Giáo án trình chiếu (điện tử) bài viết bài phân tích đặc điểm nhân vật trogn tác phẩm văn học Ngữ văn 7 sách kết nối tri thức với cuộc sống

TẬP LÀM THƠ BỐN CHỮ, NĂM
CHỮ
VIẾT


KHỞI ĐỘNG
Yêu cầu: Trong 1 phút, em hãy trình bày những
ấn tượng của em về một nhân vật trong một văn
bản truyện mà em yêu thích trong bài học 3.


HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

Theo em, một bài văn phân tích đặc
điểm nhân vật trong một tác phẩm văn
học phải đáp ứng được yêu cầu gì?


I. Lý thuyết
1. Yêu cầu đối với bài văn phân tích đặc điểm nhân vật trong
một tác phẩm văn học
Giới thiệu được nhân vật trong tác phẩm văn học.
Chỉ ra được đặc điểm của nhân vật dựa trên các bằng chứng trong tác phẩm.
Nhận xét được nghệ thuật xây dựng nhân vật của nhà văn.
Nêu được ý nghĩa của hình tượng nhân vật.


I. Lý thuyết
2. Phân tích bài viết tham khảo SGK
Vấn đề
chính được

bàn luận

Vẻ đẹp của nhân vật mèo Gióc-ba trong tác phẩm
“Chuyện con mèo dạy hải âu bay” (Lu-i Xe-pun-ve-da)

Phần
giới thiệu
nhân vật

Nằm ở đoạn (1). Câu văn giới thiệu nhân vật: “Con
mèo ấy tên là Gióc-ba, một nhân vật trong tác phẩm
“Chuyện con mèo dạy hải âu bay” của nhà văn Lu-i
Xe-pun-ve-da. … Nhưng với tơi, Gióc-ba ln là nhân
vật đáng yêu và thú vị nhất.


2. Phân tích bài viết tham khảo SGK
Đoạn (2), (3): Các câu nêu đặc điểm của nhân vật Gióc-ba và dẫn chứng

Nhân vật Gióc-ba xuất hiện từ chương 2 và lập tức gây chú ý với dáng
vẻ bề ngoài rất khác biệt: “Con mèo mun to đùng, mập ú” , bộ lơng
đen óng như than “đen từ đầu tới chân, trừ một túm lông trắng dưới
cằm”.


2. Phân tích bài viết tham khảo SGK
Đoạn (2), (3): Các câu nêu đặc điểm của nhân vật Gióc-ba và dẫn chứng

Cuộc gặp gỡ bất ngờ và những lời hứa với hải âu mẹ Kenga, hành trình ni hải âu con Lắc-ki đã trở thành cơ hội
để Gióc-ba bộc lộ những nét tính cách đẹp đẽ, q giá.

+ Đó là sự quả quyết, dũng mãnh khi Gióc-ba trừng trị hai tên mèo hoang
láo xược và lũ chuột gian xảo; khi Gióc-ba sẵn sàng tấn cơng cả con đười
ươi to xác, độc ác để bảo vệ Lắc-ki. […]
+ Đó là lịng tự trọng khi Gióc-ba vượt qua mọi khó khăn, trở ngại để thực
hiện tất cả những lời hứa của mình….


2. Phân tích bài viết tham khảo SGK
Đoạn (2), (3): Các câu nêu đặc điểm của nhân vật Gióc-ba và dẫn chứng

Cuộc gặp gỡ bất ngờ và những lời hứa với hải âu mẹ Kenga, hành trình ni hải âu con Lắc-ki đã trở thành cơ hội
để Gióc-ba bộc lộ những nét tính cách đẹp đẽ, quý giá.
+ Đặc biệt, qua cách miêu tả của nhà văn, Gióc-ba hiện lên như một con người
có trái tim nhân hậu và tâm hồn sâu sắc. Gióc-ba hết lịng cứu giúp Ken-ga; kiên
nhẫn ấp trứng vì xót thương hải âu mẹ bất hạnh. […] Mèo Gióc-ba đã dành cho
hải âu Lắc-ki tình u thương vô hạn.


2. Phân tích bài viết tham khảo SGK
Đoạn (4), (5)

Các câu nhận xét về nghệ thuật xây dựng nhân vật của nhà
văn

+ Nhân vật Gióc-ba được Lu-i Xe-pun-ve-da khắc hoạ qua các chi tiết miêu tả
ngoại hình, lời nói, cử chỉ, hành động, cảm xúc, suy nghĩ và qua mối quan hệ với
nhân vật khác (cậu chủ nhỏ, các bác mèo thơng thái, Lắc-ki, thi sĩ,…). Nghệ thuật
nhân hố tài tình khiến Gióc-ba hiện lên rất sống động mang những tính cách
của con người mà vẫn khơng mất đi những đặc điểm của một chú mèo đáng yêu.
Tác giả sáng tạo ra nhiều chi tiết có giá trị biểu hiện rất đặc sắc… Lối kể chuyện

vừa giàu cảm xúc, vừa hài hước, tươi vui cũng tạo nên sức hấp dẫn rất lớn.


2. Phân tích bài viết tham khảo SGK
Đoạn (4), (5)

Các câu nêu ý nghĩa của hình tượng nhân vật
+ Sáng tạo nhân vật Gióc-ba, nhà văn cịn mượn “tiếng chim lời thú” để gửi
gắm nhiều bài học dành cho con người: sự trân trọng lời hứa, sức mạnh kì
diệu của tình yêu thương; tinh thần bảo vệ kẻ yếu, sống can đảm, giàu khát
vọng: “Chỉ những kẻ thực sự dám thì mới có thể bay!”. Trong đó, bài học sâu
sắc và xúc động hơn cả là biết tôn trọng sự khác biệt và học cách u thương
những gì “khơng giống chúng ra”…


Sơ đồ hóa kiến thức bài viết
Bài viết: Con mèo tuyệt vời nhất thế giới!
Nhan đề bài viết đối tượng nghị luận của bài
viết và hướng phân tích của người viết.
Giới thiệu nhân vật: giới thiệu nhân vật mèo Gióc-ba trong tác phẩm
Chuyện con mèo dạy hải âu bay của nhà văn Lu-i Xe-pun-ve-da.
Chỉ ra các đặc điểm của nhân vật mèo Gióc-ba dựa trên các bằng chứng
trong tác phẩm: quả quyết, dũng mãnh; lòng tự trọng; trái tim nhân hậu,...
Nghệ thuật xây dựng nhân vật của nhà văn: qua các chi tiết miêu tả ngoại
hình, hành động, cảm xúc, suy nghĩ,...; nghệ thuật nhân hoá, sáng tạo
nhiều chi tiết có giá trị biểu hiện sâu sắc; lối kể chuyện.
Nêu ý nghĩa của hình tượng nhân vật: gửi gắm nhiều bài học dành cho con người.


I. Lý thuyết

3. Dàn ý chung của một bài văn phân tích đặc điểm nhân vật
trong một tác phẩm văn học

Mở bài

Giới thiệu tác phẩm văn học và nhân vật; nêu khái quát
ấn tượng về nhân vật.


I. Lý thuyết
3. Dàn ý chung của một bài văn phân tích đặc điểm nhân vật
trong một tác phẩm văn học
Thân bài: Phân tích đặc điểm của nhân vật

Chỉ ra các đặc điểm của nhân vật dựa trên các bằng chứng
trong tác phẩm.
Nhận xét, đánh giá nghệ thuật xây dựng nhân vật của nhà văn
Nêu được ý nghĩa của hình tượng nhân vật.


I. Lý thuyết
3. Dàn ý chung của một bài văn phân tích đặc điểm nhân vật
trong một tác phẩm văn học

Kết bài

Nêu ấn tượng và đánh giá về nhân vật.


LUYỆN TẬP

Đề bài: Hãy viết bài văn phân tích đặc
điểm của nhân vật thầy Đuy-sen trong
văn bản Người thầy đầu tiên.


II. Thực hành
1. Bước 1: Chuẩn bị
a. Đọc kĩ đề bài, xác định yêu cầu của đề bài

Dạng bài

Về nội dung

Nghị luận phân tích đặc điểm một nhân vật trong
tác phẩm truyện.
Đặc điểm của nhân vật thầy Đuy-sen trong văn bản
Người thầy đầu tiên.


II. Thực hành
1. Bước 1: Chuẩn bị
a. Đọc kĩ đề bài, xác định yêu cầu của đề bài
Về thao tác
lập luận

Sử dụng tổng hợp các thao tác lập luận
để triển khai vấn đề nghị luận

Về phạm vi

dẫn chứng

Sử dụng dẫn chứng về nhân vật trong
văn bản truyện.


II. Thực hành
1. Bước 2: Tìm ý và lập dàn ý
a. Tìm ý

HỒN THÀNH PHIẾU TÌM Ý


Phiếu tìm ý
Tìm hiểu đặc điểm nhân vật thầy Đuy-sen trong “Người thầy đầu tiên”
Cách miêu tả nhân vật
Ngoại hình
Hành động
Ngôn ngữ
Mối quan hệ với các nhân vật khác
Lời người kể chuyện nhận xét trực
tiếp nhân vật

Chi tiết

Suy luận của em

trong tác phẩm
 
 

 
 
 

về nhân vật
 
 
 
 
 


Phiếu tìm ý
Tìm hiểu đặc điểm nhân vật thầy Đuy-sen trong “Người thầy đầu tiên”
Cách
miêu tả
nhân vật
Ngoại
hình

Chi tiết

Suy luận của em

trong tác phẩm

về nhân vật

 
 

Hình ảnh thầy Đuy-sen trong kí ức của An-tư- Người thầy giáo hết
nai: đi chân không đứng giữa dịng suối đá, hai lịng vì học sinh.
tay để sau gáy và đôi mắt sáng long lanh đăm
đăm nhìn theo những đám mây trắng xa tít…


Cách miêu
tả nhân vật
Hành động

Chi tiết

Suy luận của em

trong tác phẩm
+ Một mình sửa sang  nhà kho cũ thành lớp
học, tự tay thầy đắp lò sưởi, dự trữ củi đốt, đi
cắt rạ khơ lót nền nhà,..

về nhân vật
 

+ Thầy bế các em nhỏ qua suối giữa mùa đông
buốt giá;
+ Không để ý đến những lời lăng mạ, chế giễu
của bọn nhà giàu; kể những câu chuyện vui để
học trò quên đi mọi sự.


Cách miêu

tả nhân vật

Chi tiết

Suy luận của em

trong tác phẩm

về nhân vật

Hành động

 

 
Những hành
động của thầy
Đuy-sen vô cùng
ấm áp; thầy lo
lắng, quan tâm
đến học trị như
người thân trong
gia đình.

+ Cuối buổi học, thầy ở lại lấy đá và đất đắp
những ụ nhỏ trên lòng suối để các em nhỏ
bước qua khơng bị ướt chân.
+ Lo lắng, chăm sóc ân cần cho An-tư-nai khi
cô bé bị chuột rút ở giữa suối.
+ Kiên trì dạy chữ cho các em bất chấp hồn

cảnh thiếu thốn, khắc nghiệt, sự đơn độc;
+ Thầy mơ ước về tương lai tươi sáng
cho học trò.


Cách
miêu tả
nhân vật

Chi tiết
trong tác phẩm

Ngơn ngữ Thầy Đuy-sen trị chuyện, thuyết
 
phục các em nhỏ đi học:
+ “Các em ghé vào đây xem là hay lắm, các em chả sẽ
học tập ở đây là gì? .Thế nào, các em thích học không,
các em sẽ đi học chứ?”
+ “Các em cứ gọi thầy là thầy. Các em có muốn
xem trường khơng? Vào đây, đừng ngại gì cả.”
Động viên, khích lệ An-tư-nai:
“Dịng suối trong trẻo của thầy, em thơng minh lắm…
Ơi, ước gì thầy được gửi em ra thành phố lớn. Em sẽ còn
khá hơn biết chừng nào”.

Suy luận của
em
về nhân vật
 
Lời nói của

thầy Đuy-sen
gần gũi, ân
cần, đầy yêu
thương.


Cách miêu
tả nhân vật

Chi tiết

Suy luận của em

trong tác phẩm
về nhân vật
Mối quan
 
hệ với các + Với bọn nhà giàu: thầy phớt lờ lời nói, hành động Thầy Đuy-sen
đặt mục tiêu
nhân vật và thái độ coi thường, chế giễu của bọn chúng.
giáo dục học trò
khác
+ Với học trò: Thầy coi học trị như người thân
lên trên hết.
trong gia đình.
+ An-tư-nai vơ cùng u q và kính trọng thầy
Đuy-sen, mong muốn thầy là anh trai của mình.
+ Thầy Đuy-sen hiểu và để tâm cả những hành
động nhỏ bé của An-tư-nai (trút lại ki-giắc ở
trường)

Cách miêu
tả nhân vật

Chi tiết

Suy luận của em

trong tác phẩm

về nhân vật

Lời người
kể chuyện
nhận xét
trực tiếp
nhân vật

 
- “Chắc chắn tất cả đám học sinh chúng tôi đứa
nào cũng yêu mến thầy vì tấm lịng nhân từ, vì
những ý nghĩa tốt lành, vì những ước mơ của
thầy về tương lai chúng tơi.”

 
Thầy Đuy-sen
được người kể
chuyện giới
thiệu là một

người có tấm
- “Lúc bấy giờ cuộn trịn trong chiếc áo chồng lịng nhân từ và
ý
nghĩ
tốt
lành.
của thầy Đuy-sen, tơi thầm nghĩ: “Ước gì thầy là
anh ruột của tơi. Ước gì tơi được bá cổ thầy,
nhắm nghiền mắt lại và thủ thỉ với thầy những
lời đẹp đẽ nhất! Trời ơi, ước gì thầy Đuy-sen là
anh ruột tôi!”.