Tải bản đầy đủ (.ppt) (20 trang)

BÀI GIẢNG NGỘ ĐỘC PARAQUAT

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (1.46 MB, 20 trang )

NGỘ ĐỘC PARAQUAT


ĐẠI CƯƠNG
-  Paraquat thuộc nhóm chất diệt cỏ tác dụng nhanh và khơng chọn lọc, có tác
dụng ăn mịn, xúc tác chuyển hóa, gây ra phản ứng oxy hóa, giáng hóa
NADPH, Peroxy hóa lipid. Kết quả gây hủy hoại tế bào: phổi, thận, gan, tim….
- Hậu quả suy đa tạng xảy ra trong vài giờ đến vài ngày. Nồng độ đỉnh trong
máu sau uống từ 2 đến 4 giờ.
- Tỉ lệ tử vong rất cao, khoảng 70-90%.
- Vì oxy và NADPH tham gia vào q trình chuyển hóa gây độc, thở oxy đẩy
nhanh q trình xơ hóa tại phổi làm cho bệnh nặng lên.


GIỚI THIỆU VỀ PARAQUAT
 Paraquat là hóa chất diệt cỏ rất thơng dụng thuộc nhóm
amonium bậc 4 thuộc nhóm Bipyridylium
 Thường ở dạng lỏng, có thể dạng hạt hoặc gel.
 Tên thương mại: Rất nhiều


Paraquat: Gramoxone, Cekuquat, Dextron X, Herbaxon,
Goldquat,...



Paraquat + diquat: Gramoxone extra, Actor, Preglone,...



Paraquat + triazine: Terraklene, Pathclear...




GIỚI THIỆU VỀ PARAQUAT
Paraquat được báo cáo ”có các đặc điểm lý tưởng“ với mơi trường:
•Nhanh chóng bị bất hoạt khi vào đất.
•”An tồn“ khi có các biện pháp bảo vệ cá nhân khi sử dụng.
Thực tế:
•Tồn tại lâu dài trong đất, có thể tới 13 năm, xâm nhập vào nước ngầm,
dư lượng trong cây trồng.
•Tiếp xúc qua da lâu, da bị tổn thương, tự tử: dễ ngộ độc, tử vong cao.


GIỚI THIỆU VỀ PARAQUAT
Hiện nay: bị cấm, hạn chế sử dụng ở nhiều nước.
Các sản phẩm paraquat trên thị trường thường có chất nhuộm
màu xanh lam để dễ phân biệt với đồ uống thơng thường và có
chất tạo mùi khó chịu để hạn chế uống nhầm.
Tại Mỹ và 1 số nước: bổ sung thêm chất gây nôn.


NGUYÊN NHÂN NGỘ ĐỘC
- Tự tử là nguyên nhân hay gặp nhất, thường gặp ở đối tượng
thanh thiếu niên.
- Đôi khi gặp một bệnh nhân uống nhầm do say rượu hay nhầm do
bảo quản Paraquat trong chai lọ đựng thông thường.
- Có thể gặp ngộ độc ở trẻ em do nhầm lẫn với nước uống.


CHẨN ĐỐN
          Lâmsàng:


-    Hỏi bệnh: BN khai uống hóa chất trừ cỏ màu xanh, tên hoạt chất là
Paraquat.
-     Triệu chứng:
+ Đến sớm: cảm giác đau rát miệng họng. Viêm, loét, trợt miệng, họng,
thực quản xuất hiện sau nhiều giờ. Sau vài ngày loét miệng họng có giả
mạc trắng dày, bẩn.


CHẨN ĐỐN
+ Khó thở: sớm do tổn thương phổi, tràn khí màng phổi, tràn khí trung
thất, phù phổi cấp. Nếu bệnh nhân sống sót sau những ngày đầu, xuất
hiện khó thở tiến triển suy hô hấp do hiện tượng xơ hóa phế nang.

X quang ngực của BN sau
uống paraquat ngày thứ 7

CT ngực của BN sau uống
paraquat ngày thứ 11


CHẨN ĐOÁN
+ Suy thận sớm trong ngày đầu tiên do tổn thương ống thận
trực tiếp hoặc do rối loạn huyết động.
+ Hủy hoại tế bào gan có thể xuất hiện ở những ngày sau.
+ Suy tuần hoàn: suy tim, tụt huyết áp. Ngừng tim trong ngày
đầu tiên thường gặp ở những bệnh nhân ngộ độc với số lượng
rất lớn (>50ml).



CHẨN ĐỐN
Cận lâm sàng:
Xét nghiệm Paraquat:
- Định tính: bệnh phẩm là dịch dạ dày (đến sớm <2 giờ), hoặc nước tiểu.
+ Test Dithionite: lấy 10 ml nước tiểu, cho 1 ml NH3 25% vào, sau đó cho 3g
Natridithionide vào ngốy đều, nếu nước tiểu có màu xanh lam là dương tính.
+ Có thể bán định lượng trong nước tiểu bằng phương pháp so màu. Nồng độ
nặng, nguy cơ tử vong nếu >10mg/L nước tiểu.
+ Định lượng Paraquat trong máu trong 4 giờ > 1mg/L, sau 8 giờ > 0,5 mg/L là
mức độ rất nặng nguy cơ tử vong cao.
Các xét nghiệm khác: công thức máu, chức năng gan thận, khí máu động
mạch, XQ phổi, chụp cắt lớp vi tính phổi phát hiện tổn thương xơ phổi.


CHẨN ĐOÁN MỨC ĐỘ
3 mức độ:
*Ngộ độc nặng: Uống >40mg/kg.
+Suy đa tạng tiến triển nhanh chóng.
+Sớm: bỏng, loét miệng, họng, thực quản, dạ dày, ruột gây chảy máu đường
tiêu hóa.
+Suy hơ hấp: có thể xảy ra rất sớm hoặc muộn từ 2-14 ngày tùy mức độ.
+Hoại tử ống thận, suy thận rõ sau 24h, thiểu niệu, vô niệu (95% tử vong).
+Viêm gan, suy gan, hoại tử vỏ thượng thận.
+Nhanh xoang, LN thất, suy tim.
+Hôn mê, phù não, co giật, XH vỏ não, thân não.
+Tăng BC, DIC, sau đó ức chế tuỷ, giảm 3 dòng.
+Tử vong do suy đa tạng trong thời gian tính bằng giờ, tối đa vài ngày.


CHẨN ĐỐN MỨC ĐỘ


*Ngộ độc trung bình: Uống 20-40 mg/kg.
+Bệnh cảnh âm thầm hơn.
+Triệu chứng tiêu hóa:  bỏng niêm mạc miệng, thực quản.
+Suy hơ hấp: dần dần, phổi bình thường vài ngày đầu sau đó thâm nhiễm,
mờ hai phổi. Xơ phổi sau nhiều ngày đến nhiều tuần.
+Tổn thương thận: nặng dần,creatinin tăng nhanh khác thường, không
tương xứng với tăng urê.
+Hầu hết bệnh nhân tử vong trong vòng từ 1 đến 5 tuần.
* Ngộ độc nhẹ: Uống <20mg/kg.
Bệnh cảnh nhẹ, thường chỉ có triệu chứng tiêu hố. Có thể hồi phục hồn
tồn.


CHẨN ĐỐN PHÂN BIỆT
-   Ngộ độc các chất ăn mịn đường tiếu hóa khác: bỏng axít, kiềm.
-   Ngộ độc các thuốc diệt cỏ lành tính khác: gây loét miệng họng và đường
tiêu hóa nhưng khơng gây tổn thương tạng và gây tử vong: Glyphosate
-   Ngộ độc Nereistoxin: là hóa chất trừ sâu dạng bột màu xanh lam nhạt, có
tính ăn mịn, các triệu chứng tiêu hóa xuất hiện nhanh, ồ ạt gây bệnh cảnh
sốc, tử vong nhanh do suy đa tạng.


ĐIỀU TRỊ
          Hạn chế hấp thu độc chất:
-     Gây nôn: trong vòng 1 giờ đầu nếu bệnh nhân tỉnh táo, hợp tác tốt.
-     Rửa dạ dày: trong vòng 2 giờ đầu, rửa tới khi dịch rửa hết màu xanh.
-     Các chất hấp phụ:
+     Than hoạt đơn liều: 1g/kg/lần, Sorbitol liều gấp đôi liều than hoạt.
+     Đất sét, đất thịt hoặc đất thường chỉ khi ở xa bệnh viện: pha nước uống.



ĐIỀU TRỊ
Tăng thải trừ chất độc:
-     Bài niệu tích cực: Đặt Catheter tĩnh mạch trung tâm truyền dịch, lợi tiểu đảm bảo
200ml/h. Tránh phù phổi cấp do quá tải dịch.
-     Lọc máu hấp phụ: khi Paraquat cịn dương tính. Ưu tiên càng sớm càng tốt, hiệu
quả trong vòng 4 giờ sau uống.
+   Các loại quả lọc hấp phụ: cột than hoạt hoặc cột Resin tùy theo khả năng của từng
cơ sở, đã giảm được tỷ lệ tử vong xuống dưới 50%.
-     Các biện pháp lọc máu khác: thận ngắt quãng, siêu lọc máu, thẩm tách máu liên
tục, thay huyết tương khơng có hiệu quả thực sự trong đào thải Paraquat máu.


ĐIỀU TRỊ
Liệu pháp ức chế miễn dịch:
-     Methylprednisolon: 15mg/kg/ngày (pha với 200ml glucose 5%, truyền TM 2 giờ).
Trong 3 ngày và Cyclophophamide: 15mg/kg/ngày (pha với 200ml Glucose 5%,
truyền TM 2 giờ) trong 2 ngày.
-     Sau đó: Dexamathasone 8mg/lần x 3 lần/ngày, trong 14 ngày, tiêm TM, sau giảm
dần liều và ngừng.
-     Nếu PaO2 < 60mmHg: dùng lại ngay Methylprednisolon như trên x 3 ngày, nhắc
lại cyclophosphamide liều như trên trong 1 ngày (chỉ nhắc lại thuốc này nếu lần dùng
trước cách xa trên 14 ngày và bạch cầu >3 G/l).


ĐIỀU TRỊ
. Các thuốc chống ơxy hóa: tác dụng chưa rõ ràng:
-     N-acetylcystein TM: là chất chống oxy hóa có tác dụng ngăn chặn quá
trình xơ phổi gây ra do các gốc oxy tự do.

-     Vitamin E : 300mg x 2 lần/ngày, uống.
-   Deferioxamine (Desferan,dùng sau lần lọc máu đầu tiên): 100mg/kg,
pha với 500ml Glucose 5%, truyền TM 21ml/h, dùng 1 ngày.


ĐIỀU TRỊ
Điều trị hỗ trợ:
-  Cung cấp thêm oxy khi PaO2 <40mmHg hoặc SpO2 <80%.
- Các thuốc bao bọc niêm mạc và giảm tiết dịch vị. Ưu tiên đường TM.
-  Giảm đau : bậc 2, bậc 3.
-   Dinh dưỡng TM: dùng Lipid 20% x 500 ml/ngày, truyền TM chậm liên tục
50 ml/h. Ngoài tác dụng dinh dưỡng cịn có tác dụng giữ Paraquat trong
máu chờ lọc hấp phụ.
-  Giải thích cho gia đình bệnh nhân.


TIẾN TRIỂN & BIẾN CHỨNG
-     Tiên lượng nặng nguy cơ tử vong nếu: uống Paraquat số lượng > 20
mg/kg (5ml, bệnh nhân 50 kg), rửa dạ dày và than hoạt muộn hoặc không
đúng kỹ thuât đặc biệt lọc máu hấp phụ muộn sau 8 giờ.
-     Các biến chứng có thể gặp: suy hô hấp, xơ phổi tiến triển, suy thận, viêm
gan. Tổn thương gan, thận có thể hồi phục được. Tổn thương phổi không hồi
phục thường là nguyên nhân gây tử vong. Nếu bệnh nhân sống sót qua
những ngày đầu tiên phổi sẽ tiến triển xơ hóa và gây ra bệnh lý phổi hạn chế.


Thank you!




×