Đánh giá và tuyển chọn một số giống hoa cúc chùm mới nhập nội có triển vọng trồng ở vùng Hà Nội pot

ĐÁNH GIÁ VÀ TUYỂN CHỌN MỘT SỐ GIỐNG HOA CÚC CHÙM
MỚI NHẬP NỘI CÓ TRIỂN VỌNG TRỒNG Ở VÙNG HÀ NỘI
Đào Thái Hà, Nguyễn Thị Kim Lý
Summary
Evaluation and selection of imported new spray - Chrysanthemum varieties in Hanoi
Though, surveying and assessment on the group of Chrysanthemum varieties have been imported
from Holland which was cultivated at suburb of Hanoi. These are evaluated by critering as duration
of growth and development, qualitative and quantitative Chrysanthemum’s flower, durable flowers
for indoor or outdoor Chrysanthemum on the fields, agro - biological trait, etc. Biological trait adapt
their selves to natural conditions in comparition with the control. The result showed that we have
collected four Chrysanthemum varieties with different colors. Those are Dendranthemua indicum
Spoetnik (Vang dam), Chrysanthemum morifolium Sheena White (Trang Sheena), Chrysanthemum
morifolium Tiger Rag (Do ca rot), Chrysanthemum indicum Grand Pink (Rau muong) with
possibility growth and development are more quality than the control is Dendranthemua indicum
Lineker (Cao boi tim), which are growing the present population on agricultural land at suburb of
Hanoi.
Keywords: Spray Chrysanthemum variety, cutting, foot of a plant.

I. ĐẶT VẤN ĐỀ
Hiện nay, hầu như các hộ nông dân tự
để giống là chính nên thoái hóa giống và
sâu bệnh là không thể tránh khỏi. Nhằm
khắc phục tình trạng trên, việc tuyển
chọn, đánh giá tập đoàn cúc với những
đặc tính nông sinh học khác nhau có ý
nghĩa quan trọng trong việc chọn lựa
giống cho từng thời vụ, trên cơ sở đó có
biện pháp cải tạo giống. Mặt khác tạo ra
tính đa dạng về nguồn gen giúp cho công
tác chọn tạo giống mới với xác suất chọn
lọc cao và dễ thành công hơn.

II. VẬT LIỆU VÀ PHƯƠNG PHÁP
NGHIÊN CỨU
1. Đối tượng và địa điểm nghiên cứu
Thí nghiệm gồm 16 mẫu giống hoa cúc
chùm (bảng 1) nhập nội từ Hà Lan và thu
thập từ cơ sở sản xuất hoa trong nước và
ngoài nước đang được trồng tại vùng Hà
Nội, giống đối chứng là giống cao bồi tím
có nguồn gốc Singapore.
Bảng 1. Các mẫu giống hoa cúc chùm sử dụng trong thí nghiệm
STT Tên giống Tên khoa học
1 Xanh nõn chuối Chrysanthemum indicum Green Spider
2 Trắng sứ Chrysanthemum morifolium
3 Vàng đậm Dendranthemua indicum Spoetnik
4 Trắng Sheena Chrysanthemum morifolium Sheena White
5 Chi hồng Chrysanthemum morifolium Wind Mill
6 Đỏ viền vàng Chrysanthemum morifolium Evelio
7 Đỏ cà rốt Chrysanthemum morifolium Tiger Rag
8 Đỏ đậm Chrysanthemum morifolium Klondike
9 Tím muống Chrysanthemum indicum Grand Pink
10 Đỏ hồng Chrysanthemum morifolium Target Rooyal
11 Sao nhỏ Chrysanthemum morifolium Red Maxx
12 Chi trắng Chrysanthemum morifolium Puma White
13 Chi vàng đậm Chrysanthemum morifolium Puma Yellow
14 Vàng đậm tươi Chrysanthemum morifolium Kermit
15 Xanh cốm Chrysanthemum morifolium Rocky
16 Cao bồi tím (đ/c) Dendranthemua indicum Lineker

2. Phương pháp nghiên cứu
- Thu thập giống theo phương pháp của

Viện Tài nguyên Di truyền thực vật quốc tế
(IBPGR).
- Thí nghiệm được bố trí theo khối ngẫu
nhiên hoàn chỉnh, 3 lần nhắc lại với diện tích
ô thí nghiệm là 10 m
2
/ô. Các chỉ tiêu theo
dõi được đánh giá theo phương pháp của
Viện Cây trồng Liên bang Nga (VIR).
- Thành phần sâu bệnh hại được điều
tra theo phương pháp của Viện bảo vệ thực
vật (NXB Nông nghiệp 1997).
- Các biện pháp kỹ thuật áp dụng: Theo
các kỹ thuật trồng hoa cúc của Nguyễn
Xuân Linh, Nguyễn Thị Kim Lý và cs).
- Phương pháp phân tích và xử lý số
liệu theo chương trình IRRISTAT 4.0.
III. KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN
1. Đặc điểm thực vật học của các giống
nghiên cứu
Các mẫu giống nhập nội từ Hà Lan có
đặc điểm về thân, lá, hoa khác nhau khá rõ.
Hầu hết các giống tham gia thí nghiệm thuộc
loại thân cao, hình dạng cây thẳng mập, khả
năng phân cành ở mức trung bình. Riêng đối
với giống Sao nhỏ vừa có chiều cao cây cao
vừa có khả năng phân cành rất mạnh.
Các mẫu giống cũng khá đa dạng về độ
dày, kích thước phiến lá, thế lá, sự phân
thùy và mầu sắc lá. Hơn nữa các mẫu giống

khác biệt lớn về màu sắc hoa, với dải màu
tương đối rộng (có giống thì màu vàng đậm
tươi lại có giống thì màu xanh dương), đặc
biệt là hình dạng hoa (hoa có cánh to cứng,
cánh ngắn cứng, hoa có tua, hoa hình ống).
Đây là nguồn vật liệu ban đầu có mầu sắc
vô cùng phong phú cho công tác chọn tạo
các giống hoa cúc mới bổ sung vào tập
đoàn hoa cúc chùm của nước ta.
2. Thời gian và tỷ lệ ra rễ ở cành giâm
của các giống cúc
Trong điều kiện vụ thu đông thời gian
ra rễ của các giống tuy khác nhau nhưng sự
biến động không lớn. Giống có thời gian ra
rễ chậm nhất là giống đối chứng Cao bồi
tím (13,7 ngày), giống có thời gian ra rễ
sớm nhất là giống Đỏ cà rốt (11,7 ngày).
Vụ thu đông là vụ trồng chủ yếu cho
các loại cúc chùm những giống dài ngày
hay ngắn ngày hơn so với đối chứng
(thời gian phân cành và ra nụ). Giống
Chi hồng có thời gian ra nụ là 110,0
ngày dài hơn so với đối chứng là 11
ngày, mặt khác có những giống lại ngắn
hơn so với đối chứng như giống Xanh
cốm là 12,3 ngày.
Thời gian từ trồng đến ra hoa có sự biến
động rất lớn giữa các giống, thời kỳ hoa nở
10% giống Chi hồng đạt 125,3 ngày gần bằng
thời gian ra hoa của giống đối chứng Cao bồi

tím ở thời kỳ hoa nở rộ 90% (bảng 2).
Bảng 2. Thời gian, tỷ lệ ra rễ ở cành giâm và các thời kỳ phát triển
của một số giống cúc chùm
STT

Giống
Thời gian
ra rễ
(ngày)
Tỷ lệ
ra rễ
(%)
Thời gian từ trồng
đến phân cành (ngày)

Thời gian từ trồng
đến ra nụ (ngày)
Thời gian từ trồng
đến ra hoa (ngày)

90% 90% 90%
1 Xanh nõn chuối 12,3 88,0 78,6 101,2 130,4
2 Trắng sứ 13,3 80,3 58,8 93,5 120,2
3 Vàng đậm 12,0 83,3 69,9 104,7 126,3
4 Trắng Sheena 12,0 93,3 70,2 109,1 129,7
5 Chi hồng 12,3 90,3 72,5 110,0 132,6
6 Đỏ viền vàng 13,0 87,3 64,7 93,7 125,7
7 Đỏ cà rốt 11,7 90,3 57,6 94,3 115,7
8 Đỏ đậm 12,5 90,6 58,0 99,3 120,5
9 Tím muống 12,3 91,3 59,5 108,2 127,2

10 Đỏ hồng 13,3 77,6 56,3 98,2 110,7
11 Sao nhỏ 12,7 76,0 60,7 106,7 128,7
12 Chi trắng 13,0 73,6 72,3 103,7 129,1
13 Chi vàng đậm 12,4 82,3 71,2 101,5 127,8
14 Vàng đậm tươi 13,2 92,6 62,7 108,3 134,3
15 Xanh cốm 12,7 93,3 55,2 86,7 102,2
16 Cao bồi tím (đ/c)

13,7 79,3 59,0 99,0 125,6
CV (%) 8,6 6,1 8,3 5,5 7,5
LSD (0,05%) 1,82 8,67 8,92 9,28 15,3

3. Đặc điểm sinh trưởng của các giống
cúc chùm
- Chiều cao cây chênh lệch không
nhiều, giống Xanh nõn chuối có chiều cao
cây lớn nhất 70,8 cm cao hơn đối chứng là
20,5 cm, giống Xanh cốm lại có chiều cao
cây thấp nhất chỉ đạt 40,5 cm, còn lại các
giống khác có chiều cao cây biến động từ
47,5 cm - 66,8 cm (bảng 3).
- Giống Xanh cốm có chiều cao cây
thấp dẫn tới số lá ít nhất so với các giống
khác và đối chứng và chỉ đạt 15,3 lá, mặt
khác giống Xanh nõn chuối có chiều cao
cây cao nhất nhưng lại có số lá chỉ đạt 18,5
lá. Các giống tham gia thí nghiệm hầu hết
có số lá biến động từ 20,3 - 30,2 lá. Riêng
giống Sao nhỏ có số lá nhiều nhất là 46,8
lá, nhiều hơn hẳn so với đối chứng 18 lá.

- Chiều cao cây thân chính được tính từ
gốc cho đến điểm phân cành càng thấp thì
khả năng phân cành càng mạnh, như giống
Đỏ đậm đạt 27,8 cm có số cành phụ lại đạt
13,8 cành, giống Sao nhỏ có chiều cao cành
phụ đạt 22,2 cm và 15,2 cành phụ, còn lại
các giống khác đều nhiều hơn so với đối
chứng về số cành phụ.
Bảng 3. Chiều cao cây, số lá và số cành phụ của các mẫu giống hoa cúc chùm
Giống
Chiều cao cây
(cm)
Số lá
(lá)
Chiều cao thân chính khi
phân cành (cm)
Số cành phụ
(cành)
Xanh nõn chuối 70,8 18,5 25,7 7,9
Trắng sứ 50,2 29,1 21,2 11,3
Vàng đậm 51,5 26,4 23,5 9,5
Trắng Sheena 59,8 24,9 25,6 12,8
Chi hồng 53,6 27,8 16,1 13,5
Đỏ viền vàng 47,5 28,6 22,4 8,2
Đỏ cà rốt 65,2 23,2 25,5 11,9
Đỏ đậm 61,8 25,4 27,8 13,8
Tím muống 56,7 28,2 25,3 11,7
Đỏ hồng 66,8 29,7 24,6 13,5
Sao nhỏ 58,7 46,8 22,2 15,2
Chi trắng 48,7 22,3 12,7 9,3

Chi vàng đậm 49,2 22,6 11,5 9,4
Vàng đậm tươi 50,2 30,2 13,4 12,6
Xanh cốm 40,5 15,3 21,5 7,5
Cao bồi tím (đ/c) 50,3 28,8 25,2 10,8
CV (%) 7,7 9,9 7,1 8,9
LSD (0,05%) 7,07 6,67 2,54 1,65

Như vậy, các chỉ tiêu về sinh trưởng
sinh dưỡng có quan hệ chặt chẽ với nhau.
Nếu chiều cao cây càng cao thì khả năng
phân cành phụ càng thấp và ngược lại, nếu
cây có chiều cao cây thấp đến trung bình thì
lại cho số cành phụ nhiều.
4. Đặc điểm về số lượng và chất lượng
hoa của các giống tham gia thí nghiệm
- Về số nụ trên cây có sự khác nhau
giữa các giống, cụ thể là giống Sao nhỏ có
số nụ lên tới 114,3 nụ, trong khi đó giống
Xanh nõn chuối lại có số nụ 8,6 nụ, giống
Xanh cốm là giống có số nụ thấp nhất chỉ
có 7,6 nụ thấp hơn so với giống đối chứng
là 24,1 nụ/cây.
- Đánh giá thực tế về chất lượng hoa:
Số hoa nở trên cây và tỷ lệ nở hoa cho thấy
hầu hết các giống có số hoa nở đều trên
70%, giống có tỷ lệ nở hoa cao nhất là
giống Xanh cốm đạt 93,4% và giống Đỏ
đậm có tỷ lệ nở hoa thấp nhất là đạt 60,8%,
còn lại các giống khác có tỷ lệ nở hoa dưới
80% là giống Trắng sứ, giống Chi hồng,

giống Đỏ viền vàng, giống Đỏ hồng và
giống Sao nhỏ.
- Về đường kính hoa cho thấy sự đa
dạng về kích cỡ của hoa, đường kính chỉ đạt
4,2 cm là giống Xanh cốm, có giống có
đường kính hoa đạt tới 7,3 cm là giống
Xanh nõn chuối, còn lại tất cả các giống có
đường kính hoa từ 4 - 6 cm.
- Độ bền hoa là chỉ tiêu quan trọng
đánh giá giá trị của hoa. Độ bền tự nhiên
của tất cả các giống tham gia thí nghiệm
biến động từ 2 - 3 tuần (bảng 4), trong đó
giống Sao nhỏ có độ bền tự nhiên là cao
nhất là 17,2 ngày cao hơn so với đối chứng
là 2,7 ngày. Giống Trắng sứ có độ bền tự
nhiên là 10,1 ngày là giống có độ bền tự
nhiên thấp nhất. Các giống có độ bền hoa
cắt cành cao hơn so với đối chứng là giống
Xanh nõn chuối, Vàng đậm, Trắng Sheena,
Đỏ cà rốt, Rau muống, Sao nhỏ và giống
Xanh cốm, còn lại các giống khác thấp hơn
giống đối chứng từ 0,1 - 4,2 ngày.
Bảng 4. Một số đặc điểm về chất lượng hoa của các giống hoa cúc chùm
Giống
Số nụ/cây
(nụ)
Số hoa
nở/cây (hoa)

Tỷ lệ

nở hoa (%)
Đường kính
hoa (cm)
Độ bền tự
nhiên (ngày)

Độ bền hoa
cắt (ngày)
Xanh nõn chuối 8,6 7,1 82,5 7,3 17,1 13,6
Trắng sứ 25,7 20,3 78,9 5,9 10,1 6,7
Vàng đậm 29,5 25,3 85,7 6,1 15,2 11,8
Trắng Sheena 25,7 22,5 87,5 6,4 14,9 11,2
Chi hồng 32,5 25,6 78,6 5,6 13,6 10,8
Đỏ viền vàng 17,6 13,3 75,5 4,5 11,5 7,6
Đỏ cà rốt 32,5 27,6 84,9 5,2 16,3 12,6
Đỏ đậm 35,8 21,8 60,8 5,1 11,9 8,5
Rau muống 18,2 15,2 83,5 5,3 14,3 11,2
Đỏ hồng 31,2 21,4 68,5 5,7 10,6 7,3
Sao nhỏ 114,3 83,6 72,9 4,3 17,2 12,3
Chi trắng 14,2 12,2 85,9 4,8 13,2 10,6
Chi vàng đậm 13,5 11,5 85,1 4,6 13,8 10,4
Vàng đậm tươi 28,2 23,6 83,6 5,6 11,8 8,2
Xanh cốm 7,6 7,1 93,4 4,2 18,1 14,2
Cao bồi tím (đ/c) 31,7 25,5 80,4 6,4 14,5 10,9
CV (%) 13,3 8,8 8,9 6,7 10,8 5,9
LSD (0,05%) 6,44 3,31 12,0 0,60 2,50 1,03

5. Thành phần sâu, bệnh gây hại trên các
giống cúc chùm tham gia thí nghiệm
Vụ thu đông là vụ rất thuận lợi cho cúc

sinh trưởng phát triển, vì lúc này nhiệt độ
thấp dần, thời tiết hanh khô, nên sâu bệnh ít
phát triển và đây là vụ cho chất lượng hoa
cao nhất.
Có thể thấy bệnh đốm vòng, đốm nâu,
đốm lá là các bệnh phổ biến nhất ở vụ này,
chúng nhiễm nhẹ trên tất cả các giống tham
gia thí nghiệm, riêng chỉ có một số giống
không bị nhiễm là Trắng Sheena, Vàng
đậm, Đỏ cà rốt, Rau muống, Chi trắng, Chi
vàng đậm.
Nhìn chung các loại sâu bệnh ở vụ này
rất ít và hầu như gây hại không đáng kể.
Đáng chú ý nhất là rệp, gây hại ở mức trung
bình trên các giống, chỉ có giống Vàng
đậm, giống Đỏ cà rốt là bị nhẹ.
Nói tóm lại: Đánh giá về năng suất, về
chất lượng hoa cúc chùm ở vụ thu đông cho
thấy, hầu hết tất cả các giống đều sinh
trưởng phát triển tốt, đặc biệt là mức độ bị
sâu bệnh hại không nhiều, hại chủ yếu ở vụ
này là rệp. Nhưng tốt hơn cả và thích hợp
với thời vụ này trong tập đoàn giống tuyển
chọn là giống Vàng đậm, Trắng Sheena, Đỏ
cà rốt, Rau muống, có ưu điểm như: Cây
cao, đường kính hoa nhỏ, độ phân cành
nhiều, độ bền cành cắt dài ngày, đặc biệt
riêng đối với giống Xanh nõn chuối bởi
đường kính hoa to, cây cao, số hoa ít có thể
trồng tỉa bỏ các nụ con và nên để 1 bông và

giống Xanh cốm có chiều cao cây thấp
(40,4 cm), số cành phụ chỉ đạt 7,5 cành nên
chọn giống theo hướng cây trồng chậu.
IV. KẾT LUẬN
So sánh và chọn lọc 15 giống hoa cúc
chùm nhập nội, cho thấy sự đa dạng về mầu
sắc và phong phú về chủng loại. Dựa vào
các kết quả về sự sinh trưởng, phát triển của
các giống trong thí nghiệm đã tuyển chọn ra
được 4 giống cúc chùm là giống Vàng đậm,
giống Trắng Sheena, giống Đỏ cà rốt và
giống Rau muống có triển vọng, có khả
năng chống chịu tốt phù hợp với điều kiện
sinh thái ở Hà Nội trong vụ thu đông.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1 Cục Bảo vệ thực vật, 1995. Phương
pháp điều tra phát hiện sâu bệnh hại cây
trồng, NXB Nông nghiệp Hà Nội, tr.1 -
150.
2 guyễn Xuân Linh (chủ biên) và các
cộng sự, 1998. Hoa và kỹ thuật trồng
hoa, NXB Nông nghiệp, Hà Nội, tr.1 -
218.
3 Võ Phương Chi, Dương Đức Tiến,
1988. “Phân loại học thực vật”, NXB
Đại học và Trung học chuyên nghiệp,
tr. 424 - 436.
4 Hoogeweg, 1999. “Growing Instructions
for outdoor Chrysanthemum”, 12.2231,
MS Rijinsbulg Holland, pp. 1 - 11.

5 Vanderkamp, B.V, 2000. “Chrysanthemum
catalogue”, Hoogeweg 12 - 2231, MS
Rijnsburg - The Netherlands, pp.2 - 31.
gười phản biện: Trần Duy Quý
T¹p chÝ khoa häc vµ c«ng nghÖ n«ng nghiÖp ViÖt Nam
7