.
Các tổ chức vừa và nhỏ (Small and Medium Entities – SMEs): SMEs thơng thường có nguồn lực
hạn chế và ít cán bộ nhân viên hơn, với ít cơ hội để chun mơn hóa hơn, điều đó thường dẫn tới
sự kết hợp giữa các vai trò của tuyến thứ nhất và tuyến thứ hai. Các nhiệm vụ và chức danh cơng
việc thường có sự giao thoa (ví dụ: các giám đốc với nhiều nhiệm vụ điều hành khác nhau). Ngồi
ra, có thể khơng có chức năng kiểm tốn nội bộ sẵn có trong tổ chức. SMEs cần hiểu rõ rủi ro khi
mà các SMEs khơng có ba vai trị của quản trị được nêu ra trong Mơ hình Ba tuyến. Tuy nhiên,
một số vai trị có thể được cơ đặc, tuy nhiên, các vai trị của tuyến thứ nhất và tuyến thứ hai vẫn
thuộc trách nhiệm điều hành. Nếu khơng có tuyến thứ ba, tổ chức sẽ khơng có quản trị, và sẽ khơng
có sự kiểm tra và cân bằng lại đối với các xu hướng tư lợi của nhà quản lý – chỉ báo cáo cho hội
đồng quản trị khi mọi thứ trơng có vẻ tốt đẹp. Vai trị của tuyến thứ ba có thể được thuê ngoài bởi
một nhà cung cấp dịch vụ bên ngoài, với điều kiện tổ chức phải có trách nhiệm trong việc duy trì
hoạt động kiểm tốn nội bộ một cách hiệu quả, theo Chuẩn mực 2070 của IIA.
Gian lận/Minh bạch: Ứng dụng cụ thể của Mơ hình Ba tuyến sẽ giúp ích cho các tổ chức đối với
các vấn đề gian lận, minh bạch và hối lộ, với việc Mô hình đóng vai trị như một chỉ dẫn thực hiện.
Khi nhìn vào vai trị bao phủ của ban điều hành, Mơ hình Ba Tuyến giúp củng cố trọng tâm hướng
vào các vai trị có thể phát sinh gian lận. Nếu ban điều hành thực hiện gian lận và chức năng kiểm
tốn nội bộ khơng tồn tại, ban quản trị sẽ chỉ có thể dựa vào những người liên quan đến gian lận
để xác nhận các thông tin nhận được.

12


Báo cáo của Hiệp hội các điều tra viên gian lận được công chứng (The Association of Certified
Fraud Examiners) năm 2020 về gian lận và lạm dụng trong công việc trên phạm vi tồn cầu đã xếp
kiểm tốn nội bộ nằm trong top3 nhận được thông tin từ những người tố giác. Nghiên cứu của
ACFE, Báo cáo đến Quốc gia (Report to the Nations), cũng chỉ ra rằng kiểm toán nội bộ phát hiện
thấy 15% các vụ việc gian lận và hối lộ được báo cáo, chỉ xếp thứ hai sau các thủ thuật phát hiện
gian lận (40%). Hơn thế nữa, báo cáo chỉ ra rằng sự hiện diện của kiểm tốn nội bộ như là một
kiểm sốt phịng chống gian lận (74%) giúp giảm một nửa giá trị trung vị của tổn thất do gian lận.

Điều thú vị là, trong khi kiểm toán độc lập là kiểm soát phổ biến nhất trong số các kiểm soát được
thẩm định trong nghiên cứu (83% các tổ chức chịu thiệt hại có báo cáo tài chính được kiểm tốn
bởi một tổ chức kiểm tốn bên ngồi), kiểm tốn độc lập chỉ đóng góp 4% số lượng các vụ gian
lận bị phát hiện.
PHẦN KẾT
Một trong những hy vọng lớn của Mơ hình Ba tuyến mới là Mơ hình giúp làm rõ vai trị của kiểm
toán nội bộ và cung cấp cho kiểm toán nội bộ sự tin cậy lớn hơn, cũng như thể hiện sự linh động
và khả năng mở rộng một cách phù hợp để tăng cường khả năng áp dụng cho tất cả các tổ chức.
Mơ hình khơng chỉ tạo ra nhiều hơn sự tin cậy bên trong chức năng kiểm tốn nội bộ mà cịn với
cả ban quản trị và ban điều hành về giá trị của kiểm toán nội bộ.
Mơ hình Ba tuyến xóa tan đi sự lẫn lộn về việc cung cấp các dịch vụ tư vấn. Tư vấn khơng phải là
“vượt tuyến”, “xóa mờ các tuyến” hay mang lại rủi ro đối với tính độc lập. Kiểm tốn nội bộ được
đặt ở một vị trí lý tưởng để cung cấp các tư vấn và nhìn nhận có giá trị, đáng tin cậy, có căn cứ và
khách quan nhờ tính độc lập của kiểm tốn nội bộ. Sự đảm bảo đáng tin cậy chỉ có thể dựa trên sự
nhìn nhận thấu đáo. Nếu khơng thể cung cấp sự nhìn nhận thấu đáo, kiểm tốn nội bộ sẽ giới hạn
các giá trị mình có thể mang lại.
Những so sánh giữa tính độc lập của kiểm tốn nội bộ và kiểm tốn bên ngồi cũng là phù hợp,
mặc dù thường bị hiểu lầm. Kiểm tốn nội bộ hồn tồn độc lập. Tính độc lập của kiểm tốn nội
bộ được đảm bảo bởi sự giám sát của ủy ban kiểm toán. Ủy ban kiểm toán giám sát việc thuê, sa
thải và thù lao của kiểm toán nội bộ, tương tự như đối với kiểm toán độc lập. Lợi thế lớn của kiểm
toán nội bộ là kiểm toán nội bộ nằm trong chính tổ chức và có hiểu biết sâu sắc về tổ chức.
Cơ cấu tổ chức phụ thuộc theo từng tổ chức, khi mà “tuyến” truyền thống có thể được chia nhỏ
hoặc có một số lĩnh vực trọng yếu trùng lặp. Cơ cấu tổ chức không được thiết lập một lần và mãi
mãi mà cần được rà soát trong bối cảnh các ưu tiên và hoàn cảnh thay đổi. Cho đến tận cùng, Mơ
hình Ba tuyến là một cuộc hành trình.

13