181205 Day 2 TSC Training Hieu Morning v2

BỘ KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ

HỆ SINH THÁI KHỞI NGHIỆP
ĐỔI MỚI SÁNG TẠO
VIỆT NAM
TS. TỪ MINH HIỆU
CỤC PHÁT TRIỂN THỊ TRƯỜNG VÀ DOANH NGHIỆP KH&CN
1


CHƯƠNG TRÌNH
•HỆ SINH THÁI KHỞI NGHIỆP ĐMST VIỆT NAM

•PHƯƠNG PHÁP ĐÁNH GIÁ HST
•CASESTUDY: VIETNAM SILICON VALLEY
ACCELERATOR
2


Các khái niệm
Startup vs. SMEs

Khởi nghiệp đổi mới sáng tạo
Khởi nghiệp
Entrepreneurship
SMEs

Lập nghiệp

Startups

•
•
•
•
•

Ổn định
•
Có mơ hình kinh doanh •
được kiểm chứng
Khả năng thành cơng cao. •
Ít rủi ro
•
Dùng tiền vay/bản thân •

Thay đổi liên tục
Tìm kiếm mơ hình kinh
doanh mới
Khả năng thành công thấp.
Rủi ro cao
Dùng tiền nhà đầu tư/đổi
lấy cổ phần

Khởi sự doanh nghiệp

Doanh nghiệp nhỏ và vừa (DN NVV)

3

Khái niệm DNKN ĐMST (startup)

• Doanh nghiệp khởi nghiệp có khả năng tăng trưởng nhanh dựa trên khai
thác tài sản trí tuệ, cơng nghệ, mơ hình kinh doanh mới, doanh nghiệp
khởi nghiệp có thời gian hoạt động khơng quá 5 năm kể từ ngày được cấp
giấy chứng nhận doanh nghiệp lần đầu.”
Đề án “Hỗ trợ hệ sinh thái khởi nghiệp đởi mới sáng tạo q́c gia đến năm 2025”

• Là doanh nghiệp hoặc một tổ chức tạm thời, được thiết kế để tìm ra một
mơ hình hoạt động có thể lặp lại hoặc mở rộng nhanh chóng”
Steve Blank – Giáo sư Đại học Stanford


Phân biệt doanh nghiệp nhỏ và vừa (sme) & startup

- Mơ hình kinh doanh có sẵn & đã được kiểm
chứng
- Thị trường có sẵn, tập trung vào phân khúc
khách hàng xác định
- Quy mô thị trường ổn định

- Khai thác tài sản trí tuệ, cơng nghệ, mơ
hình kinh doanh mới
- Khả năng tăng trưởng nhanh về quy mô thị
trường, giá trị doanh nghiệp
- Không đặt giới hạn cho sự tăng trưởng, có khả
năng lặp lại hoặc mở rộng nhanh chóng


Ví dụ về SME và Startup

Vs
.

6


ví dụ về sme và startup

Mở một cửa hàng quần áo

Mở một kênh bán hàng online, có cách
thức tiếp cận mới mẻ, có thể tiếp cận
khách hàng và mở rộng thị trường
nhanh chóng


KHÁC BIỆT CƠ BẢN GIỮA STARTUP & SME

Cung cấp sản
phẩm, dịch vụ
mới

Tìm kiếm mơ
hình kinh doanh
mới

Khả năng tăng
trưởng nhanh

Rủi ro cao,
khả năng
thành công
thấp


ví dụ startup điển hình & phân biệt với sme

•Nơng nghiệp:

Hachi – Nơng nghiệp thơng minh
•

•

Hệ thống thuỷ canh thơng minh của Hachi là một trong
những giải pháp đầu tiên tại VN ứng dụng công nghệ
kết nối vạn vật vào nông nghiệp đô thị.
Hệ thống được đặt trong nhà, sử dụng công nghệ đèn
LED nông nghiệp và điều khiển qua các cảm biến
thông minh thông qua smartphone.

Cty CP NN và thực phẩm Hà Nội - Kinh Bắc
Lĩnh vực kinh doanh truyền thống:
• Chế biến và kinh doanh sắn lát, hồ tiêu phục vụ xuất
khẩu và tiêu dùng trong nước;
• Chế biến và kinh doanh nguyên liệu sản xuất thức ăn
chăn ni: Ngơ, sắn, cám gạo, đậu tương;
• Chế biến lúa gạo xuất khẩu và tiêu dùng nội địa.

ví dụ startup điển hình & phân biệt với sme

•Giáo dục:

Monkey Junior – Ứng dụng dạy ngoại ngữ
cho trẻ em từ 0-10 tuổi

Trung tâm tiếng Anh cho trẻ em
Summer School

• Sử dụng kho dữ liệu đa phương tiện không lồ (hình ảnh,
video và âm thanh) nhằm giúp bé hiểu nội dung cần học.
• Dạy trực diện để giúp bé hiểu, tư duy bằng chính ngơn
ngữ đấy, chứ khơng phải từ ngơn ngữ mẹ đẻ để dịch sang
ngơn ngữ cần học.

• Cung cấp các khoá tiếng Anh cho trẻ em ở 4 kỹ
năng (Nghe, Nói, Đọc, Viết);
• Mơ hình truyền thống (giảng dạy trên lớp)


ví dụ startup điển hình & phân biệt với sme

•Du lịch:

Triip.me
• Là nền tảng du lịch cho phép khách hàng tận hưởng các
tour DL tư nhân do các HDV địa phương thực hiện.
• Sử dụng mơ hình như Airbnb (dùng nguồn lực của cộng

đồng để xây dựng các tour du lịch trên toàn thế giới)
• Thay đổi khái niệm về hướng dẫn DL, giúp người dùng
tìm hiểu sâu hơn về địa điểm và con người, kết nối với
người dân địa phương trên toàn thế giới.

Cơng ty DL Vietravel
• Hoạt động trong lĩnh vực lữ hành & DV DL
• Cung cấp các loại hình DL, tổ chức các tour trong
và ngoài nước: DL thể thao, khám phá, hội nghị
hội thảo, tour du thuyền, v.v.


Mối đe dọa đối với doanh nghiệp truyền thống
Tỷ lệ đặt phòng
21%

16%

2012
46%

2016
40%


Ví dụ startup điển hình & phân biệt với SMEs

•Tài chính:

Ví điện tử Momo

• Ứng dụng giúp nhận và chuyển tiền, thanh toán các
khoản cước phí ngay trên Smartphone.
• Cung cấp cho KH trải nghiệm thanh toán một chạm
(One Touch Payment) với hơn 100 dịch vụ tiện ích, bao
gồm Chuyển tiền, Thanh toán hóa đơn, Mua vé máy
bay, Vé xem phim, Thu-Chi hộ và Thương mại trên di
động…

Cty CP Giải pháp thanh toán Việt Nam VNPay
Kết nối các nhà cung cấp dịch vụ và các ngân hàng để tăng
thêm các tiện ích thanh toán khơng dùng tiền mặt cho các
khách hàng có tài khoản tại ngân hàng.


q trình phát triển của startup

Ý tưởng

Hoàn
thiện cơng
nghệ

Tiếp cận
thị trường

Mở rộng
quy mơ

Tăng
trưởng ổn

định (thối
vốn)



16


Nhu cầu của startup qua từng giai đoạn

• Đào tạo về
cách hình thành
ý tưởng từ nhu
cầu thị trường

Xây dựng ý
tưởng

́Phát triển ý
tưởng
• Thẩm định ý
tưởng
• Đào tạo ban
đầu
• Đánh giá nhu
cầu thị trường

• Khơng gian làm việc
chung
• Thí nghiệm, thử nghiệm

• Hạ tầng mạng
• H́n luyện viên KN
• Hỡ trợ kinh phí làm SPM
(tài trợ, đầu tư)

Có sản phẩm
mẫu và bán ra thị
trường

Mở rộng quy
mơ
• Tư vấn
marketing, sở hữu
trí ṭ, th́
• Hỡ trợ quảng bá
sản phẩm
• Hỡ trợ kinh phí
hoạt động kinh
doanh (đầu tư)


Nghiên cứu của CB Insights - cty chuyên cung cấp DV tổng hợp, phân tích và báo cáo dữ
liệu với 101 startup thất bại để tìm ra những nguyên nhân hàng đầu dẫn đến tình trạng này.


BÀI HỌC RÚT RA
Trong vòng 2-3 năm đầu tiên, hầu hết startup tập trung vào nghiên
cứu, thử nghiệm thị trường mới và hoàn thiện công nghệ để phù hợp
với nhu cầu thị trường được xác định.
Startup gần như chưa tạo ra lợi nhuận, thiếu vốn, kinh nghiệm và

các mối quan hệ
Cần hỗ trợ về kỹ năng, kết nối với NĐT, KH tiềm năng, đồng thời
cần có khơng gian và các điều kiện vật chất cơ bản để thử nghiệm
sản phẩm trước khi đưa ra ngoài thị trường.
Nâng cao văn hoá chấp nhận thất bại; tạo môi trường và
cung cấp hỗ trợ để startup thất bại tiếp tục KN


Các thành phần của hệ sinh thái (HST)
Thị
trường
trong
nước và
quốc tế

Chính
sách

Pháp luật
và cơ sở
hạ tầng

Nhân lực

KN ĐMST
Đào tạo,
tập huấn

Văn hóa
Trường

đại học

*KN ĐMST: Khởi nghiệp đổi mới sáng tạo

Vốn & tài
chính

Cá nhân,
tổ chức
hỗ trợ

Nguồn: Daniel Isenberg, Badson College, 2010
20


ĐỊNH NGHĨA HST KN ĐMST (STARTUP ECOSYSTEM)
Là một hệ thống các DNKN ĐMST và các tổ chức, cá nhân, yếu tố hỗ trợ khởi nghiệp trong mối quan hệ
liên kết và tương tác lẫn nhau trong một phạm vi hoạt động nhất định (thành phố, vùng,quốc gia, lĩnh
vực). Trong đó có:
• Chính sách và luật pháp của nhà nước: về thành lập doanh nghiệp, thành lập tổ chức đầu tư mạo
hiểm, thuế, cơ chế thoái vốn,…;
• Cơ sở hạ tầng dành cho khởi nghiệp: các khu làm việc chung, CSVC phục vụ thí nghiệm, thử
nghiệm để xây dựng sản phẩm mẫu,..;
• Vốn và tài chính: các quỹ đầu tư mạo hiểm, nhà đầu tư cá nhân, các ngân hàng, tổ chức đầu tư tài
chính,…;
• Văn hóa khởi nghiệp: văn hóa doanh nhân, văn hóa chịu rủi ro, chấp nhận thất bại;
• Các tổ chức cung cấp dịch vụ hỗ trợ khởi nghiệp, các huấn luyện viên khởi nghiệp và nhà tư vấn
khởi nghiệp; các trường đại học; các khóa đào tạo, tập huấn cho cá nhân, nhóm cá nhân khởi
nghiệp cũng như cho nhà đầu tư khởi nghiệp; nhân lực cho DNKN
• Thị trường trong nước và quốc tế.

Thực trạng hệ sinh thái
khởi nghiệp đổi mới sáng tạo
Việt Nam

22


Doanh nghiệp khởi nghiệp ĐMST Việt Nam
Khoảng 3000 doanh nghiệp khởi nghiệp

Thế hệ thứ nhất

Thế hệ thứ hai

Thế hệ thứ ba
Nguồn: TechinAsia, Topica Founder Institute; Geektime

23


Cấu phần 1: Chính sách & Hành lang pháp lý
Hành lang pháp lý

Chính sách

•
•
•

•
•
•
•
•
•

•

•
•

Luật doanh nghiệp
Luật đầu tư
Luật chứng khốn
Luật phá sản
Luật khoa học và công nghệ
Luật chuyển giao công nghệ
Luật sở hữu trí tuệ
NĐ 80 về doanh nghiệp KH&CN
NĐ 56 về trợ giúp phát triển doanh
nghiệp nhỏ và vừa
Luật Hỗ trợ DNNVV
Luật Chuyển giao cơng nghệ

•
•

•
•

•
•

Dự án Hỗ trợ xây dựng chính sách đổi mới và phát
triển các cơ sở ươm tạo doanh nghiệp Việt – Bỉ
(BIPP)
Chương trình Đối tác đổi mới sáng tạo Việt Nam –
Phần Lan (IPP)
Chương trình hỗ trợ doanh nghiệp KH&CN và tổ chức
KH&CN cơng lập thực hiện cơ chế tự chủ, tự chịu
trách nhiệm cũng có những nội dung hỗ trợ tài chính
cho doanh nghiệp (Chương trình 592)
Chương trình Phát triển thị trường cơng nghệ đến
năm 2020 (Chương trình 2075)
Quỹ Phát triển doanh nghiệp nhỏ và vừa (SMEDF)
Quỹ Đổi mới công nghệ quốc gia (NATIF)
Đề án 844
24


❖ Một số Chính sách mới
• Luật Hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa 2017 (DNNVV)
- Nghị định số 39/2018/NĐ-CP quy định chi tiết một số điều của Luật Hỗ trợ
DNNVV.
- Nghị định số 38/2018/NĐ-CP hướng dẫn đầu tư cho khởi nghiệp sáng tạo.
- Nghị định số 34/2018/NĐ-CP quy định về việc thành lập, tổ chức và hoạt động của
Quỹ bảo lãnh tín dụng cho DNNVV.

• Luật Chuyển giao cơng nghệ 2017
- Nghị định số 76/2018/NĐ-CP quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều

của Luật Chuyển giao công nghệ.
25