bai 23 tia ron ghen

03/14/14 1
Tiết 46 Bài 28: Tia X
TRƯỜNG THPT THỦ KHOA HUÂN
Giáo viên: Nguyễn Ngọc Tuyết
29/12/2009
03/14/14 2
Bài 28: Tia X
I) Phát hiện tia X
II)
II)


Cách tạo tia X
Cách tạo tia X
III)
III)


Bản chất và tính chất
Bản chất và tính chất


của tia X
của tia X
1). Bản chất
2) Tính chất
2) Tính chất
3)Công dụng
3)Công dụng
IV. Thang sóng điện từ.
29/12/2009

WILHELM.CONRA
WILHELM.CONRA
D. ROENTGEN
D. ROENTGEN
(1845- 1923)
(1845- 1923)
Giải thưởng Noben
Giải thưởng Noben
1901
1901
Năm 1895, nhà bác
Năm 1895, nhà bác
học người Đức
học người Đức
Rơnghen đã phát
Rơnghen đã phát
minh ra tia
minh ra tia
Rơnghen(tia x)với
Rơnghen(tia x)với
dụng cụ có tên gọi là
dụng cụ có tên gọi là
ống Rơnghen.
ống Rơnghen.
May mắn xảy ra vào tối ngày 8/11/1895, sau khi rời
phòng thí nghiệm một quãng, sực nhớ quên chưa
ngắt cầu dao điện cao thế dẫn vào ống tia catod,
Wilhelm Conrad Roentgen (1845-1923) quay lại
phòng và nhận thấy một vệt sáng màu xanh lục trên
bàn tuy phòng tối om.

Với đầu óc nhạy bén, đầy kinh nghiệm của một nhà
vật lý học, việc này đã lôi cuốn ông và 49 ngày sau
ông liên tục ở lỳ trong phòng thí nghiệm, cơm nước
do bà vợ tiếp tế, mỗi ngày ông chỉ ngừng công việc
nghiên cứu ít phút để ăn uống, vệ sinh và chợp mắt
nghỉ ngơi vài giờ. Nhờ thế, ông đã tìm ra tính chất
của thứ tia bí mật mà ông tạm đặt tên là tia X và
mang lại cho ông giải Nobel về vật lý đầu tiên vào
năm 1901.
I) Phát hiện tia X
03/14/14 5
29/12/2009
Sau khi nhà khoa học Roentgen chụp được bàn tay
vợ bằng tia X, khi tráng ảnh đã thấy rất rõ từng đốt
xương và cả chiếc nhẫn cưới trên ngón tay bà. Ảnh
này đã được đưa ra trong hội nghị của Hội vật lý học
thành phố Wurtzbourg (Đức) có sự tham dự đông
đảo của các nhà khoa học nhiều nước nhằm chứng
minh khả năng đâm xuyên của tia X qua cơ thể con
người, tiến hành vào ngày 23/11/1896.
03/14/14 6
29/12/2009
Khi cho một ống tia catôthoạt động, ông nhân
thấy từ vỏ thuỷ tinh đối diện với catôt có một bức
xạ được phóng ra, mắt không trông thấy nhưng lại
làm đen một tấm kính ảnh mà ông đã gói kin và
đặt trong hộp. Ông gọi đó là tia X và sau nà khi đã
tìm hiểu rõ bản chất của nó người ta gọi là tia rơn-
ghen
Kết luận

Mỗi khi một chùmtia ca tốt –tức là một chùm
electron có năng lượng lớn đập vào một vật rắn thì
vật đó phát ra tia x.
-Tia X còn được gọi là tia Rơn-ghen
03/14/14 8
F
F’
BT
N
220V ∼


Níclµm
ngu«Þ
CT
A
F
F’
K
Ống Cu – lít - giơ
Là ống thủy tinh
bên trong là
chân không, gồm
một dây nung
bằng vonfram
dùng làm nguồn
e và 2 điện cực
K làm bằng kim loại hình chỏm cầuđể electron
phóng ra đều hội tụ vào a nốt A
A làm bằng KL có nguyên tử lượng lớn và điểm

nóng chảy cao nên được làm nguội bằng nước khi
ống hoạt động.
29/12/2009
II) Cách tạo tia X
II) Cách tạo tia X
03/14/14 9
Dây F được nung nóng bằng nguồn điện cỡ vài chục
kilovôn. Các e bay ra từ dây F chuyển động trong điện
trường mạnh đến đập vào A làm A phát ra tia X
29/12/2009
03/14/14
03/14/14


10
10
Đối âm cực
+
-
Ca tốt
Anốt
Dòng electron
Ống cu- lic- giơ
II) Cách tạo tia X
II) Cách tạo tia X
29/12/2009
03/14/14 11
III). Bản chất và tính chất của tia X
III). Bản chất và tính chất của tia X
(Rơn-ghen )

(Rơn-ghen )


-Có sự đồng nhất về bản chất giữa tia X và tia
tử ngoại,chỉ khác ở chỗ tia X có bước sóng nhỏ
hơn tia tử ngoại rất nhiều
-Tia Rơnghen là loại sóng điện từ có bước
sóng ngắn hơn bước sóng của tia tử ngoại.
+Trong khoảng 10
-11
m (Tia Rơnghen cứng)
đến 10
-8
m (tia Rơnghen mềm)
Tia Rơnghen không mang điện tích
1). Bản chất :
29/12/2009
03/14/14 12
Xem đoạn phim và thí nghiệm mô phỏng về
cơ chế phát sinh ra tia Rơnghen.
+
Anố
t
Đối âm cực
TiaX
Cat tố
-
Tia X có những tính chất gì
2) Tính chất
2) Tính chất


Tia X có khả năng đâm xuyên. Đi qua được
Tia X có khả năng đâm xuyên. Đi qua được
các vật không trong suốt đối với ánh sáng như
các vật không trong suốt đối với ánh sáng như
gỗ ,giấy , kim loại ( Kim loại có nguyên tử
gỗ ,giấy , kim loại ( Kim loại có nguyên tử
lượng lớn thì khó qua hơn)
lượng lớn thì khó qua hơn)

Tia X có bước sóng càng ngắn thì khả năng
Tia X có bước sóng càng ngắn thì khả năng
đâm xuyên càng lớn
đâm xuyên càng lớn
Làm đen kính ảnh
Làm phát quang một số chất
Làm ion hóa không khí
Có tác dụng sinh lý: Hủy diệt tế bào
03/14/14 15
3)Công dụng
3)Công dụng
- Chuẩn đoán và chữa trị một số bệnh trong y học:
chữa trị ung thư nông
29/12/2009
-Chụp điện
-Dò các khuyết tật trong sản phẩm đúc bằng kim
loại và trong các tinh thể
……….

-Trong giao thông để kiểm tra hành lí của hành
khách đi máy bay
3)Công dụng
3)Công dụng
CHỤP ĐIỆN
CHỤP HÌNH BÔNG HOA BẰNG TIA X
03/14/14 19
Chụp các thiên thể trong vũ trụ
Chụp các thiên thể trong vũ trụ
29/12/2009
Dò các khuyết tật trong sản phẩm
03/14/14 22
03/14/14 23
Sự đồng nhất giữa sóng điện từ và sóng ánh sáng là
chúng truyền được trong chân khơng với cùng một
vận tốc


Tia Rơnghen , tia tử ngoại , ánh sáng thấy
Tia Rơnghen , tia tử ngoại , ánh sáng thấy
được , tia hồng ngoại và các sóng vô tuyến
được , tia hồng ngoại và các sóng vô tuyến
giống nhau và khác nhau như thế nào ?
giống nhau và khác nhau như thế nào ?
Như vậy:
sóng vô tuyến,
sóng vô tuyến,
tia hồng ngoại

tia hồng ngoại
ánh sáng
ánh sáng
thấy,
thấy,
tia tử ngoại
tia tử ngoại ,
Tia Rơnghen
Tia Rơnghen ,tia gamma đều có
chung bản chất là sóng điện từ chỉ khác nhau về tần số
hay bước sóng. Các sóng này tạo thành một quang phổ
liên tục gọi là thang sóng điện từ
IV. Thang sóng điện từ.
29/12/2009
Nhìn thang sóng điện từ cho nhận xét về ranh giới của
chúng? Chúng không có ranh giới rõ rệt không ?
Ánh sáng th y đ cấ ượ
λ
(m)
10
-6
10
-8
10
-10
10
-12
10
-4
10

-2
1
10
2
Tia h ng ngo iồ ạ
Tia t ngo iử ạ
Tia R nghenơ
Tia Gamma
Sóng vô tuy nế
03/14/14 25


Các tia có bước sóng dài , ngắn khác nhau
Các tia có bước sóng dài , ngắn khác nhau
thì tính chất và tác dụng của nó khác nhau
thì tính chất và tác dụng của nó khác nhau
như thế nào ?
như thế nào ?
Bước sóng càng ngắn thì khả năng đâm
xun càng mạnh, dễ tác dụng lên kính
ảnh, dễ làm phát quang các chất và dể Ion
hóa khơng khí
Bước sóng càng dài, ta càng dễ quan
sát hiện tượng giao thoa.
Chúng khơng có ranh giới rõ rệt. Do bước
sóng khác nhau thì tính chất khác nhau.
29/12/2009