Ứng dụng gis và đánh giá đa tiêu chuẩn (mce) để hỗ trợ quy hoạch sử dụng đất nông nghiệp thành phố phú quốc, tỉnh kiên giang

I H C QU C GIA TP. HCM
TR

NGă

I H C BÁCH KHOA

BÙI NG C B O TRÂM

NG D NGăGISăVẨă ỄNHăGIỄă AăTIểUăCHU N (MCE)
H

TR

QUY HO CH S

THÀNH PH

D NGă

T NÔNG NGHI P

PHÚ QU C, T NH KIÊN GIANG

Chuyên ngành: Qu nălỦăTàiănguyênăvàăMôiătr

ng

Mã s : 8.85.01.01

LU NăV NăTH CăS

TP. H CHÍ MINH, tháng 07 n mă2022


Cơngătrìnhăđ

c hồn thành t iăTr

ngă

i h c Bách Khoa ậ HQGăậ HCM

Cán b h

ng d n khoa h c 1: PGS.ăTS.ăLểăV NăTRUNG

Cán b h

ng d n khoa h c 2: TS. LÊ C NHă

Cán b ch m nh n xét 1: TS.ăLỂMă

NH

O NGUYÊN

Cán b ch m nh n xét 2: GS.TS. NGUY N KIM L I
Lu năv năth căs ăđ

c b o v t iăTr

ngă

i h c BáchăKhoa,ă HQGăTp.ăHCMă

ngày 29 tháng 07 n mă2022.
Thành ph n H iăđ ngăđánhăgiáălu năv năth căs ăg m:
1. Ch t ch h iăđ ng: PGS.TS.ăLểăV NăKHOA
2. Cán b ph n bi n 1: TS.ăLÂMă

O NGUYÊN

3. Cán b ph n bi n 2: GS.TS. NGUY N KIM L I
4.

y viên h iăđ ng: PGS.TS. TR N TH VÂN

5. Th ăkỦăh iăđ ng: TS. VÕ THANH H NG
Xác nh n c a Ch t ch H iă đ ngă đánhă giáă lu nă v nă vàă Tr
chuyên ngành sau khi lu năv năđưăđ
CH T CH H Iă

NG

PGS.TS.ăLểăV NăKHOA

ng Khoa qu n lý

c s a ch a (n u có).
TR

NGăKHOAăMỌIăTR
VÀ TÀI NGUYÊN

NG


i
TR

I H C QU C GIA TP.HCM
NGă I H C BÁCH KHOA

C NG HÒA XÃ H I CH NGH AăVI T NAM

c l p ậ T do ậ H nh phúc

NHI M V LU NăV NăTH CăS
H tên h c viên: BÙI NG C B O TRÂM
MSHV: 1970088
Ngày, tháng,ăn măsinh:ă02/02/1996
N iăsinh:ăKiênăGiangă
Chuyên ngành: Qu nălỦăTàiănguyênăvàăMôiătr ng
Mã s : 8.85.01.01
I.ăTểNă
TÀI:
ng d ngăGISăvàăđánhăgiáăđaătiêuăchu nă(MCE)ăđ h tr quy ho ch s d ngăđ t nông
nghi p Thành Ph Phú Qu c, T nh Kiên Giang.
Application of Geographical Information System (GIS) and MultiCriteria Evaluation
(MCE) for supporting the plan of agricultural land in Phu Quoc City, Kien Giang

province.
NHI M V VÀ N I DUNG:
Nhi m v : Nghiên c u ng d ng H th ngăthôngătinăđ a lý (Geographical Information
System ậ GIS) k t h p v iă ph ngă phápă đánhă giáă đaă tiêuă chu n (MultiCriteria
Evaluation ậ MCE) h tr b trí s d ngăđ t nông nghi p b n v ng,ăđápă ng yêu c u
phát tri n Thành ph Phú Qu c.
N i dung:
(1) T ng quan các tài li u và các v năđ nghiên c u liên quan quy ho ch s d ngăđ t
nông nghi p.
(2) Xây d ngăc ăs d li u GIS ph c v đánhăgiáăđaătiêuăchu n (MCE) nh m h tr
quy ho ch s d ngăđ t.
(3)
xu t quy trình giáăthíchănghiăđ tăđaiăđápă ng b trí s d ngăđ t nông nghi p
ng d ng công ngh cao.
(4) nhăh ng s d ngăđ t nông nghi p t i Phú Qu c theoăđ nhăh ng b n v ng.
II. NGÀY GIAO NHI M V : 06/09/2021
III. NGÀY HOÀN THÀNH NHI M V : 29/06/2022
IV. CÁN B H
NG D N:
Tp. HCM, ngày 29 tháng 06 n m 2022
CỄNăB ăH

NGăD Nă1

PGS.TS.ăLêăV năTrung
TR

CỄNăB ăH

NGăD Nă2

TS.ăLêăC nhă

NGăKHOAăMỌIăTR

CH ăNGHI MăB ăMỌN

nh
NGăVẨăTẨIăNGUYểN


ii

có th hồnăthànhăđ

L I C Mă N

căđ tài Lu năv năTh căs ,ătơiăđưănh năđ

tình c a Q th yăcơăkhoaăMơiătr

ngăvàăTàiăngun,ăTr

h c Qu c gia TPHCM trong quá trình h c t p.ă

ng d n t n

iăh căBáchăKhoa,ă

i

c bi t, tôi xin bày t lòng bi tă năsâuă

s căđ n th yăPGS.TS.ăLêăV năTrungăvàăTS.ăLêăC nhă
giúpăđ tơi ngay t nh ngăngàyăđ uălênăỦăt

ngă

căh

nh,ăđưăt nătìnhăh

ng d n và

ng th c hi năđ tài, giúp tôi hi u rõ v

nh ng n i dung khoa h c và v năđ th c ti n c năđ

c tri n khai m t cách t t nh t.

ng th iătôiăc ngăxinăchânăthànhăg i l i c mă năđ năhaiăđ năv :
 Phân vi n Quy ho ch ậ Thi t k Nông nghi păđưăcungăc p d li uăc ngănh ă
là h tr tơi trong q trình th c hi năđ tài.
 Trung tâm Công ngh Thôngătină
thành ch

aălỦăđưăt oăđi u ki năđ tơi có th hồn

ngătrìnhăh c t p.

Và cu i cùng, tơi xin c mă năđ năgiaăđình,ăb năbèăvàăđ ng nghi păđưălnăđ ng hành
h tr tơi trong q trình h c t p,ăđ ng viên và góp ý giúp tơi hồn thành lu năv n.
Trong báo cáo k t qu nghiên c u s khó tránh kh i nh ng thi u sót, tơi r t mong
nh năđ

c s đóngăgópăc a q Th yăCơăđ lu năv năđ

c hồn thi năh n.ă

Tơi chân thành c mă n!
Thành ph H ChíăMinh,ăngàyă09ăthángă05ăn mă2022.


iii

TÓM T T LU NăV N

Quy ho ch s d ngăđ t hoàn ch nhăđưăminhăch ng vi c gi m thi u nh ng tác đ ng
tiêu c c và mang l i hi u qu đ s d ngăđ t nông nghi p b n v ng trong qu n lý tài
ngunăthiênănhiênăvàămơiătr

ng. Các cơng c đánhăgiáăthíchănghiăđ t nơng nghi p

theoă quană đi m b n v ngă nh :ă H th ngă thôngă tină đ a lý (Geographical Information
System ậ GIS), H th ngă đánhă giáă đ tă đaiă t đ ng (Auto Land evaluation System ALES) cùng v iăph
th

ngăđ

ngăphápăđánhăgiáăđaătiêuăchu n (MultiCriteria Evaluation ậ MCE)

c s d ng trong quy trình c a T ch căL

ngăNơngăth gi i (FAO) đ gi i

quy t v năđ b trí s d ngăđ t nơng nghi p t iă uăcóătínhăđ n các y u t môiătr

ng và

ng d ng công ngh cao.
Lu năv năđ

c th c hi n nh m h th ngăhóaăc ăs khoa h c trong ng d ng GIS và

đánhăgiáăđaătiêuăchu nă(MCE)ăđ h tr quy ho ch s d ngăđ t nông nghi p ng d ng
công ngh cao, nh măđápă ng yêu c u phát tri n Thành ph Phú Qu c, T nh Kiên Giang.
Hi n t i, Thành ph c n có gi i pháp đánhăgiáăthíchănghiăchoă12ăđ năv đ tăđai,ănh m
xácăđ nh di n tích t iă uăchoăt ng lo i hình s d ngăđ tătheoăđ nhăh

ng phát tri n b n

v ng. K t qu th nghi m đưăminhăch ng tính kh thi và hi u qu mang l i c a gi i
pháp b trí s d ngăđ t nông nghi p ng d ng công ngh cao.
T k t qu đ tăđ

c, nghiên c uăđưăt oăc ăs đ nhân r ng gi i pháp cho nh ng khu

v c còn thi u và h n ch v công c h tr ra quy tăđ nh trong đ xu t s d ngăđ t nông
nghi pătheoăđ nhăh

ng b n v ng.


iv

ABSTRACT
Exhaustive land use planning has been found to reduce the negative impacts brought
about by the effects of the sustainable utilization of agricultural land in natural
resources and environmental management. Tools added the suitability assessment for
sustainable utilization of argicultural land Land such as: Geographical Information
System (GIS), Auto Land Evaluation System (ALES) and MultiCriteria Evaluation
(MCE) are often used in the framework of the Food and Agriculture Organization (FAO)
that aim to propose land use orientation to solve the problem of using high-tech
agricultural land and environmental factors
This study aims to provide a framework of land suitability assessment by integrating
Geographic Information System (GIS) and Multi Criteria Analysis (MCA) methods for
assess all aspects that aim to take a step by step toward high-tech agricultural planning
and management to meet the development requirements of Phu Quoc City.
At present, Phu Quoc city needs a good solution for the suitability assessment of 12
land units that match with the actual requirements of 05 land use types for taking a step
by step toward sustainable agricultural planning and management. The results show that
the proposed support tools for identifying the high-tech agricultural land in this city has
been proved in its feasibility and effectiveness.
From the results achieved, this study has created a scientific basis to apply for other
areas that have lacked and limited in the decision support tools for land evaluation based
on a multiple criteria approach and GIS for sustainable utilization of agriculture land.


v

L IăCAMă OAN

Tôiăxinăcamăđoanăđ tài Lu năv năTh căs ăv ắ ng d ngăGISăvàăđánhăgiáăđaătiêuă
chu nă(MCE)ăđ h tr quy ho ch s d ngăđ t nông nghi p Thành Ph Phú Qu c, T nh
Kiên GiangẰălàăcơngătrìnhănghiênăc u c a b năthânăd
PGS.ăTSăLêăV năTrungăvàăTS.ăLêăC nhă
là trung th căvàăch aăt ngăđ

is h

ng d n tr c ti p c aă

nh. Các s li u, k t qu nêu trong lu năv nă

c công b trong b t k cơng trình nào khác.
Thành ph H Chí Minh, ngày 27 tháng 06 n mă2022
H c viên

Bùi Ng c B o Trâm


vi

M CL C
L I C Mă N ............................................................................................................... ii
TÓM T T LU NăV N .............................................................................................. iii
ABSTRACT .............................................................................................................. iv
L IăCAMă OAN...........................................................................................................v
M CL C

.............................................................................................................. vi

DANH M C CÁC T

VI T T T ............................................................................ ix

DANH M C B NG ......................................................................................................x
DANH M C HÌNH NH .......................................................................................... xii
M

U

................................................................................................................1

1. Tính c p thi t c aăđ tài...........................................................................................1
2. M cătiêuăđ tài .........................................................................................................2
3.ă

iăt

ng nghiên c u và ph m vi nghiên c u ........................................................3

4. N i dung nghiên c u ...............................................................................................3
5.ăụăngh aăkhoaăh c và th c ti n .................................................................................3
CH

NGă1: T NG QUAN ........................................................................................5

1.1. T ng quan v đ t ...............................................................................................5
1.1.1. Khái ni m....................................................................................................5

1.1.2. Phân lo iăđ tăđai..........................................................................................6
1.2.

ánhăgiáăthíchănghiăđ tăđai ................................................................................7

1.2.1. T ng quan ...................................................................................................7
1.2.2. Kh n ngăthíchănghi ....................................................................................9
1.2.3. Cácăph

ngăphápăchínhăđánhăgiáăđ tăđaiătheoăFAO ...................................9

1.2.4. Các nghiên c uăđánhăgiáăthíchănghiăđ tăđai ..............................................12
1.3. Quy ho ch s d ngăđ t ....................................................................................15
1.3.1. T ng quan .................................................................................................15
1.3.2. Quy ho ch s d ngăđ t nông nghi p ........................................................16
1.3.3. Các nghiên c u quy ho ch s d ngăđ t ....................................................19
1.4. H th ngăthôngătinăđ a lý GIS ..........................................................................22
1.5. Gi i thi u thành ph Phú Qu c .......................................................................24
1.5.1.

i u ki n t nhiên, kinh t - xã h i Thành ph Phú Qu c .......................24

1.5.1.1.

i u ki n t nhiên..............................................................................24

1.5.1.2. Tàiănguyênăđ t t i Thành ph Phú Qu c ...........................................24


vii

1.5.1.3. Tình hình phát tri n kinh t - xã h i ..................................................28
1.5.2. Phát tri n nông nghi p ..............................................................................32
1.5.2.1. Phát tri n nhóm ngành nơng nghi p ..................................................32
1.5.2.2. T ch c s n xu t nông nghi p ...........................................................34
1.5.2.3. Hi n tr ng s d ngăđ t nông nghi p ..................................................36
CH

NGă2: D

LI UăVẨăPH

NGăPHỄPăNGHIểNăC U ............................38

2.1. Ti n trình th c hi n .........................................................................................38
2.2.

ánhăgiáăthíchănghiăđ tăđai ..............................................................................40

2.2.1. Nơng nghi p ng d ng cơng ngh cao .....................................................40
2.2.2. MơăhìnhăGISăvàăALESătrongăđánhăgiáăđ tăđai .........................................41
2.2.3. MơăhìnhăGISăvàăAHPătrongăđánhăgiáăđ tăđaiătheoăquanăđi m b n v ng ..42
2.3.

nhăh

ng s d ngăđ t ..................................................................................46

2.3.1. Bài toán t iă uăLP .....................................................................................46
2.3.2. Xácăđ nh di n tích t iă uăc a LUTs trên t ng LMU ................................47
2.4. Ph

ngăphápăthuăth p tài li u ..........................................................................48

2.5. D li u th c hi n nghiên c u ..........................................................................49
2.5.1. D li u b năđ ...........................................................................................49
2.5.2. D li u v kh o sát ...................................................................................51
CH

NGă3: K T QU VÀ TH O LU N ............................................................52

3.1. Xây d ngăc ăs d li uăđ tài ..........................................................................52
3.1.1. B năđ đ năv đ tăđai ................................................................................52
3.1.2. Lo i hình s d ngăđ t ...............................................................................55
3.2.

ánhăgiáăthíchănghiăđ tăđai ..............................................................................58

3.2.1. u c u s d ngăđ t c a các lo i hình s d ngăđ t ..................................58
3.2.2. Cây quy tăđ nh trong ALES .....................................................................59
3.2.3. K t qu đánhăgiáăthíchănghiăđ tăđai ..........................................................64
3.2.3.1. Thích nghi t nhiên ............................................................................64
3.2.3.2. Thích nghi kinh t ..............................................................................68
3.3.

ánhăgiáăthíchănghiăđ tăđaiătrênăquanăđi m b n v ng .....................................71

3.3.1. Nông nghi p ng d ng công ngh cao .....................................................71
3.3.2. Xácăđ nh tiêu chu năđánhăgiáăthíchănghiăb n v ng ng d ng cơng ngh cao
và tính tốn tr ng s ..............................................................................................72
3.3.2.1. Xác đ nh các tiêu chu n .....................................................................72

3.3.2.2. Xácăđ nh tr ng s c a t ng tiêu chu n ..............................................75


viii
3.3.3. K t qu đánhăgiáăthíchănghiăb n v ng ng d ng công ngh cao..............84
nhăh

3.4.
3.4.1.

ng s d ngăđ t ..................................................................................90

nhăh

ng phát tri n các lo i hình s d ngăđ t ......................................90

3.4.2. Xácăđ nh di nătíchăđ t nơng nghi p ..........................................................91
3.4.3. Xây d ng mơ hình trong ph n m m LINGO và k t qu đ tăđ

c ...........92

3.4.3.1. Mơ hình toán LP ................................................................................92
3.4.3.2. K t qu đ tăđ

c ................................................................................94

3.5. Gi i pháp qu n lý .............................................................................................95
3.5.1. Gi i pháp v k thu t ................................................................................95
3.5.2. Gi i pháp kinh t - xã h i .........................................................................96
3.5.3. Gi i pháp v môiătr

ng ...........................................................................97

K T LU N VÀ KI N NGH .....................................................................................98
1. K t lu n..................................................................................................................98
2. Ki n ngh ...............................................................................................................99
TÀI LI U THAM KH O.........................................................................................100
PH L C 1 ậ TÍNH CH Tă

Tă AI ....................................................................103

PH L C 2 ậ M U PHI Uă I U TRA THU TH P THÔNG TIN ...................108
PH L C 3 ậ CH TIÊU KINH T ........................................................................115
PH L C 4 ậ T NG H P GIÁ TR CH S

THÍCH H P ...............................120


ix

DANH M C CÁC T
Vi t t t

VI T T T

Ngh aăti ng Anh

Ngh aăti ng Vi t

AHP

Analytic Hierarchy Process

Phân tích th b c

ALES

Automated Land Evaluation System

Ph n m măđánhăgiáăđ tăđai

FAO

Food and Agriculture Organization of T ch c Liên hi p qu c v
the United Nations
l ngăth c và nông nghi p

GIS

Geographic Information System

H th ngăthôngătinăđ a lý

GP

Goal Programming

Quy ho chăđaăm c tiêu

LC

Land characteristic

Tính ch tăđ tăđai

LQ

Land Quality

Ch tăl

LP

Linear Programming

Quy ho ch tuy n tính

LUS

Land Use System

H th ng s d ngăđ t

LUT

Land Use Type

Lo i hình s d ngăđ t

LMU

Land Mapping Unit

B năđ đ năv đ tăđai

MCE

MultiCriteria Evaluation

MCDM

MultiCriteria Decision Making

Ra quy tăđ nhăđaătiêuăchu n

MOP

Multi ậ Object Programming

Quy ho chăđaăm c tiêu

N

Not suitable

Khơng thích nghi

S1

Highly suitable

Thích nghi cao

S2

Moderately suitable

Thích nghi trung bình

S3

Marginally suitable

Ít thích nghi

UNEP

United
Nations
Programme

ngăđ tăđai

ánhăgiáăđaătiêuăchu n

Environment Ch ngătrìnhămơiătr
hi p qu c

ng Liên

x

DANH M C B NG
B ng 1.1. Phân lo i kh n ngăthíchănghiăđ tăđaiă[5] .......................................................9
B ng 1.2. Di n tích các lo iăđ tătrênăđ a bàn Thành ph Phú Qu c..............................25
B ng 1.3. Chuy n d chăc ăc u kinh t Thành ph Phú Qu căcácăngànhăgiaiăđo năn mă
2010 ậ 2020 ...................................................................................................................32
B ng 1.4. Chuy n d chăc ăc u Giá tr s n xu t khu v c nông ậ lâm ậ th y s n Thành
ph Phú Qu căgiaiăđo n 2010 ậ 2020 ...........................................................................34
B ng 1.5. Hi n tr ng s d ngăđ tătínhăđ năn mă2020 ...................................................36
B ng 2.1. Các yêu c u chính cho phát tri n vùng nông nghi p ng d ng công ngh cao
.......................................................................................................................................40
B ng 2.2. Ma tr n k t qu thích nghi các LUT .............................................................47
B ng 2.3. D li u thu th păchoăđ tài ............................................................................49
B ng 2.4. C u trúc d li uăchuyênăđ ...........................................................................50
B ng 3.1. C u trúc d li u l păđ năv đ tăđai................................................................52
B ng 3.2. Tính ch t c aăcácăđ năv đ tăđai....................................................................53
B ng 3.3. Giá tr các ch tiêu kinh t .............................................................................57
B ng 3.4. Phân c p các ch tiêu kinh t .........................................................................57
B ng 3.5. Phân tích hi u qu tài chính c aăcácăLUTăđ
B ng 3.6. Yêu c u s d ngăđ t c a các LUT

c ch n ..................................57

Thành ph Phú Qu c ..........................59

B ng 3.7. T ng h p cây quy tăđ nh trong ph n m m ALES ........................................61
B ng 3.8. T ng h p k t qu đánhăgiáăthíchănghiăt nhiên ............................................64
B ng 3.9. Di n tích phân theo c p thích nghi t nhiênă(đ năv ha)...............................65

B ng 3.10. Phân c p thích nghi kinh t (tínhăchoă1ha/n m) .........................................69
B ng 3.11. T ng h p phân c p các ch tiêu kinh t .......................................................70
B ng 3.12. Các tiêu chu n l a ch năđánhăgiáăthíchănghiăb n v ng ng d ng công ngh
cao ..................................................................................................................................73
B ng 3.13. Giá tr c a các tiêu chu n phân c p.............................................................75
B ng 3.14. Giá tr so sánh c păđ i v i tiêu chu n c p 1 ...............................................78
B ng 3.15. Ma tr n so sánh g p tiêu chu n c p 1 .........................................................78
B ng 3.16. Giá tr so sánh c p c a tiêu chu n c p 2 thu c tiêu chu n kinh t ..............79
B ng 3.17. Ma tr n so sánh c p c a tiêu chu n c p 2 thu c tiêu chu n kinh t ...........80


xi
B ng 3.18. Giá tr so sánh c p c a tiêu chu n c p 2 thu c tiêu chu n k thu t............80
B ng 3.19. Ma tr n so sánh c p c a tiêu chu n c p 2 thu c tiêu chu n k thu t .........81
B ng 3.20. Giá tr so sánh c p c a tiêu chu n c p 2 thu c tiêu chu n xã h i ...............82
B ng 3.21. Ma tr n so sánh c p c a tiêu chu n c p 2 thu c tiêu chu n xã h i ............82
B ng 3.22. Giá tr so sánh c p c a tiêu chu n c p 2 thu c tiêu chu nămôiătr

ng .......83

B ng 3.23. Ma tr n so sánh c p c a tiêu chu n c p 2 thu c tiêu chu nămôiătr

ng ....83

B ng 3.24. T ng h p tr ng s c a các tiêu chu n.........................................................84
B ng 3.25. Phân lo i ch s thích h p ...........................................................................85
B ng 3.26. T ng h p giá tr các ch s thích h p cho lo i hình s d ngăđ t Rau màu .86
B ng 3.27. T ng h p k t qu đánhăgiáăthíchănghiăđ tăđaiătrênăquanăđi m b n v ng Thành
ph Phú Qu c ................................................................................................................87
B ng 3.28. Di n tích các LUT phân theo ch s thích h p ...........................................87

B ng 3.29. Di nătíchăphânăđ nh nơng nghi p ................................................................91
B ng 3.30. Lãi thu n c a các LUS thu c quy ho ch nông nghi p................................92
B ng 3.31. Quan h các bi n Xij v i kh n ngăv tài nguyênăđ t và nhu c u s d ngăđ t
.......................................................................................................................................93
B ng 3.32. T ng h p k t qu ch y mơ hình quy ho ch LP trong ph n m m LINGO..95


xii

DANH M C HÌNH NH
Hìnhă1.1.ăS ăđ cácăb

c ti năhànhăđánhăgiáăđ tăđaiă[2] [6] .........................................10

Hình 1.2. Cơng tác quy ho ch s d ngăđ t [16] ............................................................18
Hình 2.1. Mơ hình ng d ngăGISăvàăbàiătốnăLPătrongăđ nhăh

ng s d ngăđ t .........39

Hình 2.2. Mơ hình ng d ngăGISăvàăALESătrongăđánhăgiáăthíchănghiăđ tăđaiă[5] .......41
Hình 2.3. Mơ hình ng d ngăGISăvàăAHPătrongăđánhăgiáăthíchănghiăđ tăđaiăb n v ng
[5]...................................................................................................................................43
Hình 2.4. Tính tốn tr ng s trong AHP .......................................................................45
Hình 3.1. B năđ đ năv đ tăđaiăThànhăph Phú Qu c, T nh Kiên Giang ....................55
Hình 3.2. T oămơăhìnhăđánhăgiáăthíchănghiăt nhiên Thành ph Phú Qu c, Kiên Giang
.......................................................................................................................................60
Hình 3.3. Khai báo tính ch tăđ tăđaiăLC ........................................................................60
Hình 3.4. Khai báo yêu c u s d ngăđ t LUR...............................................................61
Hình 3.5. Ch năph

ngăphápăh n ch l n nh t .............................................................63

Hình 3.6. K t qu đánhăgiáăthíchănghiăt nhiên c a các LUT trong ph n m m ALES 63
Hình 3.7. Xu t k t qu đánhăgiáăthíchănghiăt ALES sang GIS ....................................64
Hình 3.8. B năđ đánhăgiáăthíchănghiăđ tăđaiăt nhiên Thành ph Phú Qu c ...............67
Hình 3.9. B năđ đánhăgiáăthíchănghiăđ tăđaiătheoăquanăđi m b n v ng ......................88
Hình 3.10. Mơ hình quy ho ch tuy n tích LP trong ph n m m LINGO.......................94


1

M

U

1. Tính c p thi t c aăđ tài
Trong nh ngăn măqua,ăPhúăQu c phát tri n không ng ng,ăđ c bi t là v ngành d ch
v ,ăc ăc u giá tr s n xu t chuy n d chătheoăh

ngăt ngăt tr ng ngành d ch v , gi m

d n t tr ng ngành nông nghi p.ăC ăc u kinh t n mă2020ăThànhăph Phú Qu c, d ch
v chi m 62,5%, xây d ng chi m 29,1% và nông nghi p là 8,4%. Tuy chi m t tr ng
nh trongăc ăc u kinh t nh ngănôngănghi p l i có giá tr v sinhătháiăcao,ăđóngăgópăb o
v ngu năn
ph

c, ch ng xói mịn, cung c p ngu n thu s n, th c ph măchoăng

iădânăđ a

ngăvàăkháchăduăl ch, bên c nhăđóălàăphátătri n k t h p v i du l ch t o thành các khu

du l ch sinh thái (h tiêu, sim r ngầă),ăt ngăc

ng m ng xanh cho Phú Qu c, và m t

đi u không th không k đ năđóălàăliênăquanăđ n sinh k c a nhi u h dânătrênăđ o,ă

c

tínhălaoăđ ng làm vi c trong nhóm ngành nơng ậ lâm ậ thu s n vào kho ng 46% v i
t ng s h tham gia s n xu t nơng nghi p là 12.000 h ,ătrongăkhiăđóăcơngănghi p xây
d ng chi m kho ng 20% và d ch v kho ngă34%.ăDoăđóănơngănghi p Phú Qu c v n gi
vai trị quan tr ng trong phát tri n kinh t - xã h i.
V c ăc uă đ t nông nghi p

Phú Qu c, ph n l nă làă đ t r ng,ă đ t s n xu t nông

nghi p chi m t l th p. Theo k t qu th c hi n k ho ch s d ngăđ tăn mă2020ăThànhă
ph Phú Qu c, t ng di nătíchăđ t nơng nghi pălàă49.231ha,ătrongăđóă37.145haălàăđ t
r ng,ă12.063haălàăđ t s n xu t nơng nghi p (chi m t l l năl

t là 75,45% và 24,5%

trong t ng di nătíchăđ t nơng nghi p), so v iăn mă2019ăthì t ng di nătíchăđ t nơng nghi p
Phú Qu c gi m 358ha, ph n di n tích gi mănàyăr iăvàoăđ t s n xu t nơng nghi p.
Trongăkhiăđóădi nătíchăđ t phi nơng nghi păt ngălênă358ha,ăt 8.059haăn mă2019ălênă
8.417haăvàoăn mă2020.ă
T các minh ch ng trên có th th y đ

c v năđ mà Phú Qu căđangăg p ph iăđóălàă

qu đ t cho phát tri n s n xu t nông nghi p Phú Qu c ngày càng b thu h păđ chuy n
đ iăsangăđ t phi nông nghi p ph c v cho yêu c u phát tri n kinh t - xã h i, m c dù
nơng nghi p v n gi vai trị quan tr ng trong phát tri n kinh t - xã h i

Phú Qu c. Do

đóăc n ph iăđánhăgiáăthíchănghiăđ t nơng nghi p, ph c v b trí s n xu t nông nghi p
sao cho tho mãn các yêu c u v kinh t , xã h i, h n ch tácăđ ng x uăđ nămơiătr
và ph iăcóăđ nhăh

ng s d ngăđ t m t cách t iă u,ăphátătri nătheoăh

ng,

ng ng d ng

cơng ngh cao. Vì nơng nghi p Phú Qu c ngoài giá tr truy n th ng là cung c p th c


2
ph m, cịn t o khơng gian xanh, ch ng ng p l tăđôăth . M t khác s n xu t nông nghi p
ng d ng công ngh cao t o s n ph m nông nghi p s ch, cung c păl
t

iăchoăng

ng th c ph m

i dân n i th và khách du l ch.

gi i quy t v năđ nêuătrênăthìăph

ngăphápă ng d ng h th ngăthơngătinăđ a lý

(GIS) k t h p v iăđánhăgiáăđaătiêuăchu nă(MCE)ăđangăđ

c áp d ng m t cách r ng rãi.

Cơng ngh GIS có kh n ngăphânătíchăd li u khơng gian và thu c tính, tích h p các
thơngătinăđ

c g n v i m t n n b năđ nh tăqn,ădoăđóăcơngăngh GIS s h tr vi c

t o l p b năđ , truy v n và phân tích d li u.ă ánhăgiáăđaătiêuăchu nălàăph
dùngăđ ch n m tăph

ngăánătho mưnăcácătiêuăchíăchoătr

AHP h tr phân lo i thích nghi và l a ch năph

ngăphápă

c, vì v y phân tích th b c

ngăánăphátătri n, bài tốn t iă uăh tr

trong vi căđ xu t s d ngăđ t theo m t hàm m c tiêu. Vi c k t h p GIS và MCE nh m

m căđíchăphânălo i thích nghi, bi u di n khơng gian các vùng thích nghi và h tr đ
xu t s d ngăđ t thơng qua bài tốn t iă u.
V i các lu n c nêuătrên,ăđ tài “ ng d ng GẤS và đánh giá đa tiêu chu n (MCE)
đ h tr quy ho ch s d ng đ t nông nghi p Thành ph Phú Qu c, T nh Kiên
Giang” đ

c th c hi n, nh măđ xu t s d ngăđ t nông nghi p ng d ng công ngh cao

t i Phú Qu c d a trên hai công c chínhăđóălàăH th ngăthơngătinăđ aălỦăGISăvàă ánhă
giáăđaătiêuăchu n MCE.
2. M cătiêuăđ tài
a. M c tiêu t ng quát
Nghiên c u ng d ng H th ngăthôngătinăđ a lý (GIS) và ph

ngăphápăđánhăgiáăđaă

tiêu chu n (MCE) h tr b trí s d ngăđ t nông nghi p b n v ng,ăđápă ng yêu c u phát
tri n c a Thành ph Phú Qu c.
b. M c tiêu c th
ng d ng công ngh GISăvàăph

ngăphápăđánhăgiáăđaătiêuăchu n (MCE) trong

đánhăgiáăthíchănghiăvàăđ xu t s d ngăđ t nông nghi pătheoăh

ng b n v ng và

ng d ng công ngh cao.
Xácăđ nh các yêu c u v s n xu t nông nghi p ng d ng công ngh cao. T đó,ă
xây d ngăc ăs d li u GIS v các lo i hình s d ngăđ t (LUT) và yêu c u s

d ngăđ t (LUR) ph c v đ nhăh

ng s d ngăđ t nông nghi p t i Phú Qu c.

xu tăvùngăđ t nông nghi p ng d ng công ngh cao và gi i pháp qu n lý.


3
3.

iăt

ng nghiên c u và ph m vi nghiên c u
iăt

ng nghiên c u: hi n tr ng s d ngăđ t nông nghi p, quy ho ch s d ng

đ t nông nghi p c p thành ph Phú Qu c, t l 1:25000,ăđ iăt

ng là các lo i cây

nông nghi p.
Ph m vi nghiên c u: đánhăgiáăkh n ngăthíchănghiăcácălo iăhìnhăđ t trên đ a bàn
thành ph Phú Qu c (theo s li u t n m 2010 ậ 2020).
4. N i dung nghiên c u
tài nghiên c u bao g m các n i dung sau:
N iădungă1:ă

xu t tiêu chí v s n xu t nơng nghi p ng d ng cơng ngh cao.

N iădungă2:ă ánhăgiáăthíchănghiăđ tăđai
+ Xây d ng b năđ đ năv đ tăđai.ă
+

ng d ng GIS và ALES trongăđánhăgiáăthíchănghiăđ tăđaiăt nhiên.

+

ng d ng GIS và AHP trongăđánhăgiáăthíchănghiăđ tăđaiătheoăquanăđi m b n
v ng.

N iădungă3:ă nhăh

ng s d ngăđ t nông nghi p t i Phú Qu c b ng bài toán t i

uăLPă(t iăđaăv lãi thu n) và ph n m m LINGO.
5. Ý ngh a khoa h c và th c ti n
a. Ý ngh a khoa h c
Lu năv năđưăh th ngăhóaăc ăs khoa h căvàăcácăph

ngăphápăxâyăd ng công c

GIS và MCE h tr đánhăgiáăs d ngăđ t nông nghi p ng d ng công ngh cao.
Lu năv năđưăgópăph n xây d ng các tiêu chí v s n xu t nơng nghi p ng d ng cơng
ngh cao,ăđ hình thành gi i pháp phát tri n tr ng s phù h p cho vi căđánhăgiáăđaătiêuă
chu n (MCE) theo cách ti p c n s d ngăđ t nông nghi p b n v ng.
xu t quy trình thành l p b năđ b năđ thíchănghiăđ tăđaiă ng d ng cơng ngh
GIS vàăph

ngăphápăđánhăgiáăđaătiêuăchu n (MCE).

b. Ý ngh a th c ti n
K t qu th nghi m quy trình ng d ng cơng ngh GISăvàăph

ngăphápăđánhăgiáăđaă

tiêu chu nă(MCE)ăđưămangăhi u qu trong thành l p b năđ thíchănghiăđ tăđaiăvàăđ xu t
s d ngăđ t nơng nghi p ng d ng công ngh cao cho Tp. Phú Qu c.
Các gi iăphápăđ xu t ng d ng công c GIS k t h p bài toán t iă uă(LP)ăđ t iăđaă
v lãi thu n và k t h p ph n m m LINGO có th m r ng và áp d ng cho các khu v c


4
cóăđi u ki năt

ngăt trong quy ho ch s d ngăđ t và b trí s d ngăđ tăđánhăthíchănghiă

v t nhiênăvàăđ t hi u qu v kinh t t iăđaă ng v i các lo i hình s d ngăđ t.
ng d ng d li u GIS v đi u ki n t nhiên, kinh t - xã h i s góp ph n cung c p
đ yăđ thơng tin ph c v công tác qu n lý s d ngăđ t nông nghi p b n v ng cho Tp.
Phú Qu c.
Gi iăphápăđ xu t cho phép các nhà qu nălỦăxácăđ nh nhanh nh ng khu v c c n thi t
ph i chuy năđ i lo i hình s d ngăđ t phù h păđ
h tr ng

i ra quy tăđ nh l a ch năph

ng d ng công ngh cao,ăc ngănh ă

ngăánăs d ngăđ t t iă u.

5

CH

NGă1:ă

T NG QUAN

1.1. T ng quan v đ t
1.1.1. Khái ni m


t (Soil)
t là l p ph trên l p v r n ch c c a kh iăđ tătrênătráiăđ t.ă

v t li uăđáăb chia nh cóăđ m năkhácănhauăvàăthayăđ i

tăđ

c t o thành t

các m căđ khác nhau so v i

đáăm doătácăđ ng c aăcácăc ăquanăkhácănhau,ădoăđóăcóăth t o ra s phát tri n c a th m
th c v t. [1]
tăđaiă(Land)



TheoăFAOă1976,ăđ tăđaiăđ

căđ nhăngh aănh ăsauă“

t đai bao g m môi tr

ch t, bao g m khí h u, đ t đai, th y v n và th m th c v t, m c đ

nh h

ng v t

ng đ n ti m

n ng s d ng đ t. Nó bao g m các k t qu c a ho t đ ng trong quá kh và hi n t i c a
con ng

i, ví d nh c i t o t bi n, phát quang th m th c v t, và c các k t qu b t

l i, ví d nh nhi m m n đ t. Tuy nhiên, các đ c đi m thu n túy v kinh t và xã h i
không đ

c bao hàm trong khái ni m đ t đai, nh ng đi u này t o thành m t ph n c a

b i c nh kinh t và xã h i”. [2]
Theoăthôngăt ăs 14/2014/TT-BTNMT ngày 26/11/2012 v Banăhànhăquyăđ nh k
thu tăđi uătraăthốiăhóaăđ tăthìăđ tăđaiăđ

căđ nhăngh aălàăm t vùngăđ t có ranh gi i, v

trí, di n tích c th và có các thu cătínhăt
chu k , có th d đốnăđ

c, có nhăh

ngăđ i năđ nh ho căthayăđ iănh ngăcóătínhă

ng t i vi c s d ngăđ t trong hi n t iăvàăt

lai c a các y u t t nhiên, kinh t - xã h iănh :ăth nh

ng, khí h u,ăđ aăhình,ăđ a m o,

đ a ch t, thu v n,ăth c v t,ăđ ng v tăc ătrúăvàăho tăđ ng s n xu t c aăconăng


ngă

i.

ánhăgiáăđ tăđai

ánhăgiáăđ tăđaiălàăm t h th ng phân lo iăđ
s d ng c aăđ t. Có nhi uăph
m t s ph

ngăphápăđánh giáăđ

c áp d ng nh măđánhăgiáăkh n ngă

c s d ng v i các k thu tăđaăd ng,

ngăphápăđánhăgiáăm căđ phù h p c aăcácăđ c tính, trong khi nh ngăph

ngă

pháp khác l i chú tr ng nhi uăh năđ n các y u t h n ch có th cóăđ i v i vi c s d ng
đ t, m t s ph

ngăphápăs d ng tiêu chí đ nh tính trong khi nh ngăph

s d ngăđ nhăl

ng.

 Quy ho ch s d ngăđ t

ngăphápăkhácă


6
C năc quyăđ nh t i Kho n 2, Kho nă3ă i u 3, Lu tăđ tăđaiăs 45/2013/QH13 ban
hànhăngàyă29/11/2013ăquyăđ nh v khái ni m quy ho ch s d ngăđ tănh ăsau:ăquyăho ch
s d ng đ t là vi c phân b vàăkhoanhăvùngăđ tăđaiătheoăkhôngăgianăs d ng cho các
m c tiêu phát tri n kinh t - xã h i, qu c phịng, an ninh, b o v mơiătr

ng và thích

ng bi năđ i khí h uătrênăc ăs ti măn ngăđ tăđaiăvàănhuăc u s d ngăđ t c a các ngành,
l nhăv căđ i v i t ng vùng kinh t - xã h iăvàăđ năv hành chính trong m t kho ng th i

gianăxácăđ nh.
1.1.2. Phân lo iăđ tăđai
Theo Lu tă

tăđaiă2013,ăc năc vào m căđíchăs d ngăđ t mà phân chia thành 3

nhóm l n:
(1) Nhómăđ t nơng nghi p.
(2) Nhómăđ t phi nơng nghi p.
(3) Nhómăđ tăch aăs d ng.
Cácănhómănàyăđ

c phân chia thành các lo iăđ t theo m căđíchăs d ng c th , trong

đóănhómăđ t nơng nghi p bao g m các lo iăđ tăsauăđây:
t tr ngăcâyăhàngăn măg măđ t tr ngălúaăvàăđ t tr ngăcâyăhàngăn măkhác.
t tr ngăcâyălâuăn m.
t r ng s n xu t.
t r ng phịng h .
t r ngăđ c d ng.
t ni tr ng th y s n.
t làm mu i.
t nông nghi p khác g măđ t s d ngăđ xây d ng nhà kính và các lo i nhà
khác ph c v m căđíchătr ng tr t, k c các hình th c tr ng tr t không tr c ti p
trênăđ t; xây d ng chu ng tr iăch nănuôiăgiaăsúc,ăgiaăc m và các lo iăđ ng v t
khácăđ

c pháp lu tăchoăphép;ăđ t tr ng tr t,ăch nănuôi,ănuôiătr ng th y s n cho

m căđíchăh c t p, nghiên c u thí nghi m;ăđ tă

đ t tr ng hoa, cây c nh.

măt o cây gi ng, con gi ng và


7
1.2.

ánh giá thích nghi đ tăđai

1.2.1. T ng quan
Nhi u h th ngăđưăđ

c s d ngăđ đánhăgiáăch tăl

ngăđ t nông nghi p,ăđángăchúă

ý là các h th ng sau:
Phân lo i kh n ngăs d ngăđ tădoăc ăquanăB o t năđ t c a Hoa K đ xu t vào
n mă1961ăvàăđ

c s d ng r ng rãi trên th gi i.ă âyălàăh th ng phân lo i s

d ngăcácătiêuăchíăđ nh tính, khơng phân tích tr c ti p kh n ngăc aăđ t mà s
d ng m căđ gi i h n c aăđ tăđ i v i m t thông s tùy theo m căđíchăs d ng c
th . M t s y u t h n ch vi c s d ngăđ t:ăđ sâu c aăđ t, k t c u, c uătrúc,ăđ
th m,ăđá,ăđ m n, nhi tăđ vàăl
mònầă [3] Ph

ngăm a,ăđ d c c aăđ a hình và m căđ xói

ngăphápănàyăphânăchiaăđ t thành tám l p v i y u t h n ch t ngă

d n (l p I có y u t h n ch ít nh t và l p VIII có y u t h n ch nhi u nh t),
trongăđóăm căđíchăs d ngăđ t gi m d n t có kh n ngănơng lâm nghi păđ n
khơng thích h păđ tr ng tr t [4].
Ph

ngăphápăđánhăgiáăphânăh ngăđ t LiênăXôăc ăvàăcácăn

niên 60, vi c phân h ngăvàăđánhăgiáăđaiăđ
baăb

c:ăđánhăgiáăl p ph th nh

că ôngăÂu:ăt th p

c th c hi n, quá trình này bao g m

ng,ăđánhăgiáăkh n ngăs n xu tăvàăđánhăgiáă

đ tăđaiăd a vào kinh t [5].
aăph n các h th ng,ăph

ngăphápăđánhăgiáăđ tăđaiănh ngăn m 60 ậ 80 ch y u t p

trung vào y u t t nhiên,ăkhơngăxemăxétăđ n khía c nh kinh t , xã h iăvàămơiătr

ng,

n uăcóăthìăc ngăch aăđ yăđ .
T n m 1970, nh n ra nhi u qu căgiaăđưăphátătri n h th ngăđánhăgiáăđ tăđaiăc a
riêngămình.ă i u này làm cho vi c trao đ i thơng tin tr nênăkhóăkh n,ăvàărõăràngăc n
có th o lu n qu c t đ đ tăđ

c m t s tiêu chu năđ ng nh t. Doăđóăn mă1976ăFAOăđưă

cho ra n ph măđ uătiênăKhungăđánhăgiáăđ tăđaiă(Aăframeworkăforălandăevaluation)ănh m
th ng nh t các h th ng phân lo iăđ t trên toàn th gi i. T

ti p t căchoăraăđ i các n ph m ti p theo xây d ngăph

n ph măn mă1976,ăFAOă

ngăphápăđi uătraăđánhăgiáătàiă

nguyênăđ t và kh n ngăs d ngăđ tăđaiătoànăc uăvàătrênăc ăs đóăápăd ng cho các
khu v c,ăcácăn

c,ăcóăxemăxétăđ n khía c nh kinh t , xã h iăvàămôiătr

ánhăgiáăđ tăđaiăchoănôngănghi p nh m aăậ 1983.
ánhăgiáăđ tăđaiăchoăvùngăđ t r ng ậ 1984.

ng.


8
ánhăgiáăđ tăđaiăchoănôngănghi păđ
FAOăđưăđ aăraăcácătàiăli uăh

2007). Các tài li uăh
và ch p nh nălàăph

căt

i ậ 1985.

ng d n v phân lo iăđ tăvàăđánhăgiáăđ tăđai (1993b,

ng d n c aăFAOăđ

căcácăn

c quan tâm th nghi m, v n d ng

ngăphápăt t nh tăđ đánhăgiáăti măn ngăđ tăđaiălàmăc ăs cho quy

ho ch s d ngăđ t.ăTheoăph

ngăphápăđánhăgiáăđ tăđaiăc a FAO, các y u t t nhiên

(đ a hình,ăđ tăđai,ăsơngăngịi,ăkhíăh u, th m th c v tầ), kinh t ậ xã h i, nhu c u dinh
d

ng cây tr ng, kh n ngăđ uăt ăthâmăcanh,ăhi u qu kinh t các lo i hình s d ngăđ t,

m căđ
vàăđ

nhăh

ng c aămôiătr

c ti n hành theo t ngăb

ng,ầăđ

c xem xét d a trên nh ng lu n c khoa h c

c.

Bên c nhăđó,ăv i k thu t tin h c tiên ti n nên H th ngăThôngătină
đ

c FAO ng d ngătrongăđánhăgiáăđ tăđaiăđ x lỦăthôngătin,ăđ aăraăđ

aălỦă(GIS)ăđưă
c các thông s

c n thi t và chính xác nh m xây d ng các lo i b năđ v đ t.
M t s khái ni măc ăb năliênăquanăđ năđánhăgiáăđ tăđaiănh ăsau:
năv đ tăđai,ăb năđ đ năv đ tăđaiă(LandăMappingăUnităậ LMU): là nh ng
vùngăđ t ng v i m t t p h p nhi u y u t t nhiên (th nh
hình, thu v nầ)ăt

ngăđ iăđ ng nh t và có nhăh

ng,ăđ a ch t,ăđ a

ng tr c ti păđ n kh n ngă

s d ngăđ t.
Tính ch tăđ tăđai (Land Characteristic ậ LC): là nh ng thu c tính c aăđ tăđaiăcóă
th đoăđ căđ
ch tăl

c ho că

căl

ngăđ

c,ăth

ng s d ngălàmăph

ngăti năđ mô t

ngăđ tăđaiăho căđ phân bi t gi aăcácăđ năv đ tăđaiăcóăkh n ngăthíchă

h p cho s d ng khác nhau.
Ch tăl

ngăđ tăđaiă(LandăQualityăậ LQ): là nh ng thu c tính ph c h p ph n ánh

m i quan h vàăt
đ

ngătácăc a nhi uăđ cătínhăđ tăđai.ăCh tăl

ngăđ tăđaiăth

ng

c chia thành ba nhóm: nhóm theo yêu c u sinh thái cây tr ng, nhóm theo yêu

c u qu n tr và nhóm theo yêu c u b o t n.
Lo i hình s d ngăđ t (Land Use Type ậ LUT): là lo i hình s d ngăđ tăđ

c mơ

t ho căxácăđ nh chi ti t, m t lo i hình s d ngăđ t có th là m t lo i cây tr ng
ho c m t s lo i cây tr ng trong m tăđi u ki n k thu t và kinh t - xã h i nh t
đ nh. Các thu c tính c a lo i hình s d ngăđ t bao g m thông tin v s n xu t, th
tr

ng tiêu th s n ph m,ăđ uăt ,ălaoăđ ng, m c thu nh păầ


9
Yêu c u s d ngăđ t (Land Use Requirement ậ LUR): là m t t p h p ch tăl

ng

đ tădùngăđ xácăđ nhăđi u ki n s n xu t và qu n tr đ t c a lo i hình s d ngăđ t.
Nh ăv y, yêu c u s d ngăđ t là yêu c u v đ tăđaiăc a các lo i hình s d ngăđ t.
1.2.2. Kh n ngăthíchănghi
ánhăgiáăthíchănghiăt nhiên ch ra m căđ thích h p c a t ng lo i hình s d ngăđ t
đ i v iăcácăđi u ki n t nhiênănh ngăkhơngătínhăđ n kinh t . B thíchănghiăđ

c chia

thành các lo i, c th nh ăB ng 1.1.
B ng 1.1. Phân lo i kh n ngăthíchănghiăđ tăđaiă[5]
Lo i

Mơ t

Thích nghi
S1

Thíchănghiăcao:ăđ tăđaiăkhơngăcóăcácăh n ch , ho c ch có nh ng h n ch
nh không làm gi măn ngăsu tăc ngănh ăt ngăm căđ uăt ăquáăm c có th
ch p nh năđ c.

S2

Thíchănghiătrungăbình:ăđ tăđaiăcóănh ng h n ch mà c ng chung l i m c
trungăbìnhăđ i v i vi c th c hi n m t lo i hình s d ngăđ tăđ căđ aăra,ă
các gi i h n s làm gi măn ngăsu t ho c l i nhu năvàălàmăgiaăt ngăm căđ u
t .

S3

Thíchănghiăkém:ăđ tăđaiăcóănh ng gi i h n mà c ng chung l i là nghiêm
tr ngăđ i v i m t lo i hình s d ngăđ tăđ căđ aăra,ătuyănhiênăv n không
làm ta ph i lo i b lo i s d ngăđưăđ nh. Phí s n xu tăcaoănh ngăv n có lãi.

Khơng thích nghi
Khơng thích nghi hi n t i:ăđ tăđaiăkhơngăthíchănghiăv i lo i hình s d ng

đ t nàoă đóă trongă th iă đi m hi n t i. Nh ng gi i h nă đóă đ c kh c ph c
trongăt ngălai.

N1

Khơngăthíchănghiăv nhăvi n:ăđ t khơng thích nghi v i lo i hình s d ngăđ t
nào hi n t iăvàătrongăt ngălai,ăvìănh ng gi i h n là r t nghiêm tr ng, con
N2
ng i khơng có kh n ngăthayăđ i.
 Trong đ tài s đánh giá d a trên 4 lo i S1, S2, S3 (thích nghi) và N (khơng thích
nghi).

t đai thích nghi t nhiên (S1, S2, S3) thì s ti p t c ti n hành đánh giá thích

nghi kinh t , xã h i, mơi tr
1.2.3. Cácăph
a. Ph

ng.

ngăphápăchínhăđánhăgiá đ tăđaiătheoăFAO

ng pháp FAO (1976)
ng d ngăph

ngăphápăđ t giá các lo iăđ tătheoăph

ngăphápăh n ch l n nh t,

k t h p hai công c làăALESăvàăGISăđ xácăđ nh các y u t t nhiên và xem xét

khôngăđ ng th iăđ n các y u t khácănh :ăkinhăt , xã h i, môiătr

ngầ.


10
uăđi m c aăph

ngăphápănàyălàăđ năgi năvàăh

ng vào vi căđánhăgiáăt ng th

m t cách th n tr ng b i có s d đốnăchínhăxácăho căđánhăgiáăth p m t vài khía
c nhănàoăđóătínhăthíchăh p t ng th . Tính thích h păđ tăđaiăc a m i LUT khác
nhau nên các y u t h n ch c ngăho c r t khác nhau ho c

m căđ khác nhau

đ i v i cùng m tăđ cătínhăđ tăđai.
Nh

căđi m c aăph

ngăphápălàăkhơngăth tínhătốnăcáchăkhácăkhiăcácăđ c tính

đ tăđaiăriêngăbi tătácăđ ng l n nhau.
Quy trình th c hi nănh ăHình 1.1 sau:
(1) Th oălu năbanăđ u
a. Xácăđ nhăm cătiêu
b. L păk ăho chănghiênăc u

(2) Mơiătr ngăt ănhiên
t, đ aăhình, khíăh u, thu ăv nă

(3) Mơiătr ngăkinhăt ă- xưăh i
 Kinhăt ă- xưăh i
 S năxu tănôngănghi p

...




(4) tăđaiă(Land)
B năđ ăđ năv ăđ tăđai
Mơăt ăcácăđ năv ăđ tăđai

Ch tăl

ngăho cătínhăch tăđ tă
đaiă(LQ/LC)

(6) Soăsánhăgi ăLandăvàăLandă
use
iăchi uăLQ/LC và LUR




(5) S ăd ngăđ tă(Land use)

Cácălo iăhìnhăs ăd ngăđ t
ánhăgiáăhi uăqu ăkinhăt




Yêuăc uăs ăd ngăđ tăLUR
Yêuăc uăs ăd ngăđ t
Cácăh năch
C iăt oăđ t

Phânălo iăkh ăn ngăthíchănghiă
đ tăđai

(7)




Hình 1.1. S đ các b

B năđ
Báo cáo

ăxu tăs ăd ng

K tăqu

c ti n hành đánh giá đ t đai [2] [6]

Trongăđó:
(1) Th o lu năbanăđ u v n iădung,ăph

ngăpháp;ăl p k ho ch; phân lo i và xác

đ nh các ngu n tài li u có liên quan, t đóăl p k ho ch nghiên c u.


11
(2) Thu th p và k th a các tài li uăchunăngànhăcóăliênăquanăđ năđ t và s d ng
đ tănh :ăkhíăh u,ăđ a ch t,ăđ aăhìnhăđ a m o, th nh

ng và các s li u th ng kê

v hi n tr ng s d ngăđ t.
(3)

i u tra th căđ a hi n tr ng s d ngăđ t và hi u qu s n xu t c a các lo i hình
s d ngăđ t nh m m căđíchăl a ch n lo i hình s dungăđ t có tri n v ng, phù
h p v i m c tiêu phát tri n,ăđi u ki n sinh thái và b i c nh kinh t -xã h i c a
vùng nghiên c u.

(4) Trênăc ăs nghiên c u các y u t môiătr
nông nghi păđ phân l păvàăxácăđ nh ch tăl
có nhăh

ng t nhiênăliênăquanăđ n s n xu t
ng ho c tính ch tăđ tăđaiă(LQ/LC)ă

ng m nh m đ n s d ngăđ t. Ti năhànhăkhoanhăđ nhăcácăđ năv đ t

đaiătrênăb năđ (Land Mapping Units).
(5) C năc trên yêu c u sinh thái c a cây tr ngăvàăđ căđi m c aămôiătr

ng t nhiên

đ xácăđ nh các yêu c u v đ tăđaiă(LUR)ăc a các lo i hình s d ngăđ tăđ

c

đánhăgiá.
(6) So sánh gi a s d ngăđ tă(landăuse)ăvàătàiănguyênăđ tăđaiă(land resources), trong
đóăđ i chi u gi a LQ/LC và LUR c a các lo i hình s d ngăđ tăđ xácăđ nh các
m c thích h păđ tăđaiăchoăcácălo i hình s d ngăđ tăđ

c ch n.

(7) D a trên k t qu đánhăgiáăthíchăh păđ tăđaiăđ đ xu t b trí s d ngăđ t.
b. Ph

ng pháp FAO (1993b):
Cóătínhăđ n vi căđánhăgiáăxemăxétăđ n các y u t b n v ng là KT-XH-MT và
dùng các cơng c tích h p là MCE/MCA (AHP) + GIS. Riêng các y u t t nhiên
v n s d ngăph

ngăpháp c aăFAOă1976ălàădùngăph

ngăphápăh n ch l n nh t.

Sau khi có thích nghi t nhiên, s lo i các N và l a ch năS1,ăS2ăvàăS3ăđ đánhă

giá b n v ng ti p theo.
TrongăFAOă1993băđ xu t mơ hình FESLM (Framework for the Evaluation of
Sustainable Land Management ậ Khungăđánhăgiáăqu nălỦăđ tăđaiăb n v ng) [7].
Mơ hìnhănàyăxácăđ nh 5 tính ch t b n v ng:
+ Duy trì ho căt ngăc

ng s n xu t/d ch v (N ngăsu t).

+ Gi m m căđ r i ro trong s n xu t (An ninh).
+ B o v ti măn ngătàiănguyênăthiênănhiênăvàăng năch n s suy thoái ch tăl
đ tăvàăn

c (B o v ).

ng