(SKKN HAY NHẤT) đổi mới phương pháp dạy môn tập đọc, hướng dẫn học sinh tự đọc đúng đến đọc diễn cảm một bài tập đọc

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM

ĐỀ TÀI:
“ĐỔI MỚI PHƯƠNG PHÁP DẠY MÔN TẬP ĐỌC, HƯỚNG DẪN
HỌC SINH TỰ ĐỌC ĐÚNG ĐẾN ĐỌC DIỄN CẢM MỘT BÀI TẬP
ĐỌC”

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


A. PHẦN MỞ ĐẦU
I. Lí do chọn đề tài:
1. Cơ sở lý luận:
Đã từ lâu chúng ta quan tâm đến việc bảo vệ và gìn giữ sự trong sáng của
tiếng Việt. Muốn làm được điều đó, trước tiên phải nói và viết cho đúng. Chính vì vậy,
việc dạy tiếng Việt cho học sinh , nhất là học sinh tiểu học có ý nghĩa đặc biệt quan trọng
vì đây là bậc học đầu tiên, đặt nền móng cho hình thành và phát triển về ngôn ngữ của trẻ
sau này.
Qua kinh nghiệm nhiều năm giảng dạy tơi thấy học sinh muốn nói hay viết hay,
trước hết phải biết cách đọc tốt. Vậy đọc như thế nào là tốt? theo tơi, ngồi u cầu đọc
đúng chữ, đọc rõ ràng, lưu lốt cịn phải đọc diễn cảm. Tức là phải thể hiện được nội
dung, sắc thái của bài tập đọc để thấy rõ cái hay, cái đẹp của tác phẩm. Vì vậy, ngay từ
những tiết dạy đầu tiên của năm học, tôi thường chú ý nghe các đối tượng học sinh đọc
bài và nhận thấy, ngay cả những em mà các bạn cho là đọc tốt khi đọc, cũng thiếu cảm
xúc, do chưa biết cách làm thế nào để có cảm xúc. Trong khi điều này, nếu được giáo
viên giúp đỡ, các em hoàn tồn có thể làm được.
Xuất phát từ suy nghĩ đó, đã nhiều năm nay, tôi rất coi trọng việc rèn đọc diễn cảm
cho học sinh và bước đầu đã thu được kết quả mong muốn.
2. Cơ sở thực tiễn:
2.1. Thuận lợi, khó khăn:
a. Thuận lợi:

Học sinh có đủ sách học, đa số phụ huynh quan tâm tới việc học của em. Trường
lớp khang trang, sạch sẽ. giáo viên có trách nhiệm và dạy nhiều năm. Yêu nghề, mến trẻ,
tận tụy với học sinh,
b. Khó khăn:
Vẫn cịn một số phụ huynh cho rằng chỉ cần biết đọc đúng là được không cần
đọc hay. Học sinh đã biết đọc nhưng các em chưa biết cách đọc diễn cảm để cảm thụ hết
cái hay của bài tập đọc. Một lớp chỉ có 1, 2 em đọc diễn cảm.
2.2. Những việc đã làm

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


Ở trường tiểu học, phân mơn tập đọc có nhiệm vụ rèn kĩ năng đọc cho học sinh
trước tiên là rèn yêu cầu đọc thành tiếng với mức độ tăng dần từ đọc thơng thạo, lưu lốt,
đọc đúng đến đọc diễn cảm. Vì vậy đối với phân mơn tập đọc, tuỳ từng bài, tơi chọn
phương pháp dạy cho phù hợp.
Ví dụ: Đối với những bài thơ, ngôn ngữ thường chắt lọc, giàu hình ảnh, nhạc điệu
lại gợi cảm, dễ gây hứng thú đọc, vì vậy tơi thường chọn cách hướng dẫn cho học sinh
cảm thụ từ nghệ thuật đến nội dung để đọc diễn cảm. Còn với các bài văn xi trong
chương trình, đều có nội dung sâu sắc và có tính nghệ thuật cao, có bố cục rõ ràng. Tơi
lại chọn phương pháp tìm hiểu bài theo dàn ý để học sinh dễ cảm nhận và dễ thể hiện nội
dung từng đoạn qua cách đọc.
Qua thực tiễn nhiều năm áp dụng phương pháp này, cùng với việc vận dụng một
cách linh hoạt những đổi mới trong việc dạy môn tập đọc do phịng giáo dục triển khai,
tơi thấy học sinh rất hứng thú tiết học này và nhiều em đã thành kĩ năng, kĩ xảo khi đọc
bất cứ một bài văn nào.
* Đặc điểm tình hình của lóp:
Năm học 2010- 2011 tôi được phân công chủ nhiệm lớp 3 và dạy mơn tiếng việt,
tốn . Sĩ số lớp 31 em. Nam: 17 em; Nữ: 14 em ; có 3 em dọc chậm còn lại các em đọc
tương đối thành thạo và tốt.Trong đó có 5, 6 em đọc lưu loát, to rõ ràng, nhưng các em

chưa thể hiện giọng đọc diễn cảm.
II. Mục đích và phương pháp nghiên cứu:
1. Mục đích:
Đổi mới phương pháp dạy học, hướng dẫn HS tự đọc đúng, đến đọc diễn cảm bài
tập đọc. Có hứng thú khi học tập đọc.
2. Phương pháp:
Sữ dụng tranh ảnh để gợi mở từ khó nội dung bài. Đọc theo nhóm; đóng vai. Kết
hợp nhiều phương pháp, tổ chức nhiều hình thức và linh hoạt.
III. Giới hạn đề tài:
Rèn cho học sinh lớp 3 đến lớp 5.
IV. Kế hoạch thực hiện:

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


Chủ yếu rèn trong các tiết tập đọc ,tiết ôn luyện.

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


B. NỘI DUNG
I. Thực trạng và mâu thuẫn:
* Đối chứng giữa cách dạy cũ và cách dạy mới cùng với những kinh nghiệm của
bản thân để thấy rõ sự ưu việt của nó.
1) Dạy theo phương pháp cũ: với mơn tập đọc dạy gần như một tiết giảng văn, chủ
yếu giáo viên phân tích bài tập đọc và hướng dẫn học sinh tìm hiểu bài với một số lượng
câu hỏi khai thác bài rất nhiều, thiên về hướng cảm thụ văn chương, do đó, học sinh
khơng hiểu được mối quan hệ giữa nghệ thuật và nội dung văn bản. Hơn nữa thời gian
luyện đọc lại ít, nên sau tiết học khả năng đọc của học sinh không được nâng cao, khơng
hình thành được kĩ năng đọc đúng, đọc hay cho học sinh, hạn chế việc cảm thụ văn học.

2) Dạy theo phương pháp mới: Với mục đích là nâng cao chất lượng đọc của học
sinh nên yêu cầu luyện đọc thầm và đọc thành tiếng trên cơ sở hiểu văn bản tiến tới đọc
diễn cảm một cách sáng tạo.
II. Các biện pháp giải quyết vấn đề:
1) Đối với giáo viên: Phải chủ động lập kế hoạch giảng dạy trên lớp.
* Khâu soạn bài: Phải tìm hiểu kĩ văn bản trên cơ sở phân tích, tổng hợp và hệ
thống hố văn bản để đánh giá đúng nội dung nghệ thuật của bài. Trong trường hợp cần
thiết, giáo viên có thể điều chỉnh hoặc thêm các câu hỏi khác về nội dụng, nghệ thuật để
gợi mở và gây hứng thú cho học sinh.
* Khâu tập đọc mẫu của giáo viên: Giáo viên phải luyện đọc thành tiếng đúng và
diễn cảm một cách sáng tạo bài văn, phải nắm vững cách đọc (giọng đọc, ngắt nghỉ, nhấn
giọng, kéo dài giọng...) như thế nào để thể hiện được sắc thái của bài.
* Khâu chuẩn bị đồ dùng dạy học: Đây là khâu quan trọng để hỗ trợ cho bài giảng,
giáo viên phải chịu khó sưu tầm (có thể yêu cầu học sinh cùng tham gia) những tranh
ảnh, bài bình luận, tác giả, xuất xứ...của tác phẩm có liên quan đến bài học, suy nghĩ (ghi
vào giáo án) đưa ra lúc nào để phục vụ cho mục đích tiết dạy một cách hiệu quả nhất.
2) Đối với học sinh: Việc đầu tiên là phải có sự chuẩn bị bài trước ở nhà. Ngay từ
đầu năm học tôi đã hướng dẫn học sinh cách chuẩn bị bài từng môn và ghi vào trang đầu
cuốn vở gọi là (phương pháp học bộ môn). Riêng với môn tập đọc các em ghi “cách
chuẩn bị bài” để hình thành phương pháp học tập môn này. Phân công học sinh khá, giỏi
giúp đỡ hs trung bình, yếu vào 15 phút truy bài dầu giờ học.

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


Bước 1: Đọc thầm bài tập đọc để làm quen mặt chữ và cảm nhận ban đầu bài văn.
Bước 2: Đọc thành tiếng 2 lần: đầu tiên đọc đúng sau đọc hay tiến tới đọc diễn cảm
theo ý mình.
Bước 3: Đọc kĩ phần chú giải và tra từ điển những từ nào chưa hiểu.
Bước 4: Trả lời câu hỏi sách giáo khoa. Trước khi trả lời nên đọc toàn bộ cacá câu

hỏi một lần, suy nghĩ, động não trả lời từng câu sao cho gọn gàng, chính xác, (cũng có
thể sau khi trả lời các em có thể đối chiếu với phần hướng dẫn, gợi ý của sách “học tốt
môn tiếng việt” xem đúng, sai thế nào mà rút kinh nghiệm).
Bước 5: Tìm ý chính của đoạn, ý nghỉa của bài.
Bước 6: Đọc thành tiếng 2 lần cuối, yêu cầu đọc đúng và diễn cảm có sáng tạo trên
cơ sở đã hiểu nội dung bài.
Cuối cùng: Tôi lưu ý học sinh có ý thức cùng cơ giáo sưu tầm tranh ảnh, tư liệu
phục vụ cho bài.
* Để học sinh nắm vững cách chuẩn bị bài tôi phải soạn một bài tập đọc mẫu
giới thiệu với các em cách chuẩn bị từng bước.
3) Hướng dẫn học sinh tập đọc: Đa số học sinh bây giờ ham đọc nhưng chủ yếu
cácc em đọc thầm để nhận biết câu truyện chứ không nghiền ngẫm, suy nghĩ để đọc thế
nào cho có hiệu quả tức là phải biết cách đọc đúng, đọc hay (diễn cảm).
* Trước khi đọc diễn cảm yêu cầu đầu tiên là phải đọc rõ ràng, mạch lạc và đọc
đúng. Đọc đúng ở đây bao hàm cả phát âm đúng, phân biệt được các cặp phụ âm L – N;
Ch – Tr; R – D; S – X... và các thanh, các dấu câu theo mục đích nói. Để làm được điều
này, tôi luôn chú ý xem em nào mắc lỗi kiểu nào tìm ra ngun nhân và sửa. Ví dụ với
những em phát âm sai cặp phụ âm (L – N) đa số là do các em phân biệt được từ đó viết
với “L” hay “N” nên đọc sai, tơi phân tích cho em thấy đọc sai thường làm sai hẳn ý
nghĩa của từ. Ví dụ như để nói về tác dụng của tập thể dục đều đặn người ta viết “tập đều
cho ngực nở nang”, đọc sai “tập đều cho ngực lở lang” ai dám tập? Tôi hướng dẫn sửa
bằng cách em phải chủ động tra từ điển các từ viết với L và N. Đánh dáu mục L – N lại vì
thường xun phải mở ra. Sau đó ghi vào 2 cột những từ viết với L và N thường gặp, dán
vào những nơi dễ nhận biết như: góc học tập, nắp hộp bút... để làm quen với những từ đó,
viết đúng chính tả, sẽ phát âm đúng. Kết quả chỉ 2, 3 tháng đa số học sinh lớp tơi sửa
được tật này. Điều đó làm các em rất tự tin và phấn khởi vì khơng những bây giờ em đọc
đúng mà viết cũng đúng.

LUAN VAN CHAT LUONG download : add

Ngồi ra đọc đúng cịn bao gồm cả cách lên giọng, xuống giọng, ngắt hơi, nhấn
giọng, nhịp độ, cường độ sao cho phù hợp với nội dung bài văn nữa. Thực tế học sinh tự
mình khó làm được điều này mà giáo viên phải là người hướng dẫn gợi ý và làm mẫu cho
học sinh. Tuỳ vào từng bài, từng thể loại mà giáo viên khai thác để học sinh hiểu ý tứ về
nội dung và nghệ thuật của bài mà đọc cho đúng. Ví dụ: với những bài có nhiều câu đối
thoại, phải luyện đọc các dấu câu cho đúng ngữ điệu vì dấu câu là hình thức văn tự, ghi
lại các kiểu câu, phân loại theo mục đích nói, có thể phân vai để học sinh thể hiện sinh
động hơn (còn cách đọc các dấu câu thế nào cho đúng, học sinh đã nắm được khi học ngữ
pháp).
* Sau khi đọc đúng học sinh phải được nâng cao hơn một bước là đọc diễn cảm.
Đọc diễn cảm không có nghĩa là giọng đọc uốn éo, khơng gắn với nội dung và không thể
hiện đúng cảm xúc. vậy muốn đọc diễn cảm một cách sáng tạo, việc đầu tiên là học sinh
phải có năng lực cảm thụ văn học, giáo viên có trách nhiệm giúp học sinh điều này trong
khi dạy học, để học sinh được nâng cao cảm xúc thẩm mĩ và hiểu được cái hay cái đẹp
của văn chương vì thế đọc diễn cảm chính là hình thức tái sinh tác phẩm, khám phá ra
những gì bí ẩn dưới những dòng chữ để chúng được vang lên. Chẳng hạn với bài “Tiếng
ru – tập đọc lớp 3”. Học sinh phải hiểu được cả bài thơ là cảm xúc sâu lắng thiết tha của
tác giả về lời ru của mẹ. Bằng những lời ru tác giả đã cho người đọc thấy được cuộc sống
của con người, vật sống giữa cộng đồng phải yêu thương nhân loại, con người cũng như
vật sống một mình cơ đơn khơng làm cho cuộc sống tươi đẹp hơn. Nhưng muốn thấy hết
được cái hay của bài thơ thì khi đọc cần đọc bài với giọng thiết tha, tình cảm; biết lên
giọng ở cuối các câu hỏi và hạ thấp giọng ở cuối câu cảm. nghỉ hơi hợp lý.
Con ong làm mật,/ yêu hoa/
Con cá bơi, yêu nước;// con chim ca, yêu trời/
Con người muốn sóng,/ con ơi/
Phải u đồng chí,/ u người anh em.//
Đọc khổ thơ này đọc giọng thiết tha tình cảm; nghỉ hơi hợp lý.
Sang khổ thơ 2, 3 ngoài nghỉ hơi hợp lý còn lên giọng ở cuối câu hỏi, hạ thấp giọng
ở cuối câu cảm.

Đọc như vậy mới cảm thụ được cái hay của bài thơ.
*Để làm được điều này khi soạn, giảng giáo viên phải chủ động đưa ra hệ thống
câu hỏi trật tự phong phú, gợi sự liên tưởng, óc tưởng tượng về ý nghĩa của câu thơ bài
thơ, dùng tranh ảnh giúp hs quan sát so sánh dễ hiểu ý nghĩa của từng câu thơ trong khổ

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


thơ những từ ngữ hình ảnh gây ấn tượng của bài thơ và những câu hỏi xác định kĩ thuật
đọc thành tiếng về giọng đọc, tốc độ, cường độ, nhấn giọng...
Ví dụ: Trong bài “Đối đáp với vua - tập đọc lớp 3 tập 2” để học sinh tháy được trí
thơng minh của Cao Bá Qt.
Bước đầu rèn cho các em đọc đúng sau đó rèn cho các em đọc diễn cảm, thể hiện
lời nhân vật.
Đoạn 1: Đọc giọng trang nghiêm. Đoạn 2: Đọc giọng tinh nghịch thể hiện tính cách
của Cao Bá Quát. Đoạn 3 thể hiện sự hồi hộp. Đoạn 4: Đọc với cảm xúc ca ngợi, khâm
phục.
Luyện Đọc đoạn 3 giọng đọc thể hiện hồi hộp nghỉ hơi hợp lý và nhấn giọng một
số từ ngữ: hạ lênh,leo lẻo, cá đớp cá, đối lại luôn, chang chang, người với người.
Thấy nói là học trị,/ vua ra lệnh cho cậu phài dối lại được vế đối / thì mới tha. /
Nhìn thấy trên mặt hồ lúc đó có đàn cá đang đuổi nhau / vua tức cảnh đọc vế đối như sau:
Nước trong leo lẻo/ cá đớp cá. //
Chẳng cần nghĩ ngợi lâu la gì,/Cao bá quát lấy cảnh mình dang bị trói, đối lại ln:
Trời nắng chang chang /người với người.//
- Phải đọc như thế nào đẻ thể hiện được sự thông minh của Cao bá Quát.. rồi luyện
cho học sinh đọc theo yêu cầu. Cuối cùng ở bài tập đọc nào học sinh cũng phải được đọc
nhiều cho đến khi bài văn, bài thơ thắm đượm vào các em để các em được bay lên với
chiều cao, trải ra với chiều rộng và lắng sâu với chiều dài của tác phẩm.
III. Hiệu quả áp dụng:
* Qua thực tế giảng dạy ở các tiết tập đọc tôi nhận thấy:

Ở những tiết học đầu nhiều học sinh chưa quen, chưa tự tìm ra được cách đọc và
cịn ngại đọc diễn cảm. Nhưng dần các em đều hứng thú và mong muốn được đọc thể
hiện.
- Trong giờ tập đọc tôi quan sát thấy nhiều em khi chưa được gọi đọc cũng từ đọc
nhẩm trong mồm và thể hiện rõ sắc thái biểu hiện trên mặt. Điều đó chứng tỏ các em
thích đọc và hiểu nội dung nghệ thuật của bài.
- Đa số các em đều sửa được các lỗi sai khi đọc do phương ngữ của từng địa
phương. Không những thế, nhiều em còn giúp anh chị em trong gia đình cũng như bạn bè
sửa được.

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


- Học sinh được nâng cao rõ rệt về đọc diễn cảm. Hình thành kĩ năng, kĩ xảo khi
đọc tất cả các văn bản khác.
* Tôi thấy áp dụng phương pháp dạy mới là phù hợp với mục tiêu của giáo dục tiểu
học về môn tập đọc và thực hiện được mục đích của mình đề ra trong tiết dạy. Tuy nhiên,
khi dạy giáo viên chúng tôi cũng gặp không ít khó khăn do thiếu tài liệu về tiết dạy và
một số câu hỏi tìm hiểu bài ở sách giáo khoa nhiều khi không phục vụ cho yêu cầu đọc
của học sinh.
* Những mặt còn hạn chế:
Học sinh còn nhỏ, cịn ham chơi, chưa có ý thức trong việc rèn đọc, ngại rèn đọc
diễn cảm và nghĩ biết đọc bài là được. Một số phụ huynh chưa quan tâm tới việc học
của con.. Do vậy mà chưa đạt được 100% học sinh đọc hay, đọc đúng.

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


C. KẾT LUẬN
Muốn rèn cho học sinh đọc đúng, đọc diễn cảm thì gv phải đọc đúng và thể hiện

cảm xúc của mình trong giọng đọc. muốn đọc được như vậy gv phải soạn bài trước và
lyện đọc trước một vài lần ở nhà. Biết cách hướng dẫn hs đọc, gây hứng thú cho hs thích
đọc diễn cảm và cảm thụ bài văn không gây sự nhàm chán khi luyện đọc. gv áp dụng
phương pháp và hình thức tổ chức dạy học phải phù hợp với từng bài.Câu hỏi gợi mở dễ
hiểu tránh xa vời với bài học. Sử dụng tranh, ảnh gợi mở nội dung giúp cho hs cảm thụ
bài dễ dàng hơn. Khuyến khích và động viên kip thời giúp hs thi đua nhau học tập. Phân
công đôi bạn cùng tiến để các em giúp đỡ lẫn nhau.
Trên đây là một số biện pháp và phương pháp tôi áp dụng dạy tập đọc rèn cho hs
đọc đúng, đọc diễn cảm, mong các bạn đồng nghiệp góp ý kiến thêm.
* Đề xuất:
Tơi ln mong mỏi có sự chỉ đạo thường xuyên thống nhất và có các văn bản cụ
thể, rõ ràng về mọi mặt để làm tốt công việc "trồng người" của người giáo viên nhân dân.
* Tài liệu tham khảo: đây là kinh nghiệm của bản thân tôi đúc kết được sau nhiều
năm dạy học.

LUAN VAN CHAT LUONG download : add