Những Kỹ vật kháng chiến - Tập 1

VietLion.Com – Thư vi n eBook Online – Free for All !

Nh ng k v!t kháng chi$n ) T!p 1
Nhà xu t b n: Quân ñ i Nhân dân
Năm xu t b n: 2002

ðóng eBook và Share b0i Thư vi n sách ñi n t3 Online:
wWw.VietLion.Com

wWw.VietLion.Com – Nh ng k v!t kháng chi$n – T!p 1

2010


VietLion.Com – Thư vi n eBook Online – Free for All !
* CH ð O N I DUNG
ð5NG 7Y ) GIÁM ðVI=N B5O TÀNG QUÂN ðBI
* T$ CH%C TH&C HI'N, HOÀN CH NH B+N TH+O:
) LÊ MÃ LƯƠNG (Ch- biên)
) TRHNH HJNG VI=T
) HOÀNG LÂM

L i gi i thi u
Vi n B o tàng Quân ñ i hi n nay gi , b o qu n hơn 10 v n hi n v t. ðó là v t ch#ng c$a l%p chi'n
sĩ l*c lư,ng vũ trang nhân dân, Quân ñ i nhân dân Vi t Nam đem trí tu , s#c l*c, máu xương góp
ph6n cùng tồn th8 dân t c ti'n hành th9ng l,i cu c Cách m ng tháng Tám vĩ ñ i, cu c kháng
chi'n ch=ng Pháp, ch=ng M@ th6n thánh và s* nghi p xây d*ng, b o v TA qu=c xã h i ch$ nghĩa C
thDi đ i HF Chí Minh. ðó là m t b ph n văn hóa v t th8 quân s* q giá trong tài s n văn hóa
đIc s9c c$a Dân t c, là cơ sC v t chKt, ñiLu ki n cho chi'n sĩ l*c lư,ng vũ trang nhân dân, Quân
ñ i nhân dân Vi t Nam các th' h hôm nay và mai sau ti'p c n, phát huy giá trN văn hóa qn s*.

ð8 có đư,c di s n quý giá nói trên, nhiLu th' h cán b B o tàng Qn đ i đã khơng ti'c tâm l*c,
máu xương, lIn l i kh9p mPi miLn ñKt nư%c, các chi'n trưDng; theo sát bư%c chân ngưDi chi'n sĩ tR
năm 1955 ñ'n nay.
Hi n v t lưu gi C Vi n B o tàng Quân ñ i lo i hình đa d ng, thơng tin phong phú. Có hi n v t g=c
hình, g=c kh=i, âm thanh, tác phWm m@ thu t; gFm trang bN, dXng cX c$a cán b , chi'n sĩ sY dXng
trong chi'n ñKu, huKn luy n, sinh ho t; nh chXp, băng ghi âm, tranh vZ các ho t ñ ng quân s* C
mIt tr n, trên thao trưDng, nơi doanh tr i. NhiLu nhKt v[n là các hi n v t g9n v%i chi'n trưDng.
Thông tin c$a hi n v t gFm thông tin vL t* nhiên và thông tin vL xã h i. Thông tin vL t* nhiên ph n
ánh cKu t o, thành ph6n cùng v%i khoa hPc công nghi p s n xuKt ra các hi n v t. Thông tin vL xã
h i ph n ánh ho t ñ ng c$a con ngưDi sY dXng hi n v t ñó, cX th8 C ñây sY dXng trong ho t ñ ng
quân s* c$a l*c lư,ng vũ trang nhân dân. Quân ñ i nhân dân Vi t Nam trong quá trình cách m ng,
kháng chi'n dư%i s* lãnh đ o c$a ð ng C ng s n Vi t Nam và Ch$ tNch HF Chí Minh tR năm 1930
trC l i ñây.
Trưng bày, gi%i thi u hi n v t v%i b ñ i, nhân dân t i b o tàng, gi%i thi u hi n v t trên các
phương ti n thơng tin đ i chúng và xuKt b n thành sách là m t trong các ch#c năng, nhi m vX cơ
b n c$a b o tàng. Nh ng năm qua, nhiLu hi n v t c$a B o tàng Quân ñ i ñã ñư,c gi%i thi u r i
rác trên nhiLu báo, t p chí, cung cKp nhiLu thơng tin g=c có giá trN vL các s* ki n, nhân ch#ng liên
quan ñ'n cách m ng, kháng chi'n. Năm 1984, nhân k_ ni m 30 năm chi'n th9ng ði n Biên Ph$,
m t s= hi n v t ñư,c gi%i thi u trong t p sách “K v t ði n Biên”. Năm 2001, dư%i s* cha ñ o c$a
TAng cXc Chính trN, B o tàng Quân ñ i ph=i h,p v%i Nhà xuKt b n Quân ñ i nhân dân xuKt b n t p
sách “Nh ng k v t kháng chi n”, t p I, gFm m t s= hi n v t ñã gi%i thi u trên các báo và m t s=
wWw.VietLion.Com – Nh ng k v!t kháng chi$n – T!p 1

2010


VietLion.Com – Thư vi n eBook Online – Free for All !
hi n v t m%i.
“Nh ng k v t kháng chi n”, t p I gFm 37 câu chuy n, bài vi't hKp d[n vL 37 hi n v t ph n ánh
ho t ñ ng quân s*, ch$ y'u là ho t ñ ng chi'n ñKu c$a l*c lư,ng vũ trang nhân dân, Quân ñ i

nhân dân Vi t Nam trong các s* ki n l%n c$a cách m ng, các cu c kháng chi'n tR năm 1945 ñ'n
năm 1975. Hi n v t vL Cách m ng tháng Tám có 1, hi n v t vL kháng chi'n ch=ng Pháp có 10, hi n
v t vL kháng chi'n ch=ng M@ có 27. S= lư,ng, thành ph6n, hi n v t trong t p sách cha là s= ng[u
nhiên, nhưng có 3 hi n v t ph n ánh vL Bác HF, 5 hi n v t vL chi'n dNch ði n Biên Ph$, 3 hi n v t
vL chi'n dNch HF Chí Minh, 5 hi n v t vL nh ng ngưDi Anh hùng.
“Nh ng k v t kháng chi n”, t p I, ra m9t b n ñPc là m t c= g9ng l%n c$a Vi n B o tàng Qn
đ i. Tuy nhiên cá thơng tin c$a hi n v t sZ có chf chưa ñ6y ñ$, chưa chính xác. RKt mong ñư,c các
th' h cán b , chi'n sĩ và b n ñPc bA sung, đóng góp ý ki'n đ8 các t p sách “Nh ng k_ v t kháng
chi'n” s9p t%i ñư,c xuKt b n v%i n i dung ñWy ñ$ hơn.
Xin trân trPng gi%i thi u “Nh ng k v t kháng chi n” t p I cùng b n ñPc
ðKi tá LÊ MÃ LƯƠNG
Giám ñLc Vi n BMo tàng Quân ñPi

wWw.VietLion.Com – Nh ng k v!t kháng chi$n – T!p 1

2010


VietLion.Com – Thư vi n eBook Online – Free for All !
BB KÈN ðJNG QUÂN NHSC CT QUTRONG NGÀY QU(2)9)1945)

T0i phòng trưng bày l8c lư:ng vũ trang nhân dân trong Cách m0ng tháng Tám nam 1945 c-a ViEn
B o tàng Qn đ i có trưng bày m t b kèn đIng. B kèn 20 chiKc có sM đăng ký: BTQð 2781/K3T
79 gIm các lo0i kèn XVcxô, Tennô, Coz, Trompét, Connette. Nh[ng chiKc kèn này ñư:c Ban nh0c
Gi i phóng quân s] d^ng c] Qu=c ca trong bu_i l` Tun ngơn đ c lap khai sinh nưbc ViEt Nam
dân ch- c ng hòa (nay là nưbc C ng hòa xã h i ch- nghĩa ViEt Nam) ngày 2 tháng 9 năm 1945 t0i
Qu ng trưeng Ba ðình lgch s].
Nh0c sĩ ðinh Nghc Liên T ngưei chj huy dàn t u bài Qu=c ca ngày y kk rlng trong cu c đei chj

huy ðồn Qn nh0c, ơng đã chj huy không biKt bao nhiêu cu c biku di`n. Nhimu cu c biku di`n
c-a qn nh0c đã đk l0i trong ơng nh[ng n tư:ng sâu sVc. Nhưng bu_i chj huy dàn nh0c t u bài
Qu=c ca trong bu_i l` thành lap Nưbc ngày 2 tháng 9 năm 1945 có ý nghĩa trhng đ0i đMi vbi ơng và
c 75 nh0c cơng tham d8 bu_i hịa t u hơm đó, nó đánh d u bưbc ngont trong cu c ñei ñi theo cách
m0ng c-a ơng và nh[ng ngưei lính trong đ i kèn “B o an binh”.
Nh[ng ngày tháng 8 năm 1945, trong khơng khí sơi s^c c-a cách m0ng, nh[ng ngưei lính trong ñ i
kèn “B o an binh” rei br hàng ngũ ñgch, gia nhap quân ñ i cách m0ng. Ngày 20 tháng 8, sau khsi
nghĩa giành chính quymn s Hà N i m t ngày, Ban âm nh0c Gi i phóng qn ra đei gIm htu hKt
nh[ng ngưei lính trong ñ i kèn “B o an binh” rei br hàng ngũ ñgch và hh ñư:c B chj huy quân s8
Hà N i giao nhiEm v^ luyEn tap các bài hành khúc cách m0ng, ñk biku di`n ph^c v^ bu_i l` thành
lap Nưbc. Nh0c sĩ ðinh Nghc Liên cho biKt: Sau khi nhan nhiEm v^, các anh suy nghĩ r t nhimu vì
Qu=c ca tiêu biku cho khí phách, hIn thiêng non nưbc và ñây l0i là ltn ñtu tiên chúng ta cơng bM
Qu=c ca vbi tồn dân và thK gibi, ph i biku di`n làm sao cho bài “Ti'n quân ca” đ0t đư:c n i dung
và ttm vóc tư tưsng c-a nó. Trưbc ngày biku di`n, nh0c sĩ ðinh Nghc Liên và nh0c sĩ Nguy`n H[u
HiKu ñã bàn vbi nh0c sĩ Văn Cao thMng nh t cho s]a hai ch[ trong bài “Ti'n qn ca” đk b n nh0c
hồn h o hơn, xxng ñáng là b n QuMc thimu c- nưbc ViEt Nam đ c lap. ðó là rút ngVn trưeng đ
c-a nMt “rê” (D) đtu tiên c-a ch[ “ðồn” và nMt “mi” (E) s ño0n gi[a trong ch[ “xác” làm cho
wWw.VietLion.Com – Nh ng k v!t kháng chi$n – T!p 1

2010


VietLion.Com – Thư vi n eBook Online – Free for All !
b n nh0c khre khoVn, trtm hùng hơn. Khi viKt t_ng ph_, yêu ctu ñnt ra là ph i thk hiEn đư:c tính
mn màu, mn v{ vm ch t lư:ng và âm sVc c-a các lo0i nh0c c^ trong dàn nh0c.
T_ng ph_ viKt xong, mhi ngưei trong ban nh0c c m th y hài lòng. SuMt c ngày 1 tháng 9 và m y
ngày trưbc đó, anh em tap ñi tap l0i bài Qu=c ca và m t sM b n hành khúc khác. C đêm 1 tháng 9,
tồn ñ i thao thxc không ng- ñư:c.
Sáng sbm ngày 2 tháng 9, đồn qn đã tm chính trong trang ph^c ka ki vàng, đi giày da, đ i mũ ca
lơ có đính qn hiEu hành qn lên Ba ðình theo đ i hình: đ i thơng hiEu, đ i trMng và đ i nh0c

hơi. Nhan vg trí trưbc l` đài, ñoàn quân nh0c dàn thành năm hàng ngang, mnt hưbng vm l` đài.
Bu_i l` chính thxc bVt đtu. Lá ce T_ quMc ñư:c t| t| kéo lên ñjnh c t cùng lúc nh[ng âm thanh
hùng tráng c-a b n QuMc thimu vang lên khVp qu ng trưeng. T t c như ngưng ñhng trong gie phút
thiêng liêng y. Trong tiKng hịa âm hào hùng trang nghiêm như có tiKng ghi c-a hIn Nưbc, tiKng
vó ng8a, quân reo thei Hai Bà Trưng, Ngô Quymn, Lý Thưeng KiEt, Trtn Hưng ð0o, Lê L:i,
Quang Trung; tiKng bưbc chân dIn dap xông lên vm phía qn thù c-a Xơ T viKt NghE Tĩnh, khsi
nghĩa BVc Sơn, c-a Cách m0ng tháng Tám oai hùng. MEnh lEnh c-a T_ quMc ñã ban ra: “Ti'n mau
ra sa trưDng, ti'n lên! Cùng ti'n lên!” Nh0c điEu m•i lúc m t thúc gi^c như nhgp ñap c-a trái tim
T_ quMc đang hịa nhgp cùng trái tim m•i ngưei. T t c như bg cuMn hút vào dòng âm thanh có m t
sxc m0nh c_ đ ng thtn kỳ T sxc m0nh c-a nhân dân, sxc m0nh c-a cách m0ng.
ðk biku ñ0t ñư:c cái thtn c-a b n “Ti'n quân ca”, 75 nh0c cơng lúc đó đã dIn hKt tâm trí vào tiKng
nh0c, s] d^ng chu•n xác nh[ng chiKc kèn, dưbi s8 chj huy chnt ch‚ chính xác c-a nh0c trưsng ðinh
Nghc Liên.
Ltn ñtu tiên trong lgch s] d8ng nưbc và gi[ nưbc, QuMc thimu nưbc ViEt Nam ñ c lap lan tra ñi
khVp năm châu bMn bikn, báo tin nưbc ViEt Nam dân ch- c ng hịa đã ra ñei và ñKn nay b n Qu=c
ca y vƒn trưeng tIn cùng non sơng đ t nưbc ViEt Nam.
TR…NH H†NG VI'T

wWw.VietLion.Com – Nh ng k v!t kháng chi$n – T!p 1

2010


VietLion.Com – Thư vi n eBook Online – Free for All !
“KINH NH[T T\NG” C7A V= QU
Nhimu năm đã trơi qua, các chiKn sĩ VE quMc đồn năm xua ñã ghi nh[ng ñimu “răn” c-a m t cuMn
“kinh”, không ph i kinh Thánh hay kinh nhà Phat, mà là “Kinh nh t tXng” c-a VE quMc đồn. Tác
gi là Ch- tgch HI Chí Minh T ngưei Cha thân yêu c-a các l8c lư:ng vũ trang nhân dân ViEt Nam.
Năm 1945 cùng vbi s8 ra ñei c-a nưbc ViEt Nam dân ch- c ng hịa, ViEt Nam Gi i phóng qn

đư:c đ_i tên thành VE quMc đồn. ð ng và Nhà nưbc ta ch- trương xây d8ng VE quMc đồn v[ng
m0nh tồn diEn vm kˆ thuat, chiKn thuat, chính trg tư tưsng, t_ chxc và k‰ luat… xxng ñáng là qn
đ i c-a m t nưbc đ c lap, có ch- quymn. Tháng 11 năm 1945, Bác HI ñã biên so0n tài liEu trên cho
b ñ i hhc tap. “Kinh nh t tXng” ñư:c biên so0n theo thk văn vtn, lei văn gi n dg, súc tích, giàu g:i
c m; chiKn sĩ ñhc d` hiku, d` thu c, ñk ghi nhb và làm theo.
“Kinh nh t tXng” c-a VE quMc đồn cịn có tên là “Bài ca chi'n sĩ”.
N i dung “Bài ca chi'n sĩ” ñm cap ñKn nhiEm v^ c-a ngưei chiKn sĩ, tác phong k‰ luat c-a ngưei
chiKn sĩ cách m0ng trong mhi mMi quan hE: tư cách qn nhân, khi s đơn vg, khi đi ra ngồi ñưeng,
ngoài chiKn trưeng; ñMi vbi nhau, ñMi vbi dân, ñMi vbi qn thù… Dưbi đây xin trính m t đo0n:
“…ð‹I VŒI DÂN
ðã là binh lính
Ph i kính trPng dân.
C#u giúp ñm ñ6n
Nh ng ngưDi ñau khA.
wWw.VietLion.Com – Nh ng k v!t kháng chi$n – T!p 1

2010


2010

VietLion.Com – Thư vi n eBook Online – Free for All !
L i còn giác ng .
HuKn luy n tuyên truyLn.
CKm vay mư,n tiLn.
DPa n t dân chúng.
Mfi khi mua bán.
Ph i gi công bpng.
Không lKy c$a dân.
Cái kim s,i cha.

Mư,n gì ph i tr .
Hư hqng bFi thưDng.
Khơng t9m tr6n truFng,
Trư%c mIt phX n .
Gi gìn ls đ .
Khơng ñư,c trăng hoa,
ChPc ghto ñàn bà.
ðùa c,t con gái.
GIp ñiLu gì trái.
QuyLn l,i c$a dân.
Ta nh% lên làm.
Ln ln nh% v y…”.
CuMn “Kinh nh t tXng” c-a VE quMc đồn ñang lưu gi[ s ViEn B o tàng Quân ñ i, do Phịng Chính
trg Khu 4 so0n l0i. Báo “Chi'n sĩ” T cơ quan ngơn ln c-a VE quMc đồn n hành năm 1946.
Sách in trên gi y dó, kh_ 10cm x 13 cm, gIm 13 trang, là lo0i sách br túi phù h:p vbi tính ch t cơ
đ ng c-a chiKn sĩ. Sách có gi y đăng ký BTQð 3592/GiT568.
TR•N KIM LIÊN

wWw.VietLion.Com – Nh ng k v!t kháng chi$n – T!p 1


VietLion.Com – Thư vi n eBook Online – Free for All !
T^M 5NH LHCH ST VÀ TR[N CHI_N ð^U
B5O V= B`C BB PH7

T m nh ñư:c trưng bày t0i ViEn B o tàng Qn đ i là hình nh ngưei chiKn sĩ trong tư thK đang
đào giao thơng hào, xây d8ng tran ñga chiKn ñ u b o vE BVc B Ph-, không rõ mnt t|ng chiKn sĩ.
Không biKt sau tran chiKn, ai còn, ai m t? Nhưng lgch s] cịn ghi mãi chiKn cơng c-a các anh trong
nh[ng ngày Hà N i ms đtu cu c kháng chiKn tồn quMc.
Vào trung tutn tutn tháng 12 năm 1946, quân và dân Th- ðơ vm cơ b n đã hồn thành mhi mnt

chu•n bg, đã s tư thK s“n sàng chiKn ñ u cao. T0i BVc B ph-, các chiKn sĩ ñã ñào m t ñưeng ngtm
xuyên phM, ñnt bom dưbi nmn nhà khách s0n MêTtrơTpơn. Khi có lEnh, ta s‚ cho n_ bom tiêu diEt
bhn đgch đóng s khách s0n. B o vE khu v8c BVc b ph- là ð0i ñ i 1 Tiku ñoàn 101 VE quMc ñoàn,
do ñ0i ñ i trưsng M ng Hùng và chính trg viên Lê Gia ðgnh chj huy. ðk b o vE khu v8c đư:c phna
cơng, ð0i đ i đã t_ chxc các tran ñga chiKn ñ u t0i Nha Thương m0i, B Bưu ñiEn (nay là Bưu ñiEn
wWw.VietLion.Com – Nh ng k v!t kháng chi$n – T!p 1

2010


VietLion.Com – Thư vi n eBook Online – Free for All !
Be HI), r0p chiKu bóng ÊTđen (nay là R0p chiKu bóng Cơng nhân) và Khách s0n Gà TrMng V0ng
(nay là Khách s0n Dân Ch-). L8c lư:ng tr8c tiKp b o vE ngơi nhà BVc B ph- có hai trung ñ i.
Trung ñ i 1 do ñIng chí Bích chj huy, t_ chxc phịng ng8 vịng ngồi. Trung đ 2 b o vE ngơi nhà
BVc B ph-. Ngồi vũ khí cá nhân, có hai t_ đánh bom ba càng, hai qu bom 150kg ñnt s hai ñtu
ctu thang gác.
M t trong các m^c tiêu ch- yKu trong âm mưu c-a quân Pháp ñánh úp Hà N i là ph i ñánh chiKm
BVc B ph-. Trưbc khi chiKn tranh n_ ra m t thei gian khá dài, B chj huy Pháp đã đimu hơn 200
lính đKn đóng trên gác hai Khách s0n MêTtrôTpôn.
ðúng 20 gie ngày 19 tháng 12 năm 1946, kháng chiKn toàn quMc bùng n_.
T0i BVc B ph-, chiKn sĩ ð0i đ i 1 tiku đồn 101 giat qu bom 250kg chôn s“n dưbi nmn nhà Khách
s0n MêTtrôTpôn, nhưng bom không n_. T| BVc B ph-, các chiKn sĩ xu t kích tiKn cơng khách s0n,
bhn đgch chMng c8 quyKt liEt; 24 gie ñêm 19 tháng 12, quân Pháp t| trong thành Hà N i kéo ñKn
phMi h:p vbi quân Pháp s khu v8c này tiKn công BVc B ph-.
Trong đ:t tiKn cơng thx nh t, chúng cho xe tăng ykm tr: b binh tiKn cơng chính diEn vào BVc B
ph-. T| hào giao thơng, ^ chiKn đ u b o vE vịng ngồi, t| các ttng gác cao, các chiKn sĩ ta chMng
tr quyKt liEt. Nhimu lính Pháp trúng ñ0n bVn th”ng c-a ta, ñ_ g^c.
Sau khi t_ chxc l0i l8c lư:ng, đgch tiKn cơng ltn thx hai vào BVc B ph-. Hai xe tăng đgch h0 nịng
pháo bVn th”ng ykm h cho b binh ñgch xung phong. M t chiKn sĩ quyKt t] ôm bom ba càng, khéo
léo tiKp can, rIi lao th”ng bom và xe ñgch. ChiKc xe tăng ñxng kh8ng l0i, bMc cháy. B binh ñgch

theo xe ho ng s: nlm xuMng lòng ñưeng, bVn lo0n x0. Ngưei chiKn sĩ quyKt t] y ñã hy sinh oanh
liEt (tên anh là gì? Chưa ai biKt!).
Khơng đánh chiKm ñư:c BVc B ph-, quân Pháp br ds cu c tiKn cơng, đ:i trei sáng.
Tám gie ngày 20 tháng 12 năm 1946, quân Pháp l0i tiKn công BVc B ph-. Mũi ch- yKu có ch|ng
m t đ0i đ i, ñư:c nhimu xe tăng, xe bhc thép chi viEn hra l8c, t| khu v8c nhà băng ðơng Dương
đánh vào c_ng sau bVc B ph-. Mũi thx hai ñánh vào B Lao ñ ng, B N i v^ (nay là tr^ ss B
Lao ñ ng T Thương binh T Xã h i), kKt h:p vbi mũi thx ba ñánh vào Nha Thương m0i, Ss Kikm
duyEt (nay là tr^ ss Bưu ñiEn QuMc tK).
Trên c ba hưbng, các chiKn sĩ ta vƒn bình tĩnh đ:i đgch đKn gtn mbi n_ súng, b{ gãy nhimu ñ:t
xung phong c-a chúng.
T0i BVc B ph-, xe tăng ñgch húc ñ_ rào sVt, b binh ñgch tràn vào, hra l8c ta bVn ra d[ d i. M t xe
tăng ñgch bg ñâm bom ba càng, bMc cháy ngay trong sân sau, nhimu lính Pháp bg tiêu diEt. NKu tiKp
t^c tran đánh s‚ khơng có l:i, chính trg viên Lê Gia ðgnh khéo léo ñ ng viên thuyKt ph^c các chiKn
sĩ rút sang htm Bưu ñiEn ñk b o tồn l8c lư:ng, riêng anh s l0i chnn đgch. ðgch tràn vào BVc B
ph-, thei cơ diEt quân thù ñã ñKn, Lê Gia ðgnh ôm qu bom lao th”ng vào xe tăng ñgch, chiKc xe
tăng ñgch bMc cháy, hàng ch^c lính Pháp tan xác. KhiKp đ m trưbc tinh thtn chiKn ñ u dũng c m
c-a chiKn sĩ VE quMc đồn, nh[ng tên thốt chKt cVm c_ ch0y th^c m0ng.

wWw.VietLion.Com – Nh ng k v!t kháng chi$n – T!p 1

2010


2010

VietLion.Com – Thư vi n eBook Online – Free for All !
T m gương chiKn đ u x thân vì T_ quMc, vì Th- đơ, sáng ngei ch- nghĩa anh hùng cách m0ng c-a
Lê Gia ðgnh và các chiKn sĩ VE quMc đồn gây tiKng vang trong tồn Liên khu 1. Anh ñư:c truy
tnng danh hiEu “Ngưei quyKt t] quân sM 1 c-a Liên khu”. Lê Gia ðgnh T ngưei chiKn sĩ VE quMc
đồn m t năm trưbc đ y cùng chi đ i Gi i phóng qn vm Hà N i, ñã ngã xuMng t0i BVc B ph-. Lê

Gia ðgnh và các liEt sĩ vơ danh đã gi[ trhn lei thm: “QuyKt không cho k{ th- chiKm nhà Cha HI”.
ðOÀN TH… L—I

NHbNG ðIcU MdI BI_T
Vc MBT T^M 5NH LHCH ST

Hai mươi gie ngày 19 tháng 12 năm 1946, nhân dân c nưbc ñxng lên kháng chiKn theo lei kêu ghi
c-a Ch- tgch HI Chí Minh: “Chúng ta thà hy sinh t t c chx nh t đgnh khơng chgu m t nưbc, nh t
đgnh khơng chgu làm nơ lE”. Nhân dân Hà N i ñã ñi ñtu trong cu c kháng chiKn thtn thánh này.
T0i Mnt tran Hà N i, tương quan l8c lư:ng gi[a ta và Pháp r t chênh lEch.
Vm phía ta cx 2 ngưei có 1 súng trưeng cũ, 600 ngưei có 1 súng máy, 3 ngưei có 2 qu l8u đ0n. C
mnt tran Hà N i chj có 1 súng chMng tăng vbi 5 viên ñ0n.
Vm phía ñgch, lính Pháp là ñ i quân thiEn chiKn, l0i đư:c trang bg khá hiEn đ0i. Cũng chính vm thK
Pháp cho rlng viEc ñánh chiKm Hà N i s‚ chj trong m t sbm m t chimu, đó là “cu c d0o mát” mà
thôi.
wWw.VietLion.Com – Nh ng k v!t kháng chi$n – T!p 1


VietLion.Com – Thư vi n eBook Online – Free for All !

Cu c chiKn đ u khơng cân sxc gi[a ta và Pháp di`n ra r t quyKt liEt ngay t| nh[ng ngày ñtu. Quân
và dân Hà N i ñã chiKn đ u blng t t c các vũ khí có trong tay, vbi tinh thtn: “Ai có súng dùng
súng, ai có gươm dùng gươm, khơng có gươm thì dùng cuMc, thu_ng, gay g c…”.
Tiêu biku cho tinh thtn “QuyKt t] cho T_ quMc quyKt sinh” là các chiKn sĩ c m t] quân ñánh bom ba
càng. ðánh lo0i bom này r t nguy hikm, thưeng ph i dùng sxc lao c ngưei và bom vào xe tăng thì
bom mbi n_. Chính vì thK, t‰ lE thương vong r t lbn. BiKt vay, nhưng nhimu chiKn sĩ VE quMc đồn
và t8 vE vƒn xung phong ñánh bom ba càng. T m nh ghi l0i hình nh các chiKn sĩ bom ba càng
chiKn ñ u ñư:c trưng bày s các b o tàng lbn như B o tàng HI Chí Minh, B o tàng Cách m0ng,
ViEn B o tàng Quân ñ i.
That tình ce và lý thú, ngày 9 tháng 12 năm 1998, ông Nguy`n Văn Tjnh (txc Nguy`n Văn Lang) là

anh ru t chiKn sĩ ctm bom ba càng trong nh, ñKn thăm ViEn B o tàng Quân ñ i. Ơng đã cung c p
nhimu chi tiKt lý thú có liên quan đKn ngưei trong nh.
Theo ơng Nguy`n Văn Tjnh, ngưei ctm bom ba càng trong anh là Nguy`n Văn Thimng (bí danh là
Trtn Thành Thimng) sinh năm 1927, t0i sM nhà 44 phM Hàng Vơi, quan Hồn KiKm, Hà N i. Anh
tham gia cách m0ng t| năm 1944, là ñoàn viên thanh niên Cxu quMc Hoàng DiEu.
Cách m0ng tháng Tám thành công, anh Thimng chuykn sang t8 vE chiKn ñ u c-a Thành phM. Tháng
11 năm 1945, do có nhimu thành tích trong viEc chMng l0i các cu c biku tình c-a QuMc dân đ ng,
anh đư:c Xx -y BVc Kỳ c] đi hhc t0i trưeng Qn chính BVc Sơn. Trưeng này do Trung ương
ð ng ms t0i HiEp Hòa, BVc Giang, khi m0c vào ngày 17 tháng 3 năm 1946. Giáo viên c-a trưeng
có c m t sM ngưei ngo0i quMc. Do biKt tiKng Anh và tiKng Pháp, anh Thimng v|a là hhc viên v|a
làm nhiEm v^ phiên dgch.
Tháng 10 năm 1946, Trưeng BVc Sơn bK gi ng khóa đtu tiên, anh Thimng đư:c biên chK vm Tiku
đồn 212, do đIng chí Lê Qu ng Ba chj huy, có nhiEm v^ b o vE cơ quan Trung ương. Nguy`n Văn
Thimng ñư:c b_ nhiEm làm trung ñ i trưsng, chj huy trung ñ i b o vE B T_ng Tham mưu. Lúc này
B T_ng Tham mưu còn là cơ quan phân phMi vũ khĩ cho l8c lư:ng vũ trang mnt tran Hà N i.
Ngày 23 tháng 12 năm 146, th8c dân Pháp cho xe tăng theo ñưeng Bà TriEu tiKn ñánh tr^ ss B
T_ng Tham mưu c-a ta. Trung ñ i do Nguy`n Văn Thimng chj huy ñư:c giao nhiEm v^ chnn đánh
đgch s ngay phía sân sau B T_ng Tham mưu. Chính trong tran này, trung đ i trưsng Nguy`n Văn
Thimng dùng bom ba càng ñánh hrng m t xe tăng ñgch s ngã tư Bà TriEu T Trtn QuMc To n. ðgch
br ch0y, ñk l0i chiKc xe tăng hrng.
Ngay chimu hơm đó, đgch l0i cho xe tăng và b binh ms cu c tiKn công lbn vào tran đga c-a ta hịng
tiêu diEt b đ i ch- l8c và kéo chiKc xe tăng bg hrng ban sáng. Anh Thimng tiKp t^c đánh bom ba
càng, nhưng bom khơng n_; lính Pháp trên xe tăng bVn h_i h , m t viên ñ0n trúng c_, anh hy sinh.
Thi hài anh đư:c đIng đ i chơn c t c•n than ngay t0i sân sau B T_ng Tham mưu.
Cũng theo ông Nguy`n Văn Tjnh thì tác gi bxc anh quý giá này là c-a bá sĩ Trtn H0nh, sau này là
ñ0i tá, giáo sư, bác sĩ. Bác H0nh v|a mbi qua ñei…

wWw.VietLion.Com – Nh ng k v!t kháng chi$n – T!p 1

2010

VietLion.Com – Thư vi n eBook Online – Free for All !
Hình nh c m t] qn đánh bom ba càng ñã vào s] sách. Cũng t| bxc nh này, nhà điêu khVc Văn
Hịe đã đVp thành cơng bxc tư:ng chiKn sĩ vE quMc đồn đánh bom ba càng blng th0ch cao. ViEn
B o tàng Quân ñ i ñã ñúc tư:ng ñIng trưng bày trong ch- ñm “Hà N i kháng chiKn”, gây xúc ñ ng
cho khác trong nưbc và quMc tK vào xem.
ð™NG HÒNG THI›U

BÁO QUÂN ðBI NHÂN DÂN S< 1

Cánh ñây 51 năm, báo Quân ñ i nhân dân ra sM ñtu tiên vào ngày 20 tháng 10 năm 1950. Báo gIm
8 trang, blng ch t liEu gi y dó, in tiTpơ, m8c đr và đen, kích thưbng 30cm x 40cm. Mnc dù ñã tr i
qua n]a thK k‰, nhưng do ñư:c viEn B o tàng Quân ñ i b o qu n chu ñáo nên ñKn nay và màu sVc
và nét ch[ c-a te báo vƒn không phai nh0t.
Mnc dù blng ch t liEu thô sơ nhưng te báo h p dƒn ngưei đhc bsi hình thxc trang nhã và đnc biEt
có n i dung phong phú, sinh ñ ng. Te báo chxa ñ8ng nhimu thk lo0i, nóng h_i tính thei s8 vbi
lư:ng thơng tin chu•n xác. N i dung báo ñm cap nh[ng v n ñm liên quan tbi van mEnh quMc gia, tbi
nhiEm v^ c-a qn đ i. Nói có tác d^ng thơng tin, gi i trí và giáo d^c cho b đ i và nhân dân, góp
phtn tích c8c vào cơng tác đ ng, cơng tác chính trg trong qn đ i. Vì vay te báo đã trs thành món
wWw.VietLion.Com – Nh ng k v!t kháng chi$n – T!p 1

2010


VietLion.Com – Thư vi n eBook Online – Free for All !
ăn tinh thtn khơng chj c-a b đ i ta s timn tuyKn mà c nhân dân s hau phương. Te báo ra ñei l0i
ñúng vào thei ñikm chúng ta v|a giành thVng l:i to lbn trong chiKn dgch Biên Gibi nên càng h p
dƒn b0n đhc.
Ngay trong sơ ñtu tiên, báo ñã trgnh trhng tuyên hxa:

“Nhân dNp ra m9t quân ñ i và nhân dân,
Báo Quân ñ i nhân dân kính dâng HF Ch$ tNch.
TKm lịng thành kính và xin nguy n trong khi làm tròn nhi m vX, c= g9ng theo đúng lDi NgưDi d y
“Nói nh ng điLu thi't th*c, đúng đưDng l=i chính trN, ít t'u, vi't ng9n, gi n dN, vZ ds hi8u, trình bày
rõ ràng, ít ti'p sang trang khác”.
Kính dâng ð i tư%ng,
TKt c niLm tin tưCng và xin h#a làm tròn nhi m vX m t tD báo c$a toàn th8 Quân ñ i qu=c gia và
nhân dân Vi t Nam”.
Nhân dgp này, te báo cũng gibi thiEu vbi toàn thk b ñ i và nhân dân vm viEc ra ñei cũng như tơn
chj m^c đích c-a báo: “hai tD V qu=c qn và Qn du kích đình b n tR ba tháng. B TAng tư l nh
quy't ñNnh xuKt b n m t cơ quan chung cho Quân ñ i qu=c gia và dân quân. Cán b , ñ i viên, b n
h u kh9p nơi đón chD tD báo m%i. Hơm nay chúng tAi ra tD “Qn đ i nhân dân”. Chúng tôi tr n
trPng gYi lDi chào mRng các vN lãnh ñ o, các cKp cha huy. Chúng tơi giY các đFng chí V qu=c, dân
qn và tồn th8 b n ñPc lDi chào tin tưCng, nhiLu thương m'n.
Chúng tơi có nhi m vX góp ph6n vào vi c ñem ñưDng l=i, ch$ trương c u B TAng tư l nh, Chính
ph$, ðồn th8 thKm nhu6n vào tồn th8 b ñ i và nhân dân ñ8 ai nKy ngùn ngXt lYa căm thù, kiên
quy't vư,t mPi gian khA, chi'n th9ng giIc Pháp xâm lư,c và bPn M@ can thi p. Nhi m vX nIng nL
Ky, chúng tôi kiên quy't làm trịn như đã h#a v%i HF Ch$ tNch và ð i tư%ng TAng tư l nh”.
Te báo kêu ghi b0n đhc gtn xa đóng góp cơng sxc xây d8ng te báo:
“Nhưng trong hoàn c nh hi n t i, m t tD báo m%i tKt gIp nhiLu khó khăn. Chúng tơi bi't khơng th8
đ c l*c mà hồn thành nhi m vX ñư,c. Tha thi't hư%ng vL anh em ch$ l*c, đNa phương, dân qn
và cán b đồn th8, chính quyLn, văn ngh , chúng tơi trơng đ,i m t s* c ng tác tích c*c. Mfi b n
cha vi't m t bài, ghi cho m t kinh nghi m, góp cho m t ý ki'n, gi%i thi u báo v%i mPi ngưDi. GYi
cho m t lDi phê bình, tD báo ch9c ch9n là phong phú, sát th*c t', ch9c ch9n ti'n b khơng ngRng.
Dư%i s* cha đ o c$a B TAng tư l nh, chúng tôi nf l*c làm vi c, l i ñư,c các b n giúp đm, s* thành
cơng c$a tD báo là lZ tKt nhiên.
Chúng tơi tin tưCng nh n nhi m vX.
Qn đ i nhân dân”.

wWw.VietLion.Com – Nh ng k v!t kháng chi$n – T!p 1

2010


2010

VietLion.Com – Thư vi n eBook Online – Free for All !
Trong góc nhr c-a te báo ghi rõ: Ra mgày 5 và 20 m•i tháng.
Ch- nhiEm kiêm ch- bút: Lê Liêm.
Thư ký tòa so0n: Lưu Văn L:i.
Te báo mang sM ñăng ký: BTQð 4488/GiT915, hiEn trưng bày t0i ViEn B o tàng Qn đ i.
ðỒN TH… L—I

CÂY BÚT C7A LI=T SĨ KHƯƠNG TH_ XƯƠNG
VÀ BiC THƯ C7A BB TƯ L=NH LIÊN KHU 5

Cây bút mang sM ñăng ký: BTQð 254/ðBT192 trưng bày t0i ViEn B o tàng Quân ñ i là k‰ vat c-a
liEt sĩ Khương ThK Xương. ChiKc bút là quà c-a cha anh (nhà thơ Khương H[u D^ng) tnng anh
trong ngày btu c] QuMc h i ñtu tiên c-a nưbc ViEt Nam dân ch- c ng hòa T món q nhân TKt đ c
lap. Khương ThK Xương ñã dùng trong nh[ng năm hhc tap t0i trưeng chuyên khoa Huỳnh Thúc
Kháng T tjnh Hà Tĩnh t| năm 1946 ñKn năm 1950. Năm 1950, theo tiKng ghi c-a ð ng và Bác HI,
Khương ThK Xương tình nguyEn xKp bút nghiên lên đưeng tịng qn giKt ginc và mang theo cây
bút làm k‰ niEm. T| năm 1950 ñKn năm 1953, cây bút theo anh trong quân ngũ. Cho ñKn khi
wWw.VietLion.Com – Nh ng k v!t kháng chi$n – T!p 1


VietLion.Com – Thư vi n eBook Online – Free for All !
Xương hy sinh, cây bút vƒn cài trên ng8c áo. ðIng ñ i g]i cây bút và m t sM k‰ vat c-a anh cho gia
đình.
Năm 1959, nhà thơ Khương H[u D^ng tnng cây bút và m t sM hiEn vat cho ViEn B o tàng Quân ñ i

cùng bxc thư c-a B Tư lEnh Liên khu 5 g]i gia đình. Vbi cây bút này Khương ThK Xương đã ghi
nh[ng suy nghĩ, c m xúc c-a mình trong nh[ng lá thư g]i cho gia đình và bè b0n, nh[ng trang nhat
ký ghi trên nh[ng chnng đưeng hành qn. ðó là nh[ng suy nghĩ, nh[ng bài hhc khi anh hhc s
Trưeng L^c quân Trtn QuMc Tu n T khóa 5 (tháng 5.1950 T 10.1951) và khi anh xung phong trs vm
chiKn trưeng Khu 5 chiKn ñ u. Anh tham gia các chiKn dgch chMng quân Pháp càn quét s mimn tây
tjnh Qu ng Ngãi, tham gia chiKn dgch Xuân Hè Qu ng Nam, tháng 8 năm 1952. CuMi năm 1952,
anh cùng đơn vg hành qn vm Mˆ Tài, tjnh Bình ðgnh chu•n bg cho tran cơng đIn Tú Th-y T m t
cx ñikm kiên cM c-a ñgch nlm trên ñưeng 19 thu c An Khê.
Dưbi ñây là m t ño0n nhat ký đIng chí Khương ThK Xương ghi trưbc lúc hy sinh tám tháng:
“Ngày 9 tháng 5 năm 1952
Bôn t p tìm đNch mKy hơm nay. ðNch xu=ng Ba Tơ, càn quét r ng.
ðêm hành quân Trà Câu x Ba Tơ. Tình qn dân mIn nFng.
Sáng nay ti'p đNch. ðNch rút vL Kon Tum va Dokota. S%m nay trinh sát E gIp đNch có ném mKy qu
l*u đ n và rút ñi. ChuWn bN chi'n ñKu.
Nh ng c m giác ñ6u tiên c$a cu c chi'n ñKu ñ6u tiên: Lo âu x nhưng tin tưCng sZ làm ñư,c vi c.
LKy ý th#c phXc vX nhân dân ñè btp cá nhân đ8 bình tĩnh sáng su=t làm vi c. Khơng s, gì h't,
khơng hoang mang, dao đ ng. Nh% đ'n nh ng ngưDi thân, tình thương c$a đFng bào, c= g9ng đ8
x#ng đáng v%i lịng tin c$a nhau… Chính $y Chánh trư%c khi b đ i xuKt qn có t%i nói chuy n.
Tin tưCng quá cu c chi'n ñKu Km áp không l| loi bao giD h't. Sau lưng là ð ng, là nhân dân. Nhìn
nhau trìu m'n quá ch#ng. Sung sư%ng quá TrDi ơi!
Nh% m t ñiLu: Hăng hái dũng c m chi'n đKu khơng ph i vì t* ái cá nhân mà vì ý th#c phXc vX nhân
dân. Lịng thành khWn ñ=i v%i nhân dân phát tri8n cao ñ sZ lKn át c nh ng th9c m9c cá nhân, làm
ngưDi ta sáng su=t bình tĩnh hơn. L6n đ6u thY thách v%i th*c t'. C= g9ng, c= g9ng và c= g9ng. ðo
m#c đ c giác ng c$a mình khơng gì chính xác bpng lúc này…”.
Nh[ng dịng ch[ anh gi l0i thk hiEn ý chí mãnh liEt c-a ngưei thanh niên trưbc van mEnh c-a T_
quMc, l y m^c đích ph^c v^ nhân dân, ph^c v^ cách m0ng làm chí hưbng c-a cu c đei mình. Tâm
hIn c-a anh, suy nghĩ c-a anh không d|ng trên trang gi y mà biKn thành hành ñ ng c^ thk.
Vào ñêm 13 T r0ng ngày 14 tháng 1 năm 1953, Khương ThK Xương (trung đ i phó thu c Trung
đồn 803 Liên khu 5) ñư:c giao nhiEm v^ chj huy trung ñ i b c phá ms c]a đ t phá đánh chiKm lơ
cMt ñtu ctu c-a ñgch. Trung ñ i n_ qu b c phá ñtu tiên, phá tung hàng rào thx nh t, bhn ñgch dIn

hra l8c vào hưbng c]a ms c-a ta. Khương ThK Xương v|a chj huy hra l8c c-a ta áp chK hra l8c
c-a ñgch, v|a chj huy các chiKn sĩ b c phá tiKp t^c phá hàng rào. Trong lưbi l]a đ0n dày đnc, anh
lao lên phía trưbc, ñ ng viên chiKn sĩ noi gương các Anh hùng Cù Chính Lan, La Văn Ctu… diEt
wWw.VietLion.Com – Nh ng k v!t kháng chi$n – T!p 1

2010


VietLion.Com – Thư vi n eBook Online – Free for All !
ñgch. ðIng ñ i noi gương anh, xMc tbi; các lbp rào k‚m gai c-a ñgch ltn lư:t bg phá tung, các chiKn
sĩ xung kích vư:t qua đánh chiKm ñtu ctu tiKn th”ng vào tung thâm. ðIn ñgch bMc cháy. Chj sau
n]a gie chiKn ñ u, quân ta ñã là ch- căn cx, tiêu diEt bVt 132 tên, trong đó có tên quan ba đIn
trưsng, thu tồn b vũ khí (có m t kh•u đ0i bác). Nhưng Khương ThK Xương và phtn lbn các chiKn
sĩ trong trung ñ i b c phá c-a anh ñã anh dũng hy sinh.
Trong bxc thư c-a B Tư lEnh Liên khu 5, do Chính -y Nguy`n Chánh ký g]i gia đình Khương
ThK Xương, có đo0n viKt: “ðIng chí đã hy sinh anh dũng trong tran tiêu diEt vg trí Tú Th-y c-a đgch
ngày 14 tháng 1 năm 1953, tran thVng ms màn cho chiKn thVng ðông Xuân c-a quân ta t0i chiKn
trưeng BVc Tây Ngun.
… ðIng chí m t đi, gia đình m t m t ngưei con thương yêu, hàng ngũ quân ñ i m t m t cán b
dũng c m. ðIng chí m t đi nhưng tên tu_i đIng chí còn sMng mãi trên B ng vàng T_ quMc, tinh
thtn đIng chí khơng bao gie phai nh0t trong hàng ngũ tồn qn. ðIng chí đã đem l0i vinh d8 cho
qn ñ i và v{ vang cho gia ñình.
Thay mnt B Tư lEnh Liên khu 5, chúng tôi xin hxa rlng anh em chúng tôi s‚ không bao gie quên
mMi thù này, ln ln noi gương đIng chí, anh dũng tiKn lên tiêu diEt that nhimu quân ñgch hơn n[a
ñk làm trịn nhiEm v^ và tr thù cho đIng chí”.
BMn mươi tám năm sau, nh[ng hiEn vat c-a liEt sĩ Khương ThK Xương đư:c gi[ gìn và trưng bày
t0i ViEn B o tàng Quân ñ i. Nh[ng trang hI sơ hiEn vat vm liEt sĩ Khương ThK Xương, con ngưei,
s8 kiEn đư:c tái hiEn đty c m kích, trân trhng.
TR•N THANH HœNG

wWw.VietLion.Com – Nh ng k v!t kháng chi$n – T!p 1

2010


VietLion.Com – Thư vi n eBook Online – Free for All !
QUYjN Sk GHI CHÉP
C7A ðJNG CHÍ NGUYnN QU
CuMn s_ chj có vài chuc trang gi y trVng, k{ dhc, c• 10cm x 15,5cm, bìa mrng, màu g0ch cua, có
hai ch[ “Quy't tâm” tơ đam. Nguy`n QuMc Trg ghi chép khơng đư:c thưeng xun, có ch• br cách
ba, bMn trang. Anh v|a viKt blng bút m8c xanh l0i v|a viKt blng bút chì. Mơt sM t| anh khơng phân
biEt d u nnng vbi d u hri, d u ngã như anh phát âm gihng NghE An T quê anh. Mnc dù vay, nh[ng
trang ghi chép c-a anh vƒn mang d u n bưbc ñưeng trưsng thành c-a m t ngưei cán b ưu tú. ðnc
biEt t0i hào giao thông chiKn ñ u s sân bay Mưeng Thanh (ðiEn Biên Ph-), Nguy`n QuMc Trg ghi
trhn bxc ñiEn c-a ð ng -y trung đồn:
“NghN quy't c$a ð ng $y trung đồn x đFng chí Nguysn Qu=c TrN x cha huy đơn vN c$a mình, có
qn báo c$a trung đồn hư%ng d[n, có s* ph=i h,p binh, hqa l*c c$a ð i ñoàn và trung ñoàn,
ñêm nay ph i vào chi'm lĩnh sân bay c$a đNch đ8 c9t đ#t hồn tồn giao thơng ti'p t' c$a đNch, đ8
t o điLu ki n cho qn ta tiêu di t tồn b qn đNch C ði n Biên Ph$.
MIc dù khó khăn, vì nhi m vX quan trPng, đFng chí Nguysn Qu=c TrN phA bi'n cho tKt c cán b ,
ñ ng viên, kiên quy't lãnh đ o đơn vN làm trịn nhi m vX. Riêng đFng chí Nguysn Qu=c TrN, trong
khi thi hành nhi m vX, gIp khó khăn gì đL nghN tr*c ti'p trung đồn giúp. Ngày 19 tháng 4 năm
1954”.
Vbi cương vg là Bí thư ð ng -y và Tiku đồn trưsng Tiku đồn 23 Trung đồn 88, Nguy`n QuMc
Trg đã truymn ñ0t n i dung nhiEm v^ c p trên giao tbi t t c cán b , ñ ng viên và giao nhiEm v^ c^
thk cho các chi -y, ñ0i ñ i.
ðêm 19 tháng 4, Tiku ñoàn 23 ñào tiKp chiKn hào hưbng vào sân bay; ñưeng hào này nlm gi[a hai
wWw.VietLion.Com – Nh ng k v!t kháng chi$n – T!p 1

2010


2010

VietLion.Com – Thư vi n eBook Online – Free for All !
cx ñikm 206 và 208, cách nhau 400 mét. Hra l8c ñgch, nh t là ñ0i bác 155mm, 105mm và súng cMi
n_ liên t^c vào ñtu mút chiKn hào hịng ngăn chnn qn ta. Phán đốn đúng ý đI c-a ñgch, Nguy`n
QuMc Trg quyKt ñgnh cho b ñ br qua m t ño0n chiKn hào, tiKp t^c ñào cách ñikm mút cũ m t
kho ng ngVn, hưbng vào nh[ng xác máy bay ñgch bg pháo ta phá h-y và nh[ng c t ñèn sân bay.
L:i d^ng sương mù, ñgch ào lên chiKm m t ño0n hào. Lap txc Nguy`n QuMc Trg h0 lEnh cho ð0i
ñ i 213 ph n xung phong. Chưa ñty 20 phút, các chiKn sĩ 213 ñã giành l0i 2/3 ño0n hào, bVt 4 tên
ñgch. Nhưng hra l8c các c• c-a đgch l0i t| HIng Cúm và rãnh thoát nưbc sân bay bVn d[ d i, chia
cVt đ i hình c-a ð0i đ i 213.
Mưei bMn gie ba mươi phút, Nguy`n QuMc Trg t_ chxc cho ñơn vg xung phong ltn thx ba, ch- yKu
ñánh blng l8u ñ0n. Nhưng hra l8c và b binh ñgch l0i c n l0i. Mưei b y gie ba mươi phút, theo
lEnh c-a ð0i đồn trưsng ð0i đồn 308 Vương Th|a Vũ, Trung đồn 88 giao nhiEm v^ cho Tiku
đồn 23 t_ chxc l0i l8c lư:ng, ñư:c s8 chi viEn m0nh m‚ c-a hra l8c c p trên, ñã chiKm l0i hồn
tồn đo0n chiKn hào và đu_i đgch vm cx đikm 208.
Ngày 23 tháng 4, ñư:c hra l8c c-a trên chi viEn và s8 phMi h:p c-a các ñơn vg b0n, Nguy`n QuMc
Trg l0i chj huy ñơn vg ñánh b0i cM gVng ph n kích cuMi cùng c-a ðe CátTxtơTri vbi l8c lư:ng c-a
Tiku đồn dù lê dương sM 2 và 5, xe tăng 18 t n T kiku M24 c-a Mˆ, làm ch- sân bay Mưeng
Thanh. ðưeng tiKp tK duy nh t cho gtn 10 nghìn qn lính c-a NaTva s lịng ch o ðiEn Biên Phhồn tồn bg cVt ñxt.
Trong giây phút ñó, suy nghĩ ñtu tiên c-a Nguy`n QuMc Trg là nhb tbi Bác HI. C m xúc c-a anh
biKn thành nh[ng vtn thơ:
“Bác HF ñang ñ#ng trên kia…
Bác nói: “Các cháu chi'n đKu th t là anh dũng, sau ba ngày ác chi'n, ñã ch=ng ñNch năm l6n xung
phong. K't qu ñưa quân ñNch xu=ng ñưDng cùng.
Quy't tâm đó nên càng đL cao.
Hư%ng ðD Cátxxtơxri trú Kn xơng vào…”.

(Ghi ngày 23T4T1954)
Nh[ng ngày sau đó, Nguy`n QuMc Trg cùng vbi ñơn vg tiKp t^c gi[ v[ng sân bay ñk cuMi cùng giành
toàn thVng.
Anh hùng Nguy`n QuMc Trg ñã hy sinh trên đưeng đi cơng tác trong thei kỳ chMng Mˆ, cxu nưbc.
CuMn s_ tay vbi sM ñăng ký BTQð 4231/GiT827 trong kho hiEn vat c-a ViEn B o tàng Quân ñ i,
cùng vbi tinh thtn chiKn ñ u dũng c m, ph•m ch t cao đžp c-a anh s‚ sMng mãi vbi các thK hE tiKp
sau.
HOÀNG VŨ

wWw.VietLion.Com – Nh ng k v!t kháng chi$n – T!p 1


VietLion.Com – Thư vi n eBook Online – Free for All !

CHI_C XoNG ðÀO CHI_N HÀO TI_N CÔNG

Xem sa bàn di`n biKn chiKn dgch lgch s] ðiEn Biên Ph- s ViEn B o tàng Qn đ i th y hình nh
tran đga giao thơng hào tiKn cơng đã tiKp can ñưeng băng sân bay Mưeng Thanh, b0n s‚ bg h p dƒn
ngay bsi tồn c nh “m0ng nhEn” tran đga ñưeng chiKn hào siKt dtn vào “c_ hhng” tap ñoàn cx đikm
ðiEn Biên Ph-. Bên c0nh sa bàn, có trưng bày chiKc x{ng T m t k‰ vat trông r t bình thưeng, ít ai
chú ý đKn, như nh[ng chiKc x{ng đã mịn vžt khác. Nhưng chính nó l0i chxa ñ8ng m t tinh thtn T
hơn thK, m t tư tưsng sáng t0o n_i tiKng c-a nghE thuat quân s8 ViEt Nam.
ChiKc x{ng đó là k‰ vat tiêu biku do hàng nghìn, hàng v0n chiKc x{ng khác, trong tay các chiKn sĩ
ðiEn Biên Ph- ñã làm ñ o l n mhi quan niEm thông thưeng và sxc tưsng tư:ng phong phú nh t.
Nh[ng chiKc x{ng trong tay chiKn sĩ ðiEn Biên ñã biKn ñưeng hào xưa nay vMn là tran đga phịng
ng8 chuykn sang thành tran đga tiKn cơng bao vây tiêu diEt tap đồn cx đikm ðiEn Biên Ph-.
Trong tran ðiEn Biên Ph- mùa xuân 1954, lúc ñtu do ñgch còn yKu và sơ hs, ta ñã ch- trương dùng
phương châm “đánh nhanh, gi i phóng nhanh” đk tiêu diEt tap đồn cx đikm trong thei gian t| hai
đKn ba ngày đêm. Nhưng vm sau, tình hình đã thay ñ_i, ñgch tăng cưeng r t lbn cho ðiEn Biên Phvm binh l8c và hra l8c, “ch p nhan cu c chiKn đ u” hịng giăng lưbi, giăng m t cái bƒy lbn đk tiêu
diEt ch- l8c ta, chúng đóng thêm nhimu cx đikm. Có cx đikm, trưbc chj có m t đ0i đ i đóng gi[ đã

trs thành m t cx đikm tiku đồn. phía nam HIng Cúm, lúc ñtu là m t cx ñikm, sau ñã trs thành
m t tap đồn cx đikm nhr, có sân bay và pháo binh riêng. Do đó, nh t thiKt ph i thay đ_i cách đánh
cho thích h:p.
Căn cx vào chj thg c-a Trung ương ð ng và Ch- tgch HI Chí Minh là ph i ñánh chVc thVng, B Chj
wWw.VietLion.Com – Nh ng k v!t kháng chi$n – T!p 1

2010


VietLion.Com – Thư vi n eBook Online – Free for All !
huy mnt tran ra lEnh đình chj cu c tiKn cơng d8 đgnh vào chimu 25 tháng 1 năm 1954, rút b đ i và
dân cơng, kéo pháo ra, chuykn phương châm “đánh nhanh, gi i phóng nhanh” sang phương châm
“đánh chVc, tiKn chVc” và tiKn hành kh•n trương m t lo0t cơng tác chu•n bg đk th8c hiEn phương
châm tác chiKn mbi. ðó là m t quyKt đgnh r t chính xác và m t quyKt tâm r t lbn. Trong sM nh[ng
cơng viEc to lón ph i chu•n bg, ngồi viEc bM trí l0i đ i hình chiKn dgch, ms ñưeng cơ ñ ng cho
pháo, tăng cưeng cơng tác hau ctn…, có m t viEc r t quan trhng có ý nghĩa r t lbn vm chiKn thuat:
đó là viEc c u trúc tran đga tiKn cơng và bao vây ñgch. Trong khi b ñ i ta lăm lăm súng đ0n trong
tay s“n sàng xơng vào đIn ginc, thì l0i nhan lEnh hỗn tiKn cơng, xKp súng l0i đk ctm x{ng ra đào
đ t! Khơng ai là không thVc mVc! Nhưng vbi m t tinh thtn k‰ luat r t cao, mhi ngưei ñmu nghiêm
chjnh và triEt ñk ch p hành.ThK là m t hE thMng giao thơng hào bVt đtu hình thành t| ngồi vào
trong, xun qua nh[ng dãy đIi chung quanh lịng ch o ðiEn Biên, đ_ xuMng cánh đIng Mưeng
Thanh ph”ng lì cịn trơ gMc r0, b-a vây các cx ñikm ngo0i vi c-a ginc, chu•n bg cho tran đtu thVng
l:i giịn giã, tiêu diEt Him Lam, ð c Lap và bxc ñgch s B n Kéo ra hàng.
ðgch kinh hồng, ra sxc đMi phó. ViEc đào cơng s8 đã kh•n trương, căng th”ng suMt ngày ñêm, l0i
ph i tiKn hành dưbi mưa bom, bão đ0n c-a k{ thù. MI hơi, xương máu đã ñ_ xuMng ñk ñMi l y t|ng
t c chiKn hào. ChiKn sĩ ta bVt đtu th m mEt. Trưbc tình hình đó, ngày 20 tháng 3 năm 1954, ð0i
tưbng Võ Nguyên Giáp T Chj huy trưsng mnt tran ñã kêu ghi blng nh[ng lei tâm huyKt “… NhiEm
v^ xây d8ng tran ñga là m t m t nhiEm v^ chiKn ñ u, vinh quang không kém các cu c chiKn ñ u
xung phong giKt ginc”.
Tư tưsng ñã thông, tinh thtn càng ph n ch n, hàng v0n cánh tay thêm rVn chVc đ•y lùi đ t đá, đ•y

lùi t t c các cu c ph n kích c-a k{ thù.
“ðúng rFi, mu=n đánh thì đào
Mu=n th9t cA đNch ph i có nhiLu hào vây quanh
Chi'n hào cùng v%i chi'n binh
HP “chi'n” chúng mình quy't chi'n l p cơng”.
(CA DAO ðI'N BIÊN PH¡)
M t tran đga tiKn cơng và bao vây ñư:c xây d8ng ngày càng hoàn chjnh. Bao gIm giao thơng hào
tr^c r ng gtn hai mét, sâu ngap đtu ngưei, vây trịn l y tap đồn cx đikm c-a ñgch. Sáng kiKn ns r
như hoa xuân. Ph i làm sao đMi phó vbi s8 ph n xng c-a đgch T càng vào trong càng ñiên cuIng c-a
c máy bay, pháo binh và b binh c-a chúng! Ph i làm sao đào qua nh[ng t ng đá nlm trong lịng
đ t ñã t| bao ñei nay. Ph i ñào qua nh[ng bãi lty, dưbi nh[ng tran mưa ñtu mùa ñã làm cho đ t
khơ biKn thành bùn nhão! Và ph i là sao tăng cao năng su t, hôm sau tăng nhanh hơn hơm trưbc,
đêm sau sâu hơn đêm trưbc, trong lúc hra l8c đMi phó c-a đgch ngày càng dày hơn, xung l8c c-a
đgch ngày càng đơng hơn!...
T| sáng kiKn đào theo kiku hàm Kch, dũi sâu trong lịng ñ t m t ño0n, dùng xà beng ñánh sap phtn
trên xuMng rIi hót đ t vun lên hai be, ñKn sáng kiKn bEn rơm thành nh[ng con cúi lbn, ñ•y lên trưbc
như bánh xe lăn ñk che ñ• cho các chiKn sĩ ta trưbc làn ñ0n c-a các lo0i súng b binh c-a ñgch,
khiKn cho bao nhiêu ñ0n bVn th”ng tbi ñmu găm c vào thân con cúi, biKn nó thành m t cái m c
v[ng chVc và cơ ñ ng…; ñKn sáng kiKn l:i d^ng t|ng ño0n dài giao thơng hào c-a đgch, đánh bat
chúng đi và biKn chiKn hào c-a chúng thành đưeng hào c-a ta… Vì thVng l:i c-a chiKn dgch, chiKn
sĩ ta ñã nghĩ ra trăm phương nghìn kK, sáng t0o ra nhimu phương pháp ñào htm hào; nhimu mưu mžo
nghi binh l|a ñgch, dương đơng kích tây, đánh nam, džp bVc làm cho đgch không kgp trs tay.
wWw.VietLion.Com – Nh ng k v!t kháng chi$n – T!p 1

2010


2010

VietLion.Com – Thư vi n eBook Online – Free for All !

T| trên máy bay nhìn xuMng, quân Pháp th y ngày tan sM c-a tap đồn cx đikm đKn gtn, bsi m t hE
thMng giao thông hào, chiKn hào chlng chgt như m t cái m0ng nhEn không l_ ñang ch^p l y các vg
trí ñgch lúc này chj cịn là nh[ng con ruIi tuyEt vhng. K{ đgch đã khơng nhtm khi chúng ví hE thMng
tran đga tiKn cơng và bao vây c-a ta như m t con b0ch tu c kh_ng lI, im lnng nhưng ghê gbm biKt
bao, khi nh[ng chiKc vịi c-a nó nhích dtn như lư•i hái c-a thtn chKt!
TiKng cuMc x{ng ram rgch suMt ngày ñêm. T| giao thông hào tr^c nMi ra, vươn dài nh[ng giao thông
hào nhánh, nh[ng “râu tôm”, nh[ng ^ chiKn đ u, vịng trong vịng ngồi, lbp lbp tiKn sát vào các vg
trí và sân bay c-a đgch.
Vbi hE thMng tran ñga như vay, quân ta ñã khVc ph^c ñư:c nh[ng ch• m0nh c-a đgch là phi cơ và
pháo binh c-a chúng, t0o ñimu kiEn ñk các l8c lư:ng c-a ta ñánh ñgch ngay trên ñIng blng và gi[a
ban ngày. Tran đga cơng s8 xưa này vMn là phương tiEn phịng ng8, nay đã trs thành phương tiEn
tiKn cơng. D8a vào đó, qn ta tiKn hành đánh l n diEt nhimu cx ñikm ñgch, cVt ñxt sân bay ñưa t t
c các m^c tiêu vào trong ttm các lo0i hra l8c c-a ta, th8c hành bVn tja, có ngày tiêu diEt hàng
trung đ i đgch. Tran đga tiKn cơng và bao vây c-a ta ñã phát huy tác d^ng to lbn vm nhimu mnt, tiKn
có thk cơng, lui có thk gi[; v|a là tran đga tiKn cơng, v|a là tran đga phịng ng8, vít chnt l y đtu
qn đgch, ngày càng thu hžp ph0m vi chiKm đóng c-a chúng, bao vây chnt Khu Trung tâm và cVt
ñxt liên l0c gi[a Khu Trung tâm và Phân khu Nam (HIng cúm), đ•y đgch vào m t tình thK khMn đMn
vơ cùng.
Hau ctn chiKn dgch nhimu ltn ph i b_ sung chiKc x{ng mbi vƒn khơng đáp xng kgp nhu ctu. Ngưei
cịn đư:c nghj, nhưng x{ng cuMc thì khơng lúc nào nghj ngơ, t| lúc khơi ñtu cho ñKn c sau ngày
kKt thúc chiKn dgch.
ChiKc x{ng đơn sơ đã góp phtn t0o nên hž thMng tran đga bao vây và tiKn cơng vơ cùng sáng t0o và
l:i h0i. ð0i tá PiTe LăngTgơTle, m t viên chj huy quân Pháp s ðiEn Biên Ph- ñã thú nhan và than
ths: “… B chj huy c-a ta (Pháp) phát hiEn rlng cái x{ng và cái cuMc là nh[ng vũ khí m0nh khơng
kém gì xe tăng và máy bay… “Trên mnt bVc và mnt tây c-a tap đồn cx đikm, cơng viEc đào tran
đga tiKn hành nhanh chóng. M•i ngày, các phi cơng chj rõ s8 tiKn trikn c-a các vịi. Các vịi y tràn
qua ðơTmiTníc vm phía tây, tiKn gtn ÊTliTan t| phía nam rIi xu t hiEn s hưbng tây tiKn vm phía ClơT
đin và s phía bVc chj cịn cách HuyTghét 50 mét mà chVc chVn chúng s‚ tbi trong ngày hơm sau”…
“các đơn vg tr8c tiKp tiKp xúc vbi ñgch ph n xng mãnh liEt. Nh[ng ñưeng hào l thiên lap txc bg l p

l0i và gài mìn. ThK nhưng, qn đgch (ViEt Nam) l0i tiKp t^c khơng mEt mri cơng viEc đào dũi và
tiKp ngay sau đó (qn Pháp) ph i tiKn hành nh[ng cu c hành quân th8c s8 ñk gi i vây cho các cx
ñikm bg uy hiKp nh t”…
ChiKc x{ng c-a các chiKn sĩ ta s ðiEn Biên Ph- là vat nhr nhưng mang ý nghĩa lbn. Trong ViEn
B o tàng Quân ñ i, chiKc x{ng ñã cùn vžt khơng cịn là vat vơ tri vơ giác, mà th8c s8 ñã ñã thành
mht tài liEu sMng, m t hiEn vat vơ giá mãi mãi nói lên biKt bao bài hhc sâu sVc vm nghE thuat quân
s8 ViEt Nam, vm tinh thtn chiKn đ u anh dũng, mưu trí sáng t0o c-a chiKn sĩ Quân ñ i nhân dân
ViEt Nam cho các thK hE ngày nay và mai sau.
PH M CHÍ NHÂN

wWw.VietLion.Com – Nh ng k v!t kháng chi$n – T!p 1


VietLion.Com – Thư vi n eBook Online – Free for All !

KHqU PHÁO L[P CÔNG

Bên ph i timn s nh ViEn B o tàng Quân ñ i, trên bE ñá bê tơng có đnt m t kh•u pháo 105mm.
Qua b n chú thích, khách tham quan thưeng lưu ý đó là m t trong nh[ng trhng pháo ltn ñtu xu t
tran đánh ðiEn Biên Ph-. Cịn chúng tơi T nh[ng ngưei chiKn sĩ cũ c-a ð0i đồn Qn Tiên Phong
l0i nhb ñKn k‰ niEm tran ñtu ms màn chiKn dgch Tây BVc, tran tiêu diEt phân khu Nghĩa L ngày 17
tháng 10 năm 1953 T nơi quân ta ño0t ñư:c kh•u pháo này.
ðêm đâu tiên vư:t sơng Thao tiKn qn vào Tây BVc là m t ñêm trei ñ t tMi om, mưa xMi x . Qua
sơng đKn vư:t đèo, “ñèo Khâu Vác” T m t cái ñèo khá dài ph i m t ba bMn ngày mbi vư:t hKt. Con
đưeng qua đèo có l‚ do trinh sát mbi v0ch ra nên dù chúng tơi là đơn vg gtn cuMi cùng mà ñưeng
vƒn chưa rõ vKt chân, cây cMi ram r0p, nhimu ch• gtn như dMc đxng. M y ngày limn qutn áo ưbt
ñƒm, chân mri nh|; vai ê, rát brng. Vay mà đKn ch• nghj khơng ai đư:c phép đMt l]a, tr| anh ni
đã làm bKp Hồng Ctm c•n than.
Mưa gió, r|ng ram gian kh_ that đ y, nhưng cũng có cái hay, qn đgch khơng đánh hơi đư:c
hưbng tiKn chính c-a ta. Sau gtn m t tutn hành quân, b•ng th y trưbc mnt mhi ngưei hiEn ra cánh

đIng ph”ng lì, th”ng tVp, đang v^ lúa chín, mùi lúa nKp thơm ngát. Lúa s ñây tMt that, cao ngút đtu
ngưei.
Chúng tơi đã đnt chân đKn Nghĩa L . B binh, pháo cMi hMi h chu•n bg bM trí tran đga, đào cơng s8
chiKn đ u. Nghĩa L đư:c chia thành hai khu v8c: Nghĩa L ñIi là khu v8c ñIn bMt và Nghĩa L
phM.
wWw.VietLion.Com – Nh ng k v!t kháng chi$n – T!p 1

2010


VietLion.Com – Thư vi n eBook Online – Free for All !

15 gie 30 phút ngày 17 tháng 10 năm 1953, pháo 75mm c-a ta khai hra ms ñtu tran ñánh. Dưbi
ttm hra l8c, b binh nhanh chóng phá rào lao vào ñIn. Cu c chiKn ñ u di`n biKn nhgp nhàng và chj
kho ng m t gie, quân ta ñã chiKm xong Nghĩa L ñIi; lá ce ba sVc bg giat xuMng, tiKng kèn chiKn
thVng vang lên. Binh lính, sĩ quan ñgch lũ lư:t giơ tay kéo nhau ra khri đIn. Chúng ta bVt tồn b
bhn sĩ quan do tên quan tư TiTriTơng chj huy.
M t b phan đư:c c] đi phMi h:p đánh đgch dưbi phM, cịn l0i thu dhn chiKn trưeng. Ngồi hàng
ch^c t n vũ khí đ0n dư:c, ta cịn thu đư:c kh•u trhng pháo 105mm, m t chiKn l:i ph•m cIng kmnh,
nnng nm, nhưng r t quý. Ngay bhn Pháp cũng mbi tăng cưeng cho c vùng Nghĩa L đư:c có m t
kh•u vào đtu tháng 10. Mnc máy bay gtm rít, mnc l]a khói mgt mù, hàng ch^c anh em b đơi, dân
cơng xúm nhau vào, ngưei kéo, k{ đ•y hị reo lơi nó ra khri đIn, đưa xuMng dMc rIi kéo tít vào r|ng
quK xa t| ba đKn bMn kilơmét.
ðtu thu năm 1953, theo mEnh lEnh c-a B T_ng tư lEnh, Trung đồn trhng pháo mang tên 45 ra
đei. Nh[ng kh•u pháo 105mm thu đư:c t| ðơng Khê (Cao Blng), Hịa Bình, Nghĩa L … ñư:c tap
trung l0i. M t sM pháo th- c-a pháo 75mm đư:c đimu đ ng vm, cịn đ0i b phan là lính mbi. TiKp sau
đó là nh[ng ngày hhc tap căng th”ng, mEt nhhc. Cán b ñ0i ñ i, trung đ i mbi ra trưeng, các kh•u
đ i trưsng, pháo th- cũ mbi đmu cịn r t tr{, chưa ai ñKn tu_i 24. Trưbc kia s pháo 75mm cũng v t
v mEt nhhc, nhưng vì là pháo bVn th”ng nên đtu óc cịn th nh thơi. Nai hhc ñKn lo0i trhng pháo,
bVn ctu vIng vbi c8 ly xa 10T15 kilơmét ph i hhc c tính tốn… r t phxc t0p; đtu óc anh nào cũng

mEt bã.
Tuy khó khăn, v t v nhưng không m t ai n n chí, mhi ngưei đmu hăm hs luyEn tap đk nVm v[ng
thao tác thành th0o lo0i vũ khí mà hIi đó ñư:c coi là “hiEn ñ0i”.
Mùa ñông năm 1953, NaTva ñưa qn ra đánh tây nam Ninh Bình, càn qt đIng blng BVc B , ñ_
b lên Qui Nhơn…; ñKn ngày 20 tháng 11 năm 1953, cho quân nh y dù ñánh chiKm ðiEn Biên Ph-,
làm chúng tôi càng hăng say hhc tap. Mhi ngưei ñmu mong mri ñư:c ñi chiKn đ u.
Th: “s[a”T m t lính mbi, mhi khi trơng ñù ñe thK mà m y hôm nay cũng tháo vát h”n lên. Cau ta
l0i mbi nhan ñư:c thư nhà báo tin gia đình v|a nhan ru ng. Sáng nay cau ta g]i timn nhe c p dư•ng
đi ch: mua h bao thuMc lá Thăng Long vm khao anh em. Kh•u đ i trưsng c-a chúng tơi, Xn
“cịm” q mãi tít trong Khu 4, nhap ngũ năm 1950 lúc 18 tu_i. Nghe đâu khi lên đưeng cũng đã có
“mVt đen”, “mVt xanh” ti`n ñưa. Ngưei gty gty, da ñen x0m nhưng tính tình vui nh n, hát hị hay
đáo đk. Xn “cịm” cịn hơn chúng tơi c vm trình đ văn hóa, khi đi b đ i anh đã hhc xong lbp
sáu. Vì vay, đ0i đ i giao cho anh kèm thêm cho chúng tơi mơn tốn. M y hơm nay bg sMt rét nhưng
Xuân không chgu br bu_i tap nào, chj huy anh em luyEn tap thao tác vũ khí.
ðKn gi[a tháng 12 năm 1953, khơng khí càng t p nap. Cán b trên xuMng r n rgp, mhi ngưei đốn
già đốn non…
M y hơm sau, nghe th y tiKng đ ng cơ ơ tơ. Nh[ng chiKc GMC chiKn l:i ph•m ltn lư:t t^ tap vm
đây, các chàng lái htu hKt mnt non chožt. Xe pháo hiEp ñIng hhc tap, b_ túc… Thơi sVp lên đưeng
rIi!

wWw.VietLion.Com – Nh ng k v!t kháng chi$n – T!p 1

2010


VietLion.Com – Thư vi n eBook Online – Free for All !
Chúng tơi đư:c lEnh lên đưeng vào đúng đêm 22 tháng 12 năm 1953 T ngày k‰ niEm chính năm
thành lap quân ñ i.
Th8c hiEn quyKt tâm c-a Trung ương ð ng và Ch- tgch HI Chí Minh, các binh đồn ch- l8c hành
qn lên Tây BVc. Trong đ i hình trùng điEp hơm nay ltn đtu tiên xu t hiEn “xe có đi” nMi gót

các lo0i pháo đàn anh “chân đIng vai sVt”.
Nhìn đồn xe lưbt qua, b đ i, dân cơng v• tay hoan hơ. Có b0n tr{ cịn nói vMng lên: “NgIi xe,
sưbng nhá!”. M t vài ltn xe, pháo ph i d|ng bánh, m y chàng lính b binh cịn ch0y tbi v0ch lá
ng^y trang ra xem, kéo theo vài anh chg dân cơng tị mị. Chúng tơi ph i nh y xuMng ngăn. M t ctu
lính b binh ngó bhn tơi và nói: “Lính pháo gì mà s[a thK”. Vài chg đi qua cịn chhc thêm: “Bé như
h0t mít”. Txc quá, mà chưa cau nào tr đũa đư:c… B•ng Xn “cịm” xu t hiEn: “Này, bé h0t tiêu
đ y, cx mó vào xem”. T t c cưei I lên vui v{, cho quên cái mEt, cái buIn ng- mà.
Th8c thà mà nói, m y chàng lính c8u chúng tơi đã t|ng nKm mùi chIn chân tê vai, nay đư:c ngIi
xe, lúc đtu cũng thích lVm. £y vay mà mbi qua dăn b y ngày ñêm hành quân, anh nào cũng muMn
t^t xuMng ñi b . Lúc đtu chưa quen mùi xăng dtu, nơn thMc nơn tháo. Sau rIi đKn quay cuIng
chóng mnt vì _ gà, _ trâu chIm chIm nghiêng ng . Càng ñi sâu vào mimn Tây BVc, đưeng sá càng
khó khăn, dMc ñèo, v8c th”m: ph o th- luôn ph i nh y xuMng đ•y pháo, nhimu ch• ngont g p, ph i
tháo pháo đ•y… ðKn bãi nghj là v i vàng ñào htm cho xe, pháo. Ăn uMng nghj ngơi ñmu v i vã…
anh nào anh y hMc hác trông th y.
Tr i qua gtn m t tháng vư:t trên 500 kilơmét, xe và pháo cũng đKn nơi tap kKt an tồn, đty đ-.
TiKp đó là nh[ng ngày cùng cơng binh, b binh, thanh niên xung phong ms ñưeng, t0o ra m t con
ñưeng quân s8 làm g p vVt qua m t nghn núi cao 1.200 mét, dài 15 kilômét. M t con đưeng chưa
có vKt chân ngưei. Con đưeng này s‚ ñưa trhng pháo c-a ta km ngay vào sh ñgch mà bVn. Hơn 5.000
cán b , chiKn sĩ phtn lbn là b binh c-a ð0i đồn Qn Tiên Phong tham gia làm đưeng. Và th8c
khơng nge con đưeng hồn thành trưbc thei gian qui đgnh bMn tiKng đIng hI vbi l8c lư:ng chj blng
m t phtn tám theo d8 tính c-a cơng binh (bMn v0n nhân cơng).
Ms đưeng xong, ngay chimu hơm đó bVt đtu cơng cu c kéo pháo vĩ đ0i. M t cơng viEc sau này
đư:c kk l0i như m t câu chuyEn thtn kỳ.
SuMt chín ngày ñêm, tiKng mõ nhgp, tiKng ho “hai, ba này!” vang lên trên các sưen núi. Anh lính
xung kích sát cánh cùng các pháo th- kéo lên ñjnh dMc rIi l0i ghì trnt tr^ tei, n|m chnt dây kéo cho
tu t dMc.
Bhn đgch đánh hơi th y có con đưeng mbi?... Ban ngày, máy bay “bà già” liEng ñi liEng l0i, chiKu
súng ñ0i bác xăm tbi. Mnc cho pháo n_ tm tm, l]a đ0n tung tóe… nhưng tiKng hị “hai, ba này!”
vƒn vang lên đmu đnn.
Pháo kéo đKn vg trí qui đgnh, mhi ngưei chu•n bg xây d8ng htm pháo, thì có lEnh “kéo pháo ra”.

Kéo pháo vào đã gian kh_, kéo ra khó khăn nguy hikm g p m y ltn. ðgch ñã ñánh hơi th y con
ñưeng. Bom ñ0n chúng xMi x c n chân. Thh “s[a” bg thương vào tay. Tuy là lính mbi nhưng cau ta
wWw.VietLion.Com – Nh ng k v!t kháng chi$n – T!p 1

2010


VietLion.Com – Thư vi n eBook Online – Free for All !
khơng hm kêu rên. Nhimu lúc đ0n n_ ngay trên đtu mà khơng br dây kéo, khơng ai lo lVng đKn tính
m0ng mình, chj lo gi[ gìn vũ khí.
Tin Tô Vĩnh DiEn l y thân chèn pháo làm ai n y tăng thêm quyKt tâm hoàn thành nhiEm v^.
Sau TKt ít b[a, pháo l0i đư:c kéo vào các htm ñã ñư:c xây d8ng kiên cM. Cán b , trinh sát t p nap
đi chu•n bg tác chiKn.
Hàng ch^c kh•u pháo đã đư:c đưa vào cơng s8 kín đáo, chVc chVn, s“n sàng n_ súng.
16 gie 30 phút ngày 13 tháng 3 năm 1954, các kh•u pháo ðơng Khê, Nghĩa L , Hịa Bình đư:c
lEnh khai hra ms màn tran tiêu diEt Him Lam. Nh[ng phát ñ0n ñtu tiên bay ra khri nịng m t lúc
thì máy nói đã reo vang: “C t ce bay rIi!”. “Trúng chj huy ss rIi”. Trong tiKng gtm rít c-a pháo,
xung kích nhanh chóng xu t kích. Sau tran mưa đ0n vào Him Lam, pháo ta chuykn làn bVn vào tran
ñga pháo ñgch, vào sân bay, vào trung tâm Mưeng Thanh.
K{ thù vMn ch- quan khinh thưeng ta. Trưbc ngày 13 tháng 3, bhn sĩ quan chj huy đgch, sau khi
tung biEt kích thám báo, dùng máy bay trinh sát dị la vƒn đinh ninh là ta chj có pháo 75mm. Chúng
cịn láo xư:c thách thxc “ViEt Minh” tiKn cơng.
Tên đ0i tá PiTrMt (bg c^t tay trhng tran ñ u pháo vbi quân phát xít ðxc năm 1941 s mnt tran nưbc Ý,
đư:c coi là ngưei hùng c-a qn đ i Pháp) cịn hnh hoang: “Vbi hra l8c m0nh như thK này, ðiEn
Biên Ph- là s‚ là nơi nghimn nát thgt ñMi phương”…
S8 xu t hiEn b t nge c-a trhng pháo, pháo cao x0 c-a ta làm ch chúng hKt sxc hoang mang. Ngay
lo0t pháo ñtu tiên, tên chj huy Him Lam T quan tư PêTgMt chKt g^c cùng m y sĩ quan tham mưu.
Cùng ngày hơm đó, ngót ch^c máy bay tan xác. Mhi cu c ph n pháo c-a ñgch ñmu ít kKt qu . T|
ch- quan, khốc lác đKn bi ñát x u h_, ngài quan năm PiTrMt ñã t8 sát blng m t qu l8u ñ0n Mˆ.
RIi các cx ñikm ð c Lap, B n Kéo bg tiêu diEt, sân bay tê liEt.

Sau m•i đ:t chiKn đ u thVng l:i, pháo 105mm, pháo cao x0 c-a ta chuykn dgch vào trung tâm theo
nhgp ñ vây l n c-a b binh. S8 hiEp ñIng, phMi h:p ngày càng ăn ý. Pháo binh ykm h ngày càng
ñVc l8c và ñáp l0i, nh[ng ngưei b0n xung kích cũng hKt lịng giúp đ• t| di chuykn dKn xây d8ng
tran ñga, rIi ño0t dù ñ0n ñgch, chuykn vm cho pháo. Có ltn pháo th- cịn nhan đư:c trong nh[ng
hịm pháo c thư, thuMc lá c-a các b0n d8 tran Hịa Bình, Nghĩa L g]i ñKn.
M•i ltn dùng nh[ng viên ñ0n t| timn duyên g]i vm, kh•u đ i trưsng Xn “cịm” l0i nhVc “BVn
chính xác vào”.
ðKn ngày 6 tháng 5 năm 1954, sau tiKng n_ c-a qu b c phá 1.000kg trên ñIi A1, pháo cMi c-a ta
bVn dIn dap cùng vbi nhgp ñ tiKn cơng ào 0t c-a xung kích. C kho ng trei t| phía đơng đKn trung
tâm Mưeng Thanh khói l]a mù mgt. Trưbc sxc m0nh c-a đMi phương khơng gì ñgch n_i, bhn Pháp
ltn lư:t kéo ce trVng ñtu hàng. T| trưa ñKn chimu ngày 7 tháng 5, ce trVng xu t hiEn càng nhimu.
ðKn kho ng 17 gie có tin quân ta bVt tưbng ðe CátTxtơTri và toàn b bhn chj huy s trung tâm
Mưeng Thanh. TiKng hò reo khVp nơi, bhn Pháp lũ lư:t kéo nhau ra khri ñIn, trong tay ñxa nào
wWw.VietLion.Com – Nh ng k v!t kháng chi$n – T!p 1

2010