Giáo trình Lắp đặt điện tử ứng dụng (Nghề Điện công nghiệp Trung cấp)

BỘ XÂY DỰNG
TRƯỜNG CAO ĐẲNG NGHỀ XÂY DỰNG

GIÁO TRÌNH
MƠ ĐUN: LẮP ĐẶT ĐIỆN TỬ ỨNG DỤNG
NGÀNH/NGHỀ: ĐIỆN CƠNG NGHIỆP
TRÌNH ĐỘ: TRUNG CẤP

Quảng Ninh, năm 2018



GIÁO TRÌNH MƠ ĐUN
Tên mơ đun: Lắp ráp mạch điện tử ứng dụng
Mã mơ đun: MĐ 20
Vị trí, tính chất của mơ đun:
- Vị trí: Là mơ đun thuộc phần các mơn học/mơ đun chun mơn tự chọn
- Tính chất: Là mơ đun chun mơn tích hợp giữa kiến thức và kỹ năng thực hành.
Mục tiêu mô đun:
- Về kiến thức:
+ Trình bày được linh kiên điện tử, tiêu chuẩn kỹ thuật, trình tự các bước lắp ráp một số
mạch điện tử ứng dụng
+ Phân tích được sơ đồ lắp ráp của các mạch điện tử ứng dụng
- Về kỹ năng:
+ Thực hiện được các bước lắp ráp mạch điện tử ứng dụng đúng trình tự và yêu cầu kỹ
thuật
+ Lắp ráp được các mạch điện tử ứng dụng đúng trình tự đảm bảo yêu cầu kỹ thuật.
- Về năng lực tự chủ và trách nhiệm: Rèn luyện tính cẩn thận, tiết kiệm, tuân thủ các
quy tắc an toàn và tác phong công nghiệp khi thực tập.
Nội dung của mô đun:

1


BÀI 1: LẮP RÁP MẠCH DAO ĐỘNG
Mục tiêu:
- Trình bày được linh kiên điện tử, tiêu chuẩn kỹ thuật, trình tự các bước lắp ráp một số
mạch dao động
- Lắp ráp được một số mạch dao động đúng trình tự đảm bảo yêu cầu kỹ thuật.
- Rèn luyện sự nghiêm túc, tích cực, chủ động, tuân thủ quy tắc an tồn trong q trình
luyện tập.
Nội dung chính:
1. Lắp ráp mạch tạo xung vuông
1.1. Sơ đồ lắp ráp

1.2. Linh kiện điện tử của mạch
Bảng thống kê linh kiện
TT

TÊN THIẾT BỊ

SỐ LƯỢNG

KÝ HIỆU TRÊN SƠ ĐỒ

1

IC NE555

01

NE555

2

Tụ điện phân cực 10μF-16V

01

C1

3

Tụ điện 103

01

C2

4

Điện trở 1kΩ

01

R

5

Biến trở 100kΩ

01

LED

5

Nguồn 1 chiều 5V

01

U

1.3. Tiêu chuẩn kỹ thuật
- Linh kiện đảm bảo về chất lượng

2


- Linh kiện bố trí hợp lý, đường nối đơn giản đảm bảo tính kỹ thuật, mỹ thuật
- Linh kiện được lắp ráp theo đúng sơ đồ lắp ráp
- Panel luyện tập bảo tính nối thơng tại các hàng và cột theo tiêu chuẩn
- Nguồn cấp đủ điện áp tiêu chuẩn của mạch
1.4. Trình tự thực hiện
1.4.1. Đọc sơ đồ

Hình 1.1: Sơ đồ mạch tạo xung vuông sử dụng NE555
Đọc tổng quan mạch điện, đọc theo thứ tự từ trên xuống, từ trái qua phải và giải thích
được ý nghĩa các kí hiệu trên sơ đồ
Bảng 1.1: Ý nghĩa các ký hiệu trên sơ đồ
TT

Kí hiệu

Ý nghĩa

1

NE555

2

RB

Biến trở

3

RA

Điện trở

4

C, C2

Tụ điện

5

U

Yêu cầu

IC tạo xung
Đọc chính xác
các ký hiệu

Nguồn điện 1 chiều 5V

1.4.2. Lắp ráp mạch theo sơ đồ
- Lắp ráp mạch điện theo sơ đồ nguyên lý thứ tự từ trên xuống, từ trái qua phải, đấu
nối nguồn điện sau cùng, tuân thủ theo trình tự sau :
Bảng 1.2: Bảng quy trình lắp ráp

3


Nội dung

Phương pháp- Thao tác

Yêu càu kỹ thuật

Chú ý

Lắp IC NE555
Lắp
ráp Lắp (2); (6) IC→ RB
- Lắp ráp đúng sơ đồ
mạch

tạo Lắp (4); (7) IC→ R
nguyên lý
A
xung vuông
Lắp RB →RA→C →(1) - Lắp ráp đúng vị trí,
gọn đẹp
IC→C2→(5) IC→ nguồn
- Tiếp xúc chắc chắn
Lắp (4)IC→ (8)IC→ nguồn

Tránh nhầm
lẫn cực tính
của các linh
kiện

Lắp (3)IC→ Vout
1.4.3. Kiểm tra nguội
- Là phương pháp đảm bảo mạch vừa lắp ráp hoạt động đúng nguyên lý, an tồn.
- Tuyệt đối khơng được cấp nguồn điện khi kiểm tra nguội.
- Quy trình kiểm tra tuân thủ nghiêm như sau:
- Đồng hồ vạn năng để thang đo điện trở Rx10 hoặc Rx100 đặt 2 đầu que đo tại 2 vị trí
đầu nguồn xảy ra các trường hợp sau:
- Kim đồng hồ chỉ thị giá trị R≠0 và R≠∞ → Mạch hoạt động tốt
- Kim đồng hồ chỉ thị giá trị R= 0 → Mạch chập
- Kim đồng hồ chỉ thị giá trị R=∞ → Mạch đứt
1.4.4. Hoạt động thử

Cấp nguồn cho mạch điện trước khi hoạt động thử, thu dọn gọn hiện trường, đảm bảo
an toàn cho người và thiết bị sau đó tiến hành như sau:
Cấp nguồn cho mạch điện dùng ĐHVN để thang đo VDC và AC để đo điện áp của mạch

điện như sau:
- Sử dụng ĐHVN ở giai đoạn đo Vac đo điện áp đầu vào Vin
- Sử dụng ĐHVN đo điện áp đầu ra Vout ở giai đoạn đo Vdc và Vac
- Thực hiện ghi kết quả vào bảng như sau:
Điện áp

Vac

Vde

Vin
Vout
- Sử dụng máy hiện sóng để đo và vẽ dạng sóng vào Vin và sóng ra Vout
Chú ý: an tồn điện
1.5. Sai phạm, nguyên nhân và biện pháp khắc phục
Bảng 1.3: Bảng sai phạm, nguyên nhân và biện pháp khắc phục

4


TT

SAI PHẠM
Mạch
động

1

không

NGUYÊN NHÂN
hoạt - Chưa cấp nguồn

BIỆN PHÁP KHẮC PHỤC
- Cấp nguồn cho mạch điện

- Đấu sai cực tính các linh - Kiểm tra đấu đúng cực tính
kiện điện tử
- Dây nối bị đứt hoặc các - Dùng ĐHVN kiểm tra thông
mạch hoặc từng đoạn
chân linh kiện bị lỏng

2

Mạch
hoạt
động - Chọn vùng đo và thang đo - Chọn đúng vùng đo và thang
khơng đo được tín ĐHVN chưa phù hợp
đo ĐHVN
hiệu đầu ra

3

Máy hiện sóng khơng - Sai chế độ sử dụng và chọn - Chọn đúng chế độ sử dụng và
đo được tín hiệu điện sai kênh CH, núm điều chọn đúng kênh CH, núm điều
áp vào ra
chỉnh
chỉnh

2. Lắp ráp mạch tạo xung răng cưa- xung nhọn

2.1. Sơ đồ lắp ráp

2.2. Linh kiện điện tử của mạch
Bảng thống kê linh kiện
TT

TÊN THIẾT BỊ

SỐ LƯỢNG

KÝ HIỆU TRÊN SƠ ĐỒ

1

Transistor

01

T

2

Điện trở

02

R1; R

3

Tụ điện

02

C1; C

4

Điện áp vào

01

Uv

5

Điện áp ra

01

Ur

5

Nguồn 1 chiều

01

Ec

2.3. Tiêu chuẩn kỹ thuật
- Linh kiện đảm bảo về chất lượng
- Linh kiện bố trí hợp lý, đường nối đơn giản đảm bảo tính kỹ thuật, mỹ thuật

5


- Linh kiện được lắp ráp theo đúng sơ đồ lắp ráp
- Panel luyện tập bảo tính nối thơng tại các hàng và cột theo tiêu chuẩn
- Nguồn cấp đủ điện áp tiêu chuẩn của mạch
2.4. Trình tự thực hiện
2.4.1. Đọc sơ đồ

Hình 1.2: Sơ đồ mạch tạo xung nhọn- xung răng cưa sử dụng R-C
Đọc tổng quan mạch điện, đọc theo thứ tự từ trên xuống, từ trái qua phải và giải thích
được ý nghĩa các kí hiệu trên sơ đồ
Bảng 1.3: Ý nghĩa các ký hiệu trên sơ đồ
TT

Kí hiệu

Ý nghĩa

1

T

2

R1; R

Điện trở

3

C, C1

Tụ điện

4

Uv, Ur

Điện áp vào; ra

5

Ec

Yêu cầu

Transistor
Đọc chính xác
các ký hiệu

Nguồn điện 1 chiều

2.4.2. Lắp ráp theo sơ đồ
- Lắp ráp mạch điện theo sơ đồ nguyên lý thứ tự từ trên xuống, từ trái qua phải, đấu
nối nguồn điện sau cùng, tuân thủ theo trình tự sau :

Bảng 1.4: Bảng quy trình lắp ráp
Nội dung

Phương pháp- Thao tác

Yêu càu kỹ thuật

Chú ý

Lắp Transistor T
Lắp
ráp Lắp (B) T → đầu R1; đầu C1
mạch
tạo Lắp (C) T → đầu R đầu C
;
xung nhonxung răng Lắp (E) T → cuối C→ nguồn
cưa
Lắp cuối R1 →cuối R→ nguồn
Lắp cuối C1→ mass→ Uv
Lắp cuối C→ đầu C → Ur

6

- Lắp ráp đúng sơ đồ Tránh nhầm
lẫn cực tính
nguyên lý
của các linh
- Lắp ráp đúng vị trí, kiện
gọn đẹp
- Tiếp xúc chắc chắn

2.4.3. Kiểm tra nguội
- Là phương pháp đảm bảo mạch vừa lắp ráp hoạt động đúng nguyên lý, an toàn.
- Tuyệt đối không được cấp nguồn điện khi kiểm tra nguội.
- Quy trình kiểm tra tuân thủ nghiêm như sau:
- Đồng hồ vạn năng để thang đo điện trở Rx10 hoặc Rx100 đặt 2 đầu que đo tại 2 vị trí
đầu nguồn xảy ra các trường hợp sau:
- Kim đồng hồ chỉ thị giá trị R≠0 và R≠∞ → Mạch hoạt động tốt
- Kim đồng hồ chỉ thị giá trị R= 0 → Mạch chập

- Kim đồng hồ chỉ thị giá trị R=∞ → Mạch đứt
2.4.4. Hoạt động thử

Cấp nguồn cho mạch điện trước khi hoạt động thử, thu dọn gọn hiện trường, đảm bảo
an toàn cho người và thiết bị sau đó tiến hành như sau:
Cấp nguồn cho mạch điện dùng ĐHVN để thang đo VDC và AC để đo điện áp của mạch
điện như sau:
- Sử dụng ĐHVN ở giai đoạn đo Vac đo điện áp đầu vào Vin
- Sử dụng ĐHVN đo điện áp đầu ra Vout ở giai đoạn đo Vdc và Vac
- Thực hiện ghi kết quả vào bảng như sau:
Điện áp

Vac

Vde

Vin
Vout
- Sử dụng máy hiện sóng để đo và vẽ dạng sóng vào Vin và sóng ra Vout

Chú ý: an tồn điện
2.5. Sai phạm, nguyên nhân và biện pháp khắc phục
TT
1

SAI PHẠM
Mạch
động

không

NGUYÊN NHÂN
hoạt - Chưa cấp nguồn

BIỆN PHÁP KHẮC PHỤC
- Cấp nguồn cho mạch điện

- Đấu sai cực tính các linh - Kiểm tra đấu đúng cực tính
kiện điện tử
- Dây nối bị đứt hoặc các - Dùng ĐHVN kiểm tra thông
mạch hoặc từng đoạn
chân linh kiện bị lỏng

2

Mạch
hoạt
động - Chọn vùng đo và thang đo - Chọn đúng vùng đo và thang
không đo được tín ĐHVN chưa phù hợp
đo ĐHVN

hiệu đầu ra

3

Máy hiện sóng khơng - Sai chế độ sử dụng và chọn - Chọn đúng chế độ sử dụng và
đo được tín hiệu điện sai kênh CH, núm điều chọn đúng kênh CH, núm điều
áp vào ra
chỉnh
chỉnh

7


3. Lắp ráp mạch dao động đa hài
3.1. Sơ đồ lắp ráp

3.2. Linh kiện điện tử của mạch
Bảng thống kê linh kiện
TT

TÊN THIẾT BỊ

SỐ LƯỢNG

KÝ HIỆU TRÊN SƠ ĐỒ

1

Transistor

02

T 1 , T2

2

Tụ điện phân cực

02

C1 , C2

3

Điện trở

04

R1 , R2 ,R3 ,R4

4

Đèn Led

02

D 1 , D2

3.3. Tiêu chuẩn kỹ thuật
- Linh kiện đảm bảo về chất lượng

- Linh kiện bố trí hợp lý, đường nối đơn giản đảm bảo tính kỹ thuật, mỹ thuật
- Linh kiện được lắp ráp theo đúng sơ đồ lắp ráp
- Panel luyện tập bảo tính nối thông tại các hàng và cột theo tiêu chuẩn
- Nguồn cấp đủ điện áp tiêu chuẩn của mạch
3.4. Trình tự thực hiện
3.4.1. Đọc sơ đồ

8


Hình 1.3: Sơ đồ mạch dao động đa hài
Đọc tổng quan mạch điện, đọc theo thứ tự từ trên xuống, từ trái qua phải và giải thích
được ý nghĩa các kí hiệu trên sơ đồ
Bảng 1.5: Ý nghĩa các ký hiệu trên sơ đồ
TT

Kí hiệu

Ý nghĩa

1

T1 ; T 2

2

R1; R2; R3; R4;

3

D1; D2

Đi ốt phát quang

4

C1; C2

Tụ điện

5

U

Yêu cầu

Transistor
Đọc chính xác
các ký hiệu

Biến trở

Nguồn điện 1 chiều 9V

3.4.2. Lắp ráp theo sơ đồ
- Lắp ráp mạch điện theo sơ đồ nguyên lý thứ tự từ trên xuống, từ trái qua phải, đấu
nối nguồn điện sau cùng, tuân thủ theo trình tự sau :
Bảng 1.6: Bảng quy trình lắp ráp
Nội dung

Phương pháp- Thao tác

Yêu càu kỹ thuật

Chú ý

Lắp Transistor T1 ; T2
Lắp
ráp Lắp (C)T1→ (+)C1→ (-)C1→
mạch
dao (B)T2→ đầu R4
động đa hài Lắp (B)T → (-)C → (+)C → →
- Lắp ráp đúng sơ đồ
1
2
2
đầu R3/cuối R3→ (-)D2
nguyên lý
Lắp (+)C1 → đầu R2/cuối - Lắp ráp đúng vị trí,
R2→(-)D1
gọn đẹp
Lắp (-)C2 → đầu R1/cuối R1
Lắp (E) T1→ (E) T2→ nguồn
Lắp cuối R1→ (-)D1→ (-)D2→
cuối R4→nguồn

9

- Tiếp xúc chắc chắn

Tránh nhầm
lẫn cực tính
của các linh
kiện


3.4.3. Kiểm tra nguội
- Là phương pháp đảm bảo mạch vừa lắp ráp hoạt động đúng nguyên lý, an toàn.
- Tuyệt đối không được cấp nguồn điện khi kiểm tra nguội.
- Quy trình kiểm tra tuân thủ nghiêm như sau:
- Đồng hồ vạn năng để thang đo điện trở Rx10 hoặc Rx100 đặt 2 đầu que đo tại 2 vị trí
đầu nguồn xảy ra các trường hợp sau:
- Kim đồng hồ chỉ thị giá trị R≠0 và R≠∞ → Mạch hoạt động tốt
- Kim đồng hồ chỉ thị giá trị R= 0 → Mạch chập
- Kim đồng hồ chỉ thị giá trị R=∞ → Mạch đứt
3.4.4. Hoạt động thử

Cấp nguồn cho mạch điện trước khi hoạt động thử, thu dọn gọn hiện trường, đảm bảo
an toàn cho người và thiết bị sau đó tiến hành như sau:
Cấp nguồn cho mạch điện dùng ĐHVN để thang đo VDC và AC để đo điện áp của mạch
điện như sau:
- Sử dụng ĐHVN ở giai đoạn đo Vac đo điện áp đầu vào Vin
- Sử dụng ĐHVN đo điện áp đầu ra Vout ở giai đoạn đo Vdc và Vac
- Thực hiện ghi kết quả vào bảng như sau:
Điện áp

Vac

Vde

Vin
Vout
- Sử dụng máy hiện sóng để đo và vẽ dạng sóng vào Vin và sóng ra Vout
Chú ý: an tồn điện
3.5. Sai phạm, nguyên nhân và biện pháp khắc phục
TT

SAI PHẠM

NGUYÊN NHÂN

BIỆN PHÁP KHẮC PHỤC

1

Mạch không hoạt - Chưa cấp nguồn
- Cấp nguồn cho mạch điện
động 2 led không sáng - Đấu sai cực tính các linh - Kiểm tra đấu đúng cực tính
kiện điện tử
- Dây nối bị đứt hoặc các - Dùng ĐHVN kiểm tra thông
mạch hoặc từng đoạn
chân linh kiện bị lỏng

2

Mạch
hoạt
động
khơng đo được tín
hiệu đầu ra 2 led sáng

liên tục khơng nháy

- Lắp ráp sai cực tính của tụ - Lắp ráp đúng chân linh kiện
điện
- Chọn đúng vùng đo và thang
- Chọn vùng đo và thang đo đo ĐHVN
ĐHVN chưa phù hợp

10


Máy hiện sóng khơng - Sai chế độ sử dụng và chọn - Chọn đúng chế độ sử dụng và
đo được tín hiệu điện sai kênh CH, núm điều chọn đúng kênh CH, núm điều
áp vào ra
chỉnh
chỉnh

3

4. Lắp ráp mạch dao động sine
4.1. Sơ đồ lắp ráp

4.2. Linh kiện điện tử của mạch
Bảng thống kê linh kiện
TT

TÊN THIẾT BỊ

SỐ LƯỢNG

KÝ HIỆU TRÊN SƠ ĐỒ

1

Transistor

01

T

2

Điện trở

03

R1; R2; R3

3

Tụ điện

02

C1; C2

4

Cuộn cảm

01

L

5

Nguồn 1 chiều

01

Ec

4.3. Tiêu chuẩn kỹ thuật
- Linh kiện đảm bảo về chất lượng
- Linh kiện bố trí hợp lý, đường nối đơn giản đảm bảo tính kỹ thuật, mỹ thuật
- Linh kiện được lắp ráp theo đúng sơ đồ lắp ráp
- Panel luyện tập bảo tính nối thơng tại các hàng và cột theo tiêu chuẩn
- Nguồn cấp đủ điện áp tiêu chuẩn của mạch
4.4. Trình tự thực hiện
4.4.1. Đọc sơ đồ

11


Hình 1.4: Sơ đồ mạch dao động hình sine sử dụng L-C
Đọc tổng quan mạch điện, đọc theo thứ tự từ trên xuống, từ trái qua phải và giải thích
được ý nghĩa các kí hiệu trên sơ đồ
Bảng 1.7: Ý nghĩa các ký hiệu trên sơ đồ
TT

Kí hiệu

Ý nghĩa

1

T

2

R1; R2; R3

Điện trở

3

C1; C2

Tụ điện

4

L

5

Vcc

Yêu cầu

Transistor
Đọc chính xác
các ký hiệu

Cuộn cảm
Nguồn điện 1 chiều

4.4.2. Lắp ráp theo sơ đồ
- Lắp ráp mạch điện theo sơ đồ nguyên lý thứ tự từ trên xuống, từ trái qua phải, đấu
nối nguồn điện sau cùng, tuân thủ theo trình tự sau :
Bảng 1.8: Bảng quy trình lắp ráp
Nội dung

Phương pháp- Thao tác

Yêu càu kỹ thuật

Chú ý

Lắp Transistor T
Lắp
ráp Lắp (B) T → đầu R1; đầu C2
mạch
tạo Lắp (C) T → đầu R đầu C
2;
dao
động
sine sử dụng Lắp (E) T → đầu R3/ cuối R3→
nguồn
L-C

Lắp cuối C2 →đầu C1→ đầu L
Lắp cuối C1→ cuối L→ nguồn
Lắp cuối R1→ cuối R2→ nguồn

12

Tránh nhầm
- Lắp ráp đúng sơ đồ lẫn cực tính
nguyên lý
của các linh
- Lắp ráp đúng vị trí, kiện
gọn đẹp
- Tiếp xúc chắc chắn


4.4.3. Kiểm tra nguội
- Là phương pháp đảm bảo mạch vừa lắp ráp hoạt động đúng nguyên lý, an toàn.
- Tuyệt đối không được cấp nguồn điện khi kiểm tra nguội.
- Quy trình kiểm tra tuân thủ nghiêm như sau:
- Đồng hồ vạn năng để thang đo điện trở Rx10 hoặc Rx100 đặt 2 đầu que đo tại 2 vị trí
đầu nguồn xảy ra các trường hợp sau:
- Kim đồng hồ chỉ thị giá trị R≠0 và R≠∞ → Mạch hoạt động tốt
- Kim đồng hồ chỉ thị giá trị R= 0 → Mạch chập

- Kim đồng hồ chỉ thị giá trị R=∞ → Mạch đứt
4.4.4. Hoạt động thử

Cấp nguồn cho mạch điện trước khi hoạt động thử, thu dọn gọn hiện trường, đảm bảo
an toàn cho người và thiết bị sau đó tiến hành như sau:
Cấp nguồn cho mạch điện dùng ĐHVN để thang đo VDC và AC để đo điện áp của mạch

điện như sau:
- Sử dụng ĐHVN ở giai đoạn đo Vac đo điện áp đầu vào Vin
- Sử dụng ĐHVN đo điện áp đầu ra Vout ở giai đoạn đo Vdc và Vac
- Thực hiện ghi kết quả vào bảng như sau:
Điện áp

Vac

Vde

Vin
Vout
- Sử dụng máy hiện sóng để đo và vẽ dạng sóng vào Vin và sóng ra Vout
Chú ý: an tồn điện
4.5. Sai phạm, nguyên nhân và biện pháp khắc phục
TT
1

SAI PHẠM
Mạch
động

không

NGUYÊN NHÂN
hoạt - Chưa cấp nguồn

BIỆN PHÁP KHẮC PHỤC
- Cấp nguồn cho mạch điện

- Đấu sai cực tính các linh - Kiểm tra đấu đúng cực tính
kiện điện tử
- Dây nối bị đứt hoặc các - Dùng ĐHVN kiểm tra thông
mạch hoặc từng đoạn
chân linh kiện bị lỏng

2

Mạch
hoạt
động - Chọn vùng đo và thang đo - Chọn đúng vùng đo và thang
không đo được tín ĐHVN chưa phù hợp
đo ĐHVN
hiệu đầu ra

3

Máy hiện sóng khơng - Sai chế độ sử dụng và chọn - Chọn đúng chế độ sử dụng và
đo được tín hiệu điện sai kênh CH, núm điều chọn đúng kênh CH, núm điều
áp vào ra
chỉnh
chỉnh

13


CÂU HỎI ÔN TẬP BÀI 1
Câu hỏi lý thuyết
Câu 1: Trình bày các tiêu chuẩn kỹ thuật khi lắp tạo xung vng sử dụng NE555
Câu 2: Trình bày các tiêu chuẩn kỹ thuật khi lắp ráp mạch dao động đa hài

Câu 3: Trình bày các tiêu chuẩn kỹ thuật khi lắp ráp dao động tạo xung răng cưa-xung
nhọn
Câu 4: Phân tích các sai phạm thường gặp, nguyên nhân, biện pháp khắc phục khi lắp
ráp mạch tạo xung vuông sử dụng NE555
Câu 5: Phân tích các sai phạm thường gặp, nguyên nhân, biện pháp khắc phục khi lắp
ráp mạch khuếch đại B chung
Bài tập thực hành
Bài 1:Thực hành lắp ráp mạch tạo xung vuông sử dụng NE555
Bài 2: Thực hành lắp ráp mạch dao động tạo xung răng cưa-xung nhọn
Bài 3:Thực hành lắp ráp mạch dao động đa hài
Bài 4: Thực hành lắp ráp mạch dao động hình sine

14


PHIẾU ĐÁNH GIÁ Q TRÌNH LUYỆN TẬP
Ngành/nghề: Điện cơng nghiệp
MH/MĐ: Lắp đặt mạch điện tử ứng dụng
BÀI 1: LẮP RÁP MẠCH DAO ĐỘNG
Họ và tên học sinh: ………………..
Lớp: …………. Khóa: …………….
Vị trí luyện tập:…………………….
Tiêu chí đánh giá: ………………….
TT
1
2

3

4

Nội dung đánh
giá
Chuẩn bị
Thao tác

Kỹ thuật

Thời gian

Điểm
chuẩn

Tiêu chí đánh giá
Đủ dụng cụ, vật tư, thiết bị

0,5đ

- Lắp ráp

1,5đ

- Kiểm tra

1,0đ

- Lắp ráp đúng sơ đồ

3,0đ

- Lắp ráp chắc chắn, gọn đẹp

2,0đ

- Mạch hoạt động đúng quy trình, an
tồn

1,0đ

Lắp ráp hồn chỉnh trong thời gian
30’

1,0đ

Tổng điểm:
Chú ý:

Điểm
đạt
được

Ghi
chú

10 điểm

- Bài làm có thời gian quá 5 phút khơng tính điểm.
- Nếu để xảy ra mất an toàn, tai nạn cho người và làm hư hỏng thiết bị thì
khơng tính điểm, khơng đánh giá q trình luyện tập.

Ngày …… tháng …… năm ……
GIÁO VIÊN HD

………………….

15


BÀI 2: LẮP RÁP MẠCH ỔN ÁP
Mục tiêu:
- Trình bày được linh kiên điện tử, tiêu chuẩn kỹ thuật, trình tự các bước lắp ráp một số
mạch ổn áp
- Lắp ráp được một số mạch ổn áp đúng trình tự đảm bảo yêu cầu kỹ thuật.
- Rèn luyện sự nghiêm túc, tích cực, chủ động, tuân thủ quy tắc an tồn trong q trình
luyện tập.
Nội dung bài:
1. Lắp ráp mạch ổn áp
1.1. Sơ đồ lắp ráp

1.2. Linh kiện điện tử của mạch
Bảng thống kê linh kiện
TT

TÊN THIẾT BỊ

SỐ LƯỢNG

KÝ HIỆU TRÊN SƠ ĐỒ

1

Transistor

01

T1

2

Điện trở

02

R1; R2

3

Đi ốt Zen ner

01

D1

4

Nguồn 1 chiều

01

Ec

1.3. Tiêu chuẩn kỹ thuật
- Linh kiện đảm bảo về chất lượng
- Linh kiện bố trí hợp lý, đường nối đơn giản đảm bảo tính kỹ thuật, mỹ thuật
- Linh kiện được lắp ráp theo đúng sơ đồ lắp ráp
- Panel luyện tập bảo tính nối thơng tại các hàng và cột theo tiêu chuẩn
- Nguồn cấp đủ điện áp tiêu chuẩn của mạch
1.4. Trình tự thực hiện
1.4.1. Đọc sơ đồ
Đọc tổng quan mạch điện, đọc theo thứ tự từ trên xuống, từ trái qua phải và giải thích
được ý nghĩa các kí hiệu trên sơ đồ

16


Bảng 2.1: Ý nghĩa các ký hiệu trên sơ đồ
TT

Kí hiệu

Ý nghĩa

1

T

2

R1; R2;

Điện trở

3

D1 ; C 2

Đi ốt zen ner

4

Ecc

Yêu cầu

Transistor
Đọc chính xác
các ký hiệu

Nguồn điện 1 chiều

1.4.2. Lắp ráp theo sơ đồ
- Lắp ráp mạch điện theo sơ đồ nguyên lý thứ tự từ trên xuống, từ trái qua phải, đấu
nối nguồn điện sau cùng, tuân thủ theo trình tự sau :
Bảng 2.2: Bảng quy trình lắp ráp
Nội dung

Phương pháp- Thao tác

Yêu càu kỹ thuật

Chú ý

Lắp Transistor T
Lắp
ráp Lắp (B) T → cuối R1; đầu D1
mạch ổn áp Lắp (C) T → đầu R đầu C
1;

Tránh nhầm
- Lắp ráp đúng sơ đồ
lẫn cực tính
nguyên lý
của các linh
Lắp (E) T → đầu R2/ cuối R3→ - Lắp ráp đúng vị trí, kiện
nguồn
gọn đẹp
Lắp cuối D1 → nguồn
- Tiếp xúc chắc chắn

Lắp đầu R1→ Lắp (C) T →
nguồn
1.4.3. Kiểm tra nguội

- Là phương pháp đảm bảo mạch vừa lắp ráp hoạt động đúng ngun lý, an tồn.
- Tuyệt đối khơng được cấp nguồn điện khi kiểm tra nguội.
- Quy trình kiểm tra tuân thủ nghiêm như sau:
- Đồng hồ vạn năng để thang đo điện trở Rx10 hoặc Rx100 đặt 2 đầu que đo tại 2 vị trí
đầu nguồn xảy ra các trường hợp sau:
- Kim đồng hồ chỉ thị giá trị R≠0 và R≠∞ → Mạch hoạt động tốt
- Kim đồng hồ chỉ thị giá trị R= 0 → Mạch chập

- Kim đồng hồ chỉ thị giá trị R=∞ → Mạch đứt
1.4.4. Hoạt động thử

Cấp nguồn cho mạch điện trước khi hoạt động thử, thu dọn gọn hiện trường, đảm bảo
an tồn cho người và thiết bị sau đó tiến hành như sau:
Cấp nguồn cho mạch điện dùng ĐHVN để thang đo VDC và AC để đo điện áp của mạch
điện như sau:
- Sử dụng ĐHVN ở giai đoạn đo Vac đo điện áp đầu vào Vin
- Sử dụng ĐHVN đo điện áp đầu ra Vout ở giai đoạn đo Vdc và Vac
- Thực hiện ghi kết quả vào bảng như sau:

17


Điện áp

Vac

Vde

Vin
Vout
- Sử dụng máy hiện sóng để đo và vẽ dạng sóng vào Vin và sóng ra Vout
Chú ý: an toàn điện
1.5. Sai phạm, nguyên nhân và biện pháp khắc phục
TT

SAI PHẠM
Mạch

động

1

không

NGUYÊN NHÂN
hoạt - Chưa cấp nguồn

BIỆN PHÁP KHẮC PHỤC
- Cấp nguồn cho mạch điện

- Đấu sai cực tính các linh - Kiểm tra đấu đúng cực tính
kiện điện tử
- Dây nối bị đứt hoặc các - Dùng ĐHVN kiểm tra thông
mạch hoặc từng đoạn
chân linh kiện bị lỏng

2

Mạch
hoạt
động - Chọn vùng đo và thang đo - Chọn đúng vùng đo và thang
khơng đo được tín ĐHVN chưa phù hợp
đo ĐHVN
hiệu đầu ra

3

Máy hiện sóng khơng - Sai chế độ sử dụng và chọn - Chọn đúng chế độ sử dụng và

đo được tín hiệu điện sai kênh CH, núm điều chọn đúng kênh CH, núm điều
áp vào ra
chỉnh
chỉnh

2. Lắp ráp mạch ổn áp dùng IC
2.1. Sơ đồ lắp ráp

2.2. Linh kiện điện tử của mạch
Bảng thống kê linh kiện
TT
1

TÊN THIẾT BỊ

SỐ LƯỢNG

KÝ HIỆU TRÊN SƠ ĐỒ

01

IC1

IC1 7805

18


2

Điện trở

02

R1; R2

3

Nguồn 1 chiều

01

Ec

2.3. Tiêu chuẩn kỹ thuật
- Linh kiện đảm bảo về chất lượng
- Linh kiện bố trí hợp lý, đường nối đơn giản đảm bảo tính kỹ thuật, mỹ thuật
- Linh kiện được lắp ráp theo đúng sơ đồ lắp ráp
- Panel luyện tập bảo tính nối thông tại các hàng và cột theo tiêu chuẩn
- Nguồn cấp đủ điện áp tiêu chuẩn của mạch
2.4. Trình tự thực hiện
2.4.1. Đọc sơ đồ
Đọc tổng quan mạch điện, đọc theo thứ tự từ trên xuống, từ trái qua phải và giải thích
được ý nghĩa các kí hiệu trên sơ đồ
Bảng 2.3: Ý nghĩa các ký hiệu trên sơ đồ
TT

Kí hiệu

Ý nghĩa

1

IC1

IC ổn áp

2

R1; R2;

Điện trở

3

Ecc

Yêu cầu
Đọc chính xác
các ký hiệu

Nguồn điện 1 chiều

2.4.2. Lắp ráp theo sơ đồ
- Lắp ráp mạch điện theo sơ đồ nguyên lý thứ tự từ trên xuống, từ trái qua phải, đấu
nối nguồn điện sau cùng, tuân thủ theo trình tự sau :
Bảng 2.4: Bảng quy trình lắp ráp
Nội dung

Phương pháp- Thao tác

Lắp IC 7805

Yêu càu kỹ thuật

Chú ý

- Lắp ráp đúng sơ đồ
Tránh nhầm
nguyên lý
lẫn cực tính
- Lắp ráp đúng vị trí, của các linh
gọn đẹp
kiện
- Tiếp xúc chắc chắn

Lắp
ráp Lắp R1
mạch ổn áp
Lắp R2

2.4.3. Kiểm tra nguội
- Là phương pháp đảm bảo mạch vừa lắp ráp hoạt động đúng nguyên lý, an tồn.
- Tuyệt đối khơng được cấp nguồn điện khi kiểm tra nguội.
- Quy trình kiểm tra tuân thủ nghiêm như sau:
- Đồng hồ vạn năng để thang đo điện trở Rx10 hoặc Rx100 đặt 2 đầu que đo tại 2 vị trí
đầu nguồn xảy ra các trường hợp sau:
- Kim đồng hồ chỉ thị giá trị R≠0 và R≠∞ → Mạch hoạt động tốt
- Kim đồng hồ chỉ thị giá trị R= 0 → Mạch chập

19


- Kim đồng hồ chỉ thị giá trị R=∞ → Mạch đứt
2.4.4. Hoạt động thử
Cấp nguồn cho mạch điện trước khi hoạt động thử, thu dọn gọn hiện trường, đảm bảo
an tồn cho người và thiết bị sau đó tiến hành như sau:
Cấp nguồn cho mạch điện dùng ĐHVN để thang đo VDC và AC để đo điện áp của mạch
điện như sau:
- Sử dụng ĐHVN ở giai đoạn đo Vac đo điện áp đầu vào Vin
- Sử dụng ĐHVN đo điện áp đầu ra Vout ở giai đoạn đo Vdc và Vac
- Thực hiện ghi kết quả vào bảng như sau:
Điện áp

Vac

Vde

Vin
Vout
- Sử dụng máy hiện sóng để đo và vẽ dạng sóng vào Vin và sóng ra Vout
Chú ý: an toàn điện
2.5. Sai phạm, nguyên nhân và biện pháp khắc phục
TT
1

SAI PHẠM
Mạch
động

không

NGUYÊN NHÂN
hoạt - Chưa cấp nguồn

BIỆN PHÁP KHẮC PHỤC
- Cấp nguồn cho mạch điện

- Đấu sai cực tính các linh - Kiểm tra đấu đúng cực tính
kiện điện tử
- Dây nối bị đứt hoặc các - Dùng ĐHVN kiểm tra thông
mạch hoặc từng đoạn
chân linh kiện bị lỏng

2

Mạch
hoạt
động - Chọn vùng đo và thang đo - Chọn đúng vùng đo và thang
khơng đo được tín ĐHVN chưa phù hợp
đo ĐHVN
hiệu đầu ra

3

Máy hiện sóng khơng - Sai chế độ sử dụng và chọn - Chọn đúng chế độ sử dụng và
đo được tín hiệu điện sai kênh CH, núm điều chọn đúng kênh CH, núm điều
áp vào ra
chỉnh
chỉnh

20


CÂU HỎI ÔN TẬP BÀI 2
Câu hỏi lý thuyết
Câu 1: Trình bày các tiêu chuẩn kỹ thuật khi lắp ráp mạch ổn áp
Câu 2: Trình bày các tiêu chuẩn kỹ thuật khi lắp ráp mạch ổn áp dùng IC
Câu 4: Phân tích các sai phạm thường gặp, nguyên nhân, biện pháp khắc phục khi lắp
ráp mạch ổn áp
Câu 5: Phân tích các sai phạm thường gặp, nguyên nhân, biện pháp khắc phục khi lắp
ráp mạch ổn áp dùng IC
Bài tập thực hành
Bài 1:Thực hành lắp ráp mạch mạch ổn áp
Bài 2: Thực hành lắp ráp mạch ổn áp dùng IC

21


PHIẾU ĐÁNH GIÁ Q TRÌNH LUYỆN TẬP
Ngành/nghề: Điện cơng nghiệp
MH/MĐ: Lắp đặt mạch điện tử ứng dụng
BÀI 2: LẮP RÁP MẠCH ỔN ÁP
Họ và tên học sinh: ………………..
Lớp: …………. Khóa: …………….
Vị trí luyện tập:…………………….
Tiêu chí đánh giá: ………………….
TT
1
2

3

4

Nội dung đánh
giá
Chuẩn bị
Thao tác

Kỹ thuật

Thời gian

Điểm
chuẩn

Tiêu chí đánh giá
Đủ dụng cụ, vật tư, thiết bị

0,5đ

- Lắp ráp

1,5đ

- Kiểm tra

1,0đ

- Lắp ráp đúng sơ đồ

3,0đ

- Lắp ráp chắc chắn, gọn đẹp

2,0đ

- Mạch hoạt động đúng quy trình, an
tồn

1,0đ

Lắp ráp hồn chỉnh trong thời gian
30’

1,0đ

Tổng điểm:
Chú ý:

Điểm
đạt
được

Ghi
chú

10 điểm

- Bài làm có thời gian quá 5 phút khơng tính điểm.
- Nếu để xảy ra mất an toàn, tai nạn cho người và làm hư hỏng thiết bị thì
khơng tính điểm, khơng đánh giá q trình luyện tập.

Ngày …… tháng …… năm ……
GIÁO VIÊN HD

………………….

22


BÀI 3: LẮP RÁP MẠCH ĐIỀU KHIỂN KHỐNG CHẾ
Mục tiêu:
- Trình bày được linh kiên điện tử, tiêu chuẩn kỹ thuật, trình tự các bước lắp ráp một số
mạch điều khiển và khống chế
- Lắp ráp được một số mạch điều khiển và khống chế đúng trình tự đảm bảo yêu cầu kỹ
thuật.
- Rèn luyện sự nghiêm túc, tích cực, chủ động, tuân thủ quy tắc an toàn trong quá trình
luyện tập.
Nội dung bài:
1. Lắp ráp mạch điều khiển tải AC
1.1. Sơ đồ lắp ráp

1.2. Linh kiện điện tử của mạch
Bảng thống kê linh kiện
TÊN THIẾT BỊ

TT

SỐ LƯỢNG

KÝ HIỆU TRÊN SƠ ĐỒ

1

Điện trở

03

R1; R2; R3

2

Biến trở

01

VR

3

Tụ điện

02

C1; C2

4

Triac

01

T

5

Tải AC là động cơ xoay chiều

01

6

Nguồn xoay chiều

01

U

1.3. Tiêu chuẩn kỹ thuật
- Linh kiện đảm bảo về chất lượng
- Linh kiện bố trí hợp lý, đường nối đơn giản đảm bảo tính kỹ thuật, mỹ thuật
- Linh kiện được lắp ráp theo đúng sơ đồ lắp ráp
- Panel luyện tập bảo tính nối thông tại các hàng và cột theo tiêu chuẩn

23